It wurk fan Gysbert Japix n-2 - Tresoar
It wurk fan Gysbert Japix n-2 - Tresoar
It wurk fan Gysbert Japix n-2 - Tresoar
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
6. Taheakke: Ikonografy<br />
Alles wat ik oan portretten en bylden <strong>fan</strong> GJ fûn haw folget hjir, foarsjoen <strong>fan</strong> bysûnderheden<br />
út literatuer en argivalia. Likegoed bliuwe der nochal wat kopyen út it<br />
begjin <strong>fan</strong> de njoggentjinde ieu, dêr't net <strong>fan</strong> út te meitsjen is wa't se makke hat of<br />
hoe't se oerlevere binne.<br />
De folchoarder <strong>fan</strong> behanneljen is chronologysk. In besprek bestiet meastal út trije<br />
parten: omskriuwing, skiednis en ynterpretaasje. By de minder belangrike ôfbyldingen<br />
lykwols is der foar de beide léste ûnderdielen net altyd stof.<br />
Yn de earste ófdieling folget op de koarte omskriuwing <strong>fan</strong> makker, datearring en bewarplak<br />
in beskriuwing <strong>fan</strong> it byld mei sa mooglik in ferwizing nei it brûkte foarbyld<br />
en mei opjefte <strong>fan</strong> eventuele reproduksje yn Skriuwers yn byld 1: <strong>Gysbert</strong> Japicx<br />
(Borgers 1966). By útsûndering wurde oare werprintingen neamd. De identifikaasje<br />
<strong>fan</strong> foarbylden is grif by krekter ferliking te ferbetterjen.<br />
Yn it twadde part steane gegevens oer ûntstean en oerlevering en earste<br />
iepenbiere reproduksje.<br />
<strong>It</strong> tredde jout sitaatsgewize útspraken oer it karakter <strong>fan</strong> it <strong>wurk</strong> sels en <strong>fan</strong> de útbylde<br />
persoan. Sels haw ik my oan stylkritysk of psychologysk kommintaar amper of net<br />
weage.<br />
Wol meitsje ik by de direkte kopyen in opmerking oer de gelikenis mei it oariginele<br />
portret (nr. 1) of de ôfhinklikheid <strong>fan</strong> oare kopyen. Ekgean ik nei hoe betrouber oft it<br />
oarigineel nei mear as ien restauraasje wurden is en hoe't de opmerklike ferskillen<br />
yn GJ's wezen tusken de nûmers 1 en 2 ferklearre wurde kinne.<br />
Net opnommen binne ôfbyldingen dy't makke binne nei oanlieding <strong>fan</strong> it <strong>wurk</strong><br />
<strong>fan</strong> 'e dichter of foto's <strong>fan</strong> útfierings. Fan it earste, seldsume soarte wol ik lykwols op<br />
dit plak ien foarbyld àl neame. Dat is in mei wetterferve kleure tekening <strong>fan</strong> Sjolle<br />
Kreamer en Tetke (tekst 7) by de werprinting <strong>fan</strong> de tekst yn in eksimplaar <strong>fan</strong> in los<br />
stikje Friesche rijmlery út Suringar's Friesche almanak foar 1827 (yn BS 8c I,<br />
PBF).<br />
1. Skilderij [Matthijs Harings] 1637 (FM, ynv. nr.579)<br />
Oaljeferve op hout, 67,7x55 sm. Oant healwei it lichem nei rjochts, yn ovaal. Klaaid<br />
yn swart wammes. mei brede, platte wytkanten kraach. Lyts kinburdsje en sikje,<br />
koartknipt, donker hier. Grize eftergrûn. Yn lofter boppehoeke: Ætat:34/Ao 1637.<br />
Yn swartferve ekenhoute list mei fergulde bys yn 'e deikant. Taskriuwing oan<br />
Matthijs Harings (sj. 2). Neffens de ynvintariskaart restaurearre ca. 1922 troch De<br />
Wild en yn 1965 troch N. van Bohemen, mar ek yn 1936 (sjoch hjirnei). Foar it earst<br />
ôfbylde yn Brouwer e.o. 1936. De foto yn de ed. Brouwer 1966 liket makke te wezen<br />
<strong>fan</strong> de ôfdruk yn de ed. 1936. Yn Skriuwers yn byld (1966) nr. 1. (Yll. 1 en 31.)<br />
Skiednis<br />
Foar it earst neamd yn in brief <strong>fan</strong> J. Scheltema <strong>fan</strong> 30-9-1806 oan E. Wassenbergh<br />
(Hs.1326, PBF): "Is het wel aan UHGel. bekend? dat Koopmans bij toeval te Bolsward<br />
het origineel schilderij van de afbeelding van G.J. bekomen heeft, het is redelyk<br />
fraij geschilderd en wel geconserveerd." Dit skilderij is fêst ien <strong>fan</strong> de "3 conterfeijt-<br />
wumkes.nl<br />
431
Change language