6 - Training Registration System

6 INDELING
9815
DIAGNOSE
REMSCHEMA’S
WERKING REMCOMPONENTEN
REMCOMPONENTEN
1
2
3
4

INDELING 6
9815

6 DIAGNOSE
Inhoud
INHOUD Bladzijden Datum
1. REMWERKING .................................................................................... 1-1................................... 9815
1.1 Wat wordt er verstaan onder een goede remwerking .................1-1................................... 9815
2. REMDIAGNOSE .................................................................................. 2-1................................... 9815
2.1 Luchtlekkage .............................................................................. 2-1................................... 9815
2.2 Slepen van de remmen ..............................................................2-2................................... 9815
2.3 Afwijkende remvertraging ...........................................................2-4................................... 9815
2.4 Scheeftrekken tijdens remmen ................................................... 2-6................................... 9815
2.5 Ongelijkmatige voeringslijtage .................................................... 2-7................................... 9815
2.6 Remcomfort................................................................................2-8................................... 9815
2.7 Afstemming voor- en achteras van het voertuig ......................... 2-10 ................................. 9815
9815 1
1

1
DIAGNOSE 6
Inhoud
2 9815

6 DIAGNOSE
Remwerking
1. REMWERKING
1.1 WAT WORDT VERSTAAN ONDER EEN
GOED REMMEND VOERTUIG
Wanneer zich problemen voordoen met remmen,
zoals overmatige voertuigslijtage, remtrillingen of
scheefremmen, moet de oorzaak vooral gezocht
worden in een onevenwichtige remkrachtverdeling
over de verschillende assen.
Voorwaarden voor een praktijkgerichte remkrachtverdeling
Het voertuig moet een pneumatische en mechanische
intact remsysteem hebben met voldoende
werking.
Mogelijke oorzaken van een slecht remmend
voertuig:
- De slag van de remkamers is te groot.
- De stand van de remhefbomen is verkeerd.
- De membranen in de remkamers zijn gescheurd.
- De voeringen zijn vet, geglazuurd of geheel
versleten.
- Het mechanische deel van de wielrem loopt
niet soepel.
- Het remsysteem is lek.
- Het leidingsysteem is verstopt.
- Niet alle ventielen werken goed.
Uitgangspunt is het verdelen van de remkrachten
over de assen van het voertuig in dezelfde verhouding
als de asbelastingen.
Daarmee zal ook de temperatuurontwikkeling goed
over de assen verdeeld worden.
9815 1-1
1

1
DIAGNOSE 6
Remwerking
1-2 9815

6 DIAGNOSE
Storing zoeken
2. STORING ZOEKEN
2.1 LUCHTLEKKAGE
Controleer het remschema.
Zorg ervoor dat de druk in de luchtketels
maximaal is.
Luchtlekkage kan tijdens het remmen van het
voertuig en bij stilstand van het voertuig voorkomen.
Controleer per kring (kring 1, kring 2, kring 3 of
kring 4) waar de lekkage is. Probeer of het bijvoorbeeld
het voetremventiel, het parkeerremventiel of
een ander ventiel kan zijn. Probeer eventueel het
lek op te zoeken met een zeepoplossing.
Lekkage aan leidingaansluitingen
Controleer of de koppelingen goed gemonteerd
zijn.
Lekkage aan ventiel
Dit kan via ontluchting of aan het ventielhuis zijn.
Indien de lekkage aan het ventielhuis is, dan lekt
dit ventiel.
Lekkage via ontluchting
Voetremventiel, relaisventiel en handremventiel
(voetrem niet bediend). Maak eerst alle uitgaande
leidingen los (aansluitingen 2, 21, 22, etc).
Indien de lekkage blijft, dan is dit ventiel lek. Indien
de lekkage aan de ontluchting verdwenen is dan
lekt er een ander ventiel.
Loop de uitgaande leidingen na (zie remschema)
en onderzoek de andere ventielen. Controleer ook
de stuurdrukken en eventuele restdrukken op de
andere ventielen.
Overige ontluchtingen (voetrem bediend).
Indien de ontluchtingen lucht doorlaten dan lekt dit
ventiel.
Luchtdichtheid
Als globale norm mag gelden dat een voertuig,
waarvan het remsysteem op de maximale druk is
gebracht, na 48 uur onderbroken stilstand in staat
moet zijn weg te rijden zonder dat eerst het remsysteem
op voldoende druk gebracht moet
worden.
N.B. Sluit de nevenverbruikers en
accessoires altijd aan op kring 4.
9815 2-1
1

1
DIAGNOSE 6
Storing zoeken
2.2 SLEPEN VAN DE REMMEN
Koppel eerst de aanhangwagen af en controleer
het voertuig. Indien bij het voertuig geen slepende
remmen wordt geconstateerd, dan zit het probleem
in de aanhangwagen.
Voertuig met slepende remmen
Voor het oplossen van de klacht zijn er verschillende
mogelijkheden:
- Controleer welke remtrommels na een rit links
of rechts op een as warmer zijn de andere.
Een indicatie voor het blijven slepen van de
remmen is de temperatuur van de remtrommels.
Als deze ongelijk zijn, dan blijft een
wielrem slepen.
- Krik de wielen op en kijk welke remmen
aanlopen. Gebruik de remmen en controleer
of de remmen opnieuw aanlopen. Sluit een
manometer aan op de remcilinder (testnippel).
Met de manometer kan worden nagegaan of
het een pneumatische of een mechanische
oorzaak is. Indien er een restdruk op de
desbetreffende remkamer staat heeft het een
pneumatische oorzaak (voetremventiel niet
gebruikt).
- Gebruik in ieder geval een remmentestbank.
Mechanische oorzaken
- Te krappe speling tussen remschoenen en
remtrommels (bij nieuwe voeringen: let op
zwel).
- Onvoldoende druk in de veerremcilinders.
- Gebroken of te slap geworden terugtrek-veren
tussen de remschoenen.
- Gangbaarheid van S-nokas, remschoenen en
rollen slecht.
- Controleer of de juiste remvoering is gemonteerd.
Pneumatische oorzaken
- Meet de uitgaande drukken van het voetremventiel
(aansluiting 21 en 22).
Indien er wel een restdruk wordt gemeten,
controleer de vrije slag van het voetremventiel.
- Controleer eventueel de tussenliggende
ventielen tussen het voetremventiel en de
remkamers. (Denk aan de relaisventielen,
etc.).
Controleer of deze ventielen een stuurdruk
ontvangen en/of druk uitsturen.
- Controleer of er restdruk op de gele
koppelingskop is. (zet de handrem er niet op).
2-2 9815

6 DIAGNOSE
Storing zoeken
Volgwagenstuurventiel
Indien er een restdruk op de gele koppelingskop
staat en er geen druk aanwezig is op aansluiting 41
en 42 is (41 en 42 losnemen) en volle druk op
aansluiting 43, dan zit het defect in het volgwagenstuurventiel
zelf.
Druk op aansluiting 43 tijdens het rijden is afhankelijk
van hulpparkeerrem uitvoering (zie technische
gegevens).
Druk niet hoog genoeg op aansluiting 43 van het
volgwagenstuurventiel
- Parkeerrrem in de stand rijden stuurt niet
genoeg druk uit.
- Onafhankelijk volgwagenrem stuurt de druk
niet ongelimiteerd uit. Ingestuurde en uitgestuurde
druk moet aan elkaar gelijk zijn.
- Vierkringsbeveiligingsventiel vervuild of
defect.
Als er restdruk op aansluiting 41 en 42 staat, dan
stuurt het voetremventiel druk uit.
Controleer het voetremventiel.
- Controleer of het tweewegventiel druk doorlaat
naar aansluiting 41 of 42. Tweewegventiel is
lek.
- Controleer of het relaisventiel druk doorlaat.
Koppel nu de aanhangwagen weer aan en controleer
de aanhangwagen op slepende remmen.
9815 2-3
1

1
DIAGNOSE 6
Storing zoeken
2.3 AFWIJKENDE REMVERTRAGING
Bij klachten over de remvertraging kan de
remvertaging worden gemeten met een remvertragingsmeter
of op een remmentestbank.
Voorwaarden voor het meten van de remvertraging.
- Controleer de keteldruk.
- Controleer de slag van de remstellers
(zie hoofdstuk controle en afstelling).
- Zorg ervoor dat het voertuig beladen is in de
situatie waarin de klacht optreedt.
De volgende afwijkende remvertragingen kunnen
worden gemeten:
A Afwijkende remvertraging van het voertuig
B Afwijkende remvertraging van de aanhangwagen.
A Afwijkende remvertraging van het voertuig
Mechanische oorzaken
- Controleer de mechanische gangbaarheid van
de S-nokas, remschoenen en -rollen.
- Controleer de dikte van de voering.
- Controleer de toestand van de remvoering op:
- vet
- verkeerd type
- glazuren (komt alleen voor als een
voering laag wordt belast).
Pneumatisch oorzaken
Indien de keteldruk goed is:
- Controleer de uitgestuurde druk van het
voetremventiel.
- Controleer de voorraaddruk, stuurdruk en
uitgaande druk van de ventielen in het remschema.
Werk van de veerremcilinders of
remkamers naar het voetremventiel toe.
Indien de keteldruk te laag is:
- Controleer de uitschakeldruk van de drukregelaar.
2-4 9815

6 DIAGNOSE
Storing zoeken
B. Afwijkende remvertraging van de aanhangwagen
Het gebruik van de onafhankelijke volgwagenrem
(indien gemonteerd) tijdens een proefrit geeft een
aanwijzing of het voertuig, dan wel de aanhangwagen
slecht remt.
Het is ook mogelijk de losbouten van de veerremcilinders
op het voertuig uit te draaien en met de
handrem/noodrem de functie van de onafhankelijke
volgwagenremventiel te laten vervullen.
Het is wettelijk verboden om op de openbare
weg een remproef te doen.
De noodrem van het voertuig functioneert niet
meer, als de losbouten zijn uitgedraaid.
Denk daarom aan de verkeersveiligheid.
Sluit in alle gevallen een manometer op de gele
koppelingskop en controleer de druk die uitgestuurd
wordt.
Wanneer de uitgestuurde druk op de gele
koppelingskop te laag is, dan volgt er een slechte
remvertraging van de aanhangwagen.
De voorijling van het volgwagenstuurventiel moet
dan worden afgesteld.
9815 2-5
1

1
DIAGNOSE 6
Storing zoeken
2.4 SCHEEFTREKKEN TIJDENS REMMEN
- Controleer een klacht over scheefremmen
altijd met een beladen voertuig.
- De neiging tot scheefremmen kan toenemen
naarmate de belasting en daarmee de temperatuur
van de voering hoger wordt.
- Daarom is het noodzakelijk de remkrachten
goed over vooras en achteras te verdelen, om
oververhitting van vooral de vooras te voorkomen.
- Op de remmentestbank mag het verschil
tussen de remkracht links en rechts op een as
niet meer bedragen dan 20%.
Bij scheefremmen maken we onderscheid
tussen:
A Nieuwe remvoeringen
B Ingelopen remvoeringen
Een remvoering is ingelopen als reeds enige
duizenden kilometers met het voertuig gereden is.
A. Nieuwe remmen.
- Controleer of aan beide zijden van de as
afgeschuinde remvoering en hetzelfde type is
gemonteerd.
- Bij nieuwe remmen wordt het scheeftrekken
veelal veroorzaakt door fabriekstoleranties op
de remvoering of door slecht afgedraaide
remvoering.
Hierdoor ontstaat een slecht draagbeeld. Dit
draagbeeld kan gecorrigeerd worden.
B. Ingelopen remmen.
- Als scheefremmen gaat optreden bij reeds
ingelopen remmen zal eerst gezocht
moeten worden naar inmiddels opgetreden
mechanische of pneumatische defecten.
Controleer c.q. corrigeer daarna weer de
remkrachtafstemming.
- Het heeft nu geen zin de voeringen af te
draaien.
Indien een remrollentestbank aanwezig is, meet
dan eerst of er verschil is in remkracht tussen
linker- en rechterzijde van iedere as.
Indien niet, dan wijst dit op dynamische effecten,
welke vooral gezocht moeten worden bij de wielen
en de asophanging.
2-6 9815

6 DIAGNOSE
Storing zoeken
Mechanische oorzaken.
- Controleer de mechanische gangbaarheid van
de S-nokas, remschoenen en remrollen.
- Controleer de dikte van de remvoering.
- Controleer de toestand van de remvoering op:
- vet (deze remvoering altijd vervangen).
- verkeerd type.
- Te sterke/te slappe terugtrekveren.
- Verschillende remstellerlengten.
Pneumatische oorzaken.
- Sluit een manometer aan op zowel de rechter
als de linker remkamer van de as.
- Kijk of de drukken gelijk oplopen.
Als het voertuig in koude toestand goed remt,
maar in warme toestand niet, dan is er
waarschijnlijk sprake van overbelasting.
- Controleer de afstemming van de voor- en
achteras.
- Controleer de afstemming van voertuig en
aanhangwagen.
Remt het voertuig zowel onder koude en warme
omstandigheden niet goed:
- Zie onder mechanische oorzaken.
N.B. Een fuseelagering die niet in orde is, kan
tijdens remmingen het voertuig naar een kant
trekken.
2.5 ONGELIJKMATIGE VOERINGSLIJTAGE
Een verschil in voeringslijtage tussen de assen
onderling kan de volgende oorzaak hebben:
- te groot remdrukverschil tussen de assen.
Bovendien is de remvoeringslijtage sterk afhankelijk
van de transportomstandigheden van het
voertuig (b.v. veel korte ritten).
9815 2-7
1

1
DIAGNOSE 6
Storing zoeken
2.6 REMCOMFORT
A. Remtrillingen
B. Geluid (denk aan piepende remmen).
A. Remtrillingen
Remtrillingen kunnen het gevolg zijn van ovaliteit
van een of meerdere remtrommels van de vooras
en/of de achteras.
De trillingen kunnen worden versterkt door een
onjuiste afstemming.
Deze ovaliteit kan zijn ontstaan door overmatige
warmte-ontwikkeling. Verbetering wordt verkregen
door het uitdraaien van de remtrommels.
Dit dient te gebeuren met wielen, naaf en trommel
tezamen gemonteerd. Wanneer dit niet tezamen
mogelijk is, monteer dan naderhand het wiel
zorgvuldig en haal alle wielmoeren kruislings aan
met het halve aanhaalmoment. Zet ze daarna weer
kruislings en met het juiste aanhaalmoment vast.
Belangrijk
Velg, naaf en trommel moeten natuurlijk op de
vlakken waarop ze elkaar raken geheel schoon en
vlak zijn: geen roest, geen ongelijkmatige verflaag,
geen vuil, geen beschadigingen etc.
Vet de pasrand licht in met vet. Deze vetlaag heeft
tot doel om “vastroesten” van de velg tegen te
gaan.
Wanneer de remmen zijn ingelopen dan beslist
geen voering afdraaien, omdat dit weer tot hetzelfde
probleem kan leiden.
Het bovenvermelde blijft een tijdelijke oplossing als
niet ook de afstemming wordt gecontroleerd c.q.
gecorrigeerd.
Indien de remtrillingen nog steeds niet verdwenen
zijn, dan bestaat nog altijd de mogelijkheid om op
de vooras verzwaarde remtrommels toe te passen.
DAF nr. 0762000.
Deze trommels zitten al op de achterassen.
Deze remtrommel past op de voorassen 130N,
132N, 140N, 142N, 152N, 154N en 172N voor
remafmetingen Ø 420 x 175 mm, met 22,5” schijfwielen.
20” schijfwielen en de opzetring voor 24” Trilex
wielen passen niet om deze remtrommel.
Bij toepassing van deze remtrommel moeten ook
de stofplaten vervangen worden.
2-8 9815

6 DIAGNOSE
Storing zoeken
B. Piepende remmen
Een oorzaak voor het ontstaan van piepende
remmen kunnen lichte remmingen bij niet al te
hoge snelheden zijn of versleten lagering van de
S-nokas/ophanging van de remschoenen.
Een andere oorzaak kan zijn dat de remvoering
foutief geklonken is, hetgeen ertoe leidt dat de
voering foutief tegen de remtrommel aanligt. Dit
kan ertoe leiden dat de klinknagels van de voering
los gaan zitten of dat de voering rondom de klinknagels
loskomt.
Gebruik eventueel vloeibare pakking voor montage
van de voering.
9815 2-9
1

1
DIAGNOSE 6
Storing zoeken
2.7 AFSTEMMING VOOR- EN ACHTERAS
VAN HET VOERTUIG
Afhankelijk van de opbouw van het voertuig kan er
verschil optreden tussen de voeringslijtage van de
diverse assen. DAF BUS streeft ernaar om de
voertuigslijtage van de diverse assen gelijk te laten
verlopen. Wanneer er een groot verschil is kan er
als volgt te werk worden gegaan.
Voer de metingen uit zoals hieronder beschreven.
- Sluit manometers aan op de remkamers van
de achter- en vooras.
Meet bij de in de onderstaande tabel genoemde
referentiewaarden de remdrukken op de
achteras (denk om de betrouwbaarheid van de
manometers).
Remdruk vooras 0,5 0,8 1,0 1,5 2,0 3,0
Remdruk achteras ... ... ... ... ... ...
eerste meting ... ... ... ... ... ...
tweede meting ... ... ... ... ... ...
De gemeten remdruk op de achteras moet bij 1 bar
remdruk op de vooras tussen de 1,0 en 1,25 bar
liggen. Bij afwijkingen hierop onderscheiden we
drie situaties:
- De achterasdruk is hoger dan de voorasdruk.
- De voorasdruk is hoger dan de achterasdruk.
- De drukken zijn gelijk en toch zijn er klachten.
2-10 9815

6 DIAGNOSE
Storing zoeken
De achterasdruk is hoger dan de voorasdruk.
Wanneer dit drukverschil aanzienlijk is (zie tabel)
heeft dat verhoogde voeringslijtage op de achteras
tot gevolg.
Bovendien bestaat bij voertuigen die niet voorzien
zijn van ABS het gevaar dat de ACHTERAS te snel
blokkeert en vervolgens uitbreekt.
De voorasdruk is hoger dan de achterasdruk.
Wanneer dit drukverschil aanzienlijk is (zie tabel)
heeft dat verhoogde voeringslijtage op de vooras
tot gevolg.
Bij het optreden van één van bovenstaande situaties:
- Controleer de ventielen tussen het vierkringsventiel
en de remkamers.
Opmerking:
Controleer nadat onderdelen vervangen/gerepareerd
zijn de remdrukken van de assen opnieuw.
Controleer het slijtageverloop bij de volgende
onderhoudsbeurt.
De drukken liggen binnen de tolerantie en toch
zijn er nog klachten.
De hierboven beschreven metingen zijn statische
metingen, dat wil zeggen het voertuig staat stil.
Tijdens het remmen op de weg (dynamisch) neemt
de belasting op de vooras toe en op de achteras
af. Dit duikeffect kan, afhankelijk van het type
opbouw, versterkt worden.
Het gevolg hiervan is dat er toch klachten blijven
bestaan, hoewel de statische metingen in orde
zijn.
9815 2-11
1

1
DIAGNOSE 6
Storing zoeken
2-12 9815

6 REMSCHEMA’S
Inhoud
INHOUD Bladzijden Datum
1. ALGEMEEN .........................................................................................1-1................................... 9815
1.1 Coderingen op remcomponenten ...............................................1-1................................... 9815
1.2 Overzicht van functies en DIN symbolen .................................... 1-2................................... 9815
1.3 Legenda remschema’s ............................................................... 1-14 ................................. 9815
2. REMSCHEMA’S .................................................................................. 2-1................................... 9815
9815 1
2

2
REMSCHEMA’S 6
Inhoud
2 9815

6 REMSCHEMA’S
Algemeen
1. ALGEMEEN
1.1 CODERING OP REMCOMPONENTEN
0 AANZUIG-AANSLUITING
1 ENERGIETOEVOER (DRUK)
2 ENERGIEAFVOER
3 ONTLUCHTING
4 STUUR-AANSLUITING
5 VRIJ
6 VRIJ
7 ANTIVRIES-AANSLUITING
8 SMEEROLIE-AANSLUITING
9 KOELVLOEISTOF-AANSLUITING
Wanneer een aansluiting meerdere functies heeft worden meerdere 1 e cijfers toegekend. Deze worden
van elkaar gescheiden door een horizontaal streepje.
Bijvoorbeeld:
1 -2
Wanneer meerdere aansluitingen voorkomen met dezelfde functie wordt een tweede cijfer toegevoegd
achter het 1 e cijfer.
Bijvoorbeeld:
21, 41, 42, 43 etc.
9815 1-1
2

2
REMSCHEMA’S 6
Algemeen
1.2 OVERZICHT VAN FUNCTIES EN DIN SYMBOLEN
Nummer Benaming Functie symbool DIN symbool
1. Compressor
2. Overstroomventiel (met
volledige terugstroming)
2a. Overstroomventiel zonder
terugstroming
00901B 00902B
01295B
1-2 9815
01296B
01298B 01297B

6 REMSCHEMA’S
Algemeen
Nummer Benaming Functie symbool DIN symbool
2b. Overstroomventiel met
beperkte terugstroming
3. Vorstbeveiliger
4. Drukregelaar
4a. Drukregelaar
01300B 01299B
01302B 01301B
01304B 01303B
01305B 013067B
9815 1-3
2

2
REMSCHEMA’S 6
Algemeen
Nummer Benaming Functie symbool DIN symbool
4b. Drukregelaar
5. Terugslagventiel
5a. Terugslagventiel met gesmoorde
terugstroming
7. Luchtketel
01307B
01307B 01308B
00903B 00904B
00945B 00904B
00905B 00906B
1-4 9815

6 REMSCHEMA’S
Algemeen
Nummer Benaming Functie symbool DIN symbool
8. Geluidsdemper
10. Tweewegventiel
12. Koppelingskop
13. Snellosventiel
00949B 00950B
00907B 00908B
00909B 00910B
00911B 00912B
9815 1-5
2

2
REMSCHEMA’S 6
Algemeen
Nummer Benaming Functie symbool DIN symbool
14. Remkamer
15. Onafhankelijk
volgwagenremventiel
16. Voetremventiel
16a. Voetremventiel
met retarder
00913B 00914B
01309B 01310B
00915B 00916B
01311B 01312B
1-6 9815

6 REMSCHEMA’S
Algemeen
Nummer Benaming Functie symbool DIN symbool
17. Electro-pneumatisch
ventiel
18. Stoplichtschakelaar
19. Lage-druk schakelaar
00917B 00918B
00919B 00920B
00921B 00922B
9815 1-7
2

2
REMSCHEMA’S 6
Algemeen
Nummer Benaming Functie symbool DIN symbool
22. Leidingfilter
26. Motorremventiel
28. Manometer
32. Anti-optel
relaisventiel
1-8 9815
01102B
01470B
01290B
00923B 00924B
02242B 02243B

6 REMSCHEMA’S
Algemeen
Nummer Benaming Functie symbool DIN symbool
33. Relaisventiel
34. Tweevlaks relaisventiel
36. Lucht- hydraulisch
hoofdremcilinder
39. Reduceerventiel
00925B 00926B
01313B 01314B
01104B 00948B
01315B 01316B
9815 1-9
2

2
REMSCHEMA’S 6
Algemeen
Nummer Benaming Functie symbool DIN symbool
40. Drukbegrenzingsventiel
44. Waterafblaasventiel
46. Volgwagenstuurventiel
49. Veerremcilinder
00927B 00928B
00929B 00930B
00931B 00932B
00933B 00934B
1-10 9815

6 REMSCHEMA’S
Algemeen
Nummer Benaming Functie symbool DIN symbool
50. Parkeerremventiel met
druk-begrenzing,
met volgwagen aansluiting
51. Parkeerremventiel met
drukbegrenzing, zonder
volgwagen aansturing
00935B 00936B
01317B 01318B
9815 1-11
2

2
REMSCHEMA’S 6
Algemeen
Nummer Benaming Functie symbool DIN symbool
52. Parkeerremventiel met
volgwagen aansluiting
62. Noodvul/proefaansluiting
63. Vierkrings beveiligingsventiel
01319B 01320B
00937B 00938B
00939B 00940B
1-12 9815

6 REMSCHEMA’S
Algemeen
Nummer Benaming Functie symbool DIN symbool
64. Veiligheidsventiel
66. Luchtdroger
00941B 00942B
00943B 00944B
9815 1-13
2

2
REMSCHEMA’S 6
Algemeen
1.3 LEGENDA REMSCHEMA’S
NR. COMPONENT
1. Compressor
2. Overstroomventiel (met volledige terugstroming)
2a. Overstroomventiel zonder terugstroming
2b. Overstroomventiel met beperkte terugstroming
3. Vorstbeveiliger
4. Drukregelaar
4a. Drukregelaar
4b Drukregelaar
5. Terugslagventiel
5a Terugslagventiel met gesmoorde terugstroming
7. Luchtketel
8. Geluidsdemper
10. Tweewegventiel
12. Koppelingskop
13. Snellosventiel
14. Remkamer
15. Onafhankelijk volgwagenremventiel
16. Voetremventiel
16a. Voetremventiel met retarder
17. Electro-pneumatisch ventiel
18. Remlichtschakelaar
19. Lage-druk schakelaar
22. Leiding filter
26. Motorremventiel
28. Manometer
32. Anti-optel relaisventiel
33. Relaisventiel
34. Tweevlaks relaisventiel
36. Lucht- hydraulische hoofdremcilinder
39. Reduceerventiel
40. Drukbegrenzingsventiel
44. Waterafblaasventiel
46. Volgwagenstuurventiel
49. Veerremcilinder
50. Parkeerremventiel met drukbegrenzing, met volgwagen aansluiting
51. Parkeerremventiel met drukbegrenzing, zonder volgwagen aansturing
52. Parkeerremventiel met volgwagen aansluiting
62. Noodvul/proefaansluiting
63. Vierkrings beveiligingsventiel
64. Veiligheidsventiel
66. Luchtdroger
1-14 9815

6 REMSCHEMA’S
Remschema’s
2. REMSCHEMA’S
Zie de stamkaart voor het juiste remschema nummer
9815 2-1
2

2
REMSCHEMA’S 6
Remschema’s
Drawing : Brake diagram Sheet : 1 of 2
Model : SB 250 Date : 9815
Drawing no. : 1197697/01
2-2 9815

6 REMSCHEMA’S
Remschema’s
Drawing : Brake diagram Sheet : 2 of 2
Model : SB 250 Date : 9815
Drawing no. : 1197697/01
9815 2-3
2

2
REMSCHEMA’S 6
Remschema’s
2-4 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Inhoud
INHOUD Bladzijden Datum
1. BESCHRIJVING COMPONENTEN .....................................................1-1................................... 9815
1.1 Codering van componenten ....................................................... 1-1................................... 9815
1.2 Compressor ............................................................................... 1-2................................... 9815
1.3 Terugslagklep .............................................................................1-3................................... 9815
1.4 Geluidsdemper ........................................................................... 1-5................................... 9815
1.5 Tweewegventiel ..........................................................................1-6................................... 9815
1.6 Koppelingskop ............................................................................ 1-8................................... 9815
1.7 Snellosventiel .............................................................................1-9................................... 9815
1.8 Remkamer ................................................................................. 1-10 ................................. 9815
1.9 Voetremventiel ........................................................................... 1-11 ................................. 9815
1.10 Stoplichtschakelaar ....................................................................1-15 ................................. 9815
1.11 Lagedrukschakelaar ................................................................... 1-16 ................................. 9815
1.12 Anti-optel relaisventiel ................................................................ 1-17 ................................. 9815
1.13 Relaisventiel ............................................................................... 1-22 ................................. 9815
1.14 Drukbegrenzingsventiel ..............................................................1-24 ................................. 9815
1.15 Waterafblaasventiel ....................................................................1-28 ................................. 9815
1.16 Volgwagenstuurventiel ............................................................... 1-29 ................................. 9815
1.17 Veerremcilinder ..........................................................................1-34 ................................. 9815
1.18 Parkeerremventiel ...................................................................... 1-36 ................................. 9815
1.19 Vierkrings beveiligingsventiel .....................................................1-45 ................................. 9815
1.20 Veiligheidsventiel ........................................................................ 1-53 ................................. 9815
1.21 Luchtdroger ................................................................................1-54 ................................. 9815
1.22 Automatische remsteller............................................................. 1-62 ................................. 9815
1.23 Schijfrem RL-85 ......................................................................... 1-64 ................................. 9815
1.24 Schijfrem 4K85 ........................................................................... 1-68 ................................. 9815
9815 1
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Inhoud
2 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
1. BESCHRIJVING COMPONENTEN
1.1 CODERING VAN COMPONENTEN
Op de componenten zijn cijfer coderingen aangebracht.
Opbouw van de codering.
1e cijfer:
0 Aanzuigaansluiting
1 Energietoevoer (druk)
2 Energieafvoer
3 Ontluchting
4 Stuuraansluiting
5 vrij
6 vrij
7 Antivriesaansluiting
8 Smeerolieaansluiting
9 Koelvloeistofaansluiting
Wanneer een aansluiting meerdere functies heeft
worden meerdere 1e cijfers toegekend. Deze
worden van elkaar gescheiden door een horizontaal
streepje. Wanneer meerdere aansluitingen
voorkomen met dezelfde functie wordt een tweede
cijfer toegevoegd achter het 1e cijfer.
Toepassingsvoorbeeld
Drukregelaar
Hierin betekent:
1 energietoevoer van de luchtcompressor/
reservoir
21 energieafvoer naar het volgende component
(voorraadtank).
22 energieafvoer naar het volgende component
(stuurdruk naar luchtdroger of antivriespotje)
9815 1-1
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
1.2 COMPRESSOR
Zie DIN symbool 1 op remschema’s
Uitvoering
Merk: WABCO 911 504 056 0 watergekoeld
Merk: Knorr LP 4823-II/15697
Merk: Knorr LP 4969-II/34404
De compressor is een twee-cylinder uitvoering
met watergekoelde cilinderkop. De aandrijving
gebeurt via een tandwiel vanaf het
nokkenastandwiel.
1-2 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
1.3 TERUGSLAGVENTIEL
Zie DIN symbool 5 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Voss 0 233 314 249
Voss 0 233 324 249
Voss 0 233 124 200
Doel
Het terugslagventiel voorkomt het terugstromen
van samengeperste lucht, uit het gedeelte van het
remsysteem dat voorbij het ventiel ligt.
Werking
De samengeperste lucht kan alleen in een richting
(aangegeven via een symbool op het ventiel) het
terugslagventiel passeren (zie pijlrichting bij
afbeelding). Het terugstromen van de lucht wordt
voorkomen doordat de veerbelaste klep, bij drukvermindering
aan de ingang, op de zitting afsluit.
Wanneer de druk stijgt, wordt de klep tegen de
veerdruk in geopend, zodat de samengeperste
lucht kan passeren.
9815 1-3
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
Uitvoering
Merk: Bosch 0500100006
Uitvoering
Merk: SCHÄFER 40 32 027 M
Uitvoering
Merk: WABCO 434 014 000
1-4 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
1.4 GELUIDSDEMPER
Zie DIN symbool 8 op remschema’s
Uitvoering
Merk: WABCO 432 407 060 0 (Type 1)
WABCO 432 407 070 0 (Type 2)
Doel
Het reduceren van ontluchtingsgeruis dat ontstaat
door de ontluchting van de remmen ten gevolge
van hoge luchtsnelheid.
9815 1-5
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
1.5 TWEEWEGVENTIEL
Zie DIN symbool 10 op remschema’s
Uitvoering
Merk: SOD PVA 27 (Type 1)
Merk: WABCO 534 017 009 0 (Type 1)
Merk: WABCO 434 202 100 0 (Type 2)
Merk: WABCO 434 208 030 0 (Type 3)
Toepassing
Dit ventiel wordt toegepast als anti-optelventiel,
d.w.z. als beveiliging dat niet gelijktijdig de maximale
bedrijfsrem en parkeerrem de wielremmen
kunnen bedienen.
Doel
Dit ventiel heeft tot doel, de hoogste van twee
aangeboden druksignalen ongewijzigd door te
laten.
Werking
Wanneer op een van de ingangen druk gezet
wordt, of als de druk op een ingang groter is dan
op de andere, zal het zuigertje de andere ingang
afsluiten en kan de lucht ongehinderd via de
uitgang het ventiel weer verlaten. Er kan geen
verbinding tot stand komen tussen de twee ingangen.
Type 1
Type 2
1-6 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
Type 3
9815 1-7
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
1.6 KOPPELINGSKOP
Zie DIN symbool 12 op remschema’s
Uitvoering
Diverse merken, onderling uitwisselbaar.
Rode, automatische, voorraadkoppelingskop.
Gele, automatische, commandokoppelingskop.
Onderling verschil
De kleur (geel/rood) van de koppelingskopdeksel
en de plaats van de beveiligingsnok.
Toepassing
Met veerbelaste klep. Toegepast in het tweeleiding
remsysteem van uitvoeringen met aanhangwagenaansluiting.
Bij toepassing van deze automatische koppelingskoppen
is een luchtkraan overbodig.
Doel
Het verbinden van het luchtdruk remsysteem van
het trekkende voertuig met dat van de aanhangwagen.
Werking
De veerbelaste klep (2) in de koppelingskop zorgt
ervoor dat het systeem van de buitenlucht wordt
afgesloten.
Bij het koppelen moet de tegenkoppelingskop
zover worden gedraaid, dat de klauwen van de
beide koppen onder de borgplaten tegen de
aanslag liggen.
Hierdoor wordt het vanzelf ontkoppelen van de
koppelingskop voorkomen.
Doordat de twee afdichtingen (1) op elkaar worden
gedrukt blijft de veerbelaste klep geopend en
wordt een luchtdichte verbinding verkregen. Bij
het ontkoppelen sluit de veerbelaste klep de
leiding op het trekkend voertuig af.
De koppelingskop heeft een beveiligingsnok om te
voorkomen, dat niet bij elkaar horende koppelingskoppen
met elkaar verbonden kunnen worden.
Wanneer de aanhangwagen niet is aangesloten,
moet het deksel van de koppelingskop gesloten
zijn om vervuiling te voorkomen.
1-8 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
1.7 SNELLOSVENTIEL
Zie DIN symbool 13 op remschema’s
Uitvoering
Merk: WABCO 973.500.000.0
Doel
Het doel van het snellosventiel is de remkamers
en veerremcilinders zo snel mogelijk af te blazen.
Werking
In ongeremde stand van de bedrijfsrem bevindt
zich bij alle aansluitingen atmosferische druk.
Zodra er geremd wordt , wordt bij aansluitpunt (1)
lucht toegevoerd, waardoor het membraan op de
zitting wordt gedrukt terwijl de buitenomtrek gaat
rusten op de ruggen in het huis (Fig. A).
De lucht kan nu om het membraan heen naar
aansluitpunt (2), dus naar de remkamers waardoor
de remmen gaan aanliggen. Wanneer de
remmen worden gelost, valt de druk bij aansluitpunt
(1) weg en de druk bij aansluitpunt (2) duwt
het membraan omhoog zodat deze afdicht tegen
het deksel. De verbinding met de ontluchting komt
vrij, doordat het membraan tevens van zijn zitting
is vrijgekomen. De samengeperste lucht bij
aansluitpunt (2) kan nu via de ontluchting in de
buitenlucht ontwijken (Fig. B).
9815 1-9
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
1.8 REMKAMER
Zie DIN symbool 14 op remschema’s
Doel
De remkamer heeft tot doel de remschoenen
tegen de trommel te drukken.
Werking
Wanneer het voetremventiel wordt bediend, komt
samengeperste lucht aan de drukzijde van het
membraan (1). Het membraan (1) met drukstang
(2) wordt tegen de veerdruk in naar buiten gedrukt,
waardoor de remschoenen door middel van
een hefboomstelsel tegen de remtrommel worden
gedrukt. De lucht aan de andere zijde van het
membraan kan via ontluchtingsgaatjes en de
speling rond de drukstang ontwijken. Wanneer de
remmen worden gelost, drukt de schroefveer (3)
de drukstang en het membraan weer in de uitgangspositie
terug. De remkamer zuigt bij het
lossen van de remmen aan de niet-drukzijde
steeds buitenlucht aan. Bij het lossen van de
remmen moet de drukstang volledig teruggaan.
De aanspreekdruk mag niet hoger zijn dan 0,5
bar.
1-10 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
1.9 VOETREMVENTIEL
Zie DIN symbool 16 op remschema’s
Uivoering
Merk: WABCO 461 317 009 0
461 318 003 0
461 318 014 0
461 318 601 0
Drukverschil tussen kring 1 en kring 2
circa 0 - 0,4 bar.
Doel
Het voetremventiel heeft tot doel de twee bedrijfsremkringen
onafhankelijk van elkaar fijngevoelig te
be- en ontluchten.
Aansluitingen
De kringverdeling is als volgt:
Kring 1: achteras
Kring 2: vooras
Aansluiting 11 Voorraad kring 1
Aansluiting 12 Voorraad kring 2
Aansluiting 21 Remdruk kring 1
Aansluiting 22 Remdruk kring 2
Werking
Het voetremventiel bestaat uit een boven-(kring 1)
en een ondergedeelte (kring 2); op beide bevindt
zich een aansluiting voor de voorraadleiding (resp.
11 en 12) en een aansluiting voor de remleiding
(resp. 21 en 22). Trapt men het pedaal in dan zal
d.m.v. drukstang (1), veerschotel (2) en rubber
regelveer (3) een kracht worden uitgeoefend op
regelzuiger (4). De regelzuiger beweegt naar
beneden, sluit uitlaat (5) af en opent inlaat (10).
De op de aansluiting (11) staande voorraaddruk
stroomt via ruimte (A) en aansluiting (21) naar de
remkamers van kring (1). Tegelijkertijd stroomt
perslucht via boring (D) in de ruimte (B) boven
regelzuiger (7), waardoor deze laatste naar
beneden wordt gedrukt. De uitlaat (9) sluit en
inlaat (8) opent. De voorraaddruk in aansluiting
(12) stroomt nu via ruimte (C) en aansluiting (22)
naar de remkamers in kring (2).
9815 1-11
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
De zich in ruimte (A) opbouwende druk staat ook
op de onderzijde van regelzuiger (4), welke hierdoor
tegen de kracht van de rubber regelveer (3)
in, naar boven beweegt totdat een krachtenevenwicht
optreedt. In deze evenwichtsstand zijn
zowel uitlaat (5), als inlaat (10) gesloten. In kring
(2) treedt op dezelfde wijze een krachtenevenwicht
op. Wanneer het pedaal dieper wordt
ingetrapt, herhaalt zich de hierboven omschreven
cyclus, zodat trapsgewijs tot de maximale luchtdruk
kan worden geremd. Wanneer de druk op het
rempedaal wordt verminderd, ontspant de rubber
regelveer (3) zich, waardoor de regelzuiger (4) en
(7) naar boven bewegen. De remleidingen worden
ontlucht en de druk in de remkamers daalt dienovereenkomstig.
Wanneer een lekkage in de
onderste kring (kring 2) optreedt functioneert de
bovenste kring zoals hierboven werd omschreven.
Treedt een lekkage in de bovenste kring op dan
stroomt in de ruimte (B) boven de regelzuiger (7)
geen samengeperste lucht. Met behulp van het
pedaal moet zuiger (4) nu zo diep worden ingetrapt
totdat de onderzijde van de zuigerbuis (6) de
regelzuiger (7) raakt. De afregeling vindt op
dezelfde wijze plaats als hierboven beschreven.
De regelzuiger (7) is voorzien van twee O-ringen
om een goede en veilige scheiding van de beide
kringen te krijgen. De ruimte tussen deze twee
afdichtmanchetten is met de ontluchting verbonden.
Wanneer lekkage zou optreden, is dit direkt
hoorbaar door afblazen van het voetremventiel
tijdens remmen.
1-12 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
VOETREMVENTIEL MET RETARDER
BEDIENING
Zie DIN symbool 16a op remschema’s
Uivoering
Merk: WABCO 461 318 009 0
WABCO 461 324 027 0
461 324 031 0
461 324 041 0
Drukverschil tussen kring 1 en kring 2
circa 0 - 0,4 bar.
Doel
Het voetremventiel heeft tot doel de twee bedrijfsremkringen
onafhankelijk van elkaar fijngevoelig te
be- en ontluchten. Tevens zorgt de voetremklep
voor de pneumatische aansturing van de retarder
via de geintegreerde drukregelklep nog voor de
bedrijfsrem wordt ingeschakeld.
Aansluitingen
De kringverdeling is als volgt:
Kring 1: achteras
Kring 2: vooras
Aansluiting 11 Voorraad kring 1
Aansluiting 12 Voorraad kring 2
Aansluiting 13 Voorraad retarder
Aansluiting 21 Remdruk kring 1
Aansluiting 22 Remdruk kring 2
Aansluiting 23 Retarder uitgestuurde druk
9815 1-13
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
Werking
Het voetremventiel bestaat uit 3 gedeeltes; de
retarderaansturing, een bovengedeelte (kring 1)
en een ondergedeelte (kring 2). Op alle drie
gedeeltes bevinden zich aansluitingen voor de
voorraadleiding (resp. 13, 11 en 12) en aansluitingen
voor de beremming (resp. 23, 21 en 22).
Bij het bedienen van het rempedaal zal door de
hefboom het ventiel voor de retarderaansturing
bediend worden.
De zuigerbuis (1) wordt naar beneden geduwd en
via veer (4) wordt de zuigerstang (2) tegen de
zuiger (3) geduwd. De uitgang 23 is nu afgesloten
van de ontluchting 3.
Bij het verder indrukken van het rempedaal
stroomt lucht van aansluiting 13 via de openingen
(a) en (b) naar aansluiting 23.
Daardoor gaat de retarder remmen nog voor de
bedrijfsrem bediend wordt.
De werking van de voetremventiel is hetzelfde
zoals hiervoor omschreven bij “voetremventiel”.
Na het ontluchten van de beide bedrijfsremkringen
wordt klep (2) gedurende de “vrije”slag van het
rempedaal naar boven bewogen. Uitlaat (c) opent
en de luchtdruk van aansluiting 23 kan via
ontluchting 3 ontwijken.
1-14 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
1.10 STOPLICHTSCHAKELAAR
Zie DIN symbool 18 op remschema’s
Uitvoering
Merk: WABCO 441 024 007 0 (Type 1)
WABCO 441 014 063 0 (Type 2)
Doel
Het in werking stellen van de remlichten tijdens
het remmen. De inschakeldruk bedraagt circa 0,5
tot 0,7 bar.
Werking
De stoplichtschakelaar is opgenomen in de luchtleiding
(zie remschema’s). De stoplichtschakelaar
bestaat uit een membraan (1) en een contactplaat
(2). Contactplaat (2) wordt door veer (6) in de
getekende positie gehouden. Zodra er geremd
wordt komt er druk onder het membraan, waardoor
het membraan naar boven wordt gedrukt.
Contactplaat (2) wordt tegen de veerdruk in naar
boven gedrukt, contacten (3) en (4) worden
verbroken. Valt de druk weg onder het membraan
dan zorgt veer (6) ervoor dat de uitgangspositie
weer wordt ingenomen.
Type 1
Type 2
9815 1-15
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
1.11 LAGE DRUK-SCHAKELAAR
Zie DIN symbool 19 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Wabco 441 014 025 0
441 014 063 0
441 014 067 0
441 024 007 0
Doel
Het inschakelen van controlelampen wanneer een
bepaalde druk is bereikt. Voor inschakeldruk zie
technische gegevens.
Werking
Wanneer de ingestelde druk in de luchtleiding is
bereikt, wordt de bestaande verbinding van de
beide contacten (3) en (4) door het membraan (1)
verbroken. Wanneer de druk onder de ingestelde
waarde daalt, worden de beide contacten weer
verbonden.
1-16 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
1.12 ANTI-OPTEL RELAISVENTIEL
Zie DIN symbool 32 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Wabco 973 011 200 0
Doel
1. Beluchten en ontluchten van de veerremkamer
van de veerremcilinder.
2. Beluchten van de veerremkamer op het
moment dat het parkeerremventiel in de
parkeerrempositie staat en het voetremventiel
in deze situatie wordt bediend (anti-optelfunctie).
Werking anti-optelrelais bij uitvoeringen
zonder halterem
Voetrem
Op aansluitpunt 1 is de luchtvoorraad aangesloten.
Aansluitpunt 2 staat in verbinding met de veerremkamer
van de veerremcilinder.
Wordt de voetrem bediend dan staat op aansluitpunt
42 een ingestuurde druk afkomstig van het
voetremventiel.
Hierdoor wordt zuiger (1) naar beneden bewogen
waardoor de ontluchting (3) wordt afgesloten en er
een uitgestuurde druk staat op aansluitpunt 2 van
het anti-optel relaisventiel.
Deze uitgestuurde druk staat ook onder zuiger (2)
welke een groter werkzaam oppervlak heeft dan
zuiger (1), hierdoor wordt de uitgestuurde druk op
aansluitpunt 2 gereduceerd tot een bepaalde
waarde (zie grafiek).
Parkeerrem
Met het parkeerremventiel in de rijpositie, staat op
aansluitpunt 41 een ingestuurde druk afkomstig
van het parkeerremventiel.
Hierdoor wordt zuiger (2) naar beneden bewogen
tegen klep (4), klep (4) wordt vervolgens tegen de
veerdruk in naar beneden gedrukt waardoor een
1:1 verbinding ontstaat tussen aansluitpunt 1 en 2.
Met het parkeerremventiel in de parkeerrempositie
is aansluitpunt 41 drukloos.
Hierdoor staat aansluitpunt 2 in verbinding met de
ontluchting (3). De veerremkamer van de veerremcilinder
wordt nu ontlucht waardoor het voertuig
op de parkeerrem staat.
41. parkeerremventiel
42. voetremventiel
1. luchttoevoer
2. veerremcilinder
9815 1-17
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
Parkeerrem + voetrem bediening
Indien bij een ingeschakelde parkeerrem het
voetremventiel wordt bediend, wordt aansluitpunt
42 van het anti-optel relaisventiel belucht, waardoor
er een uitgestuurde druk staat op aansluitpunt
2 van het anti-optel relaisventiel.
De veerkamer van de veerremcilinder wordt nu
belucht met dezelfde drukwaarde als de ingestuurde
druk op aansluitpunt 42 van het anti-optel
relaisventiel.
M.a.w. de druk in de remkamer van de veerremcilinder
is nu gelijk aan de druk in de veerremkamer
van de veeremcilinder (anti-optel functie
van het relaisventiel is in werking).
1-18 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
Werking anti-optelrelais bij uitvoeringen met
halterem
Voetrem
Op aansluitpunt 1 is de luchtvoorraad
aangesloten.
Aansluitpunt 2 staat in verbinding met de remkamer
van de veerremcilinder.
Wordt de voetrem bediend dan staat op aansluitpunt
41 van het relaisventiel een ingestuurde druk
afkomstig van het voetremventiel.
Hierdoor wordt zuiger (2) naar beneden bewogen
tegen klep (4), klep (4) wordt tegen de veerdruk in
naar beneden gedrukt waardoor een 1:1 verbinding
ontstaat tussen aansluiting 1 en 2.
Remkamer is belucht!!; tegelijkertijd staat wanneer
de voetrem bediend is, op aansluitpunt 42
van het anti-optelrelais een ingestuurde druk
afkomstig van het voetremventiel.
Hierdoor wordt zuiger (1) naar beneden bewogen
waardoor de ontluchting (3) wordt afgesloten en er
een uitgestuurde druk staat op aansluitpunt 2 van
het anti-optel relaisventiel.
Deze uitgestuurde druk staat ook onder zuiger (2)
welke een groter werkzaam oppervlak heeft dan
zuiger (1), hierdoor wordt de uitgestuurde druk op
aansluitpunt 2 gereduceerd tot een bepaalde
waarde (zie grafiek).
Parkeerrem
Met het parkeerremventiel in de rijpositie staat op
aansluitpunt 41 een ingestuurde druk afkomstig
van het parkeerremventiel.
Hierdoor wordt zuiger (2) naar beneden bewogen
tegen klep (4), klep (4) wordt vervolgens tegen de
veerdruk in naar beneden gedrukt waardoor een
1:1 verbinding ontstaat tussen aansluitpunt 1 en 2.
Met het parkeerremventiel in de parkeerrempositie
is aansluitpunt 41 drukloos.
Hierdoor staat aansluitpunt 2 in verbinding met de
ontluchting (3). De veerremkamer van de veerremcilinder
wordt nu ontlucht waardoor het voertuig
op de parkeerrem staat.
Bediening voetrem + parkeerrem
Indien in deze situatie het voetremventiel wordt
bediend wordt aansluitpunt 42 van het anti-optel
relaisventiel belucht, waardoor er een uitgestuurde
druk staat op aansluitpunt 2 van het anti-optel
relaisventiel. De veerkamer van de veerremcilinder
wordt nu belucht met dezelfde drukwaarde
als de ingestuurde druk op aansluitpunt 42 van het
anti-optel relaisventiel.
Anti-optel relaisventiel
41. parkeerremventiel
42. voetremventiel
1. luchttoevoer
2. veerremcilinder
Relaisventiel
41. voetremventiel
42. halteremventiel
1. luchttoevoer
2. veerremcilinder
9815 1-19
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
tegelijkertijd wordt zuiger (2) van het relaisventiel
naar beneden bewogen tegen klep (4), klep (4)
wordt vervolgens tegen de veerdruk in naar
beneden gedrukt waardoor een 1:1 verbinding
ontstaat tussen aansluitpunt
1 en 2.
M.a.w. de druk in de remkamer van de veerremcilinder
is nu gelijk aan de druk in de veerremkamer
van de veeremcilinder (anti-optel functie
van het relaisventiel is in werking).
Halterem
Waneer de halterem niet bediend is, is aansluiting
42 drukloos.
Hierdoor staat aansluitpunt 2 in verbinding met de
ontluchting (3). De remkamer van de veeremcilinder
wordt ontlucht, geen remwerking.
Wanneer de halterem wordt bediend, dan staat op
aansluitpunt 42, van het relaisventiel een ingestuurde
druk afkomstig van het halteremventiel.
Hierdoor wordt zuiger (1) naar beneden bewogen
waardoor de ontluchting (3) wordt afgesloten en er
een uitgestuurde druk staat op aansluitpunt 2 van
het relaisventiel.
Deze uitgestuurde druk staat ook onder zuiger (2)
welke een groter werkzaam oppervlak heeft dan
zuiger (1), hierdoor wordt de uitgestuurde druk op
aansluitpunt 2 gereduceerd tot een bepaalde
waarde (zie grafiek).
Halterem + parkeerrem
Omdat bij een niet bediende parkeerrem de leiding
drukloos is, is er ook geen halterem mogelijk.
Halterem + voetrem
Wanneer de halterem bediend is, staat op
aansluitpunt 42, van het relaisventiel een ingestuurde
gereduceerde druk van een bepaalde
waarde (zie grafiek).
Wanneer nu de voetrem bediend wordt blijft het
voertuig geremd, maar zal de systeemdruk van
het voetremcircuit bij een druk van > 3 bar de
systeemdruk van de halterem overnemen.
LET OP: Het omwisselen van de lucht
leidingen verandert de remgedrag
1-20 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
- Bij het aansturen van poort 42 wordt de
uitgaande druk gereduceerd: Indien poort 42
wordt aangestuurd met 10 bar is de uitgaande
druk 8,3 bar. Bij het aansturen van poort 41
vindt deze reducering niet plaats. 10 bar
stuurdruk levert 10 bar uitgaande druk.
- Indien beide poorten worden aangestuurd zal
de uitgaande druk gelijk zijn aan de hoogste
waarde (of de uitgaande druk behorende bij
poort 41, of behorende bij poort 42).
9815 1-21
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
1.13 RELAISVENTIEL
Zie DIN symbool 33 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Bosch 0 481 026 021
Bosch 0 481 026 022
Bosch 0 481 400 037
Doel
Het relaisventiel heeft tot doel de remkamers snel
te kunnen beluchten en ontluchten, waardoor de
aanspreektijd en het lossen van de remmen
worden verkort.
Werking
Op aansluiting (1) is de luchtketel aangesloten.
Wanneer aansluiting (4) drukloos is, is inlaat (5)
gesloten en uitlaat (6) geopend. De remkamers,
die op aansluiting (2) zijn aangesloten, zijn nu
ontlucht.
Zodra de samengeperste lucht binnenstroomt via
aansluiting (4) in ruimte a boven zuiger (7), wordt
deze naar beneden gedrukt. Uitlaat (6) wordt
gesloten en inlaat (5) wordt geopend. De samengeperste
lucht stroomt nu vanuit de luchtketel
naar de remkamers.
1-22 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
Een evenwichtstoestand wordt bereikt, wanneer
de druk aan beide zijden van zuiger (7) gelijk is.
Dan zijn zowel uitlaat als inlaat gesloten.
Wanneer de druk in aansluiting (4) en daarmee in
ruimte (a) daalt, wordt zuiger (7) naar boven
bewogen. Inlaat (5) sluit en uitlaat (6) opent,
waardoor via de ontluchtingsopening (3) de
remkamers afblazen.
Om te voorkomen dat via opening (3) vuil binnen
kan komen, is een rubber klep gemonteerd, die
tijdens afblazen een grote opening vrijgeeft.
9815 1-23
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
1.14 DRUKBEGRENZINGSVENTIEL
Zie DIN symbool 40 op remschema’s
Uitvoering
Merk: WABCO 475 009 021 0 (type 1)
475 009 022 0 (type 1)
475 009 026 0 (type 1)
475 010 008 0 (type 2)
475 010 322 0 (type 3)
475 015 300 0 (type 4)
475 015 400 0 (type 4)
Doel
Het begrenzen van de uitgaande druk op een
bepaalde ingestelde waarde. Lagere drukken
worden onveranderd doorgelaten.
Werking Type 1
In rust wordt regelplunjer (4) in de onderste positie
gedrukt door veer (2).
Afsluitklep (6) wordt dan door pijpje (5) naar
beneden gedrukt. Hierdoor kan de druk via
aansluitnummer 1 langs pijpje (5) via aansluiting 2
naar buiten stromen. Veer (2) heeft een vooraf
ingestelde voorspanning. Deze voorspanning
bepaald de afregelde druk bij aansluiting 2.
De druk bij aansluiting 2 staat via doorverbinding
(7) in contact met de ruimte onder membraan (3).
Op deze manier komt er een drukverschil over het
membraan (3) te staan waardoor membraan (3)
tegen de veerdruk van veer (2) in omhoog schuift.
Regelplunjer (4) is gekoppeld aan membraan (3).
Als de druk bij aansluiting 2 de ingestelde waarde
heeft bereikt, zal de regelplunjer (4) zo ver omhoog
worden gedrukt zodat het pijpje (5) vrij komt
van afsluitklep (6). Afsluitklep (6) wordt door veer
(8) naar boven tegen het huis gedrukt. Hierdoor
wordt de toegang van ingang 1 naar uitgang 2
afgesloten.
Als de druk bij aansluiting 2 te hoog is (hoger dan
ingesteld) dan zal het membraan (3) omhoog
bewegen en de regelplunjer (4) met daaraan vast
pijpje (5) meenemen. Op het moment dat het
pijpje (5) los komt van afsluitklep (6) is er een
verbinding van uitgang 2 via het holle pijpje (5)
naar de ruimte boven het membraan (3). De
overtollige druk wordt dan afgelaten via de
ontluchtingsklep (1).
Type 1
1-24 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
DRUKBEGRENZINGSVENTIEL
Uitvoering
Merk: WABCO 475 010 008 0 (type 2)
Doel
Het begrenzen van de uitgaande druk op een
bepaalde ingestelde waarde. Lagere drukken
worden onveranderd doorgelaten.
Werking type 2
De via aansluiting 1 binnenkomende luchtdruk
(hogedruk) komt in ruimte (A) en door inlaatklep
(4) in ruimte (B) en vandaar naar aansluiting 2.
Gelijktijdig komt de luchtdruk op zuiger (5) welke
door veer (6) in de bovenste stand wordt gedrukt.
Bereikt de druk in ruimte (B) de voor de lagedruk
ingestelde waarde, dan wordt zuiger (5) tegen de
veerkracht van veer (6) in naar beneden bewogen.
De kleppen (1) en (3) zullen dan de inlaten (2) en
(4) sluiten.
Is de druk in ruimte (B) boven de ingestelde
waarde gestegen dan beweegt zuiger (5) nog
verder naar beneden en opent daarmee uitlaatklep
(8).
De overtollige lucht stroomt door de centrale boring
van zuiger (5) en de ontluchting 3 naar buiten. Bij
het bereiken van de ingestelde druk beweegt
zuiger (5) weer naar boven en sluit uitlaatklep (8)
weer. Wanneer de druk op aansluiting 2 daalt dan
gaat zuiger (5) naar boven en heft klep (1) waardoor
inlaat (2) opent en de benodigde luchtdruk
wordt toegevoerd. Bij het ontluchten van aansluiting
1 tilt de nu hogere druk in ruimte (B) klep (3)
omhoog als ook de daarop rustende klep (1). De
inlaat (4) opent en de luchtdruk op aansluiting 2
kan nu via ruimte (A) en aansluiting 1 wegstromen.
Hierbij wordt de zuiger (5) door de
veerkracht (6) in de bovenste stand gedrukt.
De ingestelde drukbegrenzing kan met stelbout (7)
binnen bepaalde grenzen gewijzigd worden.
9815 1-25
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
DRUKBEGRENZINGSVENTIEL
Uitvoering
Merk: WABCO 475 010 322 0 (type 3)
Doel
Het begrenzen van de uitgaande druk op een
bepaalde ingestelde waarde. Lagere drukken
worden onveranderd doorgelaten.
Werking type 3
Bij aansluitnummer 1 komt samengeperste lucht
binnen (maximale systeemdruk), terwijl bij 2 de evt.
in druk begrensde lucht weer naar buiten komt.
Wanneer de uitgaande lucht zijn grenswaarde nog
niet bereikt heeft, staat de zuigervormige klep (2)
open.
Als de druk boven bij de zuigervormige klep (2) de
door de stelbout (6) ingestelde grenswaarde
bereikt, zal klep (2) tegen de veer (5) in naar
beneden gedrukt worden tot hij komt aan te liggen
op zitting (3).
Er passeert nu geen lucht meer.
Mocht de druk bij aansluiting 2 groter zijn dan bij
aansluiting 1, zal de druk via zuiger (4) de veerbelaste
afdichting (1) lichten van zitting (2).
Hierdoor kan de lucht terugstromen naar aansluiting
1.
1-26 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
DRUKBEGRENZINGSVENTIEL
Uitvoering
Merk: WABCO 475 015 300 0 (type 4)
475 015 400 0 (type 4)
Doel
Het begrenzen van de uitgaande druk op een
bepaalde ingestelde waarde. Lagere drukken
worden onveranderd doorgelaten.
Werking type 4
De drukbegrenzer is zo ingesteld, dat hij een
bepaalde druk doorlaat op aansluiting 2. Veer (1)
werkt constant op zuiger (3) en (4), hierdoor wordt
zuiger (3) in zijn bovenste stand gehouden,
waarbij hij tegen huis (8) aanligt. De inlaat (2) is
geopend. De op aansluiting 1 binnenkomende
voorraadlucht stroomt van ruimte (C) in ruimte (D)
en verlaat via aansluiting 2 de drukbegrenzer.
Is de kracht van de binnenstromende lucht groter
dan de veerkracht (1), dan beweegt zuiger (3) en
(4) naar beneden. De klep (7) sluit inlaatklep (2)
en een evenwichtssituatie is bereikt. Ten gevolge
van luchtverbruik op aansluiting 2 wordt de
evenwichtssituatie opgeheven. Veer (1) drukt
zuiger (3) en (4) weer naar boven.
Inlaatklep (2) opent en er komt een
luchtdruknavulling tot de ingestelde druk weer
bereikt is. Zou de druk op aansluiting 2 de ingestelde
waarde overschrijden, dan opent de als
veiligheidsklep uitgevoerde zuiger (3) de uitlaatklep
(5). De overtollige luchtdruk wijkt via de
ontluchting 3 naar buiten. Wordt de druk in ruimte
(C) lager dan van ruimte (D) dan drukt de druk in
ruimte (D) terugslagklep (6) open. De luchtdruk uit
ruimte (D) kan nu via boring (B) naar aansluiting 1
terugstromen, tot veerkracht (1) de kracht van de
luchtdruk overwint en inlaatklep (2) opent. Nu
komt een drukuitwisseling tussen de aansluitingen
1 en 2.
9815 1-27
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
1.15 WATERAFBLAASVENTIEL
Zie DIN symbool 44 op remschema’s
Uitvoering
Merk: VOSS 0258865052
Doel
Het afblaasventiel heeft tot doel het eventueel
aanwezige condenswater in de luchtketel of
luchtdrukleidingen te kunnen aftappen en indien
nodig het systeem te ontluchten.
Werking
De klep wordt door de veer en de keteldruk
gesloten gehouden. Door in de zijdelingse richting
tegen de pal te duwen wordt de klep van zitting
gelicht, waardoor het condens-water en luchtdruk
kunnen ontwijken. Door de pal los te laten wordt
de klep gesloten.
Er dient op te worden gelet, dat onder de
afblaasplug geen andere componenten aangebracht
zijn; dit in verband met het verontreinigen
van deze componenten tijdens het afblazen.
1-28 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
1.16 VOLGWAGENSTUURVENTIEL
Zie DIN symbool 46 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Bosch 0 481 061 245
Doel
Het doorgeven van de remcommando’s van de
motorwagen naar de volgwagen.
Werking
Rijden
Tijdens het rijden met de reminstallatie in rust zal
op aansluiting 43 (parkeerrem) luchtdruk staan.
De voorraadlucht komt via aansluiting 11 in kamer
VIII en kan rechtstreeks via de doorgang in klep
(16) naar kamer III stromen. Op deze manier
wordt de luchtvoorraadketel van de volgwagen
gevuld. (aansluiting 21) De kamers I en V zijn
drukloos. Over zuiger (12) staat geen drukverschil
zodat veer (14) de zuiger (12) omhoog kan drukken.
Zuiger (11) wordt door zuiger (12) mee
omhoog genomen en zal met de bovenzijde tegen
het huis gedrukt worden. In deze positie zal
uitlaatklep (5) vrij worden gemaakt door klep (15)
en zal kamer II in verbinding komen te staan met
de ontluchting 3. Hierdoor kan eventuele nog
aanwezige stuurdruk op de commandoleiding van
de volgwagen ontwijken.
Zuiger (16) zal niet omhoog gedrukt worden door
het drukverschil in de kamers II en III omdat het
werkzame oppervlak van zuiger (18) groter is dan
dat van zuiger (16). Op zuiger (18) staat een
drukverschil omdat in kamer IV de druk van de
parkeerrem heerst en kamer V (remkring 2)
geheel drukloos is.
Smoorventiel
Tijdens het rijden bevindt het smoorventiel zich in
rust. Er staat geen druk in kamer VI van het
smoorventiel, tevens is kamer VII drukloos. Veer
(2) zal de smoorzuiger (3) naar beneden drukken
totdat schijf (6), van de met een voorspankracht
uitgevoerde veerpakket (4), tegen het huis aanligt.
De veerkracht van veerpakket (4) is groter dan
drukveer (2) zodat smoorstift (9) in de bovenste
stand wordt gedrukt, waardoor er een
ongesmoorde doorgang van aansluiting 11 naar
kamer VIII is.
9815 1-29
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
Remmen met de bedrijfsrem
- Deellast remmen; Drukopbouw
Op het moment dat de bedrijfsrem wordt bediend,
wordt kring 1, aansluiting 41 en kring 2, aansluiting
42 onder druk gezet. De drukken in de kamers
I en V zijn gelijk aan de stuurdruk van de
bedrijfsrem. De druk in kamer I zal zuiger (12)
,tegen de veerdruk van veer (14) in, naar beneden
drukken. Veer (1) zit tussen de zuigers (11) en
(12). Zuiger (11) zal door veer (1) mee naar
beneden worden gedrukt. Hierdoor wordt uitlaatventiel
(5) tegen klep (15) gedrukt en zal de
ontluchting van kamer II worden afgesloten. Bij
het verder naar beneden bewegen van zuiger (12)
zal klep (15) verder naar beneden worden verplaatst
zodat inlaatklep (7) geopend wordt.
Voorraaddruk op aansluiting 11 kan nu van kamer
VIII via klep (15) en kamer II naar aansluitpunt 22
, koppelingskop (geel) commando volgwagen, en
leidt de beremming op de volgwagen in.
- Afregelen
Op het moment dat er een druk staat in kamer II
zal deze druk tegen de onderzijde van zuiger (11)
werken. Het werkzame oppervlak van zuiger (12)
is groter dan dat van zuiger (11). Op het moment
dat de opwaartse kracht op zuiger (11) groter is
dan de neerwaartse kracht van veer (1) zal zuiger
(11) omhoog bewegen en zal het inlaatventiel (7)
weer worden afgesloten door klep (15).
Er is nu een evenwicht ontstaan tussen de ingestuurde
druk op aansluiting 41 en de uitgestuurde
druk op aansluiting 22.
- Lossen
Bij het lossen van het voetremventiel valt de
ingestuurde druk op aansluitingen 41 en 42 weg.
De zuigers (11) en (12) worden omhoog gedrukt
door de uitgestuurde druk op aansluiting 22.
Hierdoor wordt klep (15) gesloten en uitlaatklep
(5) geopend, zodat aansluitpunt 22 wordt verbonden
met de ontluchting.
1-30 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
Vollast remmen
Op het moment dat de bedrijfsrem volledig wordt
bediend, zal de maximale druk in kamer I komen
te staan. De neerwaartse kracht op zuiger (12) zal
via veer (1) zuiger (11) naar beneden drukken.
Inlaatventiel (7) zal nu volledig vrijgegeven worden
door klep (15). En de druk in kamer II zal nu gelijk
worden aan de voorraaddruk. Zodat de volgwagen
volledig bediend wordt.
Voorijling
- Drukopbouw
Wanneer door middel van het voetremventiel druk
wordt opgebouwd op aansluiting 41 en of 42, zal
zuiger (12) ,tegen de veerdruk van veer (14) in,
naar beneden drukken. Veer (1) zit tussen de
zuigers (11) en (12). Zuiger (11) zal door veer (1)
mee naar beneden worden gedrukt. Hierdoor
wordt uitlaatventiel (5) tegen klep (15) gedrukt en
zal de ontluchting van kamer II worden afgesloten.
Bij het verder naar beneden bewegen van zuiger
(12) zal klep (15) verder naar beneden worden
verplaatst zodat inlaatklep (7) geopend wordt.
- Wijziging
Wanneer stelbout (9) rechtsom wordt gedraaid,
zal de uitgestuurde druk (aansluiting 22) hoger
moeten worden om zuiger (11) naar boven te
bewegen waardoor klep (15) sluit.
Dit verhogen van de commandodruk naar de
volgwagen t.o.v. de remdruk van de motorwagen
heet voorijling.
Voor de afstelprocedure zie verder onder hoofdstuk
“controle/afstelling”.
9815 1-31
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
Remmen met de parkeerrem
Op het moment dat de parkeerrem bediend wordt
zal aansluiting 43 gedeeltelijk of geheel drukloos
worden gemaakt. In kamer III heerst de voorraaddruk
deze werkt op het oppervlak van zuiger (16).
Aan de bovenkant van zuiger IV staat nu weinig of
geen druk. Op deze manier wordt de opwaartse
kracht op zuiger (16) groter dan de neerwaartse
kracht op zuiger (18) en zal zuiger (16) omhoog
bewegen. Uitlaatventiel (5) wordt gesloten door
klep (15) en bij verder omhoog bewegen van
zuiger (16) zal het inlaatventiel (5) geopend
worden en kan er druk van kamer III in kamer II
komen. Op het moment dat kamer II op druk komt
zal deze druk op de bovenzijde van zuiger (16)
werken. De resterende druk in kamer IV zal een
neergaande kracht op zuiger (18) uitoefenen
samen met de druk die aan de bovenzijde van
zuiger (16) staat. Op het moment dat beide
krachten samen in staat zijn om de opwaartse
kracht op de onderzijde van zuiger (16) te overwinnen
zal zuiger (16) naar beneden bewegen en
zal inlaatklep (7) worden afgesloten en zal de druk
in kamer II niet meer toenemen. Op deze manier
kan de druk in de commandoleiding van de volgwagen
worden ingesteld met de parkeerrem.
Op het moment dat de parkeerrem wordt gelost
zal er weer druk in kamer IV komen. De resulterende
neerwaartse kracht op zuigers (18) en (16)
is nu veel groter dan de opwaartse kracht aan de
onderzijde van zuiger (16). Zuiger (18) zal nu
volledig naar beneden worden gedrukt tegen de
aanslag in het huis. Inlaatventiel (7) wordt direct
gesloten door klep (15) en uitlaatklep (5) wordt
komt vrij van klep (15). Op deze wijze wordt de
commandoleiding weer snel ontlucht via de
ontluchting.
Remmen met een defecte remkring
Op het moment dat remkring 1 defect is, zal er
tijdens het remmen in kring 1 geen druk opgebouwd
kunnen worden. (aansluiting 41) Kamer I
zal hierdoor drukloos blijven, terwijl de druk in
kamer V toeneemt. De opwaartse kracht aan de
onderzijde van zuiger (18) zal samen met de
opwaartse kracht aan de onderzijde van zuiger
(16) ervoor zorgen dat uitlaatventiel (5) gesloten
wordt door klep (15) en inlaatventiel (7) geopend
wordt. Op deze manier kan de druk in kamer III in
verbinding komen met kamer II. Op het moment
dat er druk komt in kamer II zal er een neerwaartse
kracht komen op de bovenzijde van
1-32 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
zuiger (16). Als de neerwaartse kracht op zuiger
(16) groter wordt dan de resulterende opwaartse
krachten op de onderzijden van de zuigers (18) en
(16) dan zal zuiger (16) naar beneden bewegen
totdat inlaatventiel (7) wordt gesloten door klep
(15). Op deze manier kan er een druk worden
ingesteld op de commandoleiding van de volgwagen.
Deze druk zal ten alle tijden iets lager zijn
dan de ingestelde druk in kring 2.
Op het moment dat remkring 2 defect is, zal er
tijdens het remmen geen druk worden opgebouwd
in kamer V. Dit heeft echter geen invloed op het
functioneren van het volgwagen rem ventiel. Deze
zal normaal functioneren (zie beschrijving “remmen
met de bedrijfsrem”)
Defecte commandoleiding volgwagen
Tijdens het remmen met de bedrijfsrem zal er een
ingestelde druk komen te staan in de kamers I en
V. De zuigers (12) en (11) zullen naar beneden
bewegen en uitlaatventiel (5) zal worden gesloten
door klep (15). Inlaatventiel (7) zal worden geopend
door klep (15) zodat de druk van de kamers
III en VIII in kamer II kan komen. Daar er een lek
is in de commandoleiding van de volgwagen zal
alle druk uit de ketel van de volgwagen en de
aanvoer van het trekkende voertuig kunnen
ontsnappen. Om te voorkomen dat de voorraaddruk
van het trekkende voertuig weg valt komt het
smoorventiel in werking. Tijdens het remmen komt
er een ingestelde druk in kamer I. Deze kamer
staat in verbinding met kamer VI, zodat de ingestelde
druk in remkring 1 boven op het werkzame
oppervlak van smoorzuiger (3) komt te staan. In
kamer II wordt door het lek geen druk op gebouwd,
deze kamer staat in verbinding met kamer
VII. De neerwaartse kracht op smoorzuiger (3)
wordt groter dan de opwaartse kracht van veer
(4), zodat smoorzuiger (3) naar beneden beweegt.
Hierdoor zal smoorstift (9) de doorgang van
aanvoer 11 naar kamer VIII smoren en vervolgens
afsluiten. De voorraadketel van de volgwagen
loopt echter snel leeg via het lek in de commandoleiding
van de volgwagen. Hierdoor worden de
veerremcilinders van de remmen van de volgwagen
ook drukloos en zal de volgwagen geremd
worden.
9815 1-33
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
1.17 VEERREMCILINDER
Zie DIN symbool 49 op remschema’s
Doel
De veerremcilinder heeft tot doel om bij bediening
van de bedrijfs-, parkeer- en noodrem, de schoenen
tegen de remtrommel te drukken.
Werking
De veerremcilinder bestaat uit twee gedeelten:
een gedeelte voor de bedrijfsrem, uitgevoerd als
een normale remkamer, en een gedeelte voor de
parkeerrem: de veerremkamer.
Normale stand tijdens het rijden
Alvorens te gaan rijden, dienen de luchtketels op
een veilige druk te zijn. Als dit niet het geval is
wordt dit door een waarschuwingssignaal (b.v.
zoemer) aangegeven. Indien deze druk wordt
toegelaten tot de veerremkamer zal de zuiger de
zware veer samendrukken. De drukstang wordt nu
niet meer belast en zal onder andere door de
werking van de veer in de niet geremde stand
komen.
Bedrijfsrem
Door de scheiding tussen de remkamer en de
veerremkamer, kan de veerrem de werking van de
bedrijfsrem niet beinvloeden. Bij gebruik van de
bedrijfsrem blijft de zware veer samengedrukt,
terwijl de luchtdruk op het membraan van de
remkamer werkt. Wanneer het voetremventiel
wordt bediend, komt de samengeperste lucht via
aansluiting 11 in de ruimte achter het membraan.
Het membraan met drukstang wordt tegen de
kracht van de veer in naar buiten gedrukt, waardoor
de remschoenen door middel van een
hefboomstelsel tegen de remtrommel worden
gedrukt. De lucht aan de andere zijde van het
membraan kan via ontluchtingsgaatjes ontwijken.
Wanneer de remmen worden gelost, drukt de veer
de drukstang en het membraan weer in de uitgangspositie
terug.
1-34 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
Parkeerrem
Aansluitpunt 12 wordt ontlucht. De zware veer
drukt nu de zuiger met de zuigerbuis tegen membraan
waardoor de drukstang naar buiten wordt
gedrukt. Hierdoor worden de remschoenen door
middel van de remhefboom tegen de remtrommel
gedrukt. Hierbij maakt men gebruik van de energie
van de samengedrukte zware veer, welke steeds
aanwezig is.
Losinrichting
Wanneer door een storing geen samengeperste
lucht in de veerremcilinder beschikbaar is, staat
het voertuig automatisch geremd. Toch moet het
mogelijk zijn het voertuig te verslepen. Aan de
achterzijde van de veerremcilinder bevindt zich
een losbout. Door deze bout met een sleutel
linksom te draaien, wordt de zware veer samengedrukt.
Door toepassing van een druklager op de
bout bedraagt het benodigde moment hiervoor
niet meer dan 20 - 40 Nm. Voor deze handeling
mag geen luchtsleutel gebruikt worden.
Let op
Het voertuig heeft nu geen parkeerrem meer,
omdat de veerremmen nu mechanisch gelost
zijn.
Wanneer de storing is opgeheven en voldoende
perslucht aanwezig is, kan met het bedieningsventiel
weer lucht in de veerremcilinder worden
toegelaten. Daarna moet met de sleutel de losbout
worden ingeschroefd en vastgezet met 30
Nm. De druk in het veerremcilindercircuit moet
hierbij minstens 5,1 bar zijn.
9815 1-35
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
1.18 PARKEERREMVENTIEL
PARKEERREMVENTIEL MET
DRUKBEGRENZING EN VOLGWAGEN-
AANSLUITING
Zie DIN symbool 50 op remschema’s
Uitvoering
Met volgwagenaansluiting en controlestand
Merk: Wabco 961 723 200
Doel
Met het parkeerremventiel kunnen de parkeerreminstallatie
op het voertuig en gelijktijdig de volgwagenremmen
regelbaar bediend worden.
1-36 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
Werking
Rijden
Wanneer de handgreep in de rijstand staat is er in
het ventiel een doorverbinding van de voorraaddruk
(aansluiting 1) met de aansluitingen voor de
veerremcilinders 21 en de volgwagen 22. De
ontluchting is nu gesloten. In de rijstand vindt er in
het parkeerremventiel een drukbegrenzing plaats.
Op aansluiting 1 staat 10 bar. Deze druk staat op
zuiger (5) en hierdoor gaat zuiger (5) naar beneden.
Klep (6) gaat open. Als de druk onder zuiger
(5) staat en een waarde bereikt van 6,8-7,5 bar,
dan gaat zuiger (5) tegen de veerdruk van veer (4)
omhoog.
Klep (6) sluit nu weer.
De uitgestuurde druk op aansluiting 21 en 22 is nu
circa 6,8-7,5 bar (Zie grafiek).
Hulprem
Wanneer de handgreep tegen een veer in, een
stukje naar achteren getrokken wordt, zal via
excenter (2) stoter (3) naar beneden bewegen.
Ruimte a kan nu ontluchten, waardoor de druk op
aansluiting 21 zal zakken. Door de boring in klep
(10) zal ook de druk op aansluiting 22 zakken.
Veer (4) duwt zuiger (5) zover naar beneden, tot
klep (6) weer op de afdichtkraag van stoter (3)
rust. Er is nu evenwicht.
Als de handgreep wordt verdraaid tot aan aanslag
(7), zal de ontluchting geopend blijven, zodat de
veerremmen en de volgwagen-remmen max. in
werking treden (max. noodrem).
9815 1-37
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
Parkeerrem
Wordt de handgreep over aanslag (7) heen getrokken,
dan valt hij in een blokkering. Dan zal nok
(8) stoter (9) naar beneden bewegen, waardoor de
boring in klep (10) afgesloten is en bovendien
deze klep los van zijn zitting is gekomen. De
voorraaddruk kan nu door een boring in zuiger (5)
(ongereduceerd) passeren naar aansluiting 22.
Hierdoor zullen de volgwagenremmen lossen.
Aansluiting 21 blijft ontlucht zodat de veerremmen
het voertuig op de parkeerrem houden.
Controlestand
De latere uitvoering van het hulpparkeerremventiel
is uitgevoerd met een controlestand. Bij deze
ventielen zijn de aansluitingen 21 en 22 nog
steeds drukloos in de parkeerrem positie. Wordt
de handgreep verder bewogen dan de parkeerstand,
dan zal via aansluiting 22 het volgwagenstuurventiel
ongereduceerd belucht worden. De
volgwagenremmen worden dan weer gelost. De
combinatie staat nu uitsluitend geremd door de
veerkracht van de veerremcilinders op het trekkende
voertuig. Nu kan gecontroleerd worden of
de combinatie stil blijft staan wanneer de
aanhangwagen niet meeremt. Na het loslaten
komt de handgreep automatisch terug in de
parkeerstand.
Lossen van de remmen
Wordt de handgreep weer geheel naar voren
bewogen, dan zal stoter (3) naar boven bewegen,
gaan aanliggen tegen klep (6) en deze los duwen
van zijn zitting in zuiger (5). Daardoor kan de
voorraaddruk de aansluitingen 21 en 22 bereiken.
De druk in ruimte a stijgt weer.
Bij het bereiken van de gereduceerde waarde
(6,8-7,5 bar) zal zuiger (5) zover naar boven zijn
bewogen, dat klep (6) op zijn zitting ligt. De
beginsituatie is weer bereikt.
1-38 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
PARKEERREMVENTIEL MET
DRUKBEGRENZING ZONDER VOLGWAGEN-
AANSTURING
Zie DIN symbool 51 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Wabco 961 723 001 0
961 723 025 0
961 723 032 0
Doel
Met het parkeerremventiel kan de parkeerreminstallatie
op het voertuig regelbaar bediend
worden.
Werking
Rijden
Wanneer de handgreep in de rijstand staat is er in
het ventiel een doorverbinding van de voorraaddruk
(aansluiting 1) met de aansluitingen voor de
veerremcilinders 2. De ontluchting is nu gesloten.
In de rijstand vindt er in het parkeerremventiel een
drukbegrenzing plaats. Op aansluiting 1 staat 10
bar. Deze druk staat op zuiger (5) en hierdoor
gaat zuiger (5) naar beneden. Klep (6) gaat open.
Als de druk onder zuiger (5) staat en een waarde
bereikt van:
961 723 001 0 : 6,8-7,5 bar
961 723 025 0 : 7,4-8,1 bar
961 723 032 0 : 6,8-7,5 bar
dan gaat zuiger (5) tegen de veerdruk van veer (4)
omhoog. Klep (6) sluit nu weer. De uitgestuurde
druk op aansluiting 2 is nu circa:
961 723 001 0 : 6,8-7,5 bar
961 723 025 0 : 7,4-8,1 bar
961 723 032 0 : 6,8-7,5 bar
(Zie grafiek).
9815 1-39
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
Hulprem
Wanneer de handgreep tegen een veer in, een
stukje naar achteren getrokken wordt, zal via
excenter (2) stoter (3) naar beneden bewegen.
Ruimte a kan nu ontluchten, waardoor de druk op
aansluiting 2 zal zakken. Veer (4) duwt zuiger (5)
zover naar beneden, tot klep (6) weer op de
afdichtkraag van stoter (3) rust. Er is nu evenwicht.
Als de handgreep wordt verdraaid tot aan aanslag
(7), zal de ontluchting geopend blijven, zodat de
veerremmen max. in werking treden (max. noodrem).
Parkeerrem
Wordt de handgreep over aanslag (7) heen getrokken,
dan valt hij in een blokkering. Aansluiting
2 blijft ontlucht zodat de veerremmen het voertuig
op de parkeerrem houden.
Lossen van de remmen
Wordt de handgreep uitgetrokken en weer geheel
naar voren bewogen, dan zal stoter (3) naar
boven bewegen, gaan aanliggen tegen klep (6) en
deze los duwen van zijn zitting in zuiger (5).
Daardoor kan de voorraaddruk de aansluiting 2
bereiken. De druk in ruimte a stijgt weer.
Bij het bereiken van de gereduceerde waarde
6,8-7,5 of 7,4-8,1 zal zuiger (5) zover naar boven
zijn bewogen, dat klep (6) op zijn zitting ligt. De
beginsituatie is weer bereikt.
961 723 001 0 : 6,8-7,5 bar
1-40 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
961 723 025 0 : 7,4-8,1 bar
961 723 032 0 : 6,8-7,5 bar
9815 1-41
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
PARKEERREMVENTIEL MET
DRUKBEGRENZING ZONDER VOLGWAGEN-
AANSTURING
Zie DIN symbool 51 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Wabco 961 722 160 0
Werking
Stand rijden
Hendel (1) is verbonden met nokkenschijf (2). Als
de hendel (1) in de rijstand is gezet zal de nok van
nokkenschijf (2) zuiger (3) in de onderste positie
drukken. Veer (4) wordt ingedrukt en zal onder
voorspanning komen te staan. Veer (4) drukt
veerkom (5) naar beneden. Via de instelschroef
zal zuiger (12) naar beneden worden gedrukt
tegen de veerkracht van veer (7) in. Uitlaatventiel
(6) zal op schijf (9) sluiten en klep (11) tegen de
veerkracht van veer (12) in naar beneden bewegen.
Omdat klep (11) naar beneden wordt gedrukt,
zal inlaatventiel (8) vrij komen van schijf (9). De
voorraaddruk van aansluiting 11 kan nu via kamer
A langs inlaatventiel (8) naar kamer B stromen en
via aansluiting 21 de veerremcilinders beluchten.
Hulprem
Op het moment dat de hulprem wordt aangesproken,
moet de hendel (1) verdraaid worden.
Nokkenschijf (2) zal meedraaien waardoor de nok
verplaatst wordt van zuiger (12). Zuiger (12) zal
nu omhoog worden gedrukt door de veren (7) en
(4). De voorspanning van veer (4) zal nu sterk
verminderen. In ruimte C staat de buitendruk en in
ruimte B staat een druk die gelijk is aan de druk
van de veerremcilinders (aansluiting 21). Aan de
onderzijde van zuiger (12) zal een opwaartse
kracht gaan werken tengevolge van het druk
verschil tussen de ruimten B en C. Tevens zal ook
veer (7) een opwaartse kracht uitoefenen op
zuiger (12). Deze opwaartse kracht is groter dan
de neerwaartse kracht van veer (4), omdat de
voorspanning van veer (4) kleiner is geworden.
Zuiger (12) wordt op deze manier omhoog gedrukt.
Klep (10) wordt door veer (11) omhoog
gedrukt totdat schijf (9) tegen inlaatventiel (8)
komt en de toevoer van de voorraaddruk naar de
veerremcilinders wordt afgesloten.
Aangezien zuiger (12) verder naar boven beweegt
zal het uitlaatventiel (6) vrij van schijf (9) komen.
1-42 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
Op deze manier kan de druk in ruimte B ontwijken
naar de ontluchting (aansluiting 3). De druk in de
veerremcilinders neemt af en de wagen wordt
beremd.
Evenwichtssituatie
Op het moment dat de druk van de veerremcilinders
via de ontluchting kan ontwijken, zal de
druk in ruimte B zakken. Op het moment dat deze
druk zakt zal ook de opwaartse kracht aan de
onderzijde van zuiger (12) afnemen. Op een
bepaald moment zal deze opwaartse kracht zo
klein worden dat de neerwaartse kracht van veer
(4) overwint. Veer (4) zal nu in staat zijn om zuiger
(12), tegen de veerkracht van veer (7) en de
opwaartse kracht aan de onderzijde van zuiger
(12) in, naar beneden te drukken. Uitlaatventiel zal
nu tegen schijf (9) komen en afsluiten. Op dit
moment zal de druk in ruimte B (en in de veerremcilinders)
niet meer zakken.
Als er meer moet worden geremd zal hendel (1)
verder verdraaid moeten worden, zodat de nok
van nokkenschijf (2) verder van zuiger (3) beweegt.
Zuiger (3) zal weer verder omhoog worden
gedrukt door de veren (4) en (7). Hierdoor zal de
voorspanning van veer (4) verder afnemen.
Hierdoor is de opwaartse kracht aan de onderzijde
van zuiger (12), tengevolge van het drukverschil in
de ruimten B en C en de veerkracht van veer (7),
weer in staat om zuiger (12) omhoog te drukken.
Hierdoor komt uitlaatventiel (6) vrij van schijf (9)
en kan de druk in kamen B weer ontwijken naar
de ontluchting (aansluiting 3). Dit ontluchten gaat
net zolang tot er weer een evenwichtssituatie
ontstaat waardoor uitlaatventiel (6) tegen schijf (9)
sluit.
Als er minder moet worden geremd, zal hendel (1)
teruggedraaid moeten worden waardoor de nok
van nokkenschijf (2) zuiger (3) verder naar beneden
drukt. Veer (4) zal nu weer verder gespannen
worden en uitlaatventiel (6) tegen schijf (9) drukken
en klep (10) verder naar beneden drukken.
Inlaatventiel (8) zal weer vrij komen van schijf (9)
en de voorraaddruk in ruimte A zal in ruimte B
kunnen stromen zodat de veerremcilinders weer
belucht worden. Op het moment dat de druk in
ruimte B stijgt, stijgt ook de opwaartse kracht aan
de onderzijde van zuiger (12). Als deze opwaartse
kracht groter wordt dan de neerwaartse kracht van
veer (4), dan zal zuiger (12) omhoog worden
gedrukt. Inlaatventiel (8) wordt door de omhoog-
9815 1-43
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
komende klep (10) via schijf (9) afgesloten. Op
deze manier zal de druk in ruimte B (en aansluiting
21) niet meer stijgen. De hendel (1) wordt
automatisch terug gedrukt in de rijstand als de
hendel wordt losgelaten.
Stand parkeren
Om het ventiel in de parkeerstand te zetten moet
hendel (1) omhoog worden getrokken en maximaal
verdraaid worden. Als de hendel nu wordt
losgelaten zal de hendel in deze positie blijven
staan.
De nok van nokkenschijf (2) zal volledig verwijdert
zijn van zuiger (3). Zuiger (3) zal nu in de bovenste
stand worden gedrukt door de veren (4) en (7).
De voorspanning van veer (4) is nu zo minimaal
dat veer (7) in staat is om zuiger (12) omhoog te
houden (ongeacht de druk in ruimte B. Uitgangsventiel
(6) blijft nu vrij van schijf (9) op deze
manier zal de ontluchting in verbinding staan met
ruimte B. De veerremcilinders zullen nu continu
geremd blijven.
1-44 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
1.19 VIERKRINGS BEVEILIGINGSVENTIEL
Zie DIN symbool 63 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Knorr AE 4437-II/17189
Doel
Het vierkringsbeveiligingsventiel heeft als doel de
reminstallatie in vier parallelle kringen te splitsen
en bij uitval van een kring de overige te beveiligen
tegen leegstromen.
Werking
Openingsdruk kring 1-2 en 4 ca. 6,2-6,5 bar
Openingsdruk kring 3 ca. 7,0-7,3 bar
Statische sluitdruk alle kringen ≥ 4,5 bar
De openingsdruk is de op aansluitpunt 1 aanwezige
druk om de kleppen 8-9-10 en 11 te openen
bij een drukloos remsysteem. De openingsdruk
wordt bepaald door het membraanoppervlak a en
de kracht van de veer werkend op het membraan.
De statische sluitdruk is de druk in de intacte
kringen waarbij in deze kringen de kleppen weer
op hun zitting worden gedrukt als in een defecte
kring luchtlekkage aanwezig is en de compressor
het systeem niet navult. De statische sluitdruk
wordt bepaald door het membraanoppervlak a en
b en de kracht van de veer werkend op het membraan.
9815 1-45
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
Op het ventiel zijn vier kringen aangesloten, kring
1-2-3 en 4. De kringen 1 en 2 (aansluitingen 21 en
22) bedienen de bedrijfsrem op resp. achter- en
vooras. Kring 3 (aansluiting 23) verzorgt de
parkeerrem en volgwagenrem, en kring 4 (aansluiting
24) de nevenverbruikers. De samengeperste
lucht komt via aansluiting 1 het ventiel binnen en
stroomt via de drie kleine by-pass klepjes (5), (6),
en (7) in het systeem. Tegelijkertijd bouwt zich
onder de kleppen (8),(9),(10) en (11) een druk op.
Bij het bereiken van een bepaalde druk, de
openingsdruk, openen deze kleppen, waarbij de
membranen, tegen de veerspanning van de
instelbare veren in, omhooggedrukt worden. De
samengeperste lucht kan nu ongehinderd in vier
kringen stromen. Waarbij dient te worden opgemerkt
dat de kringen 1-2 en 4 een lagere
openingsdrukwaarde hebben dan kring 3 (zie
technische gegevens). Wanneer bijvoorbeeld door
lekkage of leidingbreuk een kring uitvalt, dan zal in
eerste instantie de druk in de overige kringen
dalen tot de dynamische sluitdruk van de defecte
kring. De sluitdruk is niet exact vast te leggen
daar deze afhankelijk is van de snelheid waarmee
de druk in het systeem wegvalt. Vandaar dat we
spreken over een dynamische sluitdruk. De intact
zijnde kringen worden hierna weer nagevuld tot de
openingsdruk van de defecte kring. Het doel van
de drie by-pass klepjes in de kringen 1-2 en 4 is,
om een drukloos remsysteem waarvan de kring
met de laagste openingswaarde (in verband met
toleranties) defect is, toch op druk te brengen en
wel tot de openingsdruk van de defecte kring. Dit
gaat als volgt. De samengeperste lucht van de
compressor komt via aansluiting 1 onder de
kleppen (8),(9),(10) en (11) welke nog gesloten
blijven door de veren. Via de by-pass klepjes (5),
(6), en (7) worden deze kringen, echter zeer
beperkt, van lucht voorzien. In de intact zijnde
kringen, en dus ook onder de membranen vindt
een kleine drukopbouw plaats, waardoor de
openingsdrukken van de intact zijnde kringen waar
een by-pass klepje aanwezig is dalen, en wel
zover dat deze lager komen te liggen dan die van
de defecte kring. Hierdoor zullen nu eerst de
intact zijnde kringen worden nagevuld tot de
openingswaarde van de defecte kring.
1-46 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
VIERKRINGS BEVEILIGINGSVENTIEL
Zie DIN symbool 63 op remschema’s
Uitvoering
Merk: WABCO 934 702 380 0
934 702 381 0
934 702 387 0
Doel
Het vierkringsbeveiligingsventiel heeft als doel de
reminstallatie in vier parallelle kringen te splitsen
en bij uitval van een kring de overige te beveiligen
tegen leegstromen.
Werking
- Openingsdruk kring 1-2 en 4
934 702 380 0 ca. 7,0 -0,3 bar
934 702 381 0 ca. 6,5 -0,3 bar
934 702 387 0 ca. 6,5 -0,3 bar
- Openingsdruk kring 3
934 702 380 0 ca. 7,0 -0,3 bar
934 702 381 0 ca. 6,5 -0,3 bar
934 702 387 0 ca. 7,5 -0,3 bar
- Statische sluitdruk alle kringen
934 702 380 0 ≥ 4,5 bar
934 702 381 0 ≥ 4,0 bar
934 702 387 0 ≥ 4,0 bar
Werking
De vierkringsbeveiligingsklep bestaat uit vier
gedeelten, elk gedeelte bedient een kring. Beide
bovenste kringen (kring 1 en 2) bedienen de
bedrijfsrem, terwijl kring 3 het parkeer-noodremcircuit
bedient en kring 4 de volgwagen verzorgt
De kleppen (7) en (12) en de kleppen (9) en (10)
worden, wanneer de kringen intact zijn, en de druk
boven de openingswaarde ligt opengehouden door
de veren (15), die in de doorstroomrichting werkzaam
zijn. Hierdoor wordt bij een geringe drukval
in kring 1 of 2 respectievelijk 3 of 4, compenseren
van druk mogelijk, waardoor de drukregelaar niet
zo vaak hoeft in te schakelen.
De samengeperste lucht komt van de drukregelaar
via de aansluiting 1 de klep binnen.
9815 1-47
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
De kleppen (7) en (12) worden bij het bereiken
van de openingsdruk geopend, waarbij de membranen
(6) en (13) tegen de veerspanning van de
instelbare veren (5) en (14) in, omhoog worden
gedrukt. Vervolgens stroomt de samengeperste
lucht via de aansluitingen 21 en 22 naar de luchtketels
van kring 1 en 2 van de bedrijfsrem.
Tevens komt de samengeperste lucht, nadat de
beide terugslagkleppen (8) en (11) zijn geopend,
in de ruimte A. De kleppen (9) en (10) worden bij
het bereiken van de openingsdruk geopend en via
de aansluitingen 23 en 24 worden de kringen 3 en
4 gevoed. Op kring 3 en 4 zijn het parkeerremcircuit
en de voeding van de volgwagen
aangesloten.
Wanneer, bijvoorbeeld door Iekkage, kring 2
uitvalt, sluiten de terugslagkleppen (8) en (11).
Wanneer de druk in de defecte kring daalt
beneden de sluitdruk, zal klep (7) sluiten en
zodoende de intact zijnde kringen beveiligen ten
opzichte van de defecte kring. Vervolgens worden
de intact zijnde kringen nagevuld tot de openingsdruk
van klep.
Bij uitval van kring 1 wordt de druk in de kringen
2, 3 en 4 op dezelfde manier beveiligd. In beide
overstroomkleppen (7) en (12) van de bedrijfsremkringen
bevinden zich de kleppen (16) en (17).
In de ruststand sluiten deze kleppen de boringen
af.
De beide kieppen (7) en (12) werken bij dezelfde
openingsdruk echter binnen een tolerantiegebied
van 0,3 bar.
De beide kleppen (16) en (17) treden in functie
onder de volgende omstandigheden:
Stel dat beide kringen 1 en 2 leeg zijn en een van
beide ook defect terwijl deze de Iaagste openingsdruk
heeft, dan zal een van de kleppen (16) of
(17) ervoor zorgdragen dat de intact zijnde kring
toch wordt gevuld tot de openingswaarde van de
defecte kring.
Dit gaat als volgt:
De compressor perst samengeperste lucht via de
aansluiting 1 onder de overstroomkleppen. Deze
blijven gesloten vanwege de spanning van de
veren (5) en (14).
Via de boring worden de kleppen (16) en (17)
geopend en beide kringen van lucht voorzien.
Door de weerstand van de boringen kan druk
worden opgebouwd in de intact zijnde kring.
Deze drukopbouw zorgt ervoor dat de openingswaarde
van de overstroomklep in de intact zijnde
kring overeenkomstig daalt met als gevolg dat
1-48 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
deze eerder opent (voor de overstroomklep in de
defecte kring).
De overstroomklep wordt nu geheel van zijn zitting
gelicht en de intacte kringen worden op druk
gebracht.
Hiermee is de normale situatie voor deze kringen
ingetreden waarbij de maximale druk in de kringen
nu wordt bepaald door de openingsdruk van de
defecte kring.
Wanneer kring 4 uitvalt zal eerst samengeperste
lucht terugstromen uit kring 1, 2 en 3 totdat de
sluitwaarde van de klep (9) is bereikt.
De beide bedrijfsremkringen 1 en 2 en kring 3
blijven op een druk welke gelijk is aan de
openingsdruk van de uitgevallen kring 4.
Bij uitval van kring 3 worden de bedrijfsremkringen
1 en 2 en kring 4 op dezelfde wijze beveiligd.
9815 1-49
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
VIERKRINGS BEVEILIGINGSVENTIEL
Zie DIN symbool 63 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Bosch 0 481 062 207
Bosch 0 481 062 406
Doel
Het vierkringsbeveiligingsventiel heeft als doel de
reminstallatie in vier parallelle kringen te splitsen
en bij uitval van een kring de overige te beveiligen
tegen leegstromen.
Werking
Onbeschadig luchtsysteem
Op het ventiel zijn vier kringen aangesloten, kring
1-2-3 en 4. De kringen 1 en 2 (aansluitingen 21 en
22) bedienen resp. achter en vooras. Kring 3
(aansluiting 23) verzorgt de parkeerrem en volgwagenrem,
en kring 4 (aansluiting 24) de nevenverbruikers.
Bij lege luchtketels drukken de veren (2) de
membraanzuigers (3) bij alle vier de overloopventielen
(I-IV) op de zittingen (4).
Het ventiel is hiermee gesloten.
Zodra de druk op aansluiting 1 gelijk is aan de
openingsdruk van een van de ventielen, worden
de overloopventielen I en/of II geopent.
Nu stroomt luchtdruk via de aansluitingen 21 en/of
22 naar de kringen 1 en/of 2 en bouwen hier druk
op.
Deze druk werkt gelijktijdig tegen de kracht van
drukveer (2) in, omdat nu het gehele oppervlakte
van zuiger (3) werkzaam wordt.
Van deze stijgende luchtdruk wordt een steeds
groter deel door de veerkracht van de drukveer
opgenomen, zodat de minimale druk, nodig voor
het openhouden van het ventiel, geringer is dan
de openingsdruk.
De druk in de luchtketels wordt evenredig met de
binnenkomende luchtdruk op aansluiting 1.
Bij verdere drukopbouw zal de membraanzuiger
zich steeds verder van de zitting af bewegen.
Hierdoor zal de volle doorstroming van het ventielzitting
vrijgegeven worden.
Door het loskomen van de zuigermembranen van
de zittingen is (als gevolg van de kleine
doorsnede) de voor het openen van de zuigers
benodigde druk hoger dan de theoretische
openingsdruk, die berekend wordt a.d.h.v. het
zuigerzittingsoppervlak en de veerkracht.
Vullen van een luchtketel
1-50 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
De luchtketels op aansluitingen 21 en 22 worden
ofwel gelijktijdig of na elkaar gevuld, afhankelijk
van of de openingsdruk van overloopventielen I en
II gelijk zijn of in geringe mate afwijkend. Over de
beide terugslagkleppen (5), die de aansluitingen
21 en 22 onderling beveiligen, stroomt de luchtdruk
naar de overloopventielen III en IV.
De overloopventielen zijn op dezelfde openingsdruk
ingesteld als de overloopventielen I en II en
werken op dezelfde manier.
Tevens zijn achter de overloopventielen vaste
smoringen (6) aangebracht.
Deze vaste smoringen zorgen ervoor, dat bij een
groot luchtverbruik, bijvoorbeeld bij aansluiting 23,
de druk onder zuiger (3) niet zo snel zakt en dat
het ventiel of te wel zeer snel sluit of bij een te
hoge druk sluit.
Door de smoorwerking kan bij een hoog luchtverbruik
in een bepaalde kring genoeg luchtdruk
uit de andere kringen toestromen.
Defect remsysteem
Algemeen
Zodra in het remsysteem een lek optreed waardoor
de compressor het luchtverbruik niet meer
kan compenseren, sluit het vierkringsbeveiligingsventiel
de onbeschadigde kringen af.
De druk waarbij het overloopventiel de defecte
kring afsluit, is afhankelijk van de grote van het
luchtverbruik.
Daalt de luchtdruk in de defecte kring langzaam,
dan is de druk onder het totale werkzame oppervlak
van zuiger (3) uniform (statische sluitdruk).
Is de lekkage groter, dan ontstaat bij de zuigerzitting
een smoorwerking tussen zuiger en zuigerzitting.
Hierdoor daalt de druk onder het
ringvormig zuigeroppervlak sterker als de druk
onder de zuigerzittingoppervlak en ontlast drukveer
(2), zodat de drukveer de zuiger bij een
hogere druk sluit (dynamische sluitdruk).
Bij een leidingbreuk bereikt de dynamische sluitdruk
de openingsdruk.
Vullen van een luchtketel
Vullen van alle luchtketels
9815 1-51
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
Uitval van de bedrijfsrem (aansluiting 21 of 22)
De druk in de onbeschadigde bedrijfsremkring
zakt zover tot de zuiger (3) de zitting van de
defecte kring afsluit.
Het terugslagventiel (5) zorgt ervoor dat er geen
drukval is in de kringen 23 en 24. De compressor
vult nu de onbeschadigde kringen bij tot de
openingsdruk van de defecte kring is bereikt.
Uitval van de kringen 23 en 24
In de onbeschadigde kringen zakt de druk op
grond van het naijlen van de sluitdruk van de
defecte kringen.
Aansluitend stijgt de druk tot de openingsdruk van
de defecte kring is bereikt.
Alle luchtketels zij leeg en een bedrijfsremkring
is uitgevallen
Zelfs bij een ongunstige verdeling van de tolerantie
in de openingsdruk, wordt de onbeschadigde
kring op druk gebracht.
Zodra in een onbeschadigde bedrijfsremkring een
geringe druk opgebouwd is, daalt de overloopdruk
van het betreffende overloopventiel, zo dat door
het geheel geopende ventiel de volle luchtdruk in
de onbeschadigde remkring stromen kan.
Op dezelfde manier worden ook de kringen 23 en
24 gevuld, tot uiteindelijk alle onbeschadigde
kringen de openingsdruk van de defecte kring
bereikt hebben.
1-52 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
1.20 VEILIGHEIDSVENTIEL
Zie DIN symbool 64 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Voss 0 268 924 200
Voss 0 268 874 200
Wabco 434 602 011 0
Kenmerken
De openingsdrukwaarde is afhankelijk van uitvoering
13 +2 bar, 16 +2 of 12 +2 bar.
Deze waarde staat aangegeven op het veiligheidsventiel.
Doel
Het begrenzen van de drukopbouw op een
bepaalde waarde.
Werking
De van de compressor komende lucht komt bij L
binnen en staat onder de veerbelaste kogel 1.
Wanneer de druk de ingestelde waarde overschrijdt,
wordt de kogel van zijn zitting gelicht. De
overtollige lucht stroomt nu via boringen E naar
buiten. Als de druk onder de ingestelde waarde
zakt, zal de kogel weer sluiten.
9815 1-53
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
1.21 LUCHTDROGER
Zie DIN symbool 66 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Bosch 0 484 460 127
0 484 460 135
0 484 811 009
0 484 811 020
0 484 811 045
0 484 831 002
0 484 831 045
Kenmerk
Luchtdroger met ingebouwde drukregelaar.
Doel
Het verwijderen van water, olie en andere
bestanddelen uit de lucht nog voor deze het
remsysteem ingaat.
Werking
De door de compressor geleverde lucht stroomt
via aansluiting 1 de Iuchtdroger binnen en passeert
de ontluchtings-/veiligheidsklep (9). Via een
boring stroomt de lucht naar het filterelement (1).
In het filterelement doorstroomt de lucht eerst een
groffilter (3), waarbij olie- en vuildeeltjes gedeeltelijk
verwijderd worden. Tevens condenseert de
lucht doordat deze langs de koele wand van het
element stroomt. Vervolgens stroomt de lucht
door de droogkorrels.
De speciale filterkorrels hebben een zeer groot
absorberend vermogen, dit wil zeggen dat de
waterdamp door deze korrels aan de lucht wordt
onttrokken. Voorfilter (15) voorkomt dat korrels of
korrelstof meegenomen worden met de luchtstroom.
De zo gedroogde lucht stroomt nu via terugslagklep
(13) naar uitgang 21. Tegelijkertijd stroomt
een klein gedeelte van de gedroogde lucht via een
vernauwing (11) naar uitgang 22. Op uitgang 22 is
een voorraadtankje aangesloten, het zogenaamde
regeneratietankje.
1-54 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
Bij het bereiken van de ingestelde uitschakeldruk
zal het membraan (5) zover naar rechts zijn
verplaatst dat de regelklep (4) van zijn zitting
wordt gelicht. De lucht stroomt nu in de ruimte
boven de ontluchtingsklep (9) en zal deze naar
beneden drukken.
Zo ontstaat een rechtstreekse verbinding met de
buitenlucht en wordt de door de compressor
aangevoerde lucht afgeblazen. Het filterelement
wordt drukloos. De onder druk staande lucht in het
regeneratietankje zal nu via vernauwing (12)
expanderen en in omgekeerde richting door het
filterelement stromen. Deze luchtstroom onttrekt
water en vuil aan de korrels, waardoor het
absorberende vermogen van deze korrels weer
wordt hersteld. Het opgenomen water en vuil
wordt via afblaasmond (10) afgeblazen.
Zal door luchtgebruik de druk in het remsysteem
dalen, dan komt regelklep (4) weer op zijn zitting
en wordt de ruimte boven de ontluchtingsklep (9)
via de ontluchtingsbout (5) van de drukregelaar
ontlucht.
De ontluchtingsklep (9) sluit, waardoor het remsysteem
weer gevuld wordt. Om bevriezing van
afblaasmond (10) in de winter te voorkomen is
verwarmingselement (8) ingebouwd.
9815 1-55
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
LUCHTDROGER
Zie DIN symbool 66 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Bosch 0 484 460 170
Kenmerk
Luchtdroger met ingebouwde drukregelaar.
Doel
Het verwijderen van water, olie en andere bestanddelen
uit de lucht nog voor deze het remsysteem
ingaat.
Werking
Omschrijving
Deze luchtdroger heeft de functie van luchtdroger
en van drukregelaar. De drukregelaar zal een druk
afregelen tussen de 8.6 en 9.8 bar. Verder is deze
luchtdroger speciaal aangepast voor DAF BUS.
Het betreft hier de aansluitingen 41, 4 en 24.
Bij voertuigen bestemd voor het openbaar vervoer
zullen de aansluitingen 41 en 4 met elkaar worden
doorverbonden. Aansluiting 24 zal worden voorzien
van een blindstop. Bij voertuigen bestemd
voor de touringmarkt zullen deze aansluitingen
gebruikt worden om de luchtdroger af te blazen
nadat het contact afgezet is. Dit om te voorkomen
dat de luchtdroger dichtvriest als het voertuig
geparkeerd is. De luchtdroger is voorzien van een
warmte-element (15). Het warmte-element wordt
echter niet altijd aangesloten. In het element is
een thermostaat geplaatst die inschakelt bij een
temperatuur van 1°C en uitschakelt bij 25 à 35 °C.
1-56 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
Situatie tijdens vullen
Tijdens het vullen van het systeem, zal de perslucht
via aansluiting 1 binnen komen in kamer A.
Deze perslucht stroomt via het gesloten
afbaasventiel (17) naar kamer B. De lucht zal via
het voorfilter (1) naar het droogmiddel stromen.
Hier geeft de gecomprimeerde lucht het vocht af
aan het droogmiddel (2). Het vocht wordt vastgehouden
door het droogmiddel (2) en de droge
lucht stroomt verder door naar het nafilter (3). De
droge lucht komt in kamer C. Terugslagklepje (4)
wordt, tengevolge van het druk verschil tussen de
kamers C en D, naar rechts gedrukt. Het systeem
wordt nu gevuld via aansluiting 21.
Op aansluiting 22 is het regeneratievat
aangesloten. Tijdens het vullen van het systeem
wordt het regeneratievat gevuld met droge lucht.
Kamer D staat via een kanaaltje in verbinding met
de drukregelaar. De drukregelaar bezit twee
kamers E en F. De druk in kamer D komt via de
verbinding in kamer F.
Kamer E staat via doorvoer (12) in verbinding met
de buitenluchtdruk. Membraan (6) wordt door veer
(7) naar rechts gedrukt. Hierdoor zal plunjer (11)
naar rechts bewegen en klep (9) tegen de zitting
van het huis drukken. Klepveer (10) zal hierdoor
worden ingedrukt en zal de klep (9) tegen de
zitting gedrukt houden.
Situatie afregelen druk
Op het moment dat het systeem zover gevuld is
dat de eindruk wordt bereikt, zal het drukventiel in
werking treden. Tengevolge van het drukverschil
in de kamers F en E, zal er op membraan (6) een
kracht gaan werken die tegengesteld is aan de
voorspanningskracht van veer (7). Op het moment
dat deze kracht groter wordt dan de voorspanningskracht
van veer (7), zulllen het membraan
(6) en de plunjer (11) naar links worden
gedrukt. Klepveer (10) zal ontspannen worden en
klep (9) komt los van de klepzitting. Op dit moment
kan de druk van kamer F naar kamer G
stromen. Via aansluitingen 41 en 4 komt de druk
in kamer H boven zuiger (13) van het afblaasventiel
terecht. Zuiger (13) zal door de neerwaartse
kracht omlaag worden gedrukt tegen de
veerkracht van veer (16) in. Het afblaasventiel
(17) zal de druk in kamer A direct naar de
ontluchting 3 koppelen. De persleiding van de
compressor zal nu drukloos zijn. De druk in kamer
C zal nu gelijk zakken. De veer van de terugslagklep
(4) zal nu de terugslag klep sluiten om te
9815 1-57
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
voorkomen dat het systeem leeg loopt. De druk uit
het regeneratievat zal nu langzaam via restrictie
(5) in kamer C stromen. De droge lucht stroomt nu
andersom door het droogmiddel (2). Hierdoor
neemt de droge lucht de vocht uit het droogmiddel
(2) op en zal via het afblaasventiel naar buiten
worden afgeblazen. De luchtdroger is nu weer
klaar voor gebruik.
Op het moment dat de systeemdruk weer gezakt
is zullen membraan (6) en regelplunjer (11) weer
naar rechts worden gedrukt door veer (7).
Klep (9) wordt tegen de zitting gedrukt terwijl
regelplunjer (11) nog verder beweegt.
Hierdoor zullen de doorvoer-openingen (18) vrij
komen van de klep (6). Plunjer (11) is hol van
binnen en komt uit in kamer E. Kamer G staat nu
via deze doorvoer-openingen in verbinding met
kamer E. De druk in kamer H kan via de doorverbinding
van de poorten 4 en 41 in kamer G
komen. De druk kan nu naar buiten ontwijken.
Zuiger (13) wordt door veer (16) naar boven
gedrukt en het ontluchtingsventiel zal weer sluiten.
Het systeem kan nu gevuld worden.
Afblazen na het afschakelen van het contact
(alleen bij voertuigen toeringmarkt)
Op het moment dat het contact wordt uitgeschakeld,
zal de electropneumaat zo’n 2,5 à 3 minuten
worden bekrachtigd door de CTU. De druk op
poort 24 zal via de electropneumaat doorgekoppeld
worden op ingang 12 van de tweewegklep.
Via uitgang 2 van het tweewegklep komt
druk op poort 4.
1-58 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
In kamer H staat nu de systeemdruk.
Zuiger (13) zal door de neerwaartse kracht
omlaag worden gedrukt tegen de veerkracht van
veer (16) in. Het afblaasventiel (17) zal de druk in
kamer A direct naar de ontluchting 3 koppelen.
De persleiding van de compressor zal nu drukloos
zijn. De druk in kamer C zal nu gelijk zakken.
De veer van de terugslagklep (4) zal nu de terugslag
klep sluiten om te voorkomen dat het
systeem leeg loopt. De druk uit het regeneratievat
zal nu langzaam via restrictie (5) in kamer C
stromen. De droge lucht stroomt nu andersom
door het droogmiddel (2). Hierdoor neemt de
droge lucht de vocht uit het droogmiddel (2) op en
zal via het afblaasventiel naar buiten worden
afgeblazen. De luchtdroger is nu weer klaar voor
gebruik.
9815 1-59
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
LUCHTDROGER
Zie DIN symbool 66 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Bendix AD6
Kenmerk
Luchtdroger met ingebouwde drukregelaar.
Doel
Het verwijderen van water, olie en andere bestanddelen
uit de lucht nog voor deze het remsysteem
ingaat.
A Toevoerpoort 11. Conische veer 24. Pakking
B Afvoerpoort 12. O-ring 25. Huis
C Regeneratieaansluitpunt 13. Geleider 26. Geperforeerde plaat
1. Filterpatroon 14. Spanring 27. Element
2. Klep 15. O-ring 28. Houder
3. Zuiger 16. Zuiger 29. Deksel
4. Bus 17. Veer 30. O-ring
5. Klep 18. Huis 31. Verwarmingselement
6. Regelstang 19. Verbindingsventiel 32. Veiligheidsventiel
7. Veer 20. Schroef
8. O-ring 21. O-ring
9. Huis 22. Steunring
10. Regelventiel 23. Spanring
1-60 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
Werking
De door de compressor geleverde lucht stroomt
via aansluiting A de luchtdroger binnen. In het
filterelement doorstroomt de lucht eerst het groffilter,
waarbij olie- en vuil gedeeltelijk verwijderd
worden. Tevens condenseert de lucht doordat
deze langs de koele wand van het filterelement
stroomt. Vervolgens stroomt de lucht door de
droogkorrels. De waterdamp wordt hier aan de
lucht onttrokken, een stoffilter voorkomt dat
korrels meegenomen worden met de luchtstroom.
De gedroogde lucht stroomt via een terugslagklep
naar het regeneratietankje, vierkringsveiligheidsventiel
en inwendig naar de drukregelaar.
Indien er een verstopping in het filterelement
optreedt, zal het veiligheidsventiel openen waardoor
het luchtsysteem niet meer gevuld wordt!
Bij het stijgen van de druk wordt het klepje (5)
tegen de veer (7) in bewogen. Zodra de druk de
ingestelde waarde heeft bereikt zal het klepje (5)
een opening vrijmaken. Door deze opening wordt,
via een uitwendige leiding (van 4 naar 4.1), de
afblaasklep aangestuurd. Wanneer de afblaasklep
aangestuurd is zal de door de compressor geleverde
lucht rechtstreeks afgevoerd worden.
Tevens zal de gecomprimeerde lucht uit de
regeneratietank terugstromen. De droge lucht zal
tijdens het afblazen door het filterelement stromen
en daar het aanwezige vocht afvoeren. Het filterelement
is nu geregenereerd.
9815 1-61
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
1.22 AUTOMATISCHE REMSTELLER
Uitvoering
Merk: Haldex
Doel
De automatische remsteller stelt de door slijtage
van de remvoering optredende speling tussen de
remvoering en de remtrommel automatisch na.
Hierdoor blijft de slag van de remkamer tijdens het
remmen nagenoeg constant.
Werking
Voeringslijtage geeft extra ruimte tussen voering
en trommel, die wordt nagesteld tijdens de teruggaande
slag van de remsteller. De remcilinderslag
is uit de volgende drie delen opgebouwd:
De basis remslag die overeenkomt met de normale
ruimte tussen voering en trommel. De extra
slag die overeenkomt met de extra ruimte tussen
voeringen trommel t.g.v. voeringslijtage. De
elastische slag t.g.v. elasticiteit van trommel,
voering, schoenen en S-nokas.
1. Huis
2. Lagerbus
3. Tandwiel van vrijloopkoppeling
4. Veer van vrijloopkoppeling
5. Konische ring van vrijloopkoppeling
6. Wormas
7. Axiaal naaldlager
8. Schroefdeksel
9. Wormwiel
10. Commandostang
11. Veerschotel
12. Schroefveer
13. Schroefdeksel
14. Stuur/bedieningsplaat
Hoek A: de hoek die overeenkomt met de
basis remslag
1-62 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
Basis remslag
De basis remslag wordt bepaald door de inkeping
in de bedieningsplaat (14), die bevestigd is aan
het aslichaam. In de ruststand moet de
tandheugel tegen de bovenkant van de inkeping
rusten. Wanneer de slag de hoek A overschrijdt,
wordt het verstelmechanisme in werking gezet.
Hoek A komt overeen met de normale slag.
Extra slag
Als de normale slag overschreden wordt, duwt de
onderzijde van de inkeping van de bedieningsplaat
de tandheugel (10) naar boven. Deze verdraait het
rondsel (3). Tussen rondsel en wormas (6) bevindt
zich een vrijloopkoppeling, die bestaat uit een veer
(4) en een konische koppeling (5), die vrij draaien
in deze richting toestaat.
Tijdens de teruggaande slag wordt de tandheugel
door de bovenzijde van de inkeping omlaag
getrokken. Het rondsel draait nu andersom,
waardoor de vrijloopkoppeling de wormas (6)
meeneemt en de rem wordt nagesteld.
Elastische slag
Tijdens het elastische deel van de slag wordt door
de grote kracht die nu wordt overgebracht de
wormas (6) axiaal tegen de veer (12) in geduwd.
De wormas komt vrij van de konische koppeling.
Bij de teruggaande slag zal deze daarom een
stukje vrij kunnen draaien zonder de wormas mee
te nemen, tot de verbinding weer gemaakt wordt.
Vanaf dat moment heeft een verdraaiing van het
rondsel weer invloed op het nastellen van de slag.
Door deze constructie wordt de slag t.g.v. de
elasticiteit niet nagesteld.
9815 1-63
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
1.23 SCHIJFREM RL-85
Algemeen
De vooras is uitgerust met zelfstellende schijfremmen
met zwevende remklauwen die worden
bediend via remcilinders.
De schijfrem bestaat uit de volgende hoofdcomponenten:
- remklauw
- remschijf
- remhouder
- remcilinder
De remklauw schuift in axiale richting over
geleidingsbussen die bevestigd zijn in de
remhouder. De remblokken worden door de
remhouder en een beugel op hun plaats
gehouden.
De rem wordt na een remactie door twee veren
automatisch in de beginstand teruggedrukt. Een
automatisch afstelmechanisme zorgt ervoor dat
de luchtspleet (speling) tussen remschijf en
remblokken constant blijft.
De slijtage van de remblokken kan bij
gemonteerde wielen gecontroleerd worden d.m.v
mechanische slijtageindicators, of d.m.v
elektrisch/electronische sensoren.
1-64 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
Onderdelentekening
1. Inbusbout
2. Remschijf
3. Bekrachtigingsring ABS-sensor
4. Fusee
5. Inbusbout
6. Remhouder
7. Bus (messing)
8. Inbusbout
9. Rubberen balg
10. Klemring
11. Geleidingsbus
12. Afdekkap
13. Inbusbout
14. Geleidingsbus
15. Geleidingshuls
16. Remcilinder
17. Moer
18. Connector
19. Remblokslijtageindicator
20. Inbusbout
21. Houder
22. Borgpen
23. Borgclip
24. Onderlegring
25. Beugel
26. Steun
27. Veer
28. Remblok
29. Remklauw
30. Ring
31. Rubberen balg
32. Drukstuk
33. Klembus
9815 1-65
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
Werking
Wanneer de remmen worden bediend, wordt de
lineaire beweging van de remcilinderdrukstang via
een in hefboom (37) excentrisch gelagerde rol,
brugstuk (38) en drukstuk (32) op de binnenste
remblok (28) overgebracht.
Na het overwinnen van de luchtspleet tussen
remschijf (2) en remblok (28) wordt de remkracht
via de remklauw (29) overgebracht naar de andere
remblok. Daarbij glijdt de remklauw (29) over
de geleidebussen (11,14) zodat de krachten aan
weerskanten van de remschijf even groot worden.
Na de remactie wordt de remklauw door de twee
veren (39,40) in de uitgangssituatie teruggedrukt.
Afstelmechanisme (automatisch)
Het afstelmechanisme (35) treedt in werking bij
elke bediening van hefboom (37).
Bij slijtage van de remblokken en de remschijf
wordt de speling steeds groter. Het afstelmechanisme
(35) en meenemers (36) zorgen
ervoor dat de draadbussen (33) zodanig verdraaid
worden dat de speling t.g.v slijtage gecompenseerd
wordt.
De totale speling (de som van de speling aan
beide zijde van de remschijf) dient te liggen
tussen 0,6 - 0,9 mm.
Een kleinere speling kan leiden tot oververhitting.
1-66 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
2. Remschijf
6. Remhouder
7. Bus (messing)
8. Inbusbout
9. Rubberen balg
10. Klemring
11. Geleidingsbus
12. Afdekkap
13. Inbusbout
14. Geleidingsbus
15. Geleidingshuls
22. Borgpen
23. Borgclip
24. Onderlegring
25. Beugel
02175B
28. Remblok
29. Remklauw
31. Rubberen balg
32. Drukstuk
33. Draadbus
34. Rubberen balg
35. Stelmechanisme
36. Meenemer
37. Hefboom
38 Brugstuk
39 Drukveer
40 Drukveer
41 Electronische slijtage sensor (optional)
42. Tandwiel
43. Rollenketting
44. Klembus
9815 1-67
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
1.24 SCHIJFREM 4K85
Algemeen
De vooras is uitgerust met zelfstellende
schijfremmen met twee vaste remklauwen per
aszijde.
De twee aan elkaar bevestigde remzadels bezitten
ieder een remcilinder met daarin een remzuiger.
De remcilinders zijn met elkaar doorverbonden.
Bij een nieuwe rem is de dragerplaat van de
remblokken 8 mm dik. Na afslijten van de remschijf
(afhankelijk van de dikte van de remschijf)
moeten remblokken worden toegepast met een
drager van 10 mm dik.
De rem wordt na een remactie automatisch in de
beginstand terug gedrukt. Een automatisch
afstelmechanisme zorgt ervoor dat de luchtspleet
(speling) tussen remschijf en remblokken constant
blijft.
De slijtage van de remblokken kan bij gemonteerde
wielen gecontroleerd worden middels de
lengte van het naar buiten stekende gedeelte van
de geleidepennen.
1-68 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Beschrijving componenten
Werking
Remdruk opbouwen.
Wanneer de remmen worden bediend, zal er druk
opgebouwd worden in de remcilinder. Ten gevolge
van de druk in de cilinder wordt de remzuiger (5)
naar buiten geperst. De drukkracht van de
remzuiger (5) op remblok en remschijf (2), is
afhankelijk van de druk in de cilinder en het
oppervlak van de remzuiger (5).
De remblokken (4) worden door de remzuiger (5)
tegen de remschijf gedrukt. Daarbij neemt het
remblok (4) de geleidepen (3) mee die vervolgens
ten opzichten van de remzadel (1) beweegt.
De remblokhouders zijn via een borgpen
verbonden met een van de twee geleidepennen.
Remdruk aflaten.
Bij het lossen van de rem zal de zuiger in de
hoofdremcilinder door een sterke veer worden
terug gedrukt. Hierdoor ontstaat een onderdruk in
het remsysteem. Remzuiger (5) zal worden
teruggetrokken. De remblokken (4) zullen door de
schijf worden teruggedrukt.
Automatische afstelling.
Bij het naar buiten bewegen van de remzuiger (5)
zal klemstuk (11) samen met de remzuiger (5)
mee verplaatsen. Klemstuk (11) wordt om de
remzuigerschacht vastgezet met seegerring (12).
Het klemstuk(11) heeft een axiale speling t.o.v. de
remzuiger (5). Deze speling is 2 mm. Het klemstuk
(11) drukt tegen de wand van de remzadel
(1). Bij het naar buiten drukken van de remzuiger
(5) zal de wrijvingsweerstand van het klemstuk
(11) ten opzichte de wand (1) overwonnen
worden, zodat de zuiger verder naar buiten kan
bewegen. Op het moment dat de druk wegvalt
(bij lossen van de rem) zal de terugstellende
kracht, de onderdruk op de remzuiger (5), niet
voldoende zijn om de wrijvingskracht van het
klemstuk (11) t.o.v. het huis te overwinnen. Het
gevolg is dat het klemstuk(11) vastgeklemd blijft in
het huis en dat de remzuiger (5) alleen middels de
axiale speling kan terug bewegen. Op deze
manier wordt bereikt dat er een constante speling
van 2 mm blijft tussen het remblok (4) en de
remschijf (2). Als de remblokken (4) en/of remschijf
slijt (2), dan zal de remzuiger (5) verder naar
buiten worden gedrukt. Klemstuk (11) zal dan
weer verder meebewegen en de speling wordt
bijgesteld.
1. Remzadel
2. Remschijf
3. Geleidepen
4. Remblok
5. Remzuiger
6. Borgklem
7. Centreerpen
8. Bladveer
9. O-ring
10. Klemring
11. Klemstuk
12. Seegerring
13. Drager remklauw
14. Bevestigingsbout
15. Stofkap
9815 1-69
3

3
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Beschrijving componenten
Functie bladveer
De remblokken (4) worden via geleidepennen (3)
op hun plaatst gehouden. De geleidepennen (3)
zijn aan een zijde met het remblok (4) middels
borgpennen verbonden. De andere zijde van de
geleidepen (3) kan vrij in/door de boring in het
remzadel (1) bewegen. Het pasgat in het remzadel
(1) heeft een bepaalde speling. Ten gevolgen
van deze speling is het mogelijk dat de
remmen tijdens het rijden met geloste remmen
gaan rammelen (trillen van remblokken t.g.v
aanstoting van het wegdek). Om deze speling op
te heffen heeft men een veerblad (8) geplaatst
samen met een centreerpen (7). Veerblad (8)
steunt in het midden op de centreerpen (8) en
wordt aan de uiteinden onder voorspanning onder
de geleidepennen (3) geklemd. De geleidepennen
(3) worden nu tegen het remzadel (1) gedrukt,
zodat de remblokken (4) niet meer vrij kunnen
bewegen.
1. Remzadel
2. Remschijf
3. Geleidepen
4. Remblok
7. Centreerpen
8. Bladveer
1-70 9815

6 WERKING REMCOMPONENTEN
Inhoud
INHOUD Bladzijden Datum
1. TECHNISCHE GEGEVENS .................................................................1-1................................... 9815
1.1 Technische gegevens .................................................................1-1................................... 9815
2. SPECIAAL GEREEDSCHAP ..............................................................2-1................................... 9815
2.1 Speciaal gereedschap ................................................................ 2-1................................... 9815
3. ALGEMEEN .........................................................................................3-1................................... 9815
3.1 Aandachtspunten bij remrevisie ................................................. 3-1................................... 9815
4. CONTROLE EN AFSTELLING ............................................................ 4-1................................... 9815
4.1 Compressor ............................................................................... 4-1................................... 9815
4.2 Compressorleiding ..................................................................... 4-2................................... 9815
4.3 Terugslagklep .............................................................................4-3................................... 9815
4.4 Snellosventiel .............................................................................4-4................................... 9815
4.5 Voetremventiel ........................................................................... 4-5................................... 9815
4.6 Anti-optel relaisventiel ................................................................ 4-7................................... 9815
4.7 Relaisventiel ............................................................................... 4-8................................... 9815
4.8 Drukbegrenzingsventiel ..............................................................4-9................................... 9815
4.9 Volgwagenstuurventiel ............................................................... 4-10 ................................. 9815
4.10 Parkeerremventiel ...................................................................... 4-13 ................................. 9815
4.11 Vierkrings beveiligingsventiel .....................................................4-19 ................................. 9815
4.12 Luchtdroger ................................................................................4-22 ................................. 9815
4.13 Automatische remsteller............................................................. 4-24 ................................. 9815
4.14 Remtrommels .............................................................................4-25 ................................. 9815
4.15 Remvoeringen ............................................................................ 4-27 ................................. 9815
4.16 Schijfrem RL-85 ......................................................................... 4-32 ................................. 9815
4.17 Schijfrem 4K85 ........................................................................... 4-38 ................................. 9815
5. VERWIJDEREN EN AANBRENGEN ..................................................5-1................................... 9815
5.1 Leidingen.................................................................................... 5-1................................... 9815
5.2 Leidingaansluitingen ................................................................... 5-2................................... 9815
5.3 Remkamer ................................................................................. 5-7................................... 9815
5.4 Veeremcilinder ........................................................................... 5-8................................... 9815
5.5 Automatische remsteller............................................................. 5-9................................... 9815
5.6 Remtrommel .............................................................................. 5-11 ................................. 9815
5.7 Remschoenen ............................................................................ 5-13 ................................. 9815
5.8 Klinken van remvoeringen .......................................................... 5-16 ................................. 9815
5.9 Lagering remschoenen............................................................... 5-20 ................................. 9815
5.10 S-nokas ......................................................................................5-22 ................................. 9815
5.11 Lagering S-nokas .......................................................................5-24 ................................. 9815
5.12 Remankerplaat ........................................................................... 5-27 ................................. 9815
5.13 Cilinderkoppakking compressor ................................................. 5-28 ................................. 9815
5.14 Schijfrem RL-85 ......................................................................... 5-30 ................................. 9815
5.15 Schijfrem 4K85 ........................................................................... 5-46 ................................. 9815
9815 1
4

4
WERKING REMCOMPONENTEN 6
Inhoud
6. DEMONTAGE EN MONTAGE ............................................................. 6-1................................... 9815
6.1 Remkamer .................................................................................6-1................................... 9815
6.2 Veerremcilinder F-serie ..............................................................6-2................................... 9815
6.3 Veerremcilinder G-serie..............................................................6-5................................... 9815
2 9815

6 REMCOMPONENTEN
Technische gegevens
1. TECHNISCHE GEGEVENS
1.1 TECHNISCHE GEGEVENS
COMPRESSOR
Zie DIN symbool 1 op remschema’s
Merk: Wabco 911 504 056 0
Uitvoering: 2 cilinder met watergekoelde
cilinderkop
Slagvolume: 440 cc
Aanhaalmoment:
Cilinderkopbouten 20 ± 2 + 90°hoekverdraaiing
Merk: Knorr LP 4823-II/15697
Uitvoering: 2 cilinder met watergekoelde
cilinderkop
Slagvolume: 440 cc
Aanhaalmoment:
Cilinderkopbouten 30 + 3 Nm
Merk: Knorr LP 4969-II/34404
Uitvoering: 2 cilinder met watergekoelde
cilinderkop
Slagvolume: 600 cc
Aanhaalmoment:
Cilinderkopbouten 30 + 3 Nm
9815 1-1
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Technische gegevens
REMKAMER
Zie DIN symbool 14 op remschema’s
Aanhaalmomenten
Uitvoering
Merk: Knorr BS 3500-II/15227 (type 24)
BS 3450-II/14540 (type 22)
2 moeren: 180 ± 20 Nm
(gehele cilinder aan steun)
Uitvoering
Merk: WABCO 423 105 080 0
423 105 081 0
423 105 089 0
423 105 092 0
423 105 130 0
1 bout aan de klemband: 10 +2/0 Nm
(Druk moet minstens 6 bar zijn)
2 moeren: 180 +30/0 Nm
(gehele cilinder aan steun)
Uitvoering
Merk: WABCO 423 106 098 0
423 106 086 0
423 106 087 0
423 106 098 0
423 106 135 0
423 106 136 0
1 bout aan de klemband: 10 +2/0 Nm
(Druk moet minstens 6 bar zijn)
2 moeren: 180 +30/0 Nm
(gehele cilinder aan steun)
Bij uitvoeringen met een instelbare drukstang dient
de afstand hart gaffelpen tot het montagevlak
remkamer als volgt te worden ingesteld.
WABCO 423 105 089 0: 50 mm
423 105 092 0: 117 mm
423 106 098 0: 85 mm
1-2 9815

6 REMCOMPONENTEN
Technische gegevens
VOETREMVENTIEL
Zie DIN symbool 16 op remschema’s
Uitvoering
Merk: WABCO 461 317 009 0
461 318 003 0
461 318 009 0
461 318 014 0
461 318 601 0
Drukverschil tussen kring 1 en kring 2
(voorijling ∆p) is:
type 461 317 009 0 0,15 - 0,4 bar
461 318 003 0 0 - 0,2 bar
461 318 009 0 0 - 0,2 bar
461 318 014 0 0,15 - 0,4 bar
461 318 601 0 0 - 0,2 bar
Aansluitingen
De kringverdeling is als volgt:
Kring 1: achteras
Kring 2: vooras
Aansluiting 11 Voorraad kring 1
Aansluiting 12 Voorraad kring 2
Aansluiting 21 Remdruk kring 1
Aansluiting 22 Remdruk kring 2
Uitvoering met retarder
Merk: WABCO 461 324 027 0
461 324 031 0
461 324 041 0
Drukverschil tussen kring 1 en kring 2
(voorijling ∆p) is:
type 461 324 027 0 0 - 0,2 bar
461 324 031 0 0 - 0,2 bar
461 324 041 0 0,15 - 0,4 bar
Aansluitingen
De kringverdeling is als volgt:
Kring 1: achteras
Kring 2: vooras
Aansluiting 11 Voorraad kring 1
Aansluiting 12 Voorraad kring 2
Aansluiting 13 Voorraad retarder
Aansluiting 21 Remdruk kring 1
Aansluiting 22 Remdruk Kring 2
Aansluiting 23 Retarder uitgestuurde druk
9815 1-3
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Technische gegevens
STOPLICHTSCHAKELAAR
Zie DIN symbool 18 op remschema’s
Uitvoering
Merk: WABCO 441 024 007 0
441 014 063 0
De inschakeldruk bedraagt 0,5 - 0,7 bar.
LAGEDRUK SCHAKELAAR
Zie DIN symbool 19 op remschema’s
Uitvoering
Merk: WABCO 441 014 025 0
De uitschakeldruk bedraagt 5,3 - 6,7 bar
Uitvoering
Merk: WABCO 441 014 063 0
De uitschakeldruk bedraagt 0,5 - 0,7 bar
Uitvoering
Merk: WABCO 441 014 067 0
De uitschakeldruk bedraagt 5,4 - 6,2 bar
Uitvoering
Merk: WABCO 441 024 007 0
De uitschakeldruk bedraagt 0,5 - 0,7 bar
DRUKBEGRENZINGSVENTIEL
Zie DIN symbool 40 op remschema’s
Uitvoering
Merk: WABCO uitgaande druk P2
475 009 021 0 1,2 bar
475 009 022 0 2,0 bar
475 009 026 0 3,0 bar
475 010 008 0 3,0 bar
475 010 322 0 4,2 bar
475 015 300 0 0,0 - 2,0 bar
475 015 400 0 2,0 - 4,5 bar
1-4 9815

6 REMCOMPONENTEN
Technische gegevens
VOLGWAGENSTUURVENTIEL
Zie DIN symbool 46 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Bosch 0 481 061 245
Voorijling
ingestuurde druk: 2,0 bar
uitgestuurde druk: 2,5 bar
voorijling: 0,5 bar
VEERREMCILINDER
Zie DIN symbool 49 op remschema’s
Uitvoering
merk: WABCO
925 322 102 0 925 421 342 0
925 322 112 0 925 421 346 0
925 329 140 0 925 422 102 0
925 329 021 0 925 422 112 0
925 329 031 0 925 429 140 0
925 420 007 0
Aanhaalmomenten
8 bevestigingsboutjes
aan de omtrek: 20 Nm
Klembout van klemband: 10 +2 Nm
losbout (vastzetten): 30 Nm
Druk moet minstens 5,1 bar zijn.)
2 moeren: 180 +30 Nm
(gehele cilinder aan steun)
Bij de instelbare drukstang dient de afstand hart
gaffelpen tot het montagevlak remkamer 64 mm te
bedragen voor deze uitvoeringen.
PARKEERREMVENTIEL
MET DRUKBEGRENZING EN
VOLGWAGENAANSLUITING
Zie DIN symbool 50 op remschema’s
Uitvoering
Met volgwagen aansluiting en controlestand
Merk: WABCO 961 723 200 0
Max. uitgestuurde druk
in de rijstand: 6,8 - 7,5 bar
9815 1-5
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Technische gegevens
PARKEERREMVENTIEL MET
DRUKBEGRENZING ZONDER
VOLGWAGENAANSLUITING
Zie DIN symbool 51 op remschema’s
Uitvoering
Merk: WABCO 961 723 025 0
Max. uitgestuurde druk
in de rijstand: 7,4 - 8,1 bar
Uitvoering
Merk: WABCO 961 723 001 0
961 723 032 0
Max. uitgestuurde druk
in de rijstand: 6,8 - 7,5 bar
Uitvoering
Merk: WABCO 961 722 160 0
Max. uitgestuurde druk
in de rijstand: 5,9 - 6,6 bar
VIERKRINGS BEVEILIGINGSVENTIEL
Zie DIN symbool 63 op remschema’s
Uitvoering
Merk: WABCO
Type 934 702 380 0
Openingsdruk kring 1-2 en 4 ca.7,0 -0,3 bar
Openingsdruk kring 3 ca.7,0 -0,3 bar
Statische sluitdruk alle kringen ≥ 4,5 bar
Type 934 702 381 0
Openingsdruk kring 1-2 en 4 ca.6,5 -0,3 bar
Openingsdruk kring 3 ca.6,5 -0,3 bar
Statische sluitdruk alle kringen ≥ 4,0 bar
Type 934 702 387 0
Openingsdruk kring 1-2 en 4 ca.6,5 -0,3 bar
Openingsdruk kring 3 ca.7,5 -0,3 bar
Statische sluitdruk alle kringen ≥ 4,0 bar
1-6 9815

6 REMCOMPONENTEN
Technische gegevens
Uitvoering
Merk: Knorr AE 4437-II/17189
Openingsdruk kring 1-2 en 4 ca.6,5 -0,3 bar
Openingsdruk kring 3 ca.7,3 -0,3 bar
Statische sluitdruk alle kringen ≥ 4,5 bar
Uitvoering
Merk: Bosch 0 481 062 207
Openingsdruk kring 1-2-3 en 4 ca.6,5 -0,3 bar
Statische sluitdruk alle kringen ≥ 4,5 bar
Uitvoering
Merk: Bosch 0 481 062 406
Openingsdruk kring 1-2 en 4 ca.6,5 -0,3 bar
Openingsdruk kring 3 ca.6,8 -0,3 bar
Statische sluitdruk alle kringen ≥ 4,5 bar
VEILIGHEIDSVENTIEL
Zie DIN symbool 64 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Voss 0 268 874 200
Openingsdruk: 16 +2 bar
Aanhaalmoment: 70-75 Nm
Uitvoering
Merk: Voss 0 268 924 200
Openingsdruk: 13 +2 bar
Aanhaalmoment: 70-75 Nm
Uitvoering
Merk: WABCO 434 602 011 0
Openingsdruk: 12 bar
Aanhaalmoment: 70-75 Nm
9815 1-7
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Technische gegevens
LUCHTDROGER
Zie DIN symbool 66 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Bosch 0 484 460 127
0 484 460 135
0 484 460 170
0 484 811 020
0 484 811 055
0 484 831 002
0 484 831 045
Uitschakeldruk: 9,8 ± 0,2 bar
Toepassingsbereik: -30°C/+65°C
Minimale lengte tussen
compressor en luchtdroger: 6 meter
Inschakeldruk: 8,4-9,4 bar
Uitvoering
Merk: Bosch 0 484 811 009
Uitschakeldruk: minimaal 8,5 bar
Toepassingsbereik: -30°C/+65°C
Minimale lengte tussen
compressor en luchtdroger: 6 meter
Inschakeldruk: maximaal 10 bar
Uitvoering
Merk: BENDIX AD-6
Uitschakeldruk: 9,8±0,2 bar
Toepassingsbereik: -40°C/ +110°C
Minimale lengte tussen
compressor en luchtdroger: 6 meter
Inschakeldruk: 0,7+0,5/-0 bar
AUTOMATISCHE REMSTELLER
Uitvoering
Merk: Haldex
Basis remslag: 35 - 40 mm
Terugdraaimoment
stelbout: > 18 Nm
1-8 9815

6 REMCOMPONENTEN
Technische gegevens
REMANKERPLAAT
AANHAALMOMENT VOORASSEN
Diameter bevestigingsgat ∅14,1 mm
Flensbout M14 12.9 180 ± 15 Nm
Torxbout M14 12.9 170 Nm + 60°
hoekverdraaiing *
Diameter bevestigingsgat ∅14,5 mm
Torxbout M14 12.9 170 Nm + 60°
hoekverdraaiing *
AANHAALMOMENT ACHTERASSEN
Diameter bevestigingsgat ∅14,1 mm
Flensbout M14 8.8 115 ± 8 Nm
Torxbout M14 10.9 170 Nm + 60°
hoekverdraaiing *
Diameter bevestigingsgat ∅14,5 mm
Torxbout M14 10.9 170 Nm + 60°
hoekverdraaiing *
*
- Bij montage altijd nieuwe bouten gebruiken,
tenzij een bijbehorende nieuwe moer met de
hand over de gehele boutdraad gedraaid kan
worden.
- Eerst aanhaalmoment realiseren daarna
hoekverdraaiing toepassen.
- Altijd de opgeven hoek realiseren ondanks het
eventueel vloeien van de bout.
SOORTEN REMVOERINGEN
TYPE OPMERKING
JURID 570 Toegepast op LHD
voertuigen
JURID 570 Toegepast op RHD
voertuigen
Het draagbeeld van de remvoering kan verbeterd
worden door de remvoering af te draaien op een
diameter die maximaal 1 mm kleiner is dan de
trommeldiameter.
9815 1-9
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Technische gegevens
REMTROMMELS
Algemeen
Een remtrommel mag toegepast worden tot de
inwendige diameter de maximale waarde bereikt
heeft, zoals die in de onderstaande tabel vermeld
staat.
Zodra deze diameter overschreden wordt, moet de
remtrommel vervangen worden.
Diameter rem Standaard diameter Maximaal in mm Maximale uitdraaimaat
remtrommel in mm in mm
16 1/2" 420 + 0.250 425 423
15 1/2" 393.7 + 0.127 396.7 395.7
De ovaliteit (trommelvervorming) van de remtrommel
wordt gecontroleerd, of met de remtrommel op de
naaf, of op een remmentestbank.
1-10 9815

6 REMCOMPONENTEN
Technische gegevens
SCHIJFREM RL-85
Remsysteem
Type: Volledig luchtdruk tweekringssysteem
Bediening:
Voetrem: Luchtdruk
Schijfrem
Type remklauw: Knorr SB 7000
Afstelling: Automatisch
Maximale slingering remschijf: 0,2 mm per zijde
Dikte remschijf nieuw: 45 mm
Minimum dikte remschijf na afdraaien: 41,5 mm
Minimum dikte remschijf (afkeurmaat): 37 mm
Diameter remschijf: 430 mm
Minimum dikte remblokvoering: 2 mm
Remcilinders
Type: Wabco/Knorr-drukstangbediening type 22, 24,
afhankelijk van voertuigspecificatie.
Aanhaalmomenten
Bevestigingsbouten remhouder aan fusee: 675 Nm
Bevestigingsbouten remklauw: 279 - 310 Nm
Bevestigingsbouten membraancilinder: 160 - 200 Nm
Bevestigingsbouten remschijf aan voornaaf: 120 Nm
Borgbout klemmoer: 32 Nm
Bevestigingsbouten naafdeksel: 23 Nm
Wielaanslagbouten: 390 Nm
Smeermiddelen
Specificaties
Toepassing Gebruikstemperatuur
°C
Draadbussen
kogelgewricht
Geleidingshulzen
Zeeptype Druppelpunt°C
DIN 51804
Penetratie in
10 -1 mm
DIN 51804
Roertest °C Zwelling
Vol %
Fabrikant/type
-40 tot +140 Lithium 185 265-295 -50 -5 tot +5 Füchs
Renolit HLT2
-50 tot +150 - >220 280-310 - - Klüber
Syntheso GLEP1
9815 1-11
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Technische gegevens
SCHIJFREM 4K85
Technische gegevens
Remsysteem
Type: Pneumatisch - hydraulisch
Bediening:
Voetrem: Luchtdruk
Schijfremmen Hydraulisch bediend
Schijfrem
Type: 4K85
Uitvoering: Vaste remklauw
nastelling: Automatisch
Speling remschijf: Max. 0,2 mm per zijde
Dikte remschijf nieuw: 48 mm
Min. dikte remschijf na afdraaien: 45 mm
Min. dikte remschijf (afkeurmaat): 38 mm
Diameter remschijf: 460 mm
Min. dikte remblok remschijf voor: 2 mm
Remcilinder
Hydraulische hoofdremcilinder,
pneumatisch bediend FTE H3-38721.0.2
Bedieningscilinder Wabco type 30
Aanhaalmomenten
Bevestigingsbouten remhouder aan fusee: 196 - 216 Nm
Verbindingsbouten remzadels: 440 Nm
Bevestigingsbouten remklauw aan remhouder: 400 Nm
Bevestigingsbouten remschijf: 400 Nm
Smeermiddelen
Remklauw ATE-remcilinderpasta of een gelijkwaardig
produkt.
Cilinderwand remzuiger, remzuiger, stofkap Siliconenvet
Geleidepennen, centreerpen Plastilube 2
1-12 9815

6 REMCOMPONENTEN
Speciaal gereedschap
2. SPECIAAL GEREEDSCHAP
2.1 SPECIAAL GEREEDSCHAP
Benaming Toepassing DAF nummer
Wabco testkoffer Controleren van diverse drukken 0535654
Draadspindel veerremcilinder Demonteren van de WABCO F serie
veerremcilinder 0535947
Nippel montagetang Aanbrengen van nippels in de remleiding 0694829
Klinkstempel Gereedschap voor het klinken van 1240000
remvoeringen op de remschoen
S-nokasbustrekker Gereedschap voor het verwijderen van 0694794
de S-nokas lagerbussen
Torx bit T70 - 5/8" Gereedschap voor Torx bouten 1240108
en moeren
Bithouder voor torx bit T70 - 5/8" Hulpstuk voor het gebruik van een 1240109
torxbit op een schroefmachine
Bithouder en torx bit T70 - 5/8" Zie torx bit en T70 - 5/8" en bithouder 1240112
voor torx bit T70 - 5/8"
Stempel lagerbussen en Gereedschap voor het aanbrengen van 1310421
keerringen S-nokas de lagers en de keerringen van de
S-nokas in het S-nokashuis
Revisiegereedschap Gereedschap voor het reviseren van de 0484840
veerremcilinder Wabco G serie veerremcilinder
Adapter (i.c.m. 0484840) Gereedschap voor het reviseren van de 0484845
Wabco G serie veerremcilinder
9815 2-1
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Speciaal gereedschap
2-2 9815

6 REMCOMPONENTEN
Algemeen
3. ALGEMEEN
3.1 AANDACHTSPUNTEN BIJ REMREVISIE
Tijdens een remrevisie dienen vetgesmeerde
wielagers schoongewassen en van nieuwe vet
voorzien te worden.
Zie voor verdere informatie onder groep 7 en 8.
9815 3-1
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Algemeen
3-2 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
4. CONTROLE EN AFSTELLING
4.1 COMPRESSOR
Laat alle ketels even afblazen om te controleren of
er water of olie in voorkomt. Als u tijdens het
aftappen van de luchtketels constateert dat er een
overmatige hoeveelheid olie in de luchtketels
aanwezig is, controleer dan de conditie van de
compressor en eventuele koolaanslag in de
compressor (zie compressorleiding controleren).
Capaciteitscontrole
1. Breng de motor op bedrijfstemperatuur.
2. Indien het een luchtgeveerd voertuig betreft
dient het chassis op normale rijhoogte te
staan.
3. Zet de parkeerrem in de rijstand.
4. Ontlucht het gehele remsysteem.
5. De capaciteitscontrole houdt in dat een
volledig leeg systeem binnen 5 minuten op
bedrijfsdruk moet zijn waarbij het motortoerental
gelijk is aan 0,6 x maximum
motortoerental.
9815 4-1
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
4.2 COMPRESSORLEIDING
Controle doorstromingsweerstand
compressorleiding
Opmerking:
Bij het meten van een te hoge waarde moet eerst
het inwendige van het luchtdrogerhuis en de
geluidsdemper van de ontluchting worden
gereinigd.
Hierna de controle nogmaals uitvoeren.
1. Breng de motor op bedrijfstemperatuur.
2. Breng het remsysteem op druk
(drukregelaar moet uitschakelen).
3. Sluit, indien gemonteerd, een manometer
(meetbereik 0-16 bar) aan op de testaansluiting
vóór de luchtdroger (zie remschema)
of; verwijder, bij niet draaiende
motor, het veiligheidsventiel uit de
compressorleiding en breng op deze plaats
een testnippel aan.
4. Start de motor en laat deze draaien op het
maximum motortoeretal.
5. De manometer moet (bij uitgeschakelde
drukregelaar) een lagere druk aangeven dan
2 bar, indien de gemeten druk hoger is dan de
aangegeven waarde moet de
compressorleiding worden vernieuwd.
Opmerking:
bij een te hoge gemeten waarde is er een
overmatige koolaanslag aanwezig in de
compressorleiding, de oorzaak hiervan kan zijn
een slechte conditie van de compressor
(olieverbruik).
6. Laat de motor draaien op stationair toerental.
7. Blaas het remsysteem af totdat de inschakeldruk
van de drukregelaar is bereikt en zet de
motor af. De wijzer van de manometer mag
nu niet snel teruglopen, controleer indien
nodig het systeem op luchtlekkage schenk
hierbij vooral aandacht aan de
compressorleiding en compressor.
8. Verwijder de manometer en breng indien
verwijderd het veiligheidsventiel weer aan.
4-2 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
4.3 TERUGSLAGVENTIEL
Zie DIN symbool 5 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Voss 0 233 314 249
0 233 324 249
0 233 124 200
Bosch 0 500 100 006
SCHÄFER 40 32 027 M
WABCO 434 014 000
Functiecontrole
1. Sluit een manometer aan op de ingaande
zijde.
2. Breng druk op de uitgaande zijde. De
manometer mag geen uitslag vertonen.
9815 4-3
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
4.4 SNELLOSVENTIEL
Zie DIN symbool 13 op remschema’s
Uitvoering
Merk: WABCO 973 500 000 0
Functiecontrole
In de stand remmen, moet de membraan bij een
druk van 20 kPa op aansluiting 1 de ontluchting 3
afgesloten hebben.
4-4 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
4.5 VOETREMVENTIEL
Zie DIN symbool 16 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Wabco 461 317 009 0
461 318 003 0
461 318 014 0
461 318 601 0
met retarder bediening
461 318 009 0
461 324 027 0
461 324 031 0
461 324 041 0
Functiecontrole
1. Sluit een manometer op een remkamer van
de vooras aan (vóór het leeg/last ventiel,
indien aanwezig).
2. Sluit een manometer aan op een remkamer
van de achteras (vóór het leeg/last ventiel,
indien aanwezig).
3. Sluit een manometer aan op de uitgang van
de retarderaansturing bij een voetremventiel
met retarderbediening.
4. Breng het systeem op druk.
5. Trap het rempedaal enkele malen, afwisselend
snel en langzaam, tot de aanslag in.
Controleer of beide meteraanwijzingen parallel
oplopen (afwijking maximaal 0,3 bar).
6. Bij geleidelijk intrappen van het rempedaal
mogen er in beide kringen geen grotere
druksprongen dan 0,3 bar optreden.
7. Wanneer het voetremventiel geheel wordt
ingetrapt dienen beide manometers de keteldruk
aan te geven.
8. De manometer op de retarderaansluiting moet
bij ingetrapt voetremventiel 3,0 +0,2 bar aan te
geven.
9. Bij niet ingetrapt rempedaal mogen beide
meters geen druk aangeven.
9815 4-5
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
Afstellen van het rempedaal
Controleer of het rempedaal volledig kan worden
ingetrapt. Hierbij mag het pedaal niet aanliggen
tegen de vloermat. Dit is vooral belangrijk in het
geval kring 1 zou uitvallen. Er is dan meer pedaalslag
nodig om de volle druk van kring 2 te kunnen
uitsturen. Stel de aanslagbout zodanig af, dat er
een voelbare speling tussen bout en pedaal is.
4-6 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
4.6 ANTI-OPTEL RELAISVENTIEL
Zie DIN symbool 32 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Wabco 973 011 200 0
Functiecontrole (zie ook grafiek)
Controleren relaiswerking
1. Zorg voor voldoende systeemdruk.
2. Sluit een manometer met behulp van een Tstuk
aan op aansluitpunt 42 van het anti-optel
relaisventiel, en een manometer op aansluitpunt
12 van de veerremcilinder.
3. Bedien het voetremventiel en controleer de
gereduceerde uitgestuurde druk afkomstig
van het anti-optel relaisventiel naar aansluitpunt
12 van de veerremcilinder.
(Zie grafiek).
Controleren van de anti-optel functie
1. Zorg voor voldoende systeemdruk.
2. Sluit een manometer aan op de proefaansluiting
van aansluitpunten 11 en 12 van
de veerremcilinder.
3. Zet het hulp- parkeerremventiel in de parkeerstand.
4. Trap het voetrempedaal langzaam in, beide
manometers moeten gelijkmatig oplopen.
(Zie grafiek P41 ≤ 42).
9815 4-7
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
4.7 RELAISVENTIEL
Zie DIN symbool 33 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Robert Bosch 0 481 026 021
Robert Bosch 0 481 026 022
Robert Bosch 0 481 400 037
Functiecontrole (zie ook grafiek)
1. Sluit een manometer aan op aansluitpunt 2
van het relaisventiel.
2. Sluit een manometer aan op aansluiting 4 van
het relaisventiel.
3. Breng het systeem op druk.
4. Bedien, afhankelijk van de plaats van het
relaisventiel in het remsysteem, langzaam de
bedrijfsrem of parkeerrem.
5. De druk in beide manometers moet nu gelijkmatig
oplopen. Hierbij mag de manometer
aangesloten op aansluitpunt 2 niet sprongsgewijs
oplopen. Beide meters dienen ongeveer
dezelfde waarde aan te geven.
4-8 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
4.8 DRUKBEGRENZINGSVENTIEL
Zie DIN symbool 40 op remschema’s
Uitvoering
Merk: WABCO 475 009 021 0
475 009 022 0
475 009 026 0
475 010 008 0
475 010 322 0
475 015 300 0
475 015 400 0
Functiecontrole
1. Plaats een manometer op aansluiting 2.
2. Verhoog en verlaag de druk op aansluiting 1
maar blijf onder de begrenzingsdruk; de
manometeraanwijzing moet onmiddellijk mee
stijgen en zakken.
3. Verhoog de druk op aansluiting 1 tot boven de
opgegeven begrenzingsdruk: de manometer
moet de begrenzingsdruk aangeven. Indien
nodig stel deze druk dan in m.b.v. de stelbout.
9815 4-9
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
4.9 VOLGWAGENSTUURVENTIEL
Zie DIN symbool 46 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Bosch 0 481 051 245
Functiecontrole (zie ook grafiek)
Zorg voor voldoende systeemdruk, systeemdruk
gedurende de gehele meting ≥ 8 bar.
Controleer of er lucht ontsnapt via de ontluchting.
Trap op de rem en controleer weer op lekkage.
1. Maak de leiding van aansluiting 42 los en plug
deze leiding af.
2. Sluit manometers aan op aansluitingen 41, 43
en 22.
3. Bedien de parkeerrem enkele malen maximaal
(tegen de blokkeernok). De manometer
op aansluiting 22 zal hierbij druk aangeven,
terwijl de manometer op aansluiting 43 terugvalt
naar 0 bar.
4. Bedien het parkeerremventiel vanuit rijstand
zodanig dat de manometer op aansluiting 43
een druk aangeeft van 7,1 - 6,6 bar. De
manometer op aansluiting 22 moet druk
aangeven.
5. Zet het parkeerremventiel in de noodremstand.
De manometer op aansluiting 43 geeft
geen druk aan, de manometer op aansluiting
22 geeft een waarde aan tussen 7,2 - 7,8 bar.
6. Bedien het parkeerremventiel vanuit de
noodremstand zodanig dat de manometer op
aansluiting 43 0,5 bar aangeeft. De
manometer op aansluiting 22 moet in druk
afvallen.
Het ontluchten van de klep moet duidelijk
hoorbaar zijn.
7. Laat de druk van de manometer op aansluiting
43 oplopen tot 7,1 - 7,7 bar.
0 1 2 3 4 5 6 7 8
P41/42 (bar)
4-10 9815
P22 (bar)
7,5
7
6
5
4
3
2
1
2.5 0.1 +
0.25 +0.15
B
A
01739B

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
Manometer op aansluiting 22 mag geen druk
aangeven.
8. Zet het parkeerremventiel in de rijstand.
9. Bedien het rempedaal enkele malen. De
manometer op aansluiting 22 zal hierbij druk
aangeven.
10. Bedien vervolgens het rempedaal zodat de
manometer op aansluiting 41 0,3 bar aangeeft.
Manometer op aansluiting 22 moet druk
aangeven.
11. Controleer de voorijling bij een uitslag van 2,0
bar op de manometer op aansluiting 41.
Manometer op aansluiting 22 moet 2,1 bar
aangeven.
12. Trap het rempedaal langzaam in, manometer
op aansluiting 22 mag geen grotere druksprongen
dan 0,3 bar vertonen.
Verklaring grafiek
A karakteristiek bij uitval kring 1
B karakteristiek bij intacte kring 1 en kring 2, of
bij uitval van kring 2
Instellen voorijling (zie ook grafiek)
De drukverhouding tussen voorwagen en volgwagen
is 10:8 (10 bar systeem voor voorwagen en
8 bar systeem voor volgwagen). Dit betekent dat
als er geen voorijling wordt toegepast dat bij een
ingestuurde druk op aansluitpunt 41 van 3 bar de
uitgestuurde druk op aansluitpunt 2 gelijk is aan
(3x8): 10 = 2,4 bar.
Indien nu een voorijling wordt toegepast van 0,5
bar moet de uitgestuurde druk op aansluitpunt 2
zijn: 2,4 + 0,5 = 2,9 bar.
Sluit een manometer 1 aan op het meetpunt 11 bij
de veerremcilinder en een manometer 2 op de
commandokoppelingskop. Trap op de rem totdat
de ingestuurde druk (manometer 1) 3 bar is.
Manometer 2 moet nu 2,9 bar aangeven. Dit komt
overeen met 0,5 bar voorijling.
Indien de remprestatie van de (in goede staat
verkerende) volgwagen minder is dan van het
voertuig, kan de voorijling met enige tienden bar
verhoogd worden (voorijling moet liggen tussen
0,4 en 0,6 bar).
0 1 2 3 4 5 6 7 8
P43 (bar)
9815 4-11
P22 (bar)
7,5
7
6
5
4
3
2
1
P (41)
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
1
P11/12 = 8 bar
2
3
4
5
6
7
01740B
P (2) W603076
8
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
Verwijder de seegerring aan de onderzijde en
neem de ontluchtingsklep weg.
Draai stelschroef (9) met een schroevedraaier:
- linksom wanneer de uitgestuurde druk op
aansluiting 22 lager afgesteld dient te worden;
- rechtsom wanneer de uitgestuurde druk op
aansluiting 22 hoger afgesteld dient te worden.
Meet de voorijling opnieuw. Herhaal deze handelingen
tot de gewenste voorijling bereikt is.
Monteer de onluchtingklep weer.
Opmerking:
Bij metingen moet de opgegeven druk waarbij
gemeten wordt altijd opgebouwd worden. Als
die druk gepasseerd wordt, ontlucht dan weer
voldoende ver en bouw de druk weer op.
4-12 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
4.10 PARKEERREMVENTIEL
Hulp/parkeerremventiel met drukbegrenzing en
volgwagenaansturing
Zie DIN symbool 50 op remschema’s
Uitvoering
Met volgwagenaansluiting en controlestand
Merk: Wabco 961 723 200
Toepassing
Bij voertuigen met volgwagenaansluiting
9815 4-13
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
Functiecontrole (zie ook grafiek)
1. Zorg voor voldoende systeemdruk.
2. Sluit twee manometers met behulp van Tstukken
aan op aansluitpunt 43 van het
volwagen stuurventiel, en op aansluitpunt 12
van een veerremcilinder.
Controleren rijpositie
3. Zet het hulp-parkeerremventiel in de rijpositie,
beide manometers moeten nu een druk
aangeven van circa 6,8 + 0,7 bar. (Dit is de
begrensde druk van het hulpparkeerremventiel).
Controleren hulprem
4. Beweeg het hulp-parkeerremventiel langzaam
in de richting van de parkeerstand. De beide
manometers moeten nu geleidelijk afvallen
naar 0 bar, (met uitzondering van de eerste
10° hoekverdraaiing, zie grafiek).
Controleren parkeerpositie
5. In de parkeerpositie moeten de beide
manometers 0 bar aangeven.
Controleren testpositie
6. Zet het hulp-parkeerremventiel in de parkeerstand,
druk de hendel in en beweeg deze
naar de testpositie. De manometer op
aansluitpunt 43 van het volgwagen stuurventiel
moet nu de systeemdruk aangeven.
De manometer op aansluitpunt 12 van de
veerremcilinder moet 0 bar aangeven.
4-14 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
Hulp/parkeerremventiel met drukbegrenzing
zonder volgwagenaansturing
Zie DIN symbool 51 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Wabco 961 723 001 0
Toepassing
Bij voertuigen zonder volgwagenaansluiting
Functiecontrole (zie grafiek)
1. Zorg voor voldoende systeemdruk.
2. Sluit een manometer aan op aansluitpunt 12
van een veerremcilinder.
Controleren rijpositie
3. Zet het hulp-parkeerremventiel in de rijpositie,
de manometer moet nu een druk aangeven
van circa 6,8 + 0,7 bar. (Dit is de begrensde
druk van het hulp-parkeerremventiel).
Controleren hulprem
4. Beweeg het hulp-parkeerremventiel langzaam
in de richting van de parkeerstand. De
manometer moet nu geleidelijk afvallen naar 0
bar, (met uitzondering van de eerste 10°
hoekverdraaiing, zie grafiek).
Controleren parkeerpositie
5. In de parkeerpositie moet de manometer 0
bar aangeven.
9815 4-15
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
Hulp/parkeerremventiel met drukbegrenzing
zonder volgwagenaansturing
Zie DIN symbool 51 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Wabco 961 723 025 0
Toepassing
Bij voertuigen zonder volgwagenaansluiting
Functiecontrole (zie grafiek)
1. Zorg voor voldoende systeemdruk.
2. Sluit een manometer aan op aansluitpunt 12
van een veerremcilinder.
Controleren rijpositie
3. Zet het hulp-parkeerremventiel in de rijpositie,
de manometer moet nu een druk aangeven
van circa 7,4 + 0,7 bar. (Dit is de begrensde
druk van het hulp-parkeerremventiel).
Controleren hulprem
4. Beweeg het hulp-parkeerremventiel langzaam
in de richting van de parkeerstand. De
manometer moet nu geleidelijk afvallen naar 0
bar, (met uitzondering van de eerste 10°
hoekverdraaiing, zie grafiek).
Controleren parkeerpositie
5. In de parkeerpositie moet de manometer 0
bar aangeven.
4-16 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
Hulp/parkeerremventiel met drukbegrenzing
zonder volgwagenaansturing
Zie DIN symbool 51 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Wabco 961 723 032 0
Toepassing
Bij voertuigen zonder volgwagenaansluiting
Functiecontrole (zie grafiek)
1. Zorg voor voldoende systeemdruk.
2. Sluit een manometer aan op aansluitpunt 12
van een veerremcilinder.
Controleren rijpositie
3. Zet het hulp-parkeerremventiel in de rijpositie,
de manometer moet nu een druk aangeven
van circa 6,8 + 0,7 bar. (Dit is de begrensde
druk van het hulp-parkeerremventiel).
Controleren hulprem
4. Beweeg het hulp-parkeerremventiel langzaam
in de richting van de parkeerstand. De
manometer moet nu geleidelijk afvallen naar 0
bar, (met uitzondering van de eerste ± 10°
hoekverdraaiing, zie grafiek).
Controleren parkeerpositie
5. In de parkeerpositie moet de manometer 0
bar aangeven.
9815 4-17
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
Hulp/parkeerremventiel met drukbegrenzing
zonder volgwagenaansturing
Zie DIN symbool 51 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Wabco 961 722 160 0
Toepassing
Bij voertuigen zonder volgwagenaansluiting
Functiecontrole (zie grafiek)
1. Zorg voor voldoende systeemdruk.
2. Sluit een manometer aan op aansluitpunt 12
van een veerremcilinder.
Controleren rijpositie
3. Zet het hulp-parkeerremventiel in de rijpositie,
de manometer moet nu een druk aangeven
van circa 5,9 + 0,7 bar. (Dit is de begrensde
druk van het hulp-parkeerremventiel).
Controleren hulprem
4. Beweeg het hulp-parkeerremventiel langzaam
in de richting van de parkeerstand. De
manometer moet nu geleidelijk afvallen naar 0
bar, (met uitzondering van de eerste 12°
hoekverdraaiing, zie grafiek).
Controleren parkeerpositie
5. In de parkeerpositie moet de manometer 0
bar aangeven.
4-18 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
4.11 VIERKRINGS BEVEILIGINGSVENTIEL
Zie DIN symbool 63 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Knorr AE 4437-ll/17189
Functiecontrole kring 1,2 en 4
1. Laat de druk in het systeem zakken tot 0 bar.
2. Sluit manometers aan op de kringen 2 en 4.
3. Maak kring 1 van de bedrijfsremkring defect
(leiding los aan vierkrings beveiligingsventiel).
4. Breng de andere kringen op druk m.b.v. de
compressor (motortoerental ± 1000 omw/
min).
5. De druk in de intact zijnde kringen moet nu
oplopen tot minstens 6,5 bar (af te lezen op
de manometers.
6. Zet de motor af. De druk in de intact zijnde
kringen mag niet onder de aangegeven
sluitdruk zakken (zie technische gegevens).
Controleer de andere kringen op dezelfde wijze.
Functiecontrole kring 3
1. Laat de druk in het systeem zakken tot 0 bar.
2. Sluit manometers aan op de kringen 1 en 3.
3. Breng de kringen op druk m.b.v. de
compressor (motortoerental ± 1000 omw/
min).
4. Bij een druk van circa 7,5 bar in kring 1, moet
de manometer op kring 3 beginnen op te
lopen.
5. Zet de motor af en blaas een kring af. De druk
in kring 3 mag niet onder de aangegeven
sluitdruk zakken, (zie technische gegevens).
9815 4-19
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
Uitvoering
Merk: WABCO 934 702 380 0
934 702 381 0
934 702 387 0
- Openingsdruk kring 1-2 en 4
934 702 380 0 ca. 7,0 -0,3 bar
934 702 381 0 ca. 6,5 -0,3 bar
934 702 387 0 ca. 6,5 -0,3 bar
- Openingsdruk kring 3
934 702 380 0 ca. 7,0 -0,3 bar
934 702 381 0 ca. 6,5 -0,3 bar
934 702 387 0 ca. 7,5 -0,3 bar
Functiecontrole kring 1,2 en 4
1. Laat de druk in het systeem zakken tot 0 bar.
2. Sluit manometers aan op de kringen 2 en 4.
3. Maak kring 1 van de bedrijfsremkring defect
(leiding los aan vierkrings beveiligingsventiel).
4. Breng de andere kringen op druk m.b.v. de
compressor (motortoerental ± 1000 omw/
min).
5. De druk in de intact zijnde kringen moet nu
oplopen tot minstens 6,5 of 7,0 bar (af te
lezen op de manometers.
6. Zet de motor af. De druk in de intact zijnde
kringen mag niet onder de aangegeven
sluitdruk zakken (zie technische gegevens).
Controleer de andere kringen op dezelfde wijze.
Functiecontrole kring 3
1. Laat de druk in het systeem zakken tot 0 bar.
2. Sluit manometers aan op de kringen 1 en 3.
3. Breng de kringen op druk m.b.v. de
compressor (motortoerental ± 1000 omw/
min).
4. Bij een druk van circa 7,5 bar in kring 1, moet
de manometer op kring 3 beginnen op te
lopen.
5. Zet de motor af en blaas een kring af. De druk
in kring 3 mag niet onder de aangegeven
sluitdruk zakken, (zie technische gegevens).
4-20 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
Uitvoering
Merk: Bosch 0 481 062 207
Bosch 0 481 062 406
Functiecontrole kring 1,2 en 4
1. Laat de druk in het systeem zakken tot 0 bar.
2. Sluit manometers aan op de kringen 2 en 4.
3. Maak kring 1 van de bedrijfsremkring defect
(leiding los aan vierkrings beveiligingsventiel).
4. Breng de andere kringen op druk m.b.v. de
compressor (motortoerental ± 1000 omw/
min).
5. De druk in de intact zijnde kringen moet nu
oplopen tot minstens 6,5 bar (af te lezen op
de manometers.
6. Zet de motor af. De druk in de intact zijnde
kringen mag niet onder de aangegeven
sluitdruk zakken (zie technische gegevens).
Controleer de andere kringen op dezelfde wijze.
Functiecontrole kring 3
1. Laat de druk in het systeem zakken tot 0 bar.
2. Sluit manometers aan op de kringen 1 en 3.
3. Breng de kringen op druk m.b.v. de
compressor (motortoerental ± 1000 omw/
min).
4. Bij een druk van circa 6,7 (Bosch 0 481 062
207) en 7,0 (Bosch 0 481 062 406) bar in
kring 1, moet de manometer op kring 3
beginnen op te lopen.
5. Zet de motor af en blaas een kring af. De druk
in kring 3 mag niet onder de aangegeven
sluitdruk zakken, (zie technische gegevens).
9815 4-21
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
4.12 LUCHTDROGER
Zie DIN symbool 66 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Bosch 0 484 460 127
0 484 460 135
0 484 460 170
0 484 811 009
0 484 811 020
0 484 811 055
0 484 831 002
0 484 831 045
Afstelling uitschakeldruk (9,8 ± 0,2 bar)
1. Stel de uitschakeldruk in met stelbout (7).
Regeneratie-werking van luchtdroger
controleren
1. Breng het luchtdrukremsysteem op druk
(drukregelaar moet uitschakelen).
2. Zet de motor af.
3. Via de ontluchtingsopening van de luchtdroger
moet de regeneratie-lucht gedurende
enige tijd ontwijken.
4-22 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
Bendix luchtdroger
Zie DIN symbool 66 op remschema’s
Uitvoering
Merk: Bendix AD6
Kenmerk
Luchtdroger met ingebouwde drukregelaar.
Afstellen uitschakeldruk
De uitschakeldruk kan worden bijgesteld door
middel van de instelschroef in huis 9 te verdraaien.
Hiervoor is het noodzakelijk eerst de
beschermdop te verwijderen. Het verdraaien van
de instelschroef dient te gebeuren met een veertang.
Regeneratie-werking van luchtdroger
controleren
1. Breng het luchtdrukremsysteem op druk
(drukregelaar moet uitschakelen).
2. Zet de motor af.
3. Via de ontluchtingsopening van de luchtdroger
moet de regeneratie-lucht gedurende
enige tijd ontwijken.
9815 4-23
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
4.13 AUTOMATISCHE REMSTELLER
Uitvoering
Merk: Haldex
Functiecontrole
Bij een te grote speling tussen remtrommel en
remvoering wordt de remhefboom automatisch
bijgesteld. Hierdoor wordt de speling tussen
remvoering en remtrommel automatisch gecorrigeerd.
1. Meet de basisafstelling L1
2. Meet de positie als de remmen zijn aangezet,
L2 (minimale remdruk 6 bar)
3. Bereken de remslag L3.
L3 = L2 - L1 (L3 = 35-40 mm)
4. Indien de remslag wezenlijk afwijkt van de
opgegeven waarde, ga dan als volgt te werk:
- Controleer of de stuurplaat (1 ) geborgd is ten
opzichte van de fixeerpuntsteun.
- Is dit niet het geval druk dan de stuurplaat in
de aangegeven richting (zie pijl) tot aan de
(inwendige) aanslag en zet de stuurplaat
d.m.v. de fixeerpuntsteun en boutje M.8 in
deze positie vast.
- Controleer met behulp van een momentsleutel
de inwendige slip.
- U gaat hierbij als volgt te werk:
1. Zorg voor voldoende luchtdruk in de ketels
(min.6,5 bar).
2. Zet het voertuig van de parkeerrem.
3. Plaats een momentsleutel met 12 mm dop op
het stelzeskant en draai deze linksom (tegen
de klok).
4. Wordt een draaimoment van 18 Nm niet
bereikt, maar gaat de wormas al bij een
lagere waarde draaien, dan moet de remsteller
worden vernieuwd.
4-24 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
4.14 REMTROMMELS
Bij nieuwe voertuigen moet i.v.m. het preserveren
de remtrommels met een schoonmaakmiddel
worden schoongemaakt.
De remtrommels moeten worden gelicht met
hijsgereedschap. Er bestaat namelijk gevaar voor
knellen.
Wees met nieuwe remtrommels en remvoeringen
altijd voorzichtig met remmen.
Een remtrommel die thermisch overbelast wordt
vertoont warmtescheuren. Deze warmtescheuren
worden bij een langere looptijd groter en dieper.
Warmtespanningen geven dus een snelle toename
van scheuren.
De oorzaken hiervan kunnen zijn:
- slechte remkrachtverdeling
- vastzittende remmen.
- klemmende remassen of remcilinders.
- te weinig speling tussen remvoering en
trommel in geval van nieuwe voering.
- continu aanliggen van de bedrijfsrem tijdens
het rijden.
Scheuren zijn toelaatbaar tot een breedte van ca.
0,7 mm en een lengte van 50 mm. Deze moeten
bij het uitdraaien van de trommel verwijderd
kunnen worden. Als bij het uitdraaien van zulke
remtrommels de scheuren niet volledig verwijderd
kunnen worden, dient met een snellere voeringslijtage
rekening te worden gehouden. Bij opnieuw
optredende thermische belasting komen de
randen van de scheuren opnieuw omhoog en slijt
de voering door afschaving voortijdig.
Remtrommels die scheuren hebben die breder
zijn dan 0,7 mm en langer dan 50 mm zijn
mogen niet opnieuw worden gebruikt.
9815 4-25
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
Een remtrommel kan ook brandplekken vertonen
en plaatselijke verhardingen die eveneens door
hoge temperaturen veroorzaakt zijn.
Deze brandplekken waarin de materiaalstructuur
van de trommel zich wijzigt, moeten door
uitdraaien en slijpen verwijderd worden.
Als dit niet lukt, dan zal het remmen in ieder geval
met trillingen gepaard gaan. De remvoering zal op
plekken overeenkomstig altijd het eerst slijtagegroeven
met een zekere ruwheid gaan vertonen.
Een remtrommel mag toegepast worden tot de
inwendige diameter de maximale waarde bereikt
heeft.
Zodra de inwendige diameter overschreden wordt,
moet de remtrommel vervangen worden.
Voor afmetingen en uitdraaitoleranties zie
Technische gegevens.
Uitdraaien van remtrommels
Als de draaibeitel grote en diepe harde plekken
raakt, let dan op voor knarsende geluiden.
Als dit knarsende geluid wordt gehoord moet de
remtrommel worden geslepen om een zuiver rond
slijtvlak te verkrijgen. Indien de remtrommel
uitgedraaid is, neem dan overmaat remvoering en
draai deze af.
4-26 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
4.15 REMVOERINGEN
Bij gedeelde remvoering zijn de woorden
“remnokzijde” en “draaipuntzijde” op de zijkant van
de voering aangebracht.
De remvoering met de benaming “remnokzijde”
moet aan de remnok worden bevestigd.
De remvoering met de benaming “draaipuntzijde”
moet aan het draaipunt worden bevestigd.
Voor de soorten remvoeringen, (zie Technische
gegevens) .
Monteer op een voertuig altijd dezelfde type
remvoeringen.
- Als de remmen worden aangesproken wordt
de bewegingsenergie omgezet in warmte.
- De temperaturen op de remvoering kunnen
zeer hoog oplopen.
- Een remvoering moet effectief werken in een
zeer breed temperatuurgebied, wat betekent
dat de wrijvingscoefficiënt onafhankelijk moet
zijn, zover mogelijk van de temperatuur.
- De remvoering moet tevens een lange levensduur
hebben.
- De remvoering moet ongevoelig zijn voor het
weer en indien mogelijk zo weinig mogelijk
geluid veroorzaken.
- Sterke warmte-ontwikkeling kan bepaalde
wijzigingen meebrengen in het slijtvlak van de
remtrommel.
Aspecten om de remvoering (inclusief remschoen)
te controleren.
- remprestaties na inlopen.
- glazuren.
- vochtopname (olie-opname).
- voeringslijtage.
- hittescheuren.
- corrosie
- zwel
Corrosie
Remschoenen die tengevolge van te sterke
veroudering en door inwerking van vocht op het
montagevlak van de voering kunnen een sterke
corrosie vertonen.
9815 4-27
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
Onjuist aanlegvlak
Het oppervlak is niet vlak meer. De voering heeft
aan de randen van de nageluitsparing geen goed
oplegvlak meer en scheurt bij het klinken in. De
voering kan losraken van de schoen en omhoog
komen. Daardoor wordt de speling tussen voering
en trommel verminderd of verdwijnt helemaal.
Zonder dat er geremd wordt, stijgt toch de temperatuur
van de rem en hierdoor kunnen warmtescheuren
in het loopvlak van de trommel optreden.
Draagbeeld
Bij het afdraaien van de remvoering draagt de
remvoering op de straal van de trommel met het
gehele remoppervlak. Met een dergelijk draagbeeld
worden vanaf het begin de best mogelijke
remprestaties verkregen. Het afdraaien kan
gebeuren met een remprofessor of met een
speciale dummyremplaat op een speciale draaibank.
Het draagbeeld wordt verbeterd door de
remvoering af te draaien op een diameter die
max. 1,0 mm kleiner is dan de trommeldiameter.
Dus bij een trommelmaat van 420 mm de remvoering
afdraaien op max. 419 mm.
Wielrem met aangepaste voeringdiameter (zie
afbeelding)
4-28 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
De voering zal eerst in het midden van de lengte
gaan dragen, waarna van daaruit het draagbeeld
wordt uitgebreid naar de uiteinden toe. Hierdoor
wordt een (te) grote zelfbekrachtiging tijdens de
inloopfase voorkomen. Bij het afdraaien moet niet
teveel voeringmateriaal in een keer worden
weggenomen.
De beitel zal dan buigen en de neiging hebben de
oplopende remschoen op te lichten van de S-nok.
Het draagbeeld zal aanvankelijk niet optimaal zijn.
Het is niet nodig het gehele oppervlak “schoon” te
draaien. Voldoende is als 75 % door de beitel
geraakt is.
9815 4-29
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
Een wielrem met een voering welke niet geheel
draagt
De uiteinden van de remvoering liggen nog vrij.
Hierdoor wordt het kleinere remvoeringsoppervlak
bij onveranderde aandrukkracht aanmerkelijk
zwaarder belast. Als gevolg daarvan treedt een
grote samenpersing van de voering op, een
sterker optreden van de temperatuur en een
hogere slijtage tot het moment dat de voering
uiteindelijk volledig draagt. Het is in ieder geval
aan te bevelen indien bij uitgedraaide remtrommels
nieuwe remvoering wordt aangebracht,
de remvoering in gemonteerde stand af te draaien
op de straal van de remtrommel.
Glazuren van remvoeringen
Glazuren is het langzaam slechter worden van de
wrijving van de remvoering. Dit komt ten gevolge
van zeer lichte remmingen. Beoordeling van het
remoppervlak is zeer moeilijk. Bij moderne voeringen
komt dit nauwelijks nog voor. Op het slijtvlak
van de voering worden materiaaldeeltjes verzameld
met een smerende werking. Deze deeltjes
worden meestal verwijderd door een paar keer
krachtig te remmen of de voering af te draaien.
Op deze manier wordt er een nieuw slijtvlak
gemaakt.
De stabiliteit van de wrijvingscoefficient varieert
erg veel, afhankelijk van de kwaliteit van de
voering.
Daarom is het belangrijk dat er altijd orginele
voeringen worden toegepast.
4-30 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
Remvoeringdikte controleren
Draag altijd beschermende kleding,
een gezichtsmasker en een
veiligheidsbril.
Adem stof afkomstig van remblokken/voeringen
NIET in en blaas
dit stof niet weg. Reinig de remmen
voor aanvang van de werkzaamheden
met de daarvoor geschikte
apparatuur, volg hierbij de instructies
van de fabrikant op. Verwijder
stof met behulp van een vochtige
doek of een stofzuiger en voer alle
gebruikte, nog vochtige doeken af
volgens de daarvoor geldende
wettelijke bepalingen.
Indien het gebruik van reinigingsmiddelen
nodig is, dienen de
daarvoor geschikte onderhoudsprodukten
te worden gebruikt
of brandspiritus.
1. Leg blokken voor en achter de achterwielen.
2. Breng het luchtdruksysteem op druk (drukregelaar
moet uitschakelen) en zorg ervoor
dat het voertuig niet op de parkeerrem staat.
3. Controleer de dikte van de remvoering via de
opening in de stofplaat.
4. De remvoering moet worden vernieuwd als de
remvoering is versleten tot aan de slijtageindicator,
welke is aangebracht op de remvoering.
Opmerking:
Wanneer u twijfelt over de slijtage van de
remvoering, stel dan de remmen terug en verwijder
de stofplaat.
Men dient de remvoering te vervangen wanneer
deze tot op ca. 1 mm boven de nagelkop of verder
is versleten.
9815 4-31
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
4.16 SCHIJFREM RL-85
VEILIGHEIDSINSTRUCTIES
Alvorens er werkzaamheden aan de remmen
worden uitgevoerd, moeten de volgende
voorzorgsmaatregelen zorgvuldig zijn opgevolgd:
Draag altijd beschermende kleding,
een gezichtsmasker en een
veiligheidsbril.
Adem stof afkomstig van remblokken/voeringen
NIET in en blaas
dit stof niet weg. Reinig de remmen
voor aanvang van de werkzaamheden
met de daarvoor geschikte
apparatuur, volg hierbij de instructies
van de fabrikant op. Verwijder
stof met behulp van een vochtige
doek of een stofzuiger en voer alle
gebruikte, nog vochtige doeken af
volgens de daarvoor geldende
wettelijke bepalingen.
Volg bij het afdraaien van remschijven/voeringen
ALTIJD de
veiligheidsinstructies van de
fabrikant op.
Indien het gebruik van een
reinigingsmiddel nodig is, dient
brandspiritus te worden gebruikt.
Houd de remklauw alleen aan de
buitenzijde vast, nooit tussen
remklauw en remhouder
BEKNELLINGSGEVAAR.
4-32 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
Foutzoek diagram Schijfrem RL-85
Restdruk in
remcilinder
NEE JA
Luchtspleet OK
NEE JA
Automatisch
afstelinrichting OK
NEE JA
Vervang remklauw
EINDE
Remklauwgeleiding
OK
NEE JA
Controleer en
vervang zonodig
geleidingshulzen
remklauw
EINDE
Controleer en
vervang zonodig de
remcilinder
EINDE
Controleer de
wielnaaf
EINDE
Schijfrem
RL-85
Hef het voertuig
op, draai het wiel
met de hand rond.
Draait het wiel
soepel rond
NEE JA
Controleer
automatisch
afstelmechanisme
Luchtspleet OK
NEE JA
Opmerking: Verschil tussen binnenste en
buitenste remblokdikte en
diagonale slijtage ≤ 2 mm.
9815 4-33
EINDE
Remblokslijtage
ongelijk
NEE JA
EINDE
Controleer en
vervang zonodig
geleidingshulzen
remklauw
EINDE
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
CONTROLE DIKTE REMBLOKKEN
Mechanische slijtageindicator
Het is mogelijk de conditie van de remblokken te
controleren bij gemonteerde wielen.
Korte geleidingshuls (standaard)
1. Leg blokken voor en achter de achterwielen.
2. Wanneer het uiteinde van de geleidingsbus
(4) gelijk ligt met de rubberen geleidingshuls
(6),dienen de remblokken gedemonteerd en
gecontroleerd te worden.
Lange geleidingshuls
1. Leg blokken voor en achter de achterwielen.
2. Wanneer maat D groter is dan 18 mm dienen
de remblokken gedemonteerd en gecontroleerd
te worden.
Remvoering < 2mm remblokken vervangen.
Korte geleidingshuls
C = nieuw stand
D = demonteren en controleren
Lange geleidingshuls
C = nieuw stand
D = > 18 mm remblokken demonteren en
controleren
4-34 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
CONTROLEREN AUTOMATISCHE
STELINRICHTING
1. Verwijder de afdekkap.
LET OP! Gebruik geen buitensporig geweld
om de stelinrichting te verstellen
Gebruik alleen een 8 mm ringsleutel
met een maximale lengte
van 100 mm. Gebruik geen steeksleutel
om beschadiging van de
stelas te voorkomen.
2. Verdraai met ringsleutel SW 8 de stelinrichting
tegen de wijzers van de klok in totdat de
stelinrichting 2-3 maal hoorbaar overklikt.
LET OP! Controleer of de ringsleutel bij de
controle vrij rond kan draaien.
3. Rem 5- 10 maal bedienen.
Bij een correct functionerende stelinrichting
zal de ringsleutel zich met de klok mee
schoksgewijs ronddraaien.
Opmerking:
Bij toenemende klikken wordt de hoekverdraaiing/
verdraaiing van de sleutel kleiner/minder.
Draait de sleutel zoals beschreven terug, dan is de
stelinrichting in orde.
Treden de volgende storingen op:
De stelinrichting of ringsleutel verdraait:
a. helemaal niet;
b. Alleen bij de eerste rembediening;
c. bij iedere rembediening heen en terug;
dan dient de remklauw vervangen te worden.
4. Verwijder de ringsleutel.
5. Smeer de binnenzijde van de afdekkap licht in
met Renolit HLT2 en breng de afdekkap aan.
9815 4-35
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
CONTROLE RUBBEREN BALGEN EN
REMKLAUW
Indien de remblokken vervangen worden, dienen
tevens de rubberen balgen en de remklauw
gecontroleerd te worden.
1. Inspecteer de rubberen balgen van drukstukken
(32) op scheurtjes of andere
beschadigingen.
Indien gebreken geconstateerd worden
dienen de rubberen balgen vervangen te
worden.
Zijn bij de inspectie gebreken aan de rubberen
balgen geconstateerd dan dient het
afstelmechanisme als volgt op corrosie en
gangbaarheid gecontroleerd te worden:
a. Verwijder de binnenste remblok.
ATTENTIE
Om te voorkomen dat de draadbussen
(33) geheel uit de remklauw
gedraaid worden dient:
1. Bij niet verwijderde remklauw;
moet een nieuwe remblok (28) aan de
buitenzijde van de remschijf (2)
geplaatst worden.
2. Bij verwijderde remklauw;
dient een afstandstuk (E) (lengte = 70
mm) geplaatst te worden in de remklauw
Wanneer de draadbussen geheel uit
de remklauw gedraaid zijn dient de
basis instelling van de remklauw
opnieuw ingesteld worden door een
erkende ZF werkplaats.
70 mm
4-36 9815
33
E
1
02215B

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
b. Draai met sleutel SW-8 het stelzeskant
met de wijzers van de klok mee
tot de draadbussen (33) van de
stelinrichting max. 30 mm uitsteken.
c. Controleer de schroefdraad van de
draadbussen (33) op corrosie, indien
er corrosie geconstateerd wordt dient
de remklauw door een gespecialiseerd
bedrijf gereviseerd te worden.
d. Vet de schroefdraadbussen in met
vet, zie technische gegevens.
2. Controleer of de remklauw zich met de hand
soepel over de gehele arbeidsslag van >30
mm over de geleidingsdelen (7,11) en (14,15)
laat bewegen. Controleer rubberbalgen (31)
en (9) op scheurtjes of andere beschadigingen.
Reviseer indien nodig de remklauw.
9815 4-37
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
CONTROLE REMSCHIJF
Inspecteer de remschijven als volgt op overmatige
slijtage, vervorming of beschadigingen:
- Lichte oppervlakkige groeven of een netwerk
van haarscheurtjes op het wrijvingsoppervlak
van de remschijf (1) zijn toegestaan.
- Radiaalbarsten over het gehele wrijvingsoppervlak
van de schijf (2) zijn NIET toegestaan.
- De maximale breedte of diepte van een
gedeeltelijke barst in het wrijvingsoppervlak
van de schijf (3) mag NIET groter zijn dan 1,5
mm.
- De maximale breedte of diepte van een groef
in het wrijvingsoppervlak van de schijf (4) mag
NIET groter zijn dan 1,5 mm.
- Scheuren die door de schijf heen gaan (5),
zijn NIET toegestaan.
- De maximale slingering A (vervorming) van
de schijf mag NIET groter zijn dan 0,2 mm per
zijde.
Vervang indien nodig, de remschijf/remschijven.
4. Slijtagegrens remschijf/remblokken
Opmerking:
Meet de dikte van de remschijf op de dunste plaats.
A = Totale dikte remschijf nieuw 45 mm
B = Minimale schijfdikte 37 mm
C = Totale dikte remblok nieuw 30 mm
D = Dikte remblokdrager 9 mm
E = Minimale dikte remvoering 2 mm
F = Minimale dikte remblok,
inclusief remvoering 11 mm
WAARSCHUWING
Het niet nauwgezet opvolgen van
bovenstaande voorschriften heeft
gevolgen voor de VERKEERS-
VEILIGHEID.
Het doorrijden met minder dan de
minimaal toegestane dikte van
remvoering en remschijf resulteert
in een sterk gereduceerde remwerking,
of in het uiterste geval
een totaal verlies van de remwerking.
4-38 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
4.17 SCHIJFREM 4K85
VEILIGHEIDSINSTRUCTIES
Alvorens er werkzaamheden aan de remmen
worden uitgevoerd, moeten de volgende
voorzorgsmaatregelen zorgvuldig zijn opgevolgd:
Draag altijd beschermende kleding,
een gezichtsmasker en een
veiligheidsbril.
Adem stof afkomstig van remblokken/voeringen
NIET in en blaas
dit stof niet weg. Reinig de remmen
voor aanvang van de werkzaamheden
met de daarvoor geschikte
apparatuur, volg hierbij de instructies
van de fabrikant op. Verwijder
stof met behulp van een vochtige
doek of een stofzuiger en voer alle
gebruikte, nog vochtige doeken af
volgens de daarvoor geldende
wettelijke bepalingen.
Volg bij het afdraaien van remschijven/voeringen
ALTIJD de
veiligheidsinstructies van de
fabrikant op.
Indien het gebruik van een
reinigingsmiddel nodig is, dient
brandspiritus te worden gebruikt.
Houd de remklauw alleen aan de
buitenzijde vast, nooit tussen
remklauw en remhouder
BEKNELLINGSGEVAAR.
9815 4-39
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
CONTROLE DIKTE REMBLOKKEN
In gemonteerde toestand kan de dikte van de
remremblokken eenvoudig gecontroleerd worden.
Hiertoe dient men de lengte op te meten van het
gedeelte van de geleidepen (3) dat buiten het
remzadel uitsteekt. Men dient dan te meten ten
opzichte van het platte vlak (zie tekening).
Als de pennen gelijk liggen met het platte vlak dan
is er nog 4 mm remmateriaal over.
Bij nieuwe remblokken (situatie A) zal de
uitstekende lengte 20 mm zijn.
Rekenvoorbeeld:
opgemeten lengte X (in mm) + 4 mm =
remblokdikte
Als de geleide pennen (3) gelijk liggen met het
remzadel (1) (situatie B) en er moet een lange rit
gemaakt worden, is het aan te bevelen de remblokken
te vervangen.
Remvoering < 2mm remblokken vervangen.
4-40 9815

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
CONTROLE REMSCHIJF
Inspecteer de remschijven als volgt op overmatige
slijtage, vervorming of beschadigingen:
- Lichte oppervlakkige groeven of een netwerk
van haarscheurtjes op het wrijvingsoppervlak
van de remschijf (1) zijn toegestaan.
- Radiaalbarsten over het gehele wrijvingsoppervlak
van de schijf (2) zijn NIET toegestaan.
- De maximale breedte of diepte van een
gedeeltelijke barst in het wrijvingsoppervlak
van de schijf (3) mag NIET groter zijn dan 1,5
mm.
- De maximale breedte of diepte van een groef
in het wrijvingsoppervlak van de schijf (4) mag
NIET groter zijn dan 1,5 mm.
- Scheuren die door de schijf heen gaan (5),
zijn NIET toegestaan.
- De maximale slingering A (vervorming) van
de schijf mag NIET groter zijn dan 0,2 mm per
zijde.
Vervang indien nodig, de remschijf/remschijven.
4. Slijtagegrens remschijf/remblokken
Voor het vervangen van standaard remblokken
door overmaat remblokken en
vervangingscrireria van de remschijf, zie
tabellen 1 en 2.
WAARSCHUWING
Het niet nauwgezet opvolgen van
onderstaande voorschriften heeft
gevolgen voor de VERKEERS-
VEILIGHEID.
Het doorrijden met minder dan de
minimaal toegestane dikte van
remvoering en remschijf resulteert
in een sterk gereduceerde remwerking,
of in het uiterste geval
een totaal verlies van de remwerking.
9815 4-41
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
Tabel 1. Remblokafmetingen
Maat Standaard Overmaat
remblok remblok
Totale dikte C 32 34
Dikte remdrager D 8 10
Dikte remvoering G 24 24
Tabel 2. Afdraai- en afkeurmaten remschijf,
toepassing standaard of overmaat
remvoeringen
A B
Nieuw 48 120 Aleen voor remblokken
47 119,5 met 8 mm remdrager
46 119
Max. afdraaimaat 45 118,5
voor 8 mm remdrager 44 118
43 117,5
42 117
41 116,5 Aleen voor remblokken
Max. afdraaimaat 40 118,5 met 10 mm remdrager
voor 10 mm remdrager 39 118
Afkeurmaat 38 117,5
- De remblokken dienen vervangen te worden
indien de dikte van de remvoering minder is
dan 2 mm.
- Een nieuwe remschijf heeft een dikte van 48
mm. De minimale dikte van de remschijf is 38
mm.
- Vanaf een remschijfdikte van 42 mm of
minder dienen overmaat remblokken toegepast
te worden. (Voor de afmetingen van de
remblokken zie tabel 1).
- Bij remblokken met een remdrager van 8 mm
dik is de absolute afdraaimaat van de remschijf
45 mm, en de absolute slijtmaat 43 mm.
- Het is aan te bevelen de remschijf op de naaf
te laten en samen in de draaibank te plaatsen
alvorens met het afdraaien te beginnen.
4-42 9815
2
D
B
C
G
02183B
A
30˚ 30˚
RZ12
RZ12
410
02184B

6 REMCOMPONENTEN
Controle en afstelling
Als de remschijfdikte minder is dan
is voorgeschreven, dan is de kans
groot dat bij slijtende remblokken
de maximale slag van de remzuiger
wordt overscheden en de totale
remwerking op die zijde van de as
wegvalt.
9815 4-43
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Controle en afstelling
4-44 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
5. VERWIJDEREN EN AANBRENGEN
5.1 LEIDINGEN
Wanneer doorschuren van leidingen op kan treden
tegen elkaar of tegen andere voertuigdelen, kan
vaak verbetering verkregen worden door een of
meer leidingkoppelingen los te draaien en in een
iets andere stand weer vast te zetten. Indien dit
niet mogelijk is moet de leiding vastgezet worden
met verende kunststof leidingklemmen of
trekbandjes.
9815 5-1
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
5.2 LEIDINGAANSLUITINGEN
SNELKOPPELINGEN (VOSS 230)
De VOSS snelkoppeling bestaat uit vier
onderdelen, te weten:
- steker (mannetje) met slangpilaar
- stekerzitting (vrouwtje)
- borgclip
- ring
Op de steker (mannetje) zitten een zwarte en een
rode O-ring.
De zwarte O-ring zorgt ervoor dat er geen lucht
ontsnapt, de rode dat er geen vuil binnenkomt.
Deze laatste dient tevens om aan te geven of de
steker goed is aangebracht.
1. Kunststofleiding
2. Steker (mannetje)
3. Rode O-ring
4. Stekerzitting (vrouwtje)
5. O-ring
6. O-ring
7. Ventiel
8. Borgclip
9. Ring
5-2 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
Toepassing polyamide leidinegn
Polyamide-leidingen mogen gebruikt worden
binnen een temperatuur bereik van -40° C tot
+100° C. Kortstondige temperatuurbelastingen in
drukloze toestand b.v. 3 uur bij +110° C in een
lakdroogcabine is toegestaan. De leidingen mogen
niet bevestigd worden aan metalen leidingen die
zijn aangesloten aan de volgende onderdelen:
- de motor in het algemeen
- de compressor
- het verwarmings- en koelsysteem
- hydrauliek
De minimale afstand tot het uitlaat systeem moet
200 mm zijn. Tijdens las werkzaamheden moeten
alle kunststof-koppelingen in de buurt verwijderd
worden.
Route van de polyamide-leidingen
De kunststof-leidingen mogen niet te dicht bij hitte
bronnen liggen en moeten niet onderhevig zijn aan
wrijving, torsie, trekken of buigen.
Polyamide-leidingen krimpen bij koude. Dus om
optimaal te kunnen functioneren bij -40°C
moet ongeveer 1% van de totale lengte worden
opgeteld bij de gemeten lengte.
Vastzetten van polyamide-leidingen
De leidingen moeten worden vastgezet met de
orginele leiding klemmen.
De afstand tussen de klemmen moet ongeveer
500 mm bedragen.
Buigradius
De polyamide-leidingen kunnen zonder enig
probleem worden vastgezet en gebogen. Er mag
tijdens het vastzetten geen hitte worden toegevoegd.
Een klem moet voor en na iedere buiging
worden toegepast. Voor leidingbundel clips geldt
hetzelfde.
De kleinst geadviseerde buigradius:
Leiding Buigradius
6x1 30
8x1 40
12x1,5 60
14x2 75
16x2 95
9815 5-3
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
Verwijderen van de leiding van een koppeling
1. Snijd de leiding net voor de slangpilaar af.
2. D.m.v. verhitting of m.b.v. een soldeerpistool
met”snijpunt” kan het restant leiding verwijderd
worden.
Verwijderen van een complete snelkoppeling
van een ventiel
1. Maak eerst de betreffende aansluiting drukloos.
2. Draai de stekerzitting m.b.v. een steeksleutel
los.
Aanbrengen van de kunststofleiding op de
slangpilaar
- De kunststofleiding mag niet verwarmd
worden.
- De slangpilaar mag absoluut geen beschadigingen
hebben. Beschadiging geeft een grote
kans op lekkage.
- De slangpilaar moet schoon en vetvrij zijn.
Voor het aanbrengen is een kleminrichting en een
kunststof hamer nodig. Door met behulp van de
kleminrichting de leiding vast te houden, kan de
snelkoppeling zonder enige moeite met een
kunststofhamer in de leiding worden geslagen.
Opmerking:
Alle stekers (mannetjes) worden met een kunststof
beschermkap geleverd. Deze dient ervoor om
beschadiging bij het aanbrengen van de leiding te
voorkomen.
5-4 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
Aanbrengen van VOSS koppeling
Opmerking
Voor het aanbrengen moeten de O-ringen ingevet
zijn met remvet DAF nr. 1250185.
1. Leg de ring in de aansluitboring van het
ventiel.
2. Leg de borgclip in de aansluitboring.
3. Draai met de hand de stekerzitting met O-ring
zover mogelijk in.
4. Zet de stekerzitting met het voorgeschreven
aanhaalmoment vast.
5. Verwijder de beschermkap van de steker
(mannetje).
6. Druk de steker in de stekerzitting, totdat de
borgclip in de groef van de steker valt.
7. De steker zit goed op zijn plaats als de rode
O-ring in de stekerzitting verdwenen is en niet
meer zichtbaar is.
Aanhaalmoment stekerzitting: 10 Nm
9815 5-5
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
GEWONE KOPPELINGEN
Verwijderen van aansluitstukken met
slangpilaar
Snijd de leiding dicht bij het aansluitstuk af.
Verwijder het stukje leiding op het aansluitstuk
door het te verwarmen, en niet door het in lengterichting
door te snijden. Daardoor ontstaat nl. een
beschadiging van de slangpilaar en wordt een
lekkage veroorzaakt.
Aansluiten van aansluitstukken met
slangpilaar
1. Indien in het leidinguiteinde al eerder een
slangpilaar gemonteerd geweest is snij dan
dat stukje leiding af.
2. Zorg dat de leiding lang genoeg is, eventueel
vernieuwen.
3. Verhit in geen geval nu de leiding.
4. Gebruik een speciale tang om de leiding vast
te klemmen (DAF nr. 0694829, voor leidingdiameters
6, 8, 10 en 12 mm).
5. De leiding dient in de tang gevoerd te worden
vanaf de zijde met de kleinste boring. Aan de
andere zijde van het klemstuk is dan ruimte
over om de uitzetting van de leiding mogelijk
te maken.
6. De banjo of nippel kan nu met weinig moeite
met een kunststof hamer in de leiding worden
geslagen.
Lekkende leidingkoppelingen
- Indien een knelkoppeling lekt mag de wartelmoer
slechts één maal een halve omwenteling
vaster gedraaid worden.
- Wanneer de lekkage nog niet is opgeheven
moet de verbinding worden losgenomen en
gecontroleerd op beschadiging of vervuiling.
- Vernieuw eventueel de hele verbinding.
- Lekkende banjobouten mogen niet extra
aangehaald worden.
Controleer op beschadiging of vervuiling;
vernieuw eventueel de verbinding.
5-6 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
5.3 REMKAMER
Stel (indien nodig) de afstand hart gaffelpen
montage remkamer op de juiste waarde in
(zie technische gegevens).
Verwijderen
1. Stel de remmen terug totdat er geen spanning
meer op de gaffelpen staat. (Zie verwijderen
en aanbrengen automatische remsteller).
2. Verwijder de splitpen en de gaffelpen.
3. Verwijder de luchtaansluiting op de remkamer.
4. Verwijder de bevestigingsmoeren van de
remkamer en verwijder de remkamer.
Aanbrengen
1. Breng de remkamer aan op de steun en haal
de bevestigingsmoeren aan met het voorgeschreven
aanhaalmoment. (Zie technische
gegevens).
2. Breng de gaffelpen en de splitpen aan.
3. Breng de luchtleiding aan.
4. Stel de remmen. (Zie verwijderen en aanbrengen
automatische remsteller).
9815 5-7
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
5.4 VEERREMCILINDER
Verwijderen
1. Plaats blokken voor en achter de wielen.
2. Zet het parkeerremventiel in de stand rijden.
Draai met een 24 mm sleutel de in de veerremcilinder
aanwezige losbout zover mogelijk
uit (linksom draaien).
3. Zet het parkeerremventiel in de stand parkeren
en maak de twee luchtleidingen van de
veerremcilinder los.
4. Verwijder de kop-pen uit de gaffel en de
remhefboom.
5. Verwijder de bevestigingsmoeren en veerringen
en neem de veerremcilinder van de
steun.
Aanbrengen
1. Stel (indien nodig) de afstand hart gaffelpen
montagevlak veerremcilinder op de juiste
waarde in (zie technische gegevens).
2. Breng de veerremcilinder aan op de steun en
zet deze vast met behulp van de veerringen
en moeren.
3. Steek de kop-pen door de gaffel en de remhefboom.
Steun moet vlak zijn
(afwijking < 0,4 mm).
4. Sluit de luchtleidingen aan: aansluiting 11
bedrijfsrem, aansluiting 12 parkeerrem.
5. Breng de luchtketels op druk en zet het
parkeerremventiel in de stand “rijden”. Draai
de losbout geheel in en zet deze vast met een
aanhaalmoment van 45 Nm.
6. Controleer op lekkage.
Controleer de remschoenafstelling.
5-8 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
5.5 AUTOMATISCHE REMSTELLER
Verwijderen
De druk in het remsysteem moet tenminste 6,5
bar bedragen.
1. Ondersteun de as en plaats stopblokken voor
en achter de wielen van de andere as.
2. Zet de parkeerem in de stand rijden.
3. Draai de losbout van de veeremcilinder
helemaal uit.
4. Stel de remmen geheel terug door het stelzeskant
linksom te draaien. Het terugdraaien
gaat gepaard met klikken.
5. Verwijder de splitpen en de gaffelpen A.
6. Verwijder de bevestigingsmoer B van de
stuurplaat.
7. Draai de stel-zeskant linksom zodat de
remsteller zich uit de gaffel beweegt.
8. Verwijder de bevestigingsbout C met sluitplaat
en afstelringen.
9. Verwijder de remsteller.
Opmerking:
Het is mogelijk dat tijdens het monteren van de
remsteller de remnokas naar binnen wordt
gedrukt. Dit kan men voorkomen door een bout in
de remnokas te monteren, zodat de remnokas
tijdens montage van de remsteller in zijn positie
kan worden gehouden.
Aanbrengen
1. Controleer de splines van de remnokas op
beschadiging en slijtage en vet deze opnieuw
in.
2. Monteer de afstandsring, zodat de remsteller
in lijn komt te liggen met de gaffel.
3. Schuif de remsteller op de remnokas. Let
hierbij op de pijl, welke de bewegingsrichting
van de remsteller tijdens remmen aangeeft.
4. Draai de stel-zeskant rechtsom totdat het gat
van de remsteller en de gaffel samenvallen.
9815 5-9
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
5. Monteer de gaffelpen met splitpen.
6. Smeer de bevestigingsbout in met Loctite en
monteer de bout met sluitplaat.
7. Controleer nu de axiale speling van de remsteller.
Deze moet 0,5 mm tot 1 mm bedragen.
De stuurplaat moet nog kunnen bewegen.
8. Beweeg de stuurplaat zover mogelijk (totdat
een inwendige aanslag voelbaar is) in de
draairichting waarin de remsteller wordt
bewogen tijdens het remmen. Zet de stuurplaat
in deze stand vast door middel van de
bevestigingsmoer op de vaste steun.
9. Stel de remmen door het stel-zeskant
rechtsom te draaien. Draai de stelbout totdat
de remvoering aanligt tegen de remtrommel.
Draai hierna de stelbout zover terug
(90° - 120°) tot het wiel juist vrij loopt.
5-10 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
5.6 REMTROMMEL
Verwijderen
1. Breng het luchtdruksysteem op druk.
2. Plaats blokken voor en achter de wielen van
een andere as waar niet aan gewerkt word.
3. Zet de parkeerrem vrij met behulp van het
parkeerremventiel, of door de losbouten uit de
veerremcilinders te draaien.
4. Stel de automatische remsteller helemaal
terug. (zie verwijderen en aanbrengen automatische
remsteller).
5. Draai de wielmoeren los.
6. Krik de betreffende as op.
7. Ondersteun de as met bokken.
8. Verwijder de wielen.
9. Verwijder de twee bevestigingsbouten (A) van
de remtrommel.
10. Plaats twee afdrukbouten in de draadgaten
(B)
11. Draai de afdrukbouten gelijkmatig aan zodat
de remtrommel van de naaf komt. Gebruik
hijsgereedschap om de remtrommel te verwijderen.
9815 5-11
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
Aanbrengen
1. Reinig de pasrand van de remtrommel en de
wielvelg met een staalborstel.
2. Vet de pasrand licht in met vet.
Deze vetlaag heeft tot doel om “vastroesten”
van de remtrommel tegen te gaan.
3. Verwijder de afdrukbouten uit de remtrommel.
4. Breng de remtrommel met behulp van hijsgereedschap
aan.
5. Breng twee wielmoeren, tegenover elkaar
aan.
6. Draai de twee wielmoeren gelijkmatig aan
zodat de remtrommel goed op de naaf komt
te zitten.
7. Verwijder de wielmoeren.
8. Breng de bevestigingsbouten van de
remtrommel aan.
9. Breng de wielen en wielmoeren aan en draai
vervolgens de moeren gelijkmatig en in de
juiste volgorde aan (zie groep 7).
10. Stel de remmen (zie verwijderen en aanbrengen,
automatische remstellers).
11. Verwijder de krik en de blokken bij de achterwielen.
Indien men de veerremcilinder mechanisch
gelost heeft, dient de losbout weer
ingedraaid te worden en vastgezet met 30
Nm. De druk in het veerremcilindercircuit
moet hierbij minstens 5 bar zijn.
5-12 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
5.7 REMSCHOENEN
U720/724-ACHTERAS
Verwijderen
1. Verwijder de remtrommel (2). (zie verwijderen
en aanbrengen remtrommel)
2. Neem de slijtageindicator (6) los.
3. Verwijder triangel (3) met de terugtrekveren
(4) en (5) en verwijder de remschoenen.
4. Verwijder de nokrollen (9).
1. Afdrukbout
2. Remtrommel
3. Triangel
4. Terugtrekveer
5. Terugtrekveer
6. Slijtageindicator
7. Ring
8. Lagerbus
9. Nokrol
10. As
11. Centreerpen
12. Veer
13. Remdrager
9815 5-13
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
Aanbrengen
1. Reinig alle onderdelen.
2. Smeer de nokrollen, de aanligvlakken van de
remschoenen met remdrager en het aanlegvlak
van de triangel met de remnokas in met
Copaslip.
3. Monteer de terugtrekveren (4) en (5), triangel
(3) en de veren (12) in de remschoenen.
4. Monteer de remschoenen. Controleer of de
remschoenen correct in de groef van de
remdrager (13) liggen.
5. Breng de nokrollen (9) aan.
6. Sluit de slijtageindicator aan.
7. Breng de remtrommel aan (zie verwijderen en
aanbrengen remtrommel).
OVERIGE ASSEN
Verwijderen
1. Verwijder de remtrommel. (zie verwijderen en
aanbrengen remtrommel)
2. Verwijder aan een zijde van de remschoen de
borgringen, viltringen, sluitringen.
3. Verwijder de borgbouten of borgtapeinden van
de ankerpennen.
5-14 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
4. Verwijder de ankerpennen.
5. Verwijder eerst de onderste remschoen door
deze vanaf de ankerpengaten naar buiten te
draaien.
6. Haak de terugtrekveer los en verwijder de
bovenste remschoen.
Aanbrengen
1. Reinig alle onderdelen.
2. Smeer de ankerpennen, nokrollen en de
aanligvlakken van de remschoenen in met
Copaslip.
3. Monteer de terugtrekveer in de remschoenen.
4. Breng eerst de bovenste remschoen op zijn
plaats, daarna de onderste.
5. Monteer de ankerpennen. Let erop dat het
afgeplatte gedeelte onder de boring in de
ankerplaat komt te liggen.
6. Breng de viltring, sluitring en borgring aan op
de ankerpen.
7. Borg de ankerpennen met de borgbout en
breng de borgdraad aan of borg de ankerpennen
met behulp van een tapeind.
8. Breng de stofplaten aan.
9. Breng de remtrommel aan (zie verwijderen en
aanbrengen remtrommel).
9815 5-15
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
5.8 KLINKEN VAN DE REMVOERINGEN
Een remvoering dient op de juiste wijze te worden
geklonken met de klinkmachine om beschadigingen
zoals scheuren in het klinknageloppervlak te
voorkomen. Gebruik daarom altijd de voorgeschreven
klinknagels.
1. Men dient de remvoering te vervangen als er
olie of vet ingetrokken is, of wanneer deze tot
op ca. 1 mm boven de nagelkop of tot de
slijtage-indicator zijn versleten. Deze dikte
kan men meten via de inspectiegaten van de
ankerplaten (indien aanwezig).
5-16 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
2. Zorg ervoor dat de juiste voeringen en klinknagels
voorhanden zijn. (zie onderdelenboek).
Controleer of de binnendiameter van de
voering ook hetzelfde is als de buitendiameter
van de remschoen, door ze op elkaar te
passen. Ook het gatenpatroon van beide
onderdelen moeten precies overeenkomen.
3. De voering en remschoen moeten goed
schoon zijn, eventueel met een staalborstel
reinigen. Controleer of het oppervlak van de
remschoen vlak en onvervormd is. De eventueel
aanwezige hoge kanten rondom de
gaten wegslijpen. De gaten in de remschoen
mogen niet beschadigd of te groot geworden
zijn, door onzorgvuldige verwijdering van
vroegere nagels.
4. De klinkstempel moet een diameter hebben
van ca. 11 mm (=buitendiameter felskraag) en
een juiste vorm hebben.
Het klinken
5. Plaats de voering op de schoen. Let daarbij
op dat, indien aanwezig, het opschrift
“draaipuntzijde” ook aan draaipuntzijde en
“remnokzijde” ook aan de remnokzijde worden
gemonteerd. Indien deze markeringen niet
aanwezig zijn, dan de dunne zijde van de
voering aan de draaipuntzijde en de dikke
zijde van de voering aan de S-nokzijde.
6. Begin te klinken bij de twee gaten in het
midden van de voering. Let daarbij op dat de
gaten in de voering en de remschoen goed
tegen elkaar liggen en beide delen goed tegen
elkaar gedrukt zijn. (gebruik een of meer
klemmen.)
7. Stel de klinkmachine niet op een te grote
klinkkracht in. Deze dient ca. 20.000 N te
bedragen.
9815 5-17
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
8. Leg de bovenstempel rustig aan en vergroot
geleidelijk de kracht (de nagel zal dan stuiken
= gat opvullen, en felsen =kraag vormen).
9. Controleer nu de gemaakte verbindingen op
de volgende punten:
- De felskraag moet gelijkmatig gevormd
en niet naar een zijde geplet zijn.
Zo niet:
- gaten in de voering en de remschoen
liggen niet goed tegenover elkaar.
- de remschoen is niet goed recht
gehouden tijdens het klinken.
- verkeerde klinknagels.
- de felskraag moet zonder barsten zijn.
Indien er wel barsten zijn, dan is de
klemkracht te groot.
- de felskraag moet goed tegen de
remschoen aanliggen. Indien dit niet het
geval is, dan is de klinkkracht te laag.
- de nagelkop mag niet scheefgedrukt zijn.
Dit is te controleren met bijvoorbeeld de
dieptemeter van een schuifmaat, ofwel te
zien aan de asymetrische gevormde
felskraag. Indien dit wel het geval is, dan
liggen de gaten in de remvoering en de
remschoen niet goed tegenover elkaar of
de remschoen is niet goed recht
gehouden tijdens het klinken.
5-18 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
10. Controleer of de remvoering rondom de
nagelkop niet gescheurd is. Indien dit het
geval is dan is de klinkkracht te groot of de
boring in de remvoering is te klein.
Om namelijk scheuren te voorkomen, dient
het gat in de voering ca. 0,5 mm groter
geboord te zijn dan in de remschoen.
11. Indien de verbinding in orde is dan de remvoering
verder klinken. Zorg ervoor dat ter
plaatse van iedere te klinken verbinding de
remvoering goed aangedrukt ligt tegen de
schoen. Werk van het midden uit naar de
einden toe, afwisselend van het ene einde
naar het andere einde toe, steeds per twee
nagels deze procedure te volgen. Hiermee
bereikt men dat de voering over de volle
lengte gelijkmatig aanligt.
Controle van verbindingen
12. Controleer nu alle klinkverbindingen op de
hiervoor beschreven wijze en meet met een
voelermaat de eventuele ruimte tussen
remvoering en remschoen. Deze mag aan de
zijkant bij lucht-mechanische remmen niet
meer bedragen dan 0,1 mm. De voelermaat
mag niet verder dan tot ongeveer de eerste
nagelrij er tussen kunnen worden geschoven.
Aan de kopse kant van de voering mag deze
ruimte tot aan de eerste nagelrij bij luchtmechanische
remmen 0,1 mm bedragen.
Helemaal geen speling mag zich bevinden
5 mm rondom de nagels.
9815 5-19
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
5.9 LAGERING REMSCHOENEN
LAGERING ANKERPENNEN
1. Verwijder de remschoenen (zie verwijderen en
aanbrengen remschoenen).
2. Pers de nieuwe lagerbussen in de remschoen.
Controleer of de ankerpennen kunnen
draaien in de nieuwe lagerbussen.
3. Breng de remschoenen aan (zie verwijderen
en aanbrengen remschoenen).
LAGERING NOKROLLEN
De assen voor de rolremnokken bestaan uit twee
uitvoeringen:
- Borging door middel van as en twee spanstiften.
- Borging door middel van as met kartelrand.
5-20 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
Bij de uitvoering van de as met kartelrand, dient
het volgende in acht te worden genomen:
- De eerste keer is de as met kartelrand in
produktie gemonteerd.
De as kan totaal DRIE MAAL aan een zijde
van de remschoen worden gebruikt. Na elke
HERGEBRUIK de remschoen merken met
een centerpunt.
Twee centerpunten geven aan dat de eerst
volgende keer de as OMGEKEERD moet
worden gemonteerd. Ook hier mag de as
maar drie keer gemonteerd worden. Nadat de
as aan de andere kant van de remschoen drie
keer gemonteerd is, dan MOET de remschoen
vervangen worden.
Verwijderen
1. Verwijder de remschoenen (zie verwijderen en
aanbrengen remschoenen).
2. Verwijder indien aanwezig de spanstiften.
3. Pers de as uit de remschoen. Bij de de
uitvoering van een as met kartelrand de as
zodanig uit de schoen persen dat de kartelrand
niet door de gehele remschoen wordt
geperst.
Aanbrengen
1. Controleer de remschoen, as, en nokrol op
beschadigingen, zonodig vernieuwen.
2. Pers de nieuwe lagerbus in de nokrol.
3. Pers de as in de remschoen met nokrol. Bij
de uitvoering van de as met kartelrand, deze
merken zoals in dit hoofdstuk beschreven.
4. Breng de remschoenen aan (zie verwijderen
en aanbrengen remschoenen).
9815 5-21
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
5.10 S-NOKAS
Voor het verwijderen en aanbrengen van de Snokas
bij de Rockwell U720/U724 en
DANA (GKN) D66-11B-1G achteras, zie groep 8.
Verwijderen
1. Verwijder de remschoenen (zie verwijderen en
aanbrengen remschoenen).
2. Verwijder de automatische remsteller (zie
verwijderen en aanbrengen automatische
remsteller).
3. Neem de luchtleiding los naar de remcilinder.
4. Verwijder de bevestigingsbouten van de
remcilindersteun.
5. Schuif de remcilindersteun compleet met
remcilinder van de s-nokas. Ondersteun
hierbij de s-nokas.
6. Neem de s-nokas uit de ankerplaat.
Controle
De kromming waar de rollen tegenaan lopen, mag
niet ingesleten of beschadigd zijn.
5-22 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
Aanbrengen
1. Alvorens tot montage over te gaan eerst alle
delen reinigen en insmeren met copaslip.
2. Controleer de keerringen in de steun. Indien
nodig deze vervangen. (zie verwijderen en
aanbrengen lagering s-nokas).
3. Steek de s-nokas met de opvulring door de
ankerplaat en schuif de remcilindersteun
compleet met remcilinder over de s-nokas.
4. Bevestig de remcilindersteun met het voorgeschreven
aanhaalmoment aan de ankerplaat.
(zie technische gegevens).
5. Controleer de radiale speling. Deze dient
minimaal te zijn. Indien nodig de lagerbussen
vervangen. (zie verwijderen en aanbrengen
lagering s-nokas).
6. Breng de remschoenen aan (zie verwijderen
en aanbrengen remschoenen).
7. Breng de automatische remsteller aan. (zie
verwijderen en aanbrengen automatische
remsteller).
9815 5-23
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
5.11 LAGERING S-NOKAS
Voor het vervangen van de s-nokas lagerbussen
is speciaal gereedschap (0694794) ontwikkeld
waarmee het verwijderen en aanbrengen hiervan
sterk vereenvoudigd is.
Verwijderen
1. Verwijder de s-nokas. (zie verwijderen en
aanbrengen s-nokas).
2. Verwijder de keerringen uit de remcilindersteun.
Deze dienen altijd te worden vernieuwd.
3. Bepaal voor elke lagerbus het juiste stel
wiggen en plaats deze op de trekker.
4. Plaats de losse wig (1) zover terug totdat de
twee helften van het trekstuk (2), welke door
de O-ring bij elkaar gehouden worden, op
elkaar liggen.
5-24 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
5. Plaats de trekker zodanig in de remcilindersteun
dat de borst (a) achter de lagerbus ligt.
Let er bij de vooras op dat de borst in de
uitsparing valt tussen de lagerbus en de
remcilindersteun.
6. Draai met behulp van moer (4) de wiggen
maximaal naar binnen. Zet de moer handvast.
7. Breng de afstandsbus (5) tegen de remcilindersteun
en draai moer (6) aan totdat de
lagerbus uit de steun getrokken is. Let er
hierbij op dat het aanlegvlak van moer (6) en
afstandsbus (5) en de draadspindel (8) goed
gesmeerd zijn.
Controle
- Controleer de remcilindersteun op beschadigingen.
Indien nodig deze vernieuwen.
- Controleer of de smeernippel open is, zodat
de lagers voorzien kunnen worden van vet uit
het automatisch smeersysteem.
9815 5-25
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
Aanbrengen
1. Breng met behulp van het speciaal gereedschap
(1310421) de lagerbussen aan.
2. Controleer de gangbaarheid van de s-nokas.
Bussen eventueel ruimen. Speling as en bus
0,1 tot 0,2 mm.
Let op:
De keerring aan de wielremzijde dient af te
dichten, de keerring aan de zijde van de remsteller
moet vet uit de steun kunnen afvoeren.
3. Breng de keerringen aan.
4. Breng de s-nokas aan. (Zie verwijderen en
aanbrengen s-nokas).
5-26 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
5.12 REMANKERPLAAT
Verwijderen
1. Verwijder de remtrommel (zie verwijderen en
aanbrengen remtrommel).
2. Verwijder de remschoenen (zie verwijderen en
aanbrengen remschoenen).
3. Verwijder de automatische remsteller (zie
verwijderen en aanbrengen automatische
remsteller).
4. Verwijder de s-nokas (zie verwijderen en
aanbrengen s-nokas).
5. Verwijder de naaf (zie groep 7 en/of groep 8
van de werkplaatsinstructie).
6. Verwijder de remankerplaat.
Aanbrengen
1. Reinig de contactvlakken van de remankerplaat
en de as, en laat deze daarna circa 20
minuten uitdampen voordat de ankerplaat
aangebracht wordt. Reinig verder alle delen
grondig.
2. Breng de ankerplaat aan en haal de
bevestigingsbouten aan met het voorgeschreven
aanhaalmoment (zie technische gegevens).
3. Breng de naaf aan (zie groep 7 en/of groep 8
van de werkplaatsinstructie).
4. Breng de s-nokas aan (zie verwijderen en
aanbrengen s-nokas).
5. Breng de remschoenen aan (zie verwijderen
en aanbrengen remschoenen).
6. Breng de remtrommel aan (zie verwijderen en
aanbrengen remtrommel).
7. Breng de automatische remsteller aan (zie
verwijderen en aanbrengen automatische
remsteller).
9815 5-27
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
5.13 CILINDERKOPPAKKING COMPRESSOR
De cilinderkop van de compressor bestaat uit
twee delen, te weten:
- Kleppenhuis
- Cilinderkop
Watergekoelde compressor
Verwijderen
1. Tap een gedeelte van de koelvloeistof af. (Zie
groep 2 van de werkplaatsinstructie, Aftappen
en vullen koelsysteem).
2. Verwijder de aanzuigleiding.
3. Verwijder de persleiding.
4. Verwijder de koelwateraansluitingen
5. Verwijder de cilinderkopbouten.
6. Verwijder de cilinderkop compleet.
Aanbrengen
1. Reinig alle onderdelen grondig.
2. Controleer of er zich geen delen op de zuigers
in de compressor bevinden.
3. Breng de koppakking aan. Gebruik eventueel
tapeinden om het aanbrengen te vergemakkelijken.
4. Breng het kleppenhuis inclusief de inlaatplaten
en veerplaten aan.
5. Breng de kleppenhuispakking en de cilinderkop
aan.
6. Breng de cilinderkopbouten aan en haal deze
vanuit het midden aan met het voorgeschreven
aanhaalmoment. (zie technische gegevens).
7. Breng de aanzuigleiding aan.
8. Breng de persleiding aan.
9. Breng de koelwateraansluitingen aan.
5-28 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
10. Vul het koelsysteem, (Zie groep 2 van de
werkplaatsinstructie, Aftappen en vullen
koelsysteem).
11. Controleer de werking van de compressor.
(Zie controle en afstellingen, Compressor).
9815 5-29
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
5.14 SCHRIJFREM RL-85
VEILIGHEIDSINSTRUCTIES
WAARSCHUWINGEN
Alvorens er werkzaamheden aan de remmen
worden uitgevoerd, moeten de volgende voorzorgsmaatregelen
zorgvuldig zijn opgevolgd:
Draag altijd beschermende kleding,
een gezichtsmasker en een
veiligheidsbril.
Adem stof afkomstig van remblokken/voeringen
NIET in en blaas
dit stof niet weg. Reinig de remmen
voor aanvang van de werkzaamheden
met de daarvoor geschikte
apparatuur, volg hierbij de
instructies van de fabrikant op.
Verwijder stof met behulp van een
vochtige doek of een stofzuiger en
voer alle gebruikte, nog vochtige
doeken af volgens de daarvoor
geldende wettelijke bepalingen.
In een remblokken/voering mag
NIET worden geboord, ook mogen
deze NIET worden geslepen, tenzij
anders vermeld.
Volg bij het afdraaien van remschijven/voeringen
ALTIJD de
veiligheidsinstructies van de
fabrikant op.
Bij het vervangen van remblokken/
voeringen moeten de veiligheidsinstructies
van de fabrikant
altijd worden opgevolgd.
Indien het gebruik van een
reinigings -middel nodig is, dient
brandspiritus te worden gebruikt.
Het openen of demonteren van de
remklauw is niet toegestaan tenzij
anders vermeld.
Houd de remklauw alleen aan de
buitenzijde vast, nooit tussen
remklauw en remhouder
BEKNELLINGSGEVAAR.
5-30 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
VERVANGEN REMBLOKKEN
Verwijderen
Remblokken moeten als complete
assenset worden vervangen.
Monteer op een voertuig altijd
dezelfde type remblokken
Bij het vervangen van remonderdelen
mogen alleen onderdelen
worden gebruikt die door de
fabrikant van het voertuig zijn
goedgekeurd.
Opmerking
Voordat de remblokken verwijderd worden dient
de luchtspleet tussen remblok en remschijf gecontroleerd
te worden. De luchtspleet dient 0,6-1,0
mm te bedragen, indien dit niet het geval is dient
de werking van het afstelmechanisme gecontroleerd
te worden.
1. Koppel de accu’s los.
2. Voertuig opbokken volgens werkplaatsinstructies
en laat alle lucht uit het luchtsysteem
van het voertuig ontsnappen.
3. Verwijder de wielen, zie bestuurdershandboek.
4. Neem connector van de de slijtage-indicator
van de remblokken los (indien van
toepassing).
5. Verwijder borgclip (23) en onderlegring (24).
6. Druk de beugel (25) met een schroevendraaier
naar achteren en verwijder de borgpen
(22) en beugel (25). Controleer of beugel
(25) gecorrodeerd is, indien gecorrodeerd
beugel vervangen.
7. Hef de afstelling van de rem als volgt op:
- Verwijder de kunststof afdekdop (12) van
de afstelinrichting.
- Draai met een zeskantsleutel (SW-8)
het stelzeskant tegen de wijzers van de
klok tot de buitenste remblok
uitgenomen kan worden.
9815 5-31
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
LET OP! Gebruik geen buitensporig geweld
om de stelinrichting te verstellen
Gebruik alleen een 8 mm ringsleutel
met een maximale lengte
van 100 mm. Gebruik geen steeksleutel
om beschadiging van de
stelas te voorkomen.
Opmerking:
Wanneer men bij het bereiken van de aanslag
verder draait zal de vrijloopkoppeling van de
afstelinrichting in werking treden, dit is hoorbaar
d.m.v een klikgeluid.
8. Druk de remklauw naar binnen en verwijder
de binnenste remblok.
9. Reinig op de remklauw en remhouder de
raakvlakken met de remblok en smeer deze in
met copaslip.
10. Controleer de rubberen balgen, remklauw en
remschijf; zie “Controle en afstelling”.
Aanbrengen
Monteer op een voertuig altijd
originele remblokken van hetzelfde
type
Opmerking:
Bij een ingelopen remschijf moeten de nieuwe
remblokken aan de binnen en buitenzijde
afgeschuind (4x 45°) te worden.
Reinig op de remklauw en remhouder de raakvlakken
met de remblok en smeer de achterkant van
de remblokdrager en de raakvlakken in met
copaslip.
1. Controleer of het afstelmechanisme geheel
teruggesteld is.
Druk de remklauw voorzichtig naar de buitenzijde
van het voertuig en breng de buitenste
remblok aan.
2. Druk de remklauw voorzichtig naar de binnenzijde
van het voertuig en breng de binnenste
remblok aan.
5-32 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
Afstellen en controleren luchtspleet
3. Druk met een geschikt gereedschap de
binnenste remblok zover mogelijk naar buiten,
weg van de drukstukken.
Stel nu de luchtspleet tussen remblok en
remschijf als volgt af:
- Plaats een voelermaat van 0,7 mm tussen
drukstuk (30) en de binnenste remblok, draai
met sleutel SW-8 het stelzeskant (35) van de
stelinrichting met de wijzers van de klok mee
tot de luchtspleet 0,7 mm bedraagt.
- Smeer de binnenzijde van afdekkap (12) licht
in met Renolit HLT2 en breng de afdekkap
aan.
- Monteer de beugel (25) en breng de borgpen
(22) aan, breng hierna de onderlegring (24)
en borgclip (23) aan.
4. Sluit de connector van de slijtage-indicator
aan bij de stekkerverbinding.
5. Sluit de accu’s aan en laat het luchtsysteem
op druk komen.
6. Trap het voetpedaal enkele malen in om het
afstelmechanisme de kans te geven automatisch
de optimale bedrijfsspeling voor de
remmen in te stellen.
- Controleer door het ronddraaien van de
wielnaaf dat de remschijf niet aanloopt, stel
zonodig de luchtspleet opnieuw af.
7. Breng de wielen aan; zie bestuurdershandboek.
8. Maak een proefrit.
Rem nieuwe remblokken voorzichtig
in, vermijd hierbij lang achtereen
constant remmen en noodstoppen
9815 5-33
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
VERVANGEN RUBBEREN BALGEN DRUK-
STUKKEN
Verwijderen
Opmerking:
Het vervangen van de rubberen balgen is mogelijk
bij gemonteerde remklauw.
1. Draai de drukstukken (32) met de stelinrichting
zover uit dat de rubberen balgen
toegangkelijk zijn.
2. Druk een schroevendraaier max. 4mm in de
remklauw, dit om beschadiging van de binnenste
afdichtkap te voorkomen, en lepel de
rubberen balg uit de boring.
Uiterste voorzichtigheid is geboden
bij het verwijderen van de rubberen
balg om beschadiging van de
binneste afdekkap te voorkomen.
Bij beschadiging van de binneste
afdekkap dient de complete remklauw
vervangen te worden.
3. Verwijder met een afdrukvork (A) (ZF nr.
1132202 de drukstukken (32) met rubberenbalgen
van de draadbussen.
4. Verwijder nu de drukstukken van de rubberbalgen
en maak deze schoon.
Vervang de klembussen (44).
Controle
Controleer de binnenste afdichtkap op
beschadiging.
Bij beschadiging dient de remklauw vervangen te
worden.
5-34 9815
A
A
32
32
44
02214B

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
Aanbrengen
1. Pers de nieuwe balg, met behulp van een
persdoorn (ZF nr. 5870.100.039), op de wijze
zoals aangegeven over het drukstuk (let op
de juiste positie van de balg).
2. Wrijf de draadbussen in met vet, zie technische
specificaties.
Draai de draadbussen (33) terug door het
terugdraaien (linksom) van het afstelmechanisme.
3. Breng nieuwe klembussen (44) aan.
4. Plaats het drukstuk (met korte steun) met
balg, op het uiteinde van de draadbus.
5. Centreer het persgereedschap (B)
(ZFnr. II 19252) op het drukstuk en pers de
rubberenbalg (34) op zijn plaats.
6. Draai het persgereedschap (B) om en pers de
drukstukken (32) op de draadbussen.
9815 5-35
34
44
32
B
02216B
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
Aanbrengen rubberen balg met gedemonteerde
remklauw
1. Pers de nieuwe balg, met behulp van een
persdoorn (ZF nr. 5870.100.039), op de wijze
zoals aangegeven over het drukstuk (let op
de juiste positie van de balg).
2. Wrijf de draadbussen in met vet, zie technische
specificaties.
Draai de draadbussen (33) terug door het
terugdraaien (linksom) van het afstelmechanisme.
3. Breng nieuwe klembussen (44) aan.
4. Plaats het drukstuk (met lange steun) met
balg, op het uiteinde van de draadbus.
5. Centreer het persgereedschap (B)
(ZFnr. II 19252) op het drukstuk en pers de
rubberenbalg (34) op zijn plaats.
6. Draai het persgereedschap (B) om en pers de
drukstukken (32) op de draadbussen.
5-36 9815
B
B
32
32
02217B
02218B

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
VERWIJDEREN EN AANBRENGEN
REMKLAUW
Verwijderen
Maak voor het verwijderen van de
remklauwen gebruik van hijsgereedschap.
Houd de remklauw alleen aan de
buitenzijde vast, nooit tussen
remklauw en remhouder
BEKNELLINGSGEVAAR.
1. Koppel de accu’s los.
2. Voertuig opbokken volgens werkplaatsinstructies
en laat alle lucht uit het luchtsysteem
van het voertuig ontsnappen.
3. Verwijder de wielen, zie bestuurdershandboek.
4. Verwijder de remcilinder.
5. Verwijder de remblokken en drukstukken.
6. Verwijder de klemband (10) en rubberen balg
(9).
7. Ondersteun de remklauw. Verwijder
inbusbouten (8) en (13) en neem de remklauw
(29) weg.
Aanbrengen
Het openen of demonteren van de
remklauw is niet toegestaan
Maak voor het aanbrengen van de
remklauwen gebruik van hijsgereedschap.
Houd de remklauw alleen aan de
buitenzijde vast, nooit tussen
remklauw en remhouder
BEKNELLINGSGEVAAR.
Controleer het juiste type remklauw aan de hand
van het onderdeelnummer op het typeplaatje van
de remklauw.
Ruil-remklauwen zijn te herkennen aan een blauw
typeplaatje.
Ruil-remklauwen zijn voorzien van een beschermkap
op de plaats van de remcilinder. Verwijder
deze afdekkap na montage van de remklauw.
02219B
9815 5-37
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
1. Plaats de remklauw tegen de remhouder en
zet de remklauw vast met inbusbouten (8) en
(13). Draai de inbusbouten aan met het juiste
aanhaalmoment, zie technische gegevens.
2. Controleer of de remklauw soepel heen en
weer schuift.
3. Controleer de positie van balg (31) op
gekeidingsbus (11).
4. Controleer de werking van het afstelmechanisme.
5. Controleer of het aanlegvlak van balg (9) vrij
is van vet. Monteer de rubberen balg (9) en
zet deze vast met de klemband (10).
6. Monteer de drukstukken en remblokken.
7. Monteer de remcilinder.
8. Sluit de accu’s aan en laat het luchtsysteem
op druk komen.
9. Trap het voetpedaal enkele malen in om het
afstelmechanisme de kans te geven automatisch
de optimale bedrijfsspeling voor de
remmen in te stellen.
- Controleer het remsysteem op werking en
dichtheid.
10. Breng de wielen aan; zie bestuurdershandboek.
5-38 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
VERVANGEN RUBBEREN BALG (31)
1. Verwijder de remklauw.
2. Verwijder ring (30).
3. Verwijder geleidingsbus (11).
4. Verwijder met een schroevendraaier de
rubberen balg (31) uit de boring.
5. Reinig de balgzitting en controleer de zitting
op corrosie.
6. Plaats de nieuwe rubberen balg in het speciaal
hulpgereedschap (C) (ZF nr. II 19253),
zie pijl.
7. Trek de rubberen balg, met behulp van het
speciaal hulpgereedschap (C), in de remklauw
zoals aangegeven tot tegen de aanslag.
8. Monteer geleidingsbus (11).
9. Druk balg (31) in de groef van geleidingsbus
(11), zie pijl.
10. Schuif ring (30) op geleidingsbus (11) en druk
deze vast.
Voor montage van de remklauw
dient gecontroleerd te worden of de
geleidingsbus met balg
gemakkelijk heen en weer schuift.
11. Breng de remklauw aan.
9815 5-39
30
11 31
02220B
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
VERVANGEN GELEIDINGSPENBUSSEN
- VERVANGEN RUBBEREN GELEIDINGS-
HULS (15)
Verwijderen
1. Verwijder de remklauw.
2. Verwijder geleidingsbus (14).
3. Trek de beschadigde geleidingshuls (15) uit
de remklauw.
LET OP:
Er zijn twee verschillende type geleidingshulzen
(15) (kort en lang).
Wrijf de geleidingshuls aan de binnen en buitenkant
in met SYNTHESO GL EP1 vet, zie technische
gegevens.
Aanbrengen
1. Druk de nieuwe geleidingshuls samen en
breng deze vanaf de binnenzijde in de boring.
2. Druk de geleidingshuls (15) zover in de boring
totdat de borgring, zie pijl, goed in de groef
ligt.
Wrijf de geleidingshuls aan de binnen en
buitenkant in met ca. 3-5 gr. vet, zie technische
gegevens.
Gebruik alleen mineraalolie vrij vet
3. Breng geleidingsbus (14) aan.
4. Monteer de remklauw en controleer of men de
remklauw soepel heen en weer kan bewegen.
5-40 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
- VERVANGEN MESSINGBUS (7)
Verwijderen
1. Verwijder de remklauw.
2. Verwijder het drukstuk met rubberen balg.
3. Verwijder met behulp van het speciaal
hulpgereedschap (D) (ZF nr. II 19254) de bus
(7) uit de remklauw.
Aanbrengen
- Remklauw zonder groef (zie pijl)
(Opmerking: De groef bevindt zich altijd aan
de binnenzijde).
a. Trek de nieuwe bus met hetzelfde
speciaal hulpgereedschap (D) tot tegen
de aanslag in de remklauw.
- Remklauw met groef
(Opmerking: De groef bevindt zich altijd aan
de binnenzijde).
a. Trek de nieuwe bus met hetzelfde
speciaal hulpgereedschap (D) tot tegen
de aanslag in de remklauw.
b. Om horizontale verschuiving te
voorkomen dient bus (7) van een groef
voorzien te worden. Maak hiervoor
gebruik van speciaal gereedschap F
(ZF nr. II 36797).
1. Controleer de zitting van de bus op bramen,
zonodig verwijderen.
2. Wrijf de bus in met vet, zie technische
gegevens.
3. Breng het drukstuk met rubberen balg aan.
4. Monteer de remklauw en controleer of men de
remklauw soepel heen en weer kan bewegen.
9815 5-41
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
VERWIJDEREN EN AANBRENGEN
REMCILINDERS
Reparatie van de remcilinder is niet
toegestaan i.v.m de inwendige
afdichting.
Verwijderen
1. Koppel de accu’s los.
2. Laat alle lucht uit het luchtsysteem van het
voertuig ontsnappen.
3. Neem de luchtleiding van de remcilinder bij de
remcilinder los.
4. Verwijder de bevestigingsmoeren en verwijder
de remcilinder (16).
Let op de positie van de luchtaansluiting i.v.m
montage.
Aanbrengen
Opmerking:
Bij nieuwe remcilinders dienen de onderste
afdichtstoppen (zie pijlen) voor de 2e
kamerontluchting verwijderd te worden. Alle
overige afwateringsgaten dienen afgeplugd te zijn.
1. Reinig het montagevlak van de remcilinder.
Breng vet, zie technische gegevens aan op
het kogelgewricht van de hefboom (37)
(ATTENTIE: gebruik geen molykote).
2. Monteer de remcilinder, draai de moeren aan
op het juiste aanhaalmoment, zie technische
gegevens en sluit de luchtleiding aan.
3. Sluit de accu’s aan en laat het luchtsysteem
op druk komen.
4. Trap het voetrempedaal enkele malen in om
het afstelmechanisme de kans te geven
automatisch de optimale bedrijfsspeling voor
de remmen in te stellen.
5. Controleer de werking van het remsysteem.
5-42 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
VERWIJDEREN EN AANBRENGEN
REMSCHIJF
Verwijderen
ATTENTIE
Assen uitgerust met ABS:
Bij onderhoudswerkzaamheden
waarbij de ABS-bekrachtigingsring
blootgelegd wordt MOETEN de
volgende voorzorgsmaatregelen
worden genomen.
- Gebruik de bekrachtigingsring NIET
als hefpunt.
- Sla NIET op de bekrachtigingsring;
deuk de ring NIET in; zorg dat de ring
niet wordt beschadigd.
- Zet de wielnaaf NIET op de
bekrachtigingsring.
1. Koppel de accu’s los.
2. Voertuig opbokken volgens werkplaatsinstructies
en laat alle lucht uit het luchtsysteem
van het voertuig ontsnappen.
3. Verwijder de wielen, zie bestuurdershandboek.
4. Verwijder de remblokken.
5. Verwijder de remhouder met remklauw en
remcilinder compleet.
6. Demonteer de wielnaaf, zie Groep 7 “Vooras
en stuurinrichting”.
7. Verwijder de inbusbouten waarmee de remschijf
aan de wielnaaf is bevestigd, haal de
remschijf van de wielnaaf.
8. Reinig alle onderdelen grondig met een
geschikt reinigingsmiddel en droog deze
grondig.
9815 5-43
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
Aanbrengen
1. Breng de remschijf op de wielnaaf aan en
haal de flensbouten aan met het juiste
aanhaalmoment, zie technische gegevens.
Borg de inbusbouten met Loctite 620, zie ook
Groep 7 “Vooras en stuurinrichting”.
2. Breng de wielnaaf aan, zie Groep 7 “Vooras
en stuurinrichting”.
3. Verwijder eventueel aanwezig beschermend
vet/anti-roestmiddel van de remschijf.
4. Voertuigen uitgerust met ABS:
Druk de ABS-sensor (B) zo ver naar binnen
dat deze de bekrachtigingsring (A) net raakt
en draai vervolgens de wielnaaf een aantal
omwentelingen om een minimale bedrijfsspeling
tussen de sensor en de
bekrachtigingsring in te stellen (maximale
speling 0,5 mm).
5. Breng de remhouder met remklauw aan op de
wielnaaf en bevestig deze, draai de bouten
met het voorgeschreven aanhaalmoment
vast, zie technische gegevens.
6. Breng de remblokken aan.
7. Breng de wielen aan, zie bestuurdershandboek.
8. Sluit de accu’s aan en laat het luchtsysteem
op druk komen.
9. Trap het voetrempedaal enkele malen in om
het afstelmechanisme de kans te geven
automatisch de optimale bedrijfsspeling voor
de remmen in te stellen.
5-44 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
VERWIJDEREN EN AANBRENGEN
REMHOUDER
1. Verwijder de remklauw.
2. Verwijder de bevestigingsbouten en neem de
remhouder (6) weg.
De bevestigingsbouten mogen maar
eenmalig worden gebruikt.
Bevestig nieuwe bouten met loctite
620.
3. Reinig de montagevlakken op de fusee.
4. Monteer de remhouder, draai de bevestigingsbouten
aan op het juiste aanhaalmoment, zie
technische gegevens.
5. Monteer de remklauw.
9815 5-45
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
5.15 SCHRIJFREM 4K85
VEILIGHEIDSINSTRUCTIES
WAARSCHUWINGEN
Alvorens er werkzaamheden aan de remmen
worden uitgevoerd, moeten de volgende voorzorgsmaatregelen
zorgvuldig zijn opgevolgd:
Draag altijd beschermende kleding,
een gezichtsmasker en een
veiligheidsbril.
Adem stof afkomstig van remblokken/voeringen
NIET in en blaas
dit stof niet weg. Reinig de remmen
voor aanvang van de werkzaamheden
met de daarvoor geschikte
apparatuur, volg hierbij de
instructies van de fabrikant op.
Verwijder stof met behulp van een
vochtige doek of een stofzuiger en
voer alle gebruikte, nog vochtige
doeken af volgens de daarvoor
geldende wettelijke bepalingen.
In een remblokken/voering mag
NIET worden geboord, ook mogen
deze NIET worden geslepen, tenzij
anders vermeld.
Volg bij het afdraaien van remschijven/voeringen
ALTIJD de
veiligheidsinstructies van de
fabrikant op.
Bij het vervangen van remblokken/
voeringen moeten de veiligheidsinstructies
van de fabrikant
altijd worden opgevolgd.
Indien het gebruik van een
reinigings -middel nodig is, dient
brandspiritus te worden gebruikt.
Het openen of demonteren van de
remklauw is niet toegestaan tenzij
anders vermeld.
Houd de remklauw alleen aan de
buitenzijde vast, nooit tussen
remklauw en remhouder
BEKNELLINGSGEVAAR.
5-46 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
VERWIJDEREN EN AANBRENGEN
REMBLOKKEN
Verwijderen
Remblokken moeten als complete
assenset worden vervangen.
Monteer op een voertuig altijd
dezelfde type remblokken
Bij het vervangen van remonderdelen
mogen alleen onderdelen
worden gebruikt die door de
fabrikant van het voertuig zijn
goedgekeurd.
Opmerking
Voordat de remblokken verwijderd worden dient
de luchtspleet tussen remblok en remschijf gecontroleerd
te worden. De luchtspleet dient 0,6-1,0
mm te bedragen, indien dit niet het geval is dient
de werking van het afstelmechanisme gecontroleerd
te worden.
1. Koppel de accu’s los.
2. Voertuig opbokken volgens werkplaatsinstructies
en laat alle lucht uit het luchtsysteem
van het voertuig ontsnappen.
3. Verwijder de wielen, zie bestuurdershandboek.
4. Verwijder de borgpennen uit de geleide
pennen (3).
5. Verwijder de geleide pennen (3). Hierdoor zal
bladveer (8) ontspannen en verwijdert kunnen
worden.
6. Neem de remblokken (4) samen met de
centreerpen (7) uit de remklauw.
7. Reinig de remklauw
9815 5-47
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
Controle
1. Inspecteer de stofkap (15) op scheurtjes of
andere beschadigingen.
2. Controleer of er remvloeistof achter de stofkap
(15) aanwezig is. Ligt hiervoor de stofkap
voorzichtig met een schroevedraaier uit de
remcilinder. Indien remvloeistof achter de
stofkap aanwezig is duid dit op een defecte
O-ring, vervang deze.
Aanbrengen
Monteer op een voertuig altijd
originele remblokken van hetzelfde
type
Opmerking:
Bij een ingelopen remschijf moeten de nieuwe
remblokken aan de binnen en buitenzijde
afgeschuind (4-5 x 45°) te worden.
Reinig op de remklauw en remhouder de raakvlakken
met de remblokken. Smeer de achterkant van
de remblokdrager en de raakvlakken in met
copaslip.
1. Druk een van de twee remzuigers (5) voorzichtig
terug met een bandijzer. Draai hiervoor
eerst de ontluchtingsnippel van de andere
remzadel los. Hierdoor wordt remvloeistof
naar buiten geperst.
Alleen zuivere, ongebruikte, remvloeistof
mag bij het vullen gebruikt
worden. Remvloeistof, die
bijvoorbeeld bij ontluchten, terug
drukken van de remzuigers naar
buiten gekomen is, mag niet weer
in het systeem gebruikt worden.
5-48 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
2. Smeer het blad van de remblok in met
PLASTILUBE 2 en plaats deze terug in de
remklauw.
3. Herhaal deze handeling (stappen 1 & 2) voor
de andere remzuiger (5).
4. Smeer de geleidepennen (3), centreerpen (7)
en bladveer (8) in met PLASTILUBE 2 en
steek de centreerpen (7) in de boring in de
remblokken (4).
5. Plaats één geleidepen (3) in de remzadel (1)
en druk deze door de remblokken.
6. Steek het bladveer (8) onder de gemonteerde
geleidepen (3) en laat het bladveer over de
centreerpen (7) vallen.
7. Druk de bladveer (8) in en plaats de andere
geleidepen (3) zo dat de bladveer (8) onder
voorspanning staat.
8. Borg de geleidepennen (3).
9. Sluit de accu’s aan en laat het luchtsysteem
op druk komen.
10. Controleer het hydraulisch olieniveau van de
hoofdremcilinder en vul zonodig bij.
11. Trap het voetpedaal enkele malen in om het
afstelmechanisme de kans te geven automatisch
de optimale bedrijfsspeling voor de
remmen in te stellen.
12. Breng de wielen aan; zie bestuurdershandboek.
13. Maak een proefrit.
Rem nieuwe remblokken voorzichtig
in, vermijd hierbij lang achtereen
constant remmen en noodstoppen
9815 5-49
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
VERWIJDEREN EN AANBRENGEN REMKLAUW
Verwijderen
Maak voor het verwijderen van de
remklauwen gebruik van hijsgereedschap.
Houd de remklauw alleen aan de
buitenzijde vast, nooit tussen
remklauw en remhouder
BEKNELLINGSGEVAAR.
1. Koppel de accu’s los.
2. Voertuig opbokken volgens werkplaatsinstructies
en laat alle lucht uit het luchtsysteem
van het voertuig ontsnappen.
3. Verwijder de wielen, zie bestuurdershandboek.
4. Verwijder de hydraulische aansluiting van de
remklauw en vang de remolie op.
Hydraulische remvloeistof is een
giftige stof die niet mag worden
ingenomen of in aanraking mag
komen met de huid. In het geval
van huidcontact/oogcontact of
inname moet onmiddelijk medische
hulp worden ingeroepen.
5. Verwijder de remblokken, zie verwijderen en
aanbrengen remblokken.
6. Ondersteun de remklauw (1). Verwijder de
bevestigingsbouten (14) van de remklauw en
neem de complete remklauw van de remdrager
(19).
Aanbrengen
Maak voor het aanbrengen van de
remklauwen gebruik van hijsgereedschap.
Houd de remklauw alleen aan de
buitenzijde vast, nooit tussen
remklauw en remhouder
BEKNELLINGSGEVAAR.
5-50 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
1. Plaats de remklauw (1) tegen de remhouder
(19) en zet de remklauw vast met
bevestigingsbouten (14). Draai de bouten aan
met het juiste aanhaalmoment, zie technische
gegevens.
2. Monteer de remblokken.
3. Sluit de hydraulische leiding aan op de remklauw.
4. Sluit de accu’s aan en laat het luchtsysteem
op druk komen.
5. Ontlucht het hydraulisch remsysteem
6. Trap het voetpedaal enkele malen in om het
afstelmechanisme de kans te geven automatisch
de optimale bedrijfsspeling voor de
remmen in te stellen.
- Controleer het remsysteem op werking en
dichtheid.
7. Breng de wielen aan; zie bestuurdershandboek.
9815 5-51
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
REVISIE REMKLAUW
Verwijderen en uit elkaar nemen
1. Verwijder de remklauw, zie “verwijderen en
aanbrengen remklauw”.
2. Verwijder doorverbindingsleiding (17) tussen
beide remzadels.
3. Verwijder de vier verbindingsbouten (16) uit
de remzadels. En neem de twee remzadels
van elkaar.
4. Verwijder de stofkap (15) voorzichtig met een
kleine schroevedraaier.
5. Leg de remzadel met de remzuiger naar
beneden gericht op de werktafel. Zorg ervoor
dat de ondergrond de remcomponenten niet
kan beschadigen.
6. Plaats op de remvloeistof aansluiting de
spuitmond van een luchtpistool. Blaas nu met
een geringe hoeveelheid lucht de remzuiger
naar buiten. Let op bij het uitpersen van de
remzuiger dat er geen delen van ledematen
tussen de remzuiger en de ondergrond geplaatst
zijn.
7. Verwijder de O-ring (9) en de steunring (10)
uit de remcilinder.
8. Verwijder de borgring (12) van de remzuigerschacht
(5).
9. Verwijder het klemstuk (11) van de remzuigerschacht
(5).
5-52 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
Reinigen en controleren
1. Reinig alle onderdelen met zuivere remvloeistof
of spiritus en blaas ze droog met
olievrije perslucht.
2. Vervang bij elke revisie de stofkap, O-ring en
steunring.
2. Controleer de remzuiger en zuigerboring op
beschadigingen.
Indien beschadigingen aan zuiger of
cilinderboring geconstateerd worden dient de
zuiger of remklauw vervangen te worden.
Lichte oxydatie verschijnselen op zuiger en in
de zuiger boring kunnen met polijstpapier
worden bijgewerkt. Gebruik in geen geval
schuur of slijpmiddelen. Vervang indien nodig
beschadigde onderdelen.
Montage
Bij de monteren van de remcomponenten is het
van uiterst belang, dat men zuiver te werk gaat.
1. Smeer de nieuwe O-ring (9) licht in met ATE
remcilinderpasta of remvloeistof en plaats
deze in de remcilinder (1).
2. Smeer de steunring (10) licht in met ATE
remcilinderpasta. Plaats de steunring (10) in
de remcilinder (1).
Het klemstuk (11) moet in gemonteerde
toestand licht draaibaar zijn. Bij een te geringe
speling tussen klemstuk (11) en remzuigerschacht
(5), zal de speling tussen
remschijf en remblokken te gering zijn en zal
overmatige slijtage optreden.
3. Smeer de cilinderwand en de remzuiger (5)
licht in met ATE remcilinderpasta of schone
remvloeistof.
4. Plaats de klemring (11) over de remzuigerschacht
(5) en monteer de borgring (12).
9815 5-53
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
5. Centreer de remzuiger (5) en druk de remzuiger
(5) met een geschikt (in de handel
verkrijgbaar) gereedschap. Let erbij op dat er
geen schade aangebracht wordt aan de
verschillende onderdelen.
6. Reinig de contactvlakken van de stofkap met
remzuiger en remklauw en smeer deze
contactvlakken licht in met siliconenvet. Breng
de stofkap eerst aan in de groef van de zuiger
en druk de stofkap vervolgens, met de hand
gelijkmatig in de remklauw.
7. Breng de vier verbindingsbouten (16) aan en
draai de bouten aan met het juiste aanhaalmoment,
zie technische gegevens.
8. Monteer doorverbindingsleiding (17) tussen
beide remzadels.
9. Breng de remklauw aan, zie “verwijderen en
aanbrengen remklauw”.
5-54 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
VLOEISTOFNIVEAU CONTROLEREN/
BIJVULLEN
Reinig de vuldop en de directe
omgeving van de vuldop, zodat er
absoluut geen vuil in het reservoir
terrecht kan komen.
Remvloeistof is een giftige stof die
niet mag worden ingenomen of in
aanraking mag komen met de huid.
In het geval van huidcontact/
oogcontact of inname moet
onmiddelijk medische hulp worden
ingeroepen.
Remvloeistof is zeer agressief voor
het lakwerk, vermijd daarom het
morsen hiervan. Indien er gemorst
is, moet deze plek onmiddelijk met
veel water afgenomen worden, daar
anders de lak aangetast wordt.
Indien er relatief veel remvloeistof
bijgevuld moet worden, dan MOET
het gehele systeem op lekkage
worden gecontroleerd en zonodig
worden hersteld
1. Controleer door middel van het doorzichtig
reservoir, het vloeistofpijl.
Het vloeistofpijl moet altijd tussen de “MAX.”
en “MIN.” merktekens liggen.
2. Vul zonodig bij via de vuldop tot aan het
maximum niveau.
9815 5-55
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
ONTLUCHTEN HYDRAULISCH REMSYSTEEM
Reinig de vuldop en de directe
omgeving van de vuldop, zodat er
absoluut geen vuil in het reservoir
terrecht kan komen.
Remvloeistof is een giftige stof die
niet mag worden ingenomen of in
aanraking mag komen met de huid.
In het geval van huidcontact/
oogcontact of inname moet
onmiddelijk medische hulp worden
ingeroepen.
Remvloeistof is zeer agressief voor
het lakwerk, vermijd daarom het
morsen hiervan. Indien er gemorst
is, moet deze plek onmiddelijk met
veel water afgenomen worden, daar
anders de lak aangetast wordt.
Gebruik alleen schone nieuwe
remvloeistof met de juiste specificatie
uit een afgesloten orginele
verpakking. Zorg ervoor dat er
geen vuil in het remreservoir kan
komen. Water of vuil in het systeem
kan resulteren in het plotseling
uitvallen van de remwerking op
de vooras.
De verpakking niet schudden of op
een andere manier lucht in de
vloeistof laten komen.
(Het ontluchten kan ook gebeuren als de wielen
nog op hun plaats zitten)
1. Bok het voertuig op en verwijder de wielen.
2. Vul het reservoir tot aan het maximum niveau.
3. Zorg ervoor dat bij het ontluchten de luchtdruk
in het remsysteem minimaal 6 bar is.
4. Controleer vooraf of alle leidingen en aansluitingen
lekvrij zijn.
5. Begin bij het linkerwiel (LHD).
Maak de omgeving van de ontluchtingsnippels
schoon. Sluit transparante slangen aan op
een van de ontluchtingsnippels van beide
remklauwen op dezelfde as.
5-56 9815

6 REMCOMPONENTEN
Verwijderen en aanbrengen
Breng de slangen in een bus, die voor een
gedeelte met schone remvloeistof gevuld is,
tot onder het vloeistofoppervlak.
Open de nippels en pomp met het rempedaal
totdat er schone remvloeistof zonder luchtbellen
uittreedt.
Houd het rempedaal ingedrukt en sluit de
nippels. Laat het pedaal los en controleer het
remvloeistofpeil.
6. Herhaal deze handelingen voor het rechter
voorwiel
7. Controleer of het systeem volledig ontlucht is
volgens onderstaande procedure:
- Sluit een manometer aan in kring 2 op de
testaansluiting welke zich bevindt vóór de
hoofdremcilinder.
- Sluit een manometer aan op de testaansluiting
welke zich bevindt in de
vebindingsleiding tussen beide remklauwen
(zie tekening).
- Bij een remdruk van 6 bar dient de druk bij de
remklauwen 100 of 120±8 bar te bedragen
(afhankelijk van bustype).
MB230 / SBR3000 120±8 bar
SB 2300 / SB3000 100±8 bar
- Indien deze waardes niet bereikt worden, dan
zit er nog lucht in het systeem en dient het
systeem verder ontlucht te worden.
8. Breng alle stofdopjes op de ontluchtingsnippels
aan.
9. Breng de wielen weer aan.
9. Controleer de werking van het remsysteem.
9815 5-57
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Verwijderen en aanbrengen
VERVANGEN HYDRAULISCH REMVLOEISTOF
Reinig de vuldop en de directe
omgeving van de vuldop, zodat er
absoluut geen vuil in het reservoir
terrecht kan komen.
Remvloeistof is een giftige stof die
niet mag worden ingenomen of in
aanraking mag komen met de huid.
In het geval van huidcontact/
oogcontact of inname moet
onmiddelijk medische hulp worden
ingeroepen.
Remvloeistof is zeer agressief voor
het lakwerk, vermijd daarom het
morsen hiervan. Indien er gemorst
is, moet deze plek onmiddelijk met
veel water afgenomen worden, daar
anders de lak aangetast wordt.
Gebruik alleen nieuwe remvloeistof
met de juiste specificatie in de
orginele verpakking. Water of vuil
in het systeem kan resulteren in
het plotseling uitvallen van de
remwerking op de vooras.
Schud remvloeistof NIET OF ZO
MIN MOGELIJK voor gebruik.
(Het ontluchten kan ook gebeuren als de wielen
nog op hun plaats zitten)
1. Bok het voertuig op en verwijder de wielen.
2. Pomp de remvloeistof uit het remvloeistofreservoir
(zorg ervoor dat het reservoir geheel
leeg is).
3. Vul het reservoir met nieuwe remvloeistof tot
aan het maximum niveau.
4. Trap enkele malen het rempedaal in totdat er
geen luchtbellen meer ontsnappen in het
remvloeistofreservoir.
5. Ontlucht nu het remsysteem zoals beschreven
in hoofdstuk “Ontluchten hydraulisch
remsysteem”.
5-58 9815

6 REMCOMPONENTEN
Demontage en montage
6. DEMONTAGE EN MONTAGE
6.1 REMKAMER
Vervangen van de membraan
Verwijderen
1. Stel de remmen, met de losbout, zover terug
dat de veer in de remkamer onder spanning
staat.
2. Merk de stand van de remkamerhelften t.o.v.
elkaar.
3. Verwijder de klemband van de remkamer.
4. Verwijder de achterste remkamerhelft en de
membraan.
Aanbrengen
1. Breng de nieuwe membraan en de remkamerhelft
aan. (let op de merktekens of op het
afwateringsgaatje).
2. Breng de klemband aan.
3. Stel de remmen.
(Zie verwijderen en aanbrengen automatische
remsteller)
4. Controleer de remkamer compleet op luchtlekkages.
Demonteren remkamer
1. Verwijder de gaffel en de contramoer van de
drukstang.
2. Schuif over de drukstang een sluitring en een
stukje pijp.
3. Draai de contramoer zover op de drukstang,
totdat de veer in de remkamer een beetje
gespannen wordt.
4. Merk de stand van de remkamerhelften t.o.v.
elkaar.
5. Maak de klemband los en verwijder remkamerhelft,
drukstang en membraan.
Monteren
1. Reinig alle onderdelen grondig.
2. Controleer alle onderdelen op beschadiging
en vervang deze zonodig.
3. Vervang in ieder geval het membraan.
Aanbrengen geschiedt in de omgekeerde
volgorde van verwijderen.
9815 6-1
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Demontage en montage
6.2 VEERREMCILINDER WABCO
WABCO VEERREMCILINDER F SERIE
Demonteren
1. Draai losbout geheel uit of belucht aansluiting
12 van de veerremcilinder ( ± 6 bar).
2. Verwijder de gaffel en contramoer van de
drukstang en verwijder de rubber hoes.
3. Schuif over de drukstang een sluitring en een
stukje pijp.
4. Draai de contramoer zover op de drukstang
dat de veer in de remkamer een beetje
gespannen wordt. Bij de nieuwe uitvoeringen
is dit niet meer mogelijk, hier moet bij
demontage van de klemband de remkamerhelft
met de hand tegen gehouden worden.
5. Maak de omloopleiding los.
6. Merk de stand van de remkamer t.o.v. de
veerremkamer.
7. Maak nu de klemband van de remkamer los
en verwijder de remkamerhelft, drukstang en
membraan.
8. Draai de losbout geheel in of ontlucht de
veerremcilinder.
9. Plaats twee houtblokjes in de remkamer en
belucht de cilinder langzaam, zodat de
sluitplug geleidelijk uit de zuigerbuis wordt
gedrukt.
10. Ontlucht de cilinder.
6-2 9815

6 REMCOMPONENTEN
Demontage en montage
11. Verwijder de spanstift en de moer van de
losbout.
12. Verwijder de losbout.
13. Plaats het hulpgereedschap (DAF nr.
0535947) in de cilinder en wel zover dat de
zuigerbuis ca.1 cm naar binnen is gedrukt. De
spanning is nu van de huishelften afgenomen.
14. Verwijder de 8 bevestigingsboutjes.
Opmerking:
Als de veer gebroken is, is het mogelijk dat
deze blijft steken in het huis. Wees erop bedacht,
dat het gevaar aanwezig is dat de veer
dan plotseling los kan springen.
15. Schroef het hulpgereedschap voorzichtig
terug, totdat de veer zijn spanning volledig
kwijt is.
Monteren
1. Reinig alle onderdelen grondig.
2. Controleer alle onderdelen op beschadiging
en vervang deze zonodig.
3. Vervang in ieder geval de O-ringen, keerringen,
afdichtringen en het membraan. Smeer
de binnenzijde van de veerremcilinder en de
buitenzijde van de zuiger in met vet (DAF
nr.1250185).
4. Plaats de veer met rubber in de cilinder.
5. Plaats de zuiger in de cilinder.
6. Breng de O-ring aan op de tussenflens.
7. Span de veer met behulp van het hulpgereedschap.
8. Zet de remkamerhelft en de tussenflens vast
met de 8 bevestigingsboutjes.
9. Smeer de losbout in met Molykote “G-rapid” of
een gelijkwaardig produkt en draai hem in de
veerremcilinder.
10. Breng de moer aan op de losbout, en de
spanstift.
9815 6-3
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Demontage en montage
11. Breng een nieuwe ring aan op de sluitplug en
smeer deze in met vet DAF nr.1250185.
12. Breng de sluitplug aan. Belucht de cilinder.
Monteer nu de onderdelen van het remkamergedeelte.
6-4 9815

6 REMCOMPONENTEN
Demontage en montage
6.3 WABCO VEERREMCILINDER G SERIE
Demonteren remkamer
1. Reinig de veerremcilinder.
2. Verwijder de ontluchtingsslang met inwendig
sinterfilter.
3. Plaats een griptang op de gaffelstang ter
plaatse van het montagevlak van de remkamer.
4. Zet druk op aansluitpunt 12 (min. 6.0 bar).
5. Verwijder de klemband.
6. Verwijder het voordeksel van de remkamer.
7. Verwijder het membraan.
8. Verwijder het voordeksel van de gaffel.
9815 6-5
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Demontage en montage
9. Verwijder de gedeelde ring tussen gaffel en
veerschotel, de veerschotel en veer kan nu
verwijderd worden.
Monteren remkamer
1. Zet druk op aansluitpunt 12 (min.6.0 bar).
2. Breng het membraan aan.
3. Breng de veer en de veerschotel aan op de
gaffel en monteer de gedeelde ring.
4. Breng het voordeksel van de remkamer aan
op de gaffel en druk deze tegen de veerspanning
in naar beneden. Plaats een
griptang op de gaffelstang ter plaatse van het
montagevlak van de remkamer.
5. Monteer het voordeksel compleet op de
remkamer en breng de klemband aan met het
voorgeschreven aanhaalmoment. Verwijder de
griptang.
6. Breng de ontluchtingsslang aan met het
sinterfilter gemonteerd aan de remkamerzijde.
Zorg ervoor het filter goed in de
ontluchtingsslang zit om ervoor te zorgen dat
er geen vuil in het veerremgedeelte kan
binnendringen.
Demonteren veerremgedeelte
1. Verwijder de ontluchtingsslang met inwendig
sinterfilter.
2. Breng merktekens aan op de huishelften van
de veerremcilinder.
6-6 9815

6 REMCOMPONENTEN
Demontage en montage
3. Verwijder de spanstift uit de losbout en verwijder
de moer, sluitring en de o-ring van de
losbout.
4. Draai de losbout met behulp van een
inbussleutel volledig in de veerremkamer
totdat deze los in de veerkamer valt.
5. Verwijder de drie schroeven met het instructieplaatje
aan de achterzijde van de veerremcilinder.
6. Plaats de veerremcilinder compleet in het
speciaal gereedschap (DAF nr. 0484840) en
zet de veerremcilinder vast met twee moeren
aan het speciaal gereedschap.
9815 6-7
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Demontage en montage
7. Zet druk op aansluitpunt 11, de gaffel komt nu
uit de remkamer. plaats een griptang op de
gaffelstang ter plaatse van het montagevlak
van de remkamer, ontlucht daarna de remkamer.
8. Plaats het hulpgereedschap (DAF nr.
0484845) op de veerremcilinder en draai het
gereedschap aan totdat dit onder spanning
staat.
9. Verwijder vier van de acht bevestigingsbouten
aan de omtrek van de veerremcilinder en
breng daarvoor in de plaats vier draadeinden
voorzien van twee moeren aan. Draadeinden
zelf te maken, lengte circa 210 mm.
10. Verwijder de vier overgebleven bevestigingsbouten.
11. Ontspan het gereedschap en daarmee de
veer. Neem de diverse veerremdelen uit het
speciaal gereedschap.
Monteren veerremgedeelte
1. Breng de bovenste veerschotel aan in de
veerremcilinder.
2. Breng een nieuwe manchet voorzien van vet
aan op de onderste veerschotel.
3. Breng een nieuwe o-ring en afdichtring aan in
het tussenhuis van de veerremcilinder.
4. Breng de onderste veerschotel voorzien van
vet aan in het tussenhuis.
5. Breng de veer aan op de onderste veerschotel.
Het uiteinde van de veer moet aanliggen
tegen de nok in de veerschotel.
6. Breng de veerremcilinder en het hulpgereedschap
aan over de veer.
6-8 9815

6 REMCOMPONENTEN
Demontage en montage
7. Breng vier draadeinden aan in de
bevestigingsgaten, Let op de merktekens.
8. Breng met behulp van het speciaal gereedschap
de veer onder spanning totdat de
huishelften tegen elkaar liggen. De draadeinden
dienen hier tevens voor geleiding.
9. Breng vier bevestigingsbouten aan met het
voorgeschreven aanhaalmoment.
10. Verwijder de draadeinden en breng de overige
vier bevestigingsbouten aan met het voorgeschreven
aanhaalmoment.
11. Verwijder de griptang.
12. Verwijder de veerremcilinder compleet uit het
speciaal gereedschap.
13. Plaats de veerremcilinder zodanig dat de
losbout in de veerremcilinder op de bovenste
veerschotel valt. Draai de losbout in de veerschotel.
14. Breng de o-ring en de sluitring aan over de
losbout. Breng de moer en de spanstift aan,
en draai de losbout aan met het voorgeschreven
aanhaalmoment.
15. Breng de ontluchtingsslang aan met het
sinterfilter gemonteerd aan de remkamerzijde.
Zorg ervoor het filter goed in de
ontluchtingsslang zit om ervoor te zorgen dat
er geen vuil in het veerremgedeelte kan
binnendringen.
9815 6-9
4

4
REMCOMPONENTEN 6
Demontage en montage
6-10 9815