nIDug Magazine 06 zomer 2011 - InDesign User Group

Grip op GREP GREP is niet moeilijk
hoeft niet aanwezig te zijn. Als we zoeken naar
Janss?ens?, vinden we vier mogelijke spellingen:
Jansen, Janssen, Jansens en Janssens.
Ander voorbeeld: \d\d? vindt getallen van één
of meer cijfers.
Het bereik van het vraagteken is één teken.
Om dat bereik uit te breiden naar meer tekens,
moet je die tekens groeperen met ronde haken.
Nu kunnen we eindelijk de zoekopdracht voor
namen afmaken. Om namen zoals Roxann Voss
en Bastiaan van Zwieten te vinden, hebben we
de volgende zoekopdracht nodig (voor de duidelijkheid
bekommeren we ons even niet om
streepjes in namen):
\u\l+ // voornaam en spatie
(van )? // eventueel van+spatie
\u\l+ // achternaam
Met andere woorden, tussen de voor- en de
achter naam staat eventueel van (gevolgd door
een spatie). Maar in het Nederlands hebben we
meer voorvoegsels: behalve van zien we de,
van de, van der en nog wel meer. Om al deze
mogelijkheden te vangen, gebruiken we de
volgende uitdrukking:
\u\l+
(van )?(der? )? // van, de, van de, van der
\u\l+
De tweede regel bevat drie vraagtekens: van
en der zijn beiden optioneel, en in der is de r
optioneel. Maar we zijn er nog niet helemaal,
want deze zoekopdracht vindt veel Vlaamse
namen niet. In Vlaanderen worden voorvoegsels
meestal met een hoofdletter geschreven en
worden van en de(r) vaak als één woord geschreven.
Om al deze mogelijkheden ook te vinden,
gebruiken we de volgende zoekopdracht:
\u\l+
([Vv]an ?)? // Van, van – eventueel
gevolgd door een spatie
nIDug MAGAZINE 06 zomer 2011
([Dd]er? )? // De, de, eventueel gevolgd
door r
\u\l+
We hebben nu een vierde vraagteken: dat achter
[Vv]an zorgt ervoor dat we ook Vander en Vande
vinden. De overige vraagtekens zijn gelijk aan
de vraagtekens in de vorige versie van onze
zoekopdracht.
Alternatieven
We zagen dat je met tekensets alternatieve spellingen
kunt vinden. Eén van de voorbeelden die
we gaven was pra[ck]tisch, waarmee je praktisch
en practisch kunt vinden. Maar wanneer de
variatie gaat om meer dan één teken, kun je
geen tekensets meer gebruiken. Je gebruikt nu
alternatieve strings die gescheiden worden met |.
Om bijvoorbeeld praktisch en prakties te vinden,
gebruik je de zoekopdracht prakti(sch|es): met
andere woorden, prakti gevolgd door sch of es.
Uiteraard kunnen we ook nog steeds de c–k
variatie opnemen: pra[ck]ti(sch|es) vindt vier
mogelijke spellingen (practisch, praktisch,
praktisch en prakties).
Alternatieven kunt je ook gebruiken om bijvoorbeeld
verschillende synoniemen terug te
brengen tot één woord. Als in een publicatie
bijvoorbeeld de woorden figuur, grafiek en kaart
vervangen moeten worden door afbeelding,
gebruik je de volgende vervang-opdracht:
Zoeken naar: figuu?r|grafiek|kaart
Wijzigen in: afbeelding
We gebruiken hier figuu?r zodat figuur wordt
vervangen met afbeelding en figuren met
afbeeldingen.
Locaties
Alle zoekopdrachten die we tot nu toe hebben
gezien vinden iets en selecteren wat is gevon-
den. Er zijn echter ook zoekopdrachten waarmee
niet één of andere tekst wordt gevonden, maar
een locatie. Zo kunnen we zoeken naar een
letter aan het begin of het einde van een
woord, of een woord aan het begin of het eind
van een alinea of een artikel.
Laten we een experiment doen. Het GREP-teken
voor het begin van de alinea is ^, de circonflex.
Typ dat teken in het Zoeken naar: vak en druk
op Zoeken. InDesign zoekt nu het begin van de
eerste alinea. Zoals je ziet wordt er geen teken
geselecteerd: het enige dat je ziet is dat de
cursor aan het begin van de alinea wordt
geplaatst.
Het heeft geen zin om op Verder zoeken te
drukken, want om de één of andere reden
gebeurt er niets (dat is vermoedelijk een bug).
Maar dat doet er niet veel toe, we hebben
gezien dat zoeken naar een positie op zich niets
selecteert. Maar gebruik nu ^. als zoekopdracht
(de punt vindt elk willekeurig teken), en je ziet
dat Verder zoeken nu steeds het eerste teken in
de volgende alinea vindt.
Verwijzingen
Als laatste in dit artikel gaan we in op verwijzingen,
een buitengewoon krachtig onderdeel van
GREP. We illustreren dit alles aan de hand van
het uitgebreide voorbeeld dat hier al een paar
keer aan de orde is gekomen, namelijk namen.
We beginnen weer met het eenvoudige geval
van een voornaam en een achternaam zonder
voorvoegsels.
We vonden namen met de zoekopdracht \u\
l+\s\u\l+: hoofdletter gevolgd door één of meer
kleine letters en een spatie, dan weer een hoofdletter
en kleine letters. In een ander verband
hebben we ook gezien dat haakjes gebruikt
worden om bepaalde dingen te groeperen. In
ons voorbeeld kunnen we de voor naam en de
achternaam groeperen: (\u\l+)\s(\u\l+).
Locaties
\b woordgrens (begin of einde van
een woord)
\< begin van een woord
\> einde van een woord
^ begin van een alinea
$ eind van een alinea
\A begin van een artikel
\Z eind van een artikel,
eind van een tabelcel
Zoals u ziet kunnen locaties met andere jokers
worden gecombineerd.
Hier zijn nog wat voorbeelden:
^\d alinea’s die met een nummer beginnen;
\?\!$ alinea’s die eindigen met een vraag- of
een uitroepteken;
\bver woorden die met ver beginnen;
ibel\b woorden die op ibel eindigen;
\A. het begin van elk artikel ( . vangt elk
willekeurig teken);
\d\Z artikelen/cellen die met een cijfer
eindigen.
Wat is nu het effect van deze haakjes? Wel, ze
creëren een referentie die we kunnen gebruiken
in een vervang-opdracht. De eerste groep is de
eerste referentie, de tweede groep is de tweede
referentie, enz.
Stel nu dat we een lijst met namen hebben:
Annet Zijlstra
Barend Ypma
Carla Wegener
en we willen die lijst zo veranderen dat de
21