It wurk fan Gysbert Japix n-2 - Tresoar

It is my in riedsel wêrom't GJ syn portret net foar de ein fan 1936 reprodusearre is
en likemin brûkt waard as foarbyld foar de nije útbyldingen, dy't foaral nei 1920 ûntstienen.
In fersyk oan it FG om it foar in útjefte te brûken haw ik mar ien kear fûn
(fan P. Noordhoff te Grins yn 1931). Neffens de ynvintariskaart fan it FM út 1962 soe
it foar 1922 restaurearre wêze, mar dêr haw ik neat oer fûn (mar ek net spesjaal om
socht), wol dat it op 4 novimber 1936 werom wie fan in restauraasje yn it Ryksmuseum
te Amsterdam, dy't tige slagge neamd wurdt. Dy restauraasje wurdt op de ynvintariskaart
net neamd. It byld dat Brouwer 1936 jout, sil it skilderij wol werjaan sa't
it nei de restauraasje fan 1936 wie, want dy útjefte ferskynde begjin desimber dat jiers
(argyf FG C9, FM).
Ynterpretaasje
Halbertsma 1824,9: "Naar den lichame moet GIJSBERT niet kwaad gevormd zijn
geweest, indien de rest enigzins aan zijn hoofd beantwoordde. Bij den eersten opslag
heeft zijn gelaat niets bijzonders, dan dat men aan de effene en ongedwongen plooi
van het geheel zeggen zoude: "Die man houdt van recht en slecht". Nauwkeuriger
bekeken toont het evenwel, zonder scherp getekend te zijn, meer karakter. Het opene
oog is oprecht, de knevelbaard geestig, bijkans onmerkbaar zweeft over zijn wezen
de zachte lach der goedaardigheid, terwijl het een en ander veredeld wordt door weigevoede,
regelmatige en rustige trekken, die onze verbeelding wel iets van de klassieke
vormen der Grieksche hoofden herroepen".
Bowring 1829,16: "lts expression is that of hundreds of English faces, particularly of
the same period, tinged, however, with a gloominess very unlike his poetry, but probably
the result of indisposition."
J.H. Halbertsma s.j. (nei 1862?) (250 Hs., PBF): "Het geschilderde portret geeft u
ronde welgevoede, ronde trekken" (sjoch foar de kontekst de folsleine passaazje by 2,
Ynterpretaasje).
Kalma 1938,189: "Mathijs Harings moat dy eigenskip yn de dichter [selsirony] forstien
hawwe do't hy syn portret skildere; de mûle sprekt net fan wilskrêft, mar hja liket
to glimkjen út hjarsels, biskieden en ynnimmend. Fen de eagen dêrfoaroer is wis
dat hja skrieme kinne, like goed as glimkje en strielje fan blidens".
Gosses 1940,137 (neffens foto yn Kalma 1938): "dat dimmene, stille, fromme
antlit".
J.J. Kalma 1963,9: "Syn petret fan 1637 lit in man sjen, dy't net botte wilskrêftich is,
immen dy't hwat spotsk glimkje kin om de dwaesheden fan it libben, mar ek skrieme,
net ien, dy't syn plak foun hat en it libben treast is".
Brouwer 1966a, 7: "Het hoge voorhoofd; de lange smalle neus; de ernstige, onderzoekende,
en haast melancholieke ogen. De mond verraadt de gevoeligheid en de kwetsbaarheid
van de geportretteerde, en het geheel geeft de indruk van een
aristocraat".
Brouwer 1967,46-47: "Dat portret sil faeks hwat idéalisearre wêze, mar moat dochs
wol de dichter yn syn wezen troffen hawwe: it is in langwizich gesicht, mei in hege
foarholle, kleare eagen dy't jin lyk en hast ûndersykjend oansjogge, in lange smelle
noas, in gefoelige mûle; in fyn en ynnimmend gesicht, dat tsjûget fan yntellekt en artistisiteit
en dat hwat aristokratysks oer him hat. In earnstich gesicht ek, suver hwat
to earnstich foar in man fan syn jierren; in man mei reserves, hwat introvert. Ien mei
it folk, mar der ek útkippend; mei in iepen each foar it karakteristike yn libben en
434 wumkes.nl