It wurk fan Gysbert Japix n-2 - Tresoar

sels van w mr. Gijsbert cum uxore die Antie Arjans sijn besproocken" (ynvintaris GJ,
Bols Q 16, 8-10-1666, RAF). Foar't neist wie it ek ien fan de "ses schilderijen aande
wand soo cleijn als groot" yn de griene keamer, of ien fan de "neegen schilderijen soo
cleijn als groot" yn 'e bûnte keamer of fan de "vijff schilderijen" yn't foarhûs, dy't
neamd wurde yn it stjerhûs te Burchwert fan 'e widdo fan Adr. Grons, Yttje Buwalda.
Dêr wie doe noch de hiele boedel fan har skoanmem, Antie Arjens (1755;
Wûnsdl P3, omsl.31, RAF; Halbertsma 1827, 350). By Rinse Koopmans hong it op
syn simmerferbliuw op Boppebuorren te Koudum (Lijst ,.. Friesche Oudheden
[1827? e.f.], nr. 100; argyf FG, FM). Mei tuskenkomst fan G.T.N. Suringar, skoansoan
fan Koopmans, skonk A.J. Cnoop Koopmans, pakesizzer fan deselde, ityn 1857 oan
it Friesch Genootschap. Dy syn heit, WJ. Cnoop Koopmans (1800-1849), hie it al
oan it FG tatocht, mar "bij gebrek van een geschikt lokaal tot plaatsing" wie it noch
net oerdroegen (not. 24-12-1857, argyf FG, FM; 30ste Verslag van het FG, 1857-
1858).
De groep fan trije dêr't it yn 1666 by heard hawwe moat, sil fierders bestien hawwe út
it portret dat tagelyk mei dat fan GJ yn 1857 troch de famylje Cnoop Koopmans oan
it FG skonken waard en dat lang oansjoen is foar de byltenis fan Sijcke Salves, de
frou fan GJ, en in tredden dêr't ik aansen op kom. Earst moat besocht wurde de identiteit
fan de frouljusfïguer op it twadde fêst te stellen. Dat wurdt foar it earst ca. 1827
neamd, doe't it yn it besit wie fan G. Koopmans te Bolsert, in broer fan Rinse Koopmans.
It hjit dan: "Zeer waarschynlyk het Portret van Syke Salvus egtgenote van
Gysbert Jacobs" (Lijst ... Friesche oudheden, nr. 112, argyf FG, FM). Neffens de
ynvintariskaart (nr. 580) is it yn oaljeferve op paneel (70,5x55 sm.) it portret fan in
frou oant hast healwei it lichem nei lofts. Se is yn it swart klaaid mei twa fertikale
bannen mei in blommepatroan oer't boarst en by de oanset fan de mouwen is in ferheging
mei toskrâne. De kraach is run, plat en wyt, de wite kap op 'e holle hat stive
nei foaren útsteande kleppen. Yn 'e rjochterboppehoeke fan 'e griisswarte eftergrûn
stiet: Ætat: 35/Ao 1628. It skilderij sit yn in swartferve ekenhouten list mei fergulde
bys yn 'e deikant. Neffens deselde kaart waard it foar 1922 restaurearre troch De
Wild út Den Haach, en mear wurdt dêr net fan sein, ek net dat it yn 1936 nochris
barde (108ste verslag FG (1936) 14). Op grûn fan 'e leeftyd fersmyt Van Loon 1892 de
opfetting dat it om it portret fan Sijcke Salves gean soe, mar hy lit him net út oer de
fraach wa't it dan wol is en oaren nei him hawwe dat likemin dien. Ik tink dat it
Sijcke har mem, Aelcke Lenarts Flasmar is, sûnt 1621 skoansuster fan Matthijs Harings,
deselde dy't GJ syn portret yn 1637 skildere. Aelcke har âlden trouden om 1590
hinne (Van der Meer 1964a,41-42). Hja ferfear mei dochter en skoansoan yn 1637 nei
Bolsert en wenne grif by har yn. Sij moat it wêze, foar wa't GJ yn 1654 in grêf foar in
folwoeksenenien betelle (4.2.5.1).
As dizze identifikaasje doocht, dan hat it tredde portret fêst Sijcke Salves west. It sil
as pendant fan GJ sines ek wol yn 1637 troch Matthijs Harings, har omke, makke
wêze. Sij waard dat jiers tweintich en miskien stie se der wol sa jeuchlik op dat har
mem, dy't minder yn jierren mei GJ skeelde as sij, letter foar GJ syn frou oansjoen
wurde koe. It hat alle káns dat it portret yn 1755 noch yn 'e famyljeboedel siet, omdat
dêr alles fan Antie Arjens foar't neist noch by elkoar wie. It kin dêrom best nochris
foar't ljocht komme. It is te ferwachtsjen dat der "Ætat: 19 (of 20)/Ao 1637" op
stiet.
wumkes.nl
433