ProAgri 132 Januarie web volledig.pdf

ProAgri
tegnologie vir die boer
technology for the farmer
Nat, maar nie verlore
met Santam Landbou
Besproeiing:
Moenie droogmaak nie
Stuit die pers pes:
Herwin weiding met Brush-off
| Voermaak | Werfnuus | Lekkerlees | Meganisasie
Januarie / January 2011
Nr / No 132
ISSN 1042–1558
AgriTrader

Redakteursbrief
it is vir my ’n groot voorreg om deel te wees van die
DProAgri-span. Dié span sluit na my mening elke boer in
wat tegnologies vooruit wil gaan.
Dit is immers waarom dr Francois Rall in 1994 met
ProAgri begin het: om die jongste tegnologiese
verwikkelinge onder ons boere se aandag te bring sodat
hulle deurgaans die vrugte van die beste tegnologie kan
pluk.
ProAgri is ook die medium waardeur boer en
verskaffer by mekaar kan uitkom en ek glo met ons nuwe
verspreidingsnetwerk wat binne die volgende drie maande
landwyd gevestig gaan wees, gaan ons nog beter in daardie
doel slaag.
Indien u sukkel om ProAgri op u dorp in die hande te kry, laat ons asseblief
weet sodat ons dadelik ’n plan kan maak.
Ons tema vir hierdie uitgawe is besproeiing en ek vertrou u sal die reeks
artikels interessant vind. Dit is egter hartseer dat dit veral besproeiingsboere is
wat die meeste skade in die oorstromings van die afgelope maand opgedoen
het. Ons hoop dat die boere gou weer op hulle voete sal wees.
Besoek gerus ProAgri se webwerf. U gaan verseker daar elke dag vars,
belangrike en ook interessante landbounuus raakloop. Ook daar sal ons graag u
bydraes en foto’s verwelkom. Moenie die wedstryd wat volgende maand begin
misloop nie! Besoek www.proagri.co.za.
Annemarie Joubert
Inhoudsopgawe / Contents
Voorbladartikel
5 Pompom en bankrotbos: Wen jou weiding terug
met Brush-off
Meganisasie
6 Besproeiing: Moenie droogmaak nie
7 Floppy laat elke druppel werk
8 Talbert-spilpunte: Water waar en wanneer dit nodig is
10 Voermaak met Valtrac: Rek die reëntyd regoor die jaar
13 Haal waarde uit die aarde met Jupidex
Versekering
15 Nat, maar nie verlore
Gewasproduksie
17 Technichem bewapen boere met tegnologie
Veeboerdery
18 Voorkoming is al uitweg: Brucella Melitensis
en Slenkdalkoors
Nuus
21 Werfnuus
Lekkerlees
22 Aan Jannie
23 Agrilag
Handelsnuus
24 AgriGids en GeneGids
29 Veilings
Copyright © 2011. All rights reserved. No material, text or photo graphs may be
reproduced, copied or in any other way transmitted without the written consent of the
publisher. Opinions expressed are not necessarily those of the publisher or of the editor.
We recognise all trademarks and logos as the sole property of their respective owners.
ProAgri shall not be liable for any errors or for any actions in reliance thereon.
www.proagri.co.za
5
7
15
17
18
Voorblad
ProAgri
tegnologie vir die boer
technology for the farmer
Nat, maar nie verlore
met Santam Landbou
Besproeiing:
Moenie droogmaak nie
Stuit die pers pes
Herwin weiding met Brush-off
| Voermaak | Werfnuus | Lekkerlees | Meganisasie
Die ProAgri-span
In hierdie uitgawe
Januarie / January 2011
Nr / No 132
ISSN 1042–1558
AgriTrader
Die pompom skuil agter sy mooi pers
blommetjies om sy verwoestingswerk te
doen, maar gelukkig het boere nou ’n
wapen om hulle weiding te red. Lees
meer op bl 5.
Redakteur
Annemarie Joubert > 082-320-3642
annemarie@proagri.co.za
Webredakteur
Coenraad Rall > 083-973-3297
coenraad@proagri.co.za
Senior bemarker
Stefan van Wyk > 082-381-7563
stefan@agritrader.co.za
Bemarkers
Pieter Rall > 083-227-4333
pieter@proagri.co.za
Mabel Schmahl > 082-563-4427
mabel@proagri.co.za
Verkoopbestuurder
Anneke Claassen > 083-301-9134
anneke@smartpublishing.co.za
Uitleg & grafika
Esta van Niekerk
esta@proagri.co.za
Taalversorging
Mediadienste
Rekeninge & intekening
Paula MacMavis > 012-362-6390
paula@proagri.co.za
Gedruktemediabestuurder
Suzanne Rall
suzanne@smartpublishing.co.za
Sakebestuurder
George Grobler
george@smartpublishing.co.za
SMARTPUBLISHING
MASS MEDIA SPECIALISTS
Tel/fax: 012-362-2732
1218 Arcadia st, Hatfield, Pta
www.smartpublishing.co.za
ProAgri 132 - Januarie / January 2011 3

Pompom en bankrotbos:
Wen jou weiding terug met Brush-off
it is weer daardie tyd van die jaar.
DLangs ons land se paaie staan die
pragtige ligpers pompom weer geil in
die blom.
Net so pragtig soos die pers blommetjie,
so dodelik is die plant vir ons
natuurlike weiveld, want waar die
pompom indring, groei daar niks anders
nie.
Boere kan gerus in hierdie tyd mooi
kyk waar die pompom al kop uitgesteek
het, want nou is die beste tyd om hom
raak te sien en vir uitwissing te merk.
Pompom, oftewel, Campuloclinium
macrocephalum, is as ’n Kategorie
1-indringerplant geklassifiseer, wat
beteken dat hy volgens wet voor die
voet uitgeroei moet word. Kategorie
1-plante is uitheemse plante wat geen
ekonomiese doel dien nie en skadelik vir
mens, dier en die omgewing is – en dit
is die pompom terdeë.
Die wortels skei ook ’n chemiese stof
af wat die omringende grond steriel
maak sodat inheemse plantegroei nie
kan ontkiem nie.
Agter die pompom se pragtige pers
blommetjies skuil ’n gevaarlike
indringerplant wat boere groot skade kan
berokken. Gelukkig kan boere nou
Brush-off gebruik om die pes te beveg.
Hoe langer jy wag, hoe meer woeker die
plant en hoe duurder gaan dit word om
dit uit te roei.
www.proagri.co.za
Die plant versprei maklik deur sy
groot hoeveelhede saad wat nie net
deur die wind aangehelp word nie, maak
ook deur die mens, wat die oulike blommetjies
langs die pad afpluk en elders
weggooi. Dan het die plant ook nog ’n
ondergrondse stingel waardeur hy vegetatief
voortplant.
Brand en sny help niks teen die pompom
nie.
Maar gelukkig is alles nie verlore nie.
Brush-off is die oplossing. Dit is ook die
enigste middel wat vir die bestryding
van pompom geregistreer is. Deur jare
van navorsing het DuPont ’n middel
ontwikkel wat peste en indringers soos
pompom kan uitwis, sonder dat die
nuttige gras daar rondom ’n
onverdiende dwarsklap kry!
Die beste van alles is dat Brush-off
ook ’n gedugte wapen is in die stryd
teen bankrotbos.
Die bankrotboskrisis
Geen boer kan in hierdie tyd wat die
milde reën daardie verwoester van
weiding, die bankrotbos, laat opskiet
het, sonder ’n bottel Brush-off betrap
word nie.
Bankrotbos, ook bekend as slangbos
of Stoebe Vulgaris, is besig om weiding
op groot skaal te vernietig. Boere se
uitroepe om hulp word van oral gehoor.
Selfs die regering het al kennis geneem
van die omvang van die probleem en die
Department van Landbou is tans besig
Wenke vir die beheer van bankrotbos met Brush-off:
Voorbladartikel
om met die hulp van landbouorganisasies
’n opname te doen oor die
voorkoms van bankrotbos.
’n Totale strategie is nodig teen die
totale aanslag.
Bankrotbos, met sy lelike harde vaal
blare, neem weiding so vinnig en
volledig oor dat daar min te vrete vir die
vee oorbly. Hy’s ’n taai kalant wat nie
maklik uitgeroei word nie. Vuur is kos
vir hom! En skoffel help nie eintlik nie.
Die belangrikste wapen in ’n boer se
strategie teen die aanslag is Brush-off
wat bankrotbos uitknikker, maar gras
geen skade aandoen nie. Die middel is
deur die chemiese maatskappy, DuPont,
ontwikkel vir onder meer die beheer van
sekere breëblaaronkruidsoorte in graan
en dit is bankrotbos se tier!
Die beste resultate word in die plant
se aktiewe groeistadium behaal, met
ander woorde: nou!
Vir meer inligting oor die gebruik van
Brush-off, skakel DuPont by
011-218-8600.
- Benat die hele plant met Brush-off. Takke wat nie benat word nie, kan weer
uitloop.
- Spuit in die najaar (van nou tot einde Maart) wanneer die plant
voedselreserwes wortels toe begin stuur.
- Wag na goeie reën ’n week of wat voor bespuiting, sodat die plante eers
voedselreserwes kan opbou.
- Gebruik ’n benatter om te verseker dat die onkruiddoder bankrotbos se
klein, wasbedekte blaartjies binnedring.
- As dit binne 4 tot 5 uur na toediening reën, moet die toediening herhaal word.
- Die optimum dosis is 150 tot 200 gram produk per hektaar.
Wanneer bankrotbos betyds bestry word, is dit maklik en goedkoop, maar wanneer
dit eers toegelaat word om voort te woeker soos hier, waar dit haas alle weiding
verdring het, word bestryding al hoe duurder. Beveg bankrotbos dus betyds.
ProAgri 132 - Januarie / January 2011 5

Besproeiing:
Moenie droogmaak nie!
As jy wil hê jou besproeiing moet deurgaans lonend en suksesvol
wees, moet jy jou besproeiingstelsel se werking gereeld beoordeel
(evalueer) en dit onderhou. FB Reinders van die LNR-Instituut vir
Landbou-ingenieurswese vertel hoe.
oeltreffende besproeiingswater-
Dbestuur beteken dat jy die tempo,
hoeveelheid, tydsberekening en
verspreiding van die water bepaal en
beheer om die gewas se waterbehoefte
op ’n beplande en doeltreffende manier
te bevredig.
Besproeiingsukses hang nie net van
die korrekte tegniese en landboukundige
ontwerp af nie, maar ook van die standaard
van bestuur en onderhoud van die
besproeiingstelsel.
Die doel van die evaluering is om
seker te maak die stelsel werk soos dit
oorspronklik ontwerp en geïnstalleer
was. Die evaluasieproses kan relatief
eenvoudig wees om moontlike probleme
in die stelsel vroegtydig te identifiseer.
Tabel 1 beskryf van die metings wat
uitgevoer kan word om waardevolle
inligting te verkry wat die nodigheid van
onderhoud, veranderinge in die stelsel
self en aanpassings in die bestuur kan
uitwys.
As daar na die spesifieke besproeiingstelsels
gekyk word, is dit belangrik om
op die volgende te let wat werkverrigting
kan beïnvloed:
• Druppers en mikrospuite is uiters
gevoelig vir voorwerpies wat verstopping
kan veroorsaak, omdat die
vloeipad-opening van die toedieners
baie klein is. Daarom is dit baie
belangrik om voortdurend seker te
maak dat die toedieners in ’n besproeiingsblok
reg werk. Verstopte
toedieners moet skoongemaak word
en lekplekke moet reggemaak word.
Vervang toedieners met dieselfde
fabrikaat en tipe indien nodig. Maak
seker dat die stelsel besproei teen die
ontwerpdruk, want te lae druk sal tot
’n laer vloei-spoed in die sypype lei,
Tabel 1: Basiese evalueringsprosedure om vas te stel of ’n besproeiingstelsel reg werk
6
Aspek Meting / Beoordeling
Pompdruk Bepaal die pompdruk met ’n drukmeter en vergelyk dit
met die gespesifiseerde druk.
Stelselkapasiteit Bepaal die stelsellewering deur lesings te neem met ’n
vloeimeter.
Inlaatdruk van blok Bepaal die inlaatdruk van die blokke met ’n drukmeter en
vergelyk dit met die verlangde druk gespesifiseer.
Toedienerdruk Meet druk met ’n drukmeter en meet die lewering in ’n
en -lewering houer by minstens vyf toedieners (sproeiers of druppers)
en vergelyk met die oorspronklike ontwerp.
Algemene installasie Bepaal of daar enige lekke in die stelsel is en herstel dit.
Werking van Kontroleer die werking van die pompe, filters, elektriese
toerusting bedrading, toedieners, toevoerpunte, lug- en
drukbeheerkleppe.
Meganisasie
wat die uitsakking van gesuspendeerde
vaste stowwe kan veroorsaak.
Inspekteer die filtreerders ook
gereeld en spoel dit terug om die
drukverlies oor die filter te beperk.
• Sprinkelstelsels moet teen die ontwerpsdruk
funksioneer, anders vind
daar ’n onegalige verspreiding van
water plaas. ’n Te lae sprinkelaardruk
breek die waterstraal nie behoorlik op
nie en ’n ring-effek met ’n swak
verspreiding word verkry. Met ’n te
hoë druk weer, word die straal te fyn
opgebreek met ’n mis-effek wat groot
verliese as gevolg van verdamping en
windwegdrywing kan veroorsaak. In
die praktyk is gevind dat die optimale
werksdruk in kPa van die sprinkelaar
tussen 60 en 70 maal die tuitdeursnee
in mm moet wees. Dit geld
vir tuite van 3 tot 7 mm deursnee.
Byvoorbeeld as die tuitdeursnee 3/16
duim of 4,76 mm is, moet die druk
tussen 286 en 333 kPa wees.
• Slytasie aan sprinkelaartuite moet ook
voortdurend gemoniteer word, want
5% slytasie van ’n tuit beteken ’n 10%
toename in lewering en krag-aanvraag,
wat bykomende bedryfskoste en
oorbesproeiing beteken.
• By spilpunte is dit raadsaam om verstopte
sprinkelaars af te haal en skoon
te maak en nie ’n stuk draad te gebruik
om die spuitstuk van buite af skoon te
probeer steek nie. Daar kan terselfdertyd
ook na die drukreguleerder se
toestand gekyk word. In baie gevalle
verstop die reguleerder gedeeltelik
voordat die spuit verstop.
• Wanneer ’n spilpunt as gevolg van ’n
vloed onder water was, is dit raadsaam
om die elektriese werkverrigting te laat
toets voor dit weer aangeskakel word.
Goeie bestuur berus altyd op tydige,
akkurate inligting waarvolgens besluite
geneem kan word. Dit geld ook vir enige
besproeiingstelsel. As die stelsel gereeld
deeglik nagegaan word, weet ’n mens
betyds watter regstellings gemaak moet
word om volgehoue doeltreffendheid te
verseker.
Tydige ondersoek na die doeltreffendheid
van alle aspekte van ’n besproeiingstelsel
stel die boer in staat om regstellings te
maak voordat hy skade ly.
ProAgri 132 - Januarie / January 2011 www.proagri.co.za

Doeltreffende waterbenutting:
Floppy laat elke druppel werk!
ie volle waarde van elke druppel
Dwater – dit is wat die Nels van
Vanzylsdamme Boerdery naby
Ladismith met hulle Floppy-besproeiingstelsel
geniet.
Op hierdie plaas is water baie skaars
en elke druppel moet ten beste benut
word vir die vrugtebome, maar veral ook
vir lusernproduksie vir die Holstein-melkery
en -stoet.
Die plaas kry drie maal per jaar water
uit Floriskraaldam naby Laingsburg vir
vloedbesproeiing, maar die res van die
tyd is water maar skraps.
Bo in die poort op die plaas is daar ’n
kuil in die Grootrivier waaruit water
gepomp kan word (as daar is) om 22
hektaar lusern te besproei. Kruipspuite
het nie die mas opgekom nie omdat die
benutbare grond ’n baie eienaardige
vorm het en omdat die water hard en te
swaar is en alles laat roes en aanpak.
’n Kantrolstelsel het ook nie geslaag
nie, want die sterk bergwind het nie net
die waterdruppels weggewaai nie, maar
ook sommer die kantrolstelsel self – en
in die proses die stomme ding se pype
verfrommel.
’n Spilpuntstelsel sou nie werk nie
omdat die grond se lang, smal vorm hom
nie in ’n sirkel laat dwing nie. Boonop
moet jy elektrisiteit tot by die spilpunt
aanlê en knaend aandag aan
mikroskakelaartjies en pap wiele en
lekkende seëls gee, soos Jan Nel van
Vanzylsdamme Boerdery elke dag moes
doen toe hy in Nevada gewerk het.
André Nel van Irricor op Oudtshoorn
het ’n Floppy-stelsel voorgestel en Jan
het saam met hom Nelspruit toe gegaan
om te kyk hoe dié vernuftige stelsel in
die suikerrietlande werk. Net daar het hy
besef dat Floppy die aller antwoord vir
Vanzylsdamme is.
André het met die beplanning gehelp
en Jan het die Floppy-stelsel self opgerig.
Dit was eenvoudig en maklik, sê hy.
Anders as met ’n spilpunt hoef jy net
elektrisiteit tot by die pomp aan te lê en
die energiekoste is baie laag. Jy moet net
sorg dat die waterdruk 2 bar of meer is
om eenvormige en volledige druppelverspreiding
te verseker.
Floppy is die enigste stelsel waarmee
jy elke hoekie van ’n land met ’n snaakse
vorm sonder vermorsing kan besproei,
vertel Jan.
“Dis ook die enigste stelsel wat ons
kon kry wat met sy lekker groot druppels
’n Eienaardige vorm land, min water en hewige bergwinde kortwiek enige ander
soort besproeiing hier bo in die poort op Vanzylsdamme naby Ladismith, maar
Floppy staan sy man teen al die uitdagings en verseker elke jaar ‘n gawe lusernoes.
Jan Nel van Vanzylsdamme Boerdery het sewe jaar gelede self (“maklik”) hierdie
stelsel opgerig en hy is steeds ingenome daarmee.
Meganisasie
steeds ’n egalige verspreiding en doeltreffende
benatting gee wanneer die wind
waai,” sê hy. En op dié plaas is wind ’n
faktor waarmee rekening gehou moet
word. Met die verandering van seisoene
in Mei en Augustus waai daar baie sterk
bergwinde, maar die Floppy staan steeds
sy man – nou al sewe jaar lank.
Jy werk maklik met enige trekkers en
werktuie onder die stelsel en boonop
vereis die stelsel baie min onderhoudwerk,
vertel Jan. “Ons water het taamlik
modder in en ons moet nou en dan ’n
pypie skoonmaak of vervang. Die hewige
winde verskuif ook soms van die hangertjies
en dan spasieer ons dit net weer.”
Die groot voordele van die Floppystelsel,
sê Jan, is dat dit jou minder geld
as enige ander stelsel kos nadat jy dit
geïnstalleer het, dat dit ’n baie goeie
waterverspreiding bied, dat dit eenvoudig
is en dat dit maklik is om mee te werk: jy
draai net krane oop en toe, spoel pype uit
as daar modder in kom en kyk maar net
gereeld dat alles nog lekker werk.
Boonop kan jy kies presies watter
baan water moet kry en as die water min
is, net een baan op ’n slag besproei. Jy
kan ook kunsmis of chemikalieë akkuraat
deur die Floppy-stelsel toedien.
“Wanneer jy min water het, kan jy nie
bekostig om ’n druppel te vermors nie,”
sê Jan. “Dis dan wanneer jy regtig besef
hoe ’n Floppy-besproeiingstelsel elke
druppel laat werk.”
As jy die beste waarde uit water wil
haal in die Kleinkaroo, praat met
André Nel van Irricor op Oudtshoorn
by 044-272-7009 of 082-896-6165.
Boer jy elders in die land, kontak
Christo Theron by 013-752-4252 of
info@floppysprinkler.com. Besoek
ook www.floppysprinkler.com.
www.proagri.co.za ProAgri 132 - Januarie / January 2011 7

8
Talbert-spilpunte maak jou waterdrome waar:
is heerlik om te sien hoe baldadig
Dalle plante groei wanneer hulle
genoeg water kry. Elke boer is terdeë
dankbaar vir elke druppel reën, maar
reën val waar en wanneer hy wil: soms
suinig en ander kere oordadig sodat
pompe wegspoel en gesaaides versuip.
Elke boer se droom is om presies die
regte hoeveelheid water aan elke plant
beskikbaar te stel presies wanneer die
plant dit nodig het. Dis presies waarvoor
Talbert-spilpunte daar is – om die boer
se waterdroom waar te maak.
Daarvoor sorg Jannie Steyl, wat nou
weer ten volle in beheer van Talbertspilpunte
is, sy kundige en vaardige
span personeel en sy flink span
bemarkers wat reeds jare lank regoor
die land bewys het dat hulle daartoe
verbind is om die boer die beste
besproeiingsoplossing te bied.
’n Talbert-spilpunt is nie sommer net
’n spilpunt nie – hy is spesiaal ontwerp
en vervaardig om die boer die allerbeste
diens teen die allergunstigste prys en
met die allerminste moeite te bied.
Meganisasie
Water waar en wanneer dit nodig is
As aartappels nie water kry wanneer hulle dit nodig het nie, is
jou oes gedoem, maar onder ’n Talbert-spilpunt is die aartappels
geil en die boer tevrede, soos Johan Odendal van
Petrusburg.
ProAgri 132 - Januarie / January 2011
Talbert is sommer met die intrapslag
in sy eie klas. Talbert se mense
verstaan die boer se behoeftes haarfyn
en werk met die grootste toewyding om
die boer die heel beste oplossings te
bied.
Die regte plan
Selfs die boer wat vir die eerste keer ’n
spilpunt oorweeg, is volkome veilig in
Talbert se hande. Talbert se mense gee
strykdeur die beste raad, hulp en diens
om te verseker dat die regte besluite
geneem word wat werklik die boer se
posisie verbeter.
So ’n boer is Corrie Theron van
Samesuiping naby Bloemfontein, wat
ruiterlik erken dat hy absoluut niks van
spilpunte en besproeiing geweet het toe
hy elf jaar gelede besluit het om sy
droëlandmielie- en koringboerdery met
besproeiing aan te vul nie.
Drie tot vier keer meer per hektaar
Talbert se mense het hom stap vir stap
deur die proses gehelp sodat besproeiingsproduksie
vandag ’n belangrike
deel van sy
boerdery vorm. Hy
sê: “Ek produseer
drie tot vier keer
soveel per hektaar
onder spilpunte as
op droëland en in
hierdie tye van hoë
insetkoste en lae
pryse, is beheer en
hoë produksie
noodsaaklik vir
oorlewing.”
Corrie het nou
agt Talbertspilpunte
en hy sê
as hy genoeg water
gehad het, sou hy
nog meer van hulle
aangeskaf het,
want Talbert is wat
hom betref die
beste spilpunt wat
jy kan kry: “Die
prys is redelik, die
spilpunte is doeltreffend,
stewig en
betroubaar, en die
diens wat Talbert se
mense bied verseker
dat ek regtig
geen probleme met
my spilpunte ondervind
nie.
“Talbert verstaan
die boer en bied die
diens en tegnologie
wat boerdery doeltreffend
en lekker
maak.”
Die geheim van ’n gesonde, lonende
oes, is dat gewasse voldoende water op
die regte tyd moet kry. Daarvoor is ’n
stewige, betroubare Talbert-spilpunt die
antwoord.
Staan stewig
Een ding wat geen boer kan bekostig of
verdra nie, is ’n spilpunt wat omval,
maar ’n Talbert-spilpunt staan in enige
weer so stewig soos die Rots van
Gibraltar. Corrie sê hy het nog nooit
gehoor van ’n Talbert wat omval nie,
maar hy het al ’n hele paar ander soorte
gesien lê.
Johan Odendal, aartappelboer van
Petrusburg, het 18 Talberts in ’n gebied
waar die wind soms ernstig waai. Ander
spilpunttorings swik soms in die omgewing,
sê hy, maar sy Talberts staan en
werk onverstoord voort.
Johan het Talbert-spilpunte wat al
meer as sestien jaar perfekte diens
lewer met net hier en daar ’n slytdingetjie
wat vervang moes word.
So moet ’n spilpunt wees
Johan stel streng vereistes aan ’n
spilpunt en Talbert oortref hulle almal:
’n Spilpunt moet betroubaar wees en
water gee wanneer jou gewasse dit
nodig het, sonder dat jy met hom hoef
te sukkel. As ’n aartappelplant nie water
kry wanneer hy dit nodig het nie, is jou
oes daarmee heen.
Johan dring ook daarop aan dat ’n
spilpunt ’n stewige konstruksie moet hê
en baie goed gegalvaniseer moet wees
om lank te hou, soos Talbert wat
www.proagri.co.za

spesiaal vir Suid-Afrika se strafste
omstandighede gebou is en volgens die
SABS se streng 763-standaard warmgegalvaniseer
is.
Ook aan Johan se vereiste dat ’n
spilpunt se motors en ratkaste lank
moet hou, voldoen Talbert uitmuntend.
Maar vir ás daar iets verkeerd sou
loop, hou Talbert ’n volledige reeks
onderdele aan vir elke spilpunt wat hulle
nog ooit gemaak het en alles pas nog
steeds sodat jy nooit met ’n verkeerde
onderdeel hoef te sukkel nie.
Jannie Steyl en sy wenspan ken
spilpunte, besproeiing en boerdery
deeglik en weet presies hoe om die boer
die beste spilpunt en diens te gee. Hulle
bied boere nou weer die oorspronklike
gestandaardiseerde Talbert-spilpunt,
maar die gehalte is selfs nog beter as in
die verlede.
Maak nie saak waar jy in Suid-Afrika
boer nie, Talbert se kundigheid,
verskaffing en diens is immerdeur
byderhand sodat geen plant op jou
spilpuntsirkels ooit dors hoef
te ly nie.
As jy jou waterdrome wil waar maak, praat
met Talbert se behulpsame
bemarkingsbestuurder, Koos Coetzer, by
082-802-1906 of koos@talbert.co.za. Talbert
is die maatskappy wat fokus op perfeksie.
Talbert is op jou drumpel
Hoofkantoor en fabriek
Ben Jonesstraat 32, Hamilton,
Bloemfontein 051-434-2349
Koos Coetzer 082-802-1906
Arno Steyl 072-344-0683
Clanwilliam: Clanwilliam Vervaardiging
Dawie Smit 082-897-4885
Estcourt: Pinetree Irrigation
Thomas Gremals 083-231-9532
Piketberg: De Nel Besproeiing
Pierre de Kock 083-284-0041
Nylstroom: NTK Limpopo
Janneman Henn 082-802-8959
Hartswater: Hartswater Spilpunte
Dawid Saunders 082-333-3765
Queenstown: Border Irrigation
Frikkie Kruger 082-927-8767
Koffiefontein: Ranos
Gert Lamprecht 082-804-0469
Worcester: Bergsig Ingenieurswerke
Johan Naudé 082-774-4226
Nelspruit: Datha Besproeiing
Dawie van der Merwe 082-458-2646
Groblersdal: Obaro
Berto Rossouw 082-490-4260
Cradock: Spilhaus
Hylton Frost 082-896-1390
Pietermaritzburg: Irrigation & Drainage
Dave van Rensburg 072-125-2732
Brits: Obaro-hoofkantoor
Machael Pretorius 072-863-1355
Kroonstad:
Riaan Burger 079-873-6532
Meganisasie
Corrie Theron (links) van Bloemfontein behaal ’n voorspelbare opbrengs van tot vier
keer meer as op droëland met sy doeltreffende en betroubare Talbert-spilpunte. Die
tegnologie en diens wat Douw Steyl (regs) en Talbert se flink span toegewyde
kundiges bied, maak boerdery lekker en lonend, sê hy.
Talbert: spilpunt van jou drome
Spankeuses:
114 mm x 45 m, 51,2 m, 58 m of 64 m
140 mm x 45,9 m, 51,2 m, 58 m of 64 m
165 mm x 45 m, 51,2 m of 58 m
Pypwanddikte: 3,5 mm
Gewasvryhoogte: 2,8 m
Bande: 13,6 x 24 hoëflotasiebande
Oorhanglengtes: 6,4 m, 12,8 m of 25,6 m
Beheerkas (standaard): Druksensor, tydskakelaar, uurmeter,
voltmeter, rigtingaanwyser, weerbestand, beheer alle elektrisiteit- en
watertoevoer.
Galvanisering: Alle staaldele is warmgegalvaniseer volgens SABS
763-standaard.
Die senter: Die sentertoring is sterk en duursaam en aan ’n
gewapendebetonbasis geanker.
Motors: Beproefde swaardiensmotors met ’n lang lewensduur.
Ratkaste: Bewese swaardiensratkaste verseker jare se betroubare
diens.
Sleepverstelling: ’n Stel drukhefbome maak dit maklik om die wiele te
verstel sodat die spilpunt in ’n japtrap na ’n ander sirkel gesleep
kan word.
Onderdele: Onderdele vir alle Talbert-spilpunte is blitsig oral in die land
beskikbaar teen redelike pryse.
Sandvangers: Sandvangers aan alle oorhange vergemaklik
skoonmaak en verhoed die verstopping van sproeiers.
www.proagri.co.za ProAgri 132 - Januarie / January 2011 9

onde, blinkvet beeste heupdiep in
Rdie malse groen gras – dis ’n prentjie
wat elke boer se hart warm maak.
Maar wat van die winter wat reeds
begin nadersluip? Hoe gaan jou diere
dan lyk? Knoppering en knieserig met
beskuldigende, honger oë? Nie as jy nou
die voordeel van die goeie reën se
oorvloedtyd benut om voorsiening vir
die maer maande te maak nie – en
daarmee help Valtrac, die boer se
voerbroer, jou met die beste toerusing
om hooi en kuilvoer te maak.
Jy hoef nie eers elders te gaan sukkel
nie – Valtrac bied jou die volledige reeks
toerusting wat jy nodig het om die beste
voer te produseer: van die grondbewerkingstoerusting
en trekkers en misen
kunsmisstrooiers en planters wat jy
nodig het om dit te vestig, tot die spuite
om dit teen peste te verdedig en die
masjinerie wat nodig is om dit te sny, te
kneus, te hark, te belug, te kerf, te baal
of in te kuil en die mengers om dit te
meng en vir die vee te voer.
Al hierdie werktuie is met die hand
uitgesoek om Suid-Afrika se boere se
behoeftes presies te pas, om jare en
jare se moeite- en probleemvrye diens
te gee, en word boonop landwyd gerugsteun
deur Valtrac se legendariese
naverkoopdiens.
Maak heerlike hooi
Hooimaak is heerlik as jy die regte
toerusting het. En wie anders as Valtrac
staan gereed met sulke skitterende
masjinerie soos:
• Pöttinger-snyers en snyerkneusers
waarmee jy met spoed en vertroue ’n
voerland kan aandurf
• Pöttinger-kragharke waarmee jy jou
snysel in netjiese windrye bymekaarmaak
sonder om ’n halmpie verlore te
laat gaan.
• Pöttinger-belugters waarmee jy ’n
natgeworde snysel vinnig en flink kan
omdraai sodat dit gou-gou droog
genoeg is om te baal.
• Nogueira-balers wat materiaal vinnig
en volledig optel en in ferm, stewige
bale saampers sodat al die voedingskrag
vasgevang word en baie lank
bewaar bly (lees daaroor meer
hiernaas).
Meganisasie
Voermaak vir die winter:
Rek die reëntyd
regoor die jaar
Valtrac bied alles wat die boer vir voermaak nodig het – van grondvoorbereidingstoerusting
en planters tot die ruim maar ratse Faresin Leader-selfloopvoermenger
met sy kuilvoeruithaalslurp.
Met al hierdie staatmaker-Valtractoerusting
is dit pure plesier om jou hooi
in ’n japtrap in netjiese bale weg te bêre
om die winter se angel uit te pluk. Praat
met Valtrac oor hooimaak – jou diere sal
dankbaar wees.
Eerste keuse vir kuilvoer
Kuilvoer is koningskos, maar net as jy
daarin slaag om dit te maak binne die
beperkte tyd wanneer die voggehalte
presies reg is. Daar is geen tyd om te
mors met masjiene wat breek en staan
nie. Dis hoekom Valtrac sy boere net die
beste, betroubaarste, hardwerkendste
kuilvoerkerwers bied.
Vir kleiner boerderye of groot
boerderye wat meer as een kerwer
gebruik, is die Nogueira Pecus II 9004eenrykuilvoerkerwer
net die ding. Hy
sny so 20 tot 30 ton per uur en jy kan
sy snitlengte op 5, 7, 10 en 14 mm
verstel.
Plant jy kuilvoermielies of voersorghum
teen ’n digter stand of onder
besproeiing, is die Nogueira Cat 1200
ry-onafhanklike kuilvoerkerwer jou
antwoord. Jy kan met hom van enige
kant af in ’n land indons en hoe geiler
die plantestand hoe lekkerder werk hy.
Die 1200 beteken sy sirkelsaagsnystelsel
sny 1,2 meter wyd om so 30 tot
Mooi hooi verg snelle, presiese snywerk soos net Valtrac se reeks Pöttinger-snyers
kan doen.
10 ProAgri 132 - Januarie / January 2011
www.proagri.co.za

Die ruim pens van Valtrac se Pöttinger-kuilvoerkerwerwa (foto regs) hou 25 kubieke meter styf saamgeperste kuilvoermateriaal,
wat hy netjies met sy kettingvloer aflaai.
36 ton kuilvoer per uur te sny en te kerf
in enige van agt lengtes tussen 4 en 17
mm.
Om baie vinnig genoeg kuilvoer vir
sewe maer jare te maak, is Valtrac se
Kemper Champion C3000, gemonteer
aan ’n Valtra TwinTrac-trekker, jou
droom. Hy vreet ’n pad van 3 meter
wyd deur die digste plantestand (daar’s
kleiner modelle ook) om so 55 ton
kuilvoer per uur te maak. Jy kan kies
tussen 12 snitlengtes van 4,3 tot
33 mm en hy breek ook die mieliepitte
om voedingswaarde te verseker.
Valtrac se gedugte Jeantil-wipwaens
ry 10 ton of 25 kubieke meter materiaal
op ’n slag uit die land en kan die res van
die jaar vir ’n magdom ander take
gebruik word.
Vir kuilvoer van kleingraan, gras en
peulgewasse, is Valtrac se Pöttingerkuilvoerkerwerwa
nommerpas. Hy tel
materiaal noukeurig op, kerf dit na
smaak en stop dit styf in sy ruim pens
om van 35 tot 66 kubieke meter
materiaal (21 ton) op ’n slag na die
kuilvoerput te ry, waar hy dit met sy
kettingvloer en aflaairotors aflaai. Een
so ’n kuilvoerwa verg een man en
118 kW trekkerkrag teenoor ’n selfloopkerwer
en aanrywaens se 5 werkers en
712 kW!
Onthou net: Die beste masjien op
aarde help niks as jy nie ’n kragtige,
betroubare, ekonomiese trekker het om
hom aan te dryf nie. Maak dus seker dis
’n Valtra wat voor vat.
Vir meer inligting oor Valtrac se
eersteklas trekkers, hooimaaktoerusting
en kuilvoerwerktuie, praat met
Hennie du Toit by 056-817-7308. Hy
sal sorg dat boerdery vir jou lekker is.
www.proagri.co.za
Boere juig: die bobaasbaler is hier!
ie gehalte van Valtrac se werktuie en diens maak boere gewoond aan
Dstandaarde wat hulle nie sommer maklik elders vind nie. Dis hoekom boere
nou lank reeds daarop aandring dat Valtrac ook balers moet verskaf wat die
boer se voerbroer se trotse naam gestand doen.
En hier is hy nou: Die gedugte Nogueira Express-baler wat sonder sukkel of
ophef 400 tot 600 netjiese, stewige, kompakte bale per uur vervaardig. Verby
is daardie droewige dae van langer sukkel as baal, van swets en verstel en
staan, van pap bale wat soos ’n vrag jellie op die sleepwa beef...
Met die Express lyk en voel al die bale presies dieselfde: onverbeterlik ferm
en fatsoenlik. Elke baal ’n meesterstuk.
Die Express is in twee modelle beskikbaar: Die 5040 met sy bek van
1,73 meter se bale is 36 cm hoog, 46 cm breed en jy kan die lengte van
0,5 tot 1,2 meter stel. Die Express 4030 se bek is 1,5 meter wyd. Sy bale se
lengte kan van 0,5 tot 1,0 meter gestel word en hulle is 30 cm hoog en
40 cm breed.
Die 4030 het driedubbele beskerming en die 5040 vierdubbele beskerming
teen oorbelading sodat jy iets aanskouliks verkeerd moet doen om hom tot
stilstand te verniel. Hulle optellers is teen ongelyke grond beskerm, hulle kan
tot 8 rolle baaltou aan boord bêre en hulle swaar vliegwiele verseker gladde
werking sonder onnodige stremming op die trekker of kragoordragstelsel.
Dis maklik om met die geharde, duursame Nogueira Express-balers te werk
en jy het geen spesiale opleiding of woordeskat nodig nie.
Agterna, wanneer jy die vragmotor laai, is jy bly dat jy Valtrac se Nogueira
Express gekies het, want die stewige bale maak die vrag veiliger en die feit dat
hulle so kompak is verseker dat jy baie nader aan jou wa se loonvrag kom
voordat daar nie meer plek oor is nie.
Maar die grootste lekkerte kom wanneer jou blinkvet diere diep in die winter
aan die smaaklike voedsaamheid smul
wat in so ’n kompakte, stewige baal
vasgevang word.
Doen jou diere ’n guns: Praat
met Hennie du Toit van Valtrac
by 056-817-7308 oor jou
eie Nogueira Expressbaler.
’n Mens kan sommer sien die Noguiera Express is ’n gedugte baler in sy eie klas.
Kyk net daardie netjiese, stewige, kompakte baal, kyk net hoe skoon tel hy op en
kyk hoe trots en ontspanne lyk die operateur.
ProAgri 132 - Januarie / January 2011
11

12
ProAgri 132 - Januarie / January 2011 www.proagri.co.za

Jupidex se Kverneland Visio 200-skotteleg:
Haal waarde uit die aarde!
Die bewys lê in die groei en opbrengs. Willem de Klerk van Ben Derag by Ugie is ingenome met die
doeltreffendheid en tyd- en dieselbesparing wat Jupidex se Kverneland Visio 200-skotteleg verseker, maar
ook met die perfekte saadbed wat hy skep om elke pit die kans te gee om ten beste te presteer.
ie goeie aarde maak sy skatkis
Dmildelik oop vir die verstandige boer
wat sy grond reg bewerk.
So ’n verstandige boer is Willem de
Klerk van die plaas, Ben Derag (klein
bergie) knap anderkant Ugie in die
Oos-Kaap.
Die De Klerks boer met mielies,
aartappels en Simbra-beeste en hulle
sleutel tot suksesvolle akkerbou is doeltreffende
grondbewerking met Jupidex
se Kverneland-werktuie.
Om die grond met tot 35% klei tot
450 mm diep deeglik en doeltreffend los
te maak, gebruik Willem Kverneland
CLG-beitelploeë. Hulle aanvalshoek is
reg om met die minste wielglip en laagste
dieselverbruik deeglik te werk en
hulle uitskopvere sorg dat jy geen tyd
mors by moontlike klippe in lande nie.
Net voor planttyd maak hulle dan ’n
saadbed wat enige pit se droom is met
hulle Kverneland Visio 200-skotteleg.
Hierdie skitterwerktuig het ’n lang,
stewige balk wat reguit van die trekker
na agter strek. Daaraan is vier sybalke
gemonteer, elk met sy groep skottels.
Die sybalke kan heeltemal inswaai om
plat teen die hoofbalk te lê vir gerieflike
padvervoer. Die werktuig is dan ’n skrale
2,5m wyd. Wanneer die sybalke uitgeswaai
word om die land aan te durf,
kan dit in verskillende posisies gesluit
word om te bepaal hoe aggressief die
werktuig moet inklim.
Die dis is ook toegerus met
hidrouliese dieptebeheerwiele, wat in
alle modelle die beste en wydste opsies
beskikbaar is wat natuurlik gedoen is
om by Suid-Afrikaanse toestande aan te
pas. Hierdie presiese dieptebeheer
verseker dat jy met vertroue ’n kleiner
trekker kan gebruik wanneer jy vlakker
wil werk, sê Willem.
Daar is niks aan die Visio 200 waarvan
hy nie hou nie, sê Willem, en wys
uit: Sy balke is van die sterkste, beste,
taaiste staal soos net Kverneland kan
verskaf. (As jy ’n gat deur ’n Kverneland-balk
wil boor, moet jy sorg dat jy ’n
hele paar goeie boorpunte byderhand
het, sê hy.)
Die Visio 200 is beskikbaar in werkwydtes
van 3,6 tot 6,3 meter vir
trekkers van 100 – 200 kw afhangende
van werkdiepte en spoed. Die klawer-
Meganisasie
skottels waarmee
die produk ingevoer
word is van die
beste skottels in die
wêreld beskikbaar
en dit word in
Frankryk vervaardig.
Die koolstofinhoud
per skottel
verleng die leeftyd
daarvan en by ’n dis
wat verlede jaar in
die Vrystaat
verkoop is, is slegs
27% slytasie na
2 000 ha gemeet.
Dit beteken dat die
verwagte leeftyd
van hierdie stel
skottels tot
3 000 ha kan wees!
Verstelbare skrapers
hou die skottels
skoon.
As jy wil, kan jy
jou Visio 200 stel
om voor vlakker en
agter dieper te werk om moeilike grond
trapsgewys te bewerk, of voor diep en
agter vlakker om die saadbed net mooi
gelyk te maak.
Waar die Visio 200 gewerk het, is die
grond perfek bewerk, die stoppels deeglik
van 2 tot 20 cm diep vermeng en in
die beste posisie vir ontbinding, en alles
honderd persent vir saad om flink te
ontkiem en groei. Dit alles word in enige
land en grond bereik as gevolg van al
die stel-opsies waaruit jy kan kies en
teen die beste brandstofverbruik omdat
jy hom so presies kan stel.
Die Visio 200 help die De Klerks om
gouer en doeltreffender te plant en om
boonop ’n hele klomp duur diesel te
bespaar.
As jy ook die aarde se skatkis met
jou eie Visio 200 wil ontsluit, praat
met die produkbestuurder, Robby Lee
van Jupidex by 082-575-1594, of met
Jupidex se hoofkantoor by
033-345-2733. Robbie kan ook per
epos bereik word:
robby.lee@kverneland.co.za
Jupidex se Kverneland Visio 200-skotteleg skep die perfekte saadbed: Flink, vinnig, ekonomies, betroubaar en duursaam om
jaar na jaar na jaar perfekte werk te doen.
www.proagri.co.za ProAgri 132 - Januarie / January 2011 13

Nat, maar nie verlore!
Is jy reg vir nog reën? Te veel van ’n goeie ding kan vloedskade beteken. Is jy reg daarvoor of moet jy ’n versekeraar vind om
die risiko te help dra?
onele van oorvloedige water was die
Tafgelope paar weke oral te sien met
riviere wat oor hulle walle spoel,
wingerde waarvan net die toppe uitsteek
en mielielande wat lyk of dit eerder
ryslande moes gewees het.
Dit is pragtig om te aanskou hoe die
water oor die Augrabies stroom, maar
dit is minder mooi vir ’n boer om deur
die modder te strompel om te sien wat
van sy druiwe-oes oorgebly het.
Die vraag is of ‘n boer enige versekering
teen waterskade kan uitneem om
hom in hierdie krisistyd te help.
Santam Landbou is die enigste korttermynversekeraar
in Suid-Afrika met
80 jaar se ondervinding in oesversekering
en 91 jaar in bateversekering.
Daarom het ProAgri by Santam aangeklop
om inligting en raad.
Oesversekering
Mnr Johan van den Berg, bestuurder
Gespesialiseerde Oesversekering, sê
reënskade by baie graansoorte en
vrugte word gedek en daar word veral
aandag gegee aan die gehalte van die
produkte, soos by koring en druiwe.
Vloedskade is egter ’n ander kwessie.
Uit die geskiedenis blyk dit dat rampvloede
in Suid-Afrika maar ongeveer 1 in
elke 10 tot 15 jaar voorkom. Bekende
vloedjare was byvoorbeeld 1973 tot
1975, 1988/89 en 1996. Daar is dikwels
kleiner, plaaslike oorstromings wat deur
kleiner weerstelsels veroorsaak word,
maar dit is ook nie iets wat noodwendig
jaarliks gebeur nie.
Johan waarsku egter dat ekosisteme
besig is om te verander en dat waterverspreiding
anders is as vroeër:
“Dieselfde hoeveelheid reën wat
byvoorbeeld 50 jaar gelede voorgekom
het se uitwerking op watervlakke is
totaal anders as wat dit tans is. Huise,
geplaveide gebiede, strate, dakke en
ander mensgemaakte “afloopbane” en
versperrings veroorsaak dat baie meer
water beskikbaar is vir afloop as jare
gelede. Dit maak dat die 1 in 20- of 1 in
50-jaarvloedlyn ook nie meer geldig is
nie. Uit ’n versekeringsoogpunt maak dit
die risiko onbekend en ook hoër.
Indien die risiko te hoog is, kan dit nie
meer verseker word nie.”
Santam Landbou bied multirisikoversekeringsprodukte
aan waar
opbrengste teen 'n reeks van gevare
verseker word soos droogte, reënskade,
onbeheerbare peste en plae asook ander
klimaatsrisiko's.
Bateversekering
Pierre Rossouw van Santam Landbou se
bate-afdeling sê wat bates soos pomptoerusting
betref, is daar ook versekering
beskikbaar, maar elke aansoek word
op sy eie geëvalueer op grond van
risiko.
Indien ’n boer brandversekering
uitneem word daar ook voorsiening
gemaak vir spesiale gevare soos storm,
wind, water, hael en sneeu. In sekere
gevalle kan pompe en ander toerusting
wat in of langs riviere, damme of spruite
geleë is, deur ’n allerisikopolis gedek
word.
Dit is egter baie belangrik dat boere
by die polisvoorwaardes moet hou en
alle redelike stappe moet doen om
verliese te voorkom en te beperk.
Wenke om vloedskade te voorkom:
- Landerye met sterk hellings moet
liefs nie bewerk word nie en indien dit
wel bewerk word, moet daar kontoerwalle
en afloopbane aangebring word.
- Pasop vir die versoeking om landerye
te na aan riviere te maak omdat die
grond goed is en besproeiing maklik.
Neem altyd die risiko van vloede
in ag.
Versekering
- Pasop ook vir die versoeking om
naweek- of vakansiehuise onder die
vloedlyn te bou; die risiko is te
groot.
- Indien langtermynweervoorspellings
baie reën voorspel, soos in ’n
La Nina-jaar, hou die watervlakke in
damme en riviere dop.
- Speel eerder veilig en begin om
pomptoerusting te verwyder sodra
die eerste vloedwaarskuwings
uitgereik word.
- Praat met die plaaslike verteenwoordiger
van Santam Landbou om
uit te vind watter versekering
moontlik is en presies wat al die
voorwaardes is.
- Versekering moet, soos enige ander
landbou-inset, ekonomies sin maak.
Wat lê voor?
Johan van den Berg van Santam Landbou,
wat ook ’n landbouweerkundige
is, meen die risiko vir verdere vloede
die res van die seisoen is hoog: “Die
bergingsvermoë van riviere, damme en
selfs die grond is klein omdat die grond
alreeds versadig is, damme oorloop en
riviere in vloed is. Indien verdere reën
voorkom, gaan die grootste gedeelte
van die water afloop. Dit kan watervlakke
baie vinnig laat styg en kitsvloede
veroorsaak. Daarby is ’n sterk
La Nina-verskynsel teenwoordig. Dit
veroorsaak gewoonlik baie reën oor
Suidelike Afrika tot ongeveer Mei.”
Johan sê langtermynweervoorspellings
kan vir boere van waarde
wees, maar ongelukkig is die voorkomende
aksies wat geneem kan word,
redelik min. Nie alle El Nino-jare
beteken droogte nie en nie alle La
Nina-jare beteken vloede nie: “Dit is
dus beter om langtermynbeplanning te
doen as om op voorspellings staat
te maak.”
www.proagri.co.za ProAgri 132 - Januarie / January 2011 15

16
Beveilig jou:
Beskikbaar by:
Spilpunt Store Trekkers
Bertus Myburgh
084-516-3550
sales@in-motion.co.za
Buks le Grange
082-785-1846
quadro4@quadrosecurity.co.za
Ingevoer deur:
Sizwe Group
012-657-5300
Boere kan self inspring met ’n
Videofied-kamerastelsel
Simkaart
+
Buite-ogie
+
Paneel
Residensiële en Klein
kommersiële
Koordloos/draadloos
Onmiddellike installasie
Afstandbeheerde
ProxCard aktivering
4-jaar batterylewe
vanaf
Gratis montering vir 12 maande R 8 095
Rob
082-824-6755
rob@securityviewer.co.za
ProAgri 132 - Januarie / January 2011 www.proagri.co.za

Technichem bewapen
boere met tegnologie
nige gewas verdien net die beste
Esorg wat die boer dit kan gee, want
dan gaan dit hom eendag terugbetaal –
pit vir pit, rand vir rand. In hierdie dae
waar boere baie uitdagings in die gesig
staar, soos vanjaar se waterskade, is dit
veral nodig dat gewasse daardie ekstra
bietjie sorg moet kry om vergeling en
swamsiektes, veral in mielies, teë te
werk.
Gelukkig is daar maatskappye soos
Technichem wat aan die voorpunt van
nuwe tegnologie beweeg en wat vir ’n
boer die regte kombinasie van spesialiteitsprodukte
in die hand te gee
sodat hy vroegtydig kan optree om
probleme te voorkom.
“Ons strewe is om boere van die
nuutste tegnologie teen bekostigbare
pryse te voorsien, sodat hulle volhoubaar
en winsgewend kan boer,” vertel
Boet Wienand onder wie se leiding
Technichem 21 jaar gelede tot stand
gekom het.
Hy sê: “Dit is belangrik dat boere in
hierdie stadium voorkomend optree
teen siektes en hulle kan gerus die hulp
van ons kundige verteenwoordigers
inroep om hulle met raad te bedien.”
Te nat? Red jou mielies
Technichem het ’n wye reeks produkte
wat ontwikkel is vir die verbetering van
opbrengste en wat veral in dié swak
klimaatsomstandighede noodsaaklik is.
So, byvoorbeeld, kan ’n kombinasie
van Messenger en Technikelp plante
help om weerstand teen siektes te bied
deur ’n breë spektrum voedingstowwe
te bekom om groei te bevorder.
Technikelp is ’n vloeibare blaarvoe-
dingskompleks wat ’n gebalanseerde
reeks voedingstowwe, asook stimulante,
bevat wat die produk uiters geskik maak
vir ’n wye spektrum van graan- en
groentegewasse. Dit vul ook Messenger
aan, wat met sy natuurlike aktiewe bestanddeel,
harpin proteïen, die plant
teen swamaanvalle bewapen.
Die middel bluf die plant om dit as ’n
patogeen of swam te sien. Die plant
span dan al sy verdedigingsmeganismes
in om die denkbeeldige bedreiging af te
weer. ’n Sistemiese reaksie sorg dat kalsium
vrygestel word en deur die plant
beweeg, veral na dele wat ’n tekort mag
toon.
Met die verhoogde beweging van kalsium
regdeur die plant word ander
voedingstowwe outomaties ook beter
gesirkuleer, wat bydra tot sterker selstrukture,
beter groei en die opbou van
die plant se natuurlike weerstand.
Messenger se harpin proteïen help
ook die plant se wortelstelsel om weerstand
teen aalwurm te bied. Die middel
is in Amerika deur Cornell Universiteit
ontwikkel en deur Insect Science na
Suid-Afrika gebring.
Nog ’n wapen in die stryd teen swamsiektes
waarmee Technichem sy boere
toerus, is Abacus wat deur BASF
ontwikkel is.
Abacus is veel meer as ’n gewone
swamdoder. Dit het twee aktiewe
bestanddele, naamlik Piraklostrobien
(Strobilirien) en Epoksikonasool
(Triazool). Die swamdoder is ’n uitstekende
middel om noordelike blaarskroei,
grysblaarvlek en roes (asook sekere
ander siektes) in mielies te beheer.
Sojaboonregistrasie sluit in sojaroes en
Technichem bied boere die tegnologie om siektes te voorkom, opbrengste te
verbeter en winsgewend te boer!
Gewasproduksie
sclerotinia en al die belangrikste
grassiektes is op die etiket. Die dosis vir
al die gewasse vir siektebeheer is 1 liter
per hektaar.
Die werking van Abacus berus op
drie pilare :
1. Verhoogde doeltreffendheid in plantgroei
deur verbeterde fotosintese en
beter benutting van kunsmis.
2.Uitstekende siektebeheer van sigbare
siektes en lae-vlak of “sub-kliniese
siektes” wat nie gesien kan word nie.
3.Verhoogde spanningsverdraagsaamheid
in swak weersomstandighede
soos droogte, koue, hael
en te veel reën.
Dit is die soort spesialiteitsprodukte wat
Boet Wienand en sy span toegewyde
agente, in samewerking met BASF, trots
is om aan boere te bied.
Technichem rus boere toe
Die gedagte aan Technichem het in
1989 ontstaan toe die onttrekking van
Shell se landbouchemiese afdeling ’n
leemte gelaat het. Die maatskappy, met
sy hoofkantoor in die hartjie van die
landbou-wêreld te Viljoenskroon, dryf
van 1991 af handel.
Technichem se produkreeks en
ondersteuningsdienste het deur die jare
uitgebrei as gevolg van die toewyding
van sy kundige personeel en agente,
asook die ondersteuning van erkende
multinasionale en plaaslike maatskappye
soos Monsanto, BASF, Dow, Villa,
MASA en DuPont en verskeie ander
verskaffers.
Jan van der Merwe, Technichem se
tegniese bemarkingsbestuurder, sê die
agente, wat die grootste deel van die
somerreëngebied van Suid-Afrika
bedien, is altyd bereid om met boere te
gesels oor hulle probleme en spesiale
behoeftes en hulle kom gewoonlik met
’n Technichem-oplossing na vore.
Soos Boet Wienand sê: “Dit is vir ons
belangrik om ons boere toe te rus met
die beste tegnologie en diens, sodat
hulle siektes kan voorkom, oeste kan
verbeter en meer winsgewend kan boer.
Sonder ons boere het niemand van ons
’n toekoms in hierdie land nie.”
Vir meer inligting oor Technichem en
sy produkte, skakel die kantoor by
056-343-3444 of Jan van der Merwe
by 079-732-6060.
Besoek gerus ook die webwerf :
www.technichem.co.za.
www.proagri.co.za ProAgri 132 - Januarie / January 2011 17

Voorkoming is al uitweg
18
’n Paar kommerwekkende dieresiektes het aan die begin van hierdie
jaar kop uitgesteek. Twee van die siektes, Brucella melitensis en
slenkdalkoors kan ook na mense oorgedra word met ernstige gevolge.
Danksy tegnologie kan die siektes deur inenting voorkom word.
Brucella melitensis
deur Leon Kruger, Veeartsenykundige tegnoloog: LNR Diereverbeteringsinstituut, Irene
uister nou na my: Moenie brucel-
“Llose opdoen nie. Nie jy of jou vrou
of jou kind, of jou werker of jou os of
esel nie.”
So het my dosent die dag sy lesing
oor besmetlike misgeboorte of brucellose
afgesluit. Dit het nogal
geklink na een van die tien gebooie.
Twee jaar later het ek besef hoekom
hy dit so benadruk het, ek het Brucella
abortus-besmetting opgedoen en baie
siek geword. En noudat daar ’n geval
van Brucella melitensis in Sentraal-
Transvaal gevind is, voel ek om dit soos
dr Steyn ernstig te benadruk: Moenie dit
opdoen nie!
Ons almal ken of het al gehoor van
besmetlike misgeboorte of, soos die
wetenskaplikes dit noem, Brucella abortus.
Dit kom algemeen by beeste voor.
Die ekwivalent daarvan by skape en
bokke word Brucella melitensis genoem.
Die voorkoms daarvan was egter baie
minder algemeen as besmetlike misgeboorte
by beeste.
Vervolgens inligting betreffende
Brucella melitensis: Lees dit gerus want
volgens die Wêreldgesondheidsorganisasie
is dit ’n baie belangrike
diereparasietsiekte wat ernstige kliniese
siekte by mense kan veroorsaak, veel
ernstiger as wat die geval is met
Brucella abortus.
Soos reeds in die inleiding genoem,
word die siekte deur die bakterie,
Brucella melitensis, veroorsaak.
Besmettingsroete
Besmetting vind hoofsaaklik plaas via
die slymvliese, veral van die boonste
lugweë, en via die oogslymvliese.
Besmetting via die slymvliese van
geslagsorgane kan ook voorkom. Hoe
die bakterieë hulleself in die liggaam
vestig, hang af van die gasheer se
ouderdom, immuunstatus en dragtigheidstatus.
Indien die dier dragtig is,
versprei die besmetting na die baarmoeder,
maar limfknope en ander
organe (uier en milt) kan ook aangetas
word. Volwasse diere word gewoonlik
lewenslank besmet.
Siektetekens van Brucella
melitensis in kleinvee
Wanneer die woorde, besmetlike misgeboorte,
gehoor word, is die eerste teken
waaraan gedink word aborsies. By
Brucella melitensis is dit ook so. Die
siekte word gewoonlik in ’n kudde opgemerk
en gediagnoseer as die ooie begin
aborteer.
Daar word dikwels na verwys as ’n
aborsiestorm, wat beteken dat ’n groot
persentasie van die ooie aborteer. Dit
gebeur gewoonlik gedurende die laat
dragtigheidperiode van die ooie.
• Die nageboorte mag vassit.
• Vaginale uitskeiding kom voor en dit
is hoogs besmetlik.
• By manlike diere kan orgitis of
bybalontsteking voorkom.
• Artritis kan ook voorkom in sowel
manlike as vroulike diere.
Verspreiding van die siekte by
kleinvee
Kleinvee is kuddediere en wanneer een
ooi lam, is daar gewoonlik ’n paar ander
ooie wat aan die lam kom ruik of lek. In
die geval van ’n geaborteerde lam doen
hulle die besmetting op dié manier op.
Nageboortes wat vassit en vaginale
uitskeidings besmet ook die omgewing,
voer en waterbakke.
Ooie versprei die siekte ook deur
besmette melk en biesmelk aan lammers,
wat tot volwassenheid draers van
die siekte bly.
Ramme wat orgitis of bybalontsteking
het, kan die siekte deur middel van
besmette semen versprei.
Verspreiding van die siekte
by mense
Boere en plaaswerkers het maar altyd
stukkende plekke aan die hande. Wanneer
hulle besmette dooilammers met
die kaal hande hanteer, doen hulle dan
die besmetting op.
So ook is die geval wanneer ’n nageboorte
wat vassit met kaal hande
uitgetrek word.
Dit kan ook gebeur ook dat druppels
van besmette materiaal in die oë of
mond kan beland en so tot besmetting
kan lei.
Die inname van rou (ongepasteuriseerde
of ongekookte) melk wat
besmet is, is ook ’n oorsaak van
besmetting.
Wat om te doen as ’n aborsiestorm
voorkom
Dit is nou nie voorheen genoem nie,
Veeboerdery
Foto: JC Kruger
Geen abortus moet ooit met kaal hande
hanteer word nie. Dit kan die gevolg
van Brucella melitensis wees wat ernstige
gesondheidsgevare vir die mens
kan inhou.
maar onkunde is sekerlik ook een van
die redes waarom die siekte versprei,
van dier tot dier en van dier tot mens.
Geen abortus moet ooit met kaal
hande hanteer word nie. Probeer om
ander ooie van die abortus weg te hou
en verwittig onmiddellik die naaste
staatsveearts. Indien jy nie die
staatsveearts ken nie, verwittig die
naaste veearts; hy of sy sal die
staatsveearts kan kontak of self uitkom.
Die veearts sal dan die situasie
evalueer en indien hy of sy vermoed dat
dit besmetlike misgeboorte is, sal hy die
siekte volgens die betrokke wet by die
toepaslike direkteur aanmeld.
Deur die siekte aan te meld, kan dit
gekontroleer en uiteindelik beheer word
voordat dit deur die hele land versprei.
Wat om te doen indien potensieel
besmette materiaal hanteer is
Dit is belangrik om te weet dat daar ook
ander oorsake van aborsies is, en nie
almal is diereparasietsiektes nie. Indien
besmette materiaal sonder beskermende
toerusting hanteer is, moet die
hande deeglik gewas word.
As tipiese griepsimptome ervaar
word, moet ’n dokter geraadpleeg word.
Bosluitbytkoors en malaria het soortgelyke
simptome.
Die siektetekens kan enige van die
volgende insluit of in kombinasies
voorkom:
Koors, nagsweet, kouekoors, erge hoofpyn,
gewrigspyne, veral by die knieë en
elmboë, laerugspierpyn, algemene
swakheid en naarheid. Moenie uitstel as
sulke simptome voorkom nie: gaan
spreek die dokter dadelik en noem dat
Brucella melitensis-besmette materiaal
hanteer is.
ProAgri 132 - Januarie / January 2011 www.proagri.co.za

Slenkdalkoors slaan toe
ie gevreesde siekte, slenkdalkoors,
Dhet vanjaar reeds op ’n paar plekke
in die land uitgebreek. Die eerste
bevestigde gevalle is by Grootbrakrivier,
naby Mosselbaai, aangeteken.
Daarna is die boere in die
Bronkhorstspruit-omgewing gewaarsku
dat slenkdalkoors op ’n plaas in die
omgewing uitgebreek het en kort
daarna is bevestig dat dit ook by
Wellington toegeslaan het.
Kundiges het ’n paar weke gelede
gewaarsku dat slenkdalkoors onafwendbaar
gaan wees as gevolg van die nat
toestande. Die siekte word deur
muskiete oorgedra. Die virus tas skape,
bokke, beeste en sommige wildsbokspesies
aan.
Dit kan ook aan mense oorgedra
word wat in aanraking met die bloed of
liggaamsvloeistowwe van besmette
diere of karkasse kom. 26 mense is
verlede jaar aan slenkdalkoors dood.
Alle voorvalle van slenkdalkoors moet
aan ’n staatsveearts gerapporteer word.
Mense wat vermoed dat hulle die virus
onderlede het, moet dadelik met ’n geneesheer
in verbinding tree.
Mnr Willie Botha van Onderstepoort
Biologiese Produkte sê hulle het baie
entstof vir diere in voorraad. Daar is
lewende en dooie entstof beskikbaar,
asook die nuwe chloor 13-entstof. Die
groot voordeel van dié nuwe produk,
wat sewe jaar geneem het om te
ontwikkel, is dat dit ook aan dragtige
diere toegedien kan word.
Mnr Botha sê baie boere het teen die
einde van verlede jaar gehoor gegee
aan die oproep om hulle diere in te ent,
maar tot dusver vanjaar was dit nog
redelik stil. Die aanvraag het egter
toegeneem na die eerste gevalle
aangemeld is.
Hoe werk slenkdalkoors?
Diere word aanvanklik besmet as hulle
deur die muskiete wat die virus dra,
gebyt word. Diere wat so besmet is, dra
dan die virus aan ander oor wat met
geaborteerde fetusse en besmette
materiaal in aanraking kom.
Lammers en bokke jonger as twee
weke is baie vatbaar. Hulle word baie
gou siek, gewoonlik binne 24 tot 72 uur
na besmetting. ’n Hoë koors ontwikkel,
hulle is lusteloos en verloor hulle eetlus.
Tot 95% van aangetaste lammers kan
vrek.
Aangetaste skape is lusteloos met ’n
Selfs die pragtigste skape kan die prooi van die gevreesde slenkdalkoors word as
muskiete wat die virus dra hulle besmet.
Brucella melitensis (vervolg)
Die siekte kan ingewikkeld en kronies
raak, en vinnige doeltreffende
behandeling is van uiterste belang.
Om terug te gaan na die inleiding
toe: Moenie besmetlike misgeboorte
opdoen nie, nie jy of jou werker of jou
naaste of jou hond of jou esel of iets
van jou naaste nie.
Tref voorsorg deur jou kleinvee met
Brucella Rev 1-entstof te ent. Wees
deur Annemarie Joubert
net baie versigtig wanneer die entstof
hanteer word; dit is lewende entstof en
kan besmetting by die mens
veroorsaak.
Gaan lees gerus die inligting geskryf
deur dr Sunelle Strydom (BVSc) op die
SAVC-webblad (www.savc.co.za).
Geraadpleegde bronne
Brucellosis in sheep and goats. 2001.
European Commision: Scientific
hoë koors, traag om te loop, eet nie en
gooi op. Dragtige ooie aborteer en die
fetus ontbind gou. Vrektes onder skape
is so hoog as tussen 15% en 30% en
tussen 40% en 60% van dragtige ooie
kan aborteer.
By kalwers kom ligte kliniese tekens
en 10% tot 15% vrektes voor. By
volwasse beeste is die 10% tot 40%
van aborsies soms die enigste siektetekens.
Slenkdalkoors kom gewoonlik in die
laat-somer voor as dit warm en die
lugvogtigheid hoog is. Diere wat in die
somer in laagliggende dele by panne,
vleie en damme wei, loop die grootste
risiko om die siekte te kry.
In Suid-Afrika raak mense gewoonlik
besmet deur regstreekse aanraking met
die slenkdalkoorsvirus wanneer hulle
nadoodse ondersoeke op besmetlike
karkasse of geaborteerde fetusse doen
of in laboratoriums met die virus werk.
Dit is veral veeartse, veeboere en
plaaswerkers wat die gevaar staan om
besmet te raak.
Voorkoming en beheer:
• Dit is nie prakties moontlik om die
muskiete wat die slenkdalkoorsvirus
dra, uit te roei of te beheer nie.
Daarom is die immunisering van
beeste, bokke en skape die enigste
praktiese en werkbare beheermaatreël.
• Die lewende entstof wat deur Onderstepoort
Biologiese Produkte gemaak
word, kan in alle nie-dragtige beeste,
skape en bokke gebruik word en gee
goeie beskerming aan vee.
• Dragtige vee kan met die dooie
entstof ingeënt word. Dit is egter
duur en tydrowend om te produseer
en het ’n raklewe van een jaar.
• Die nuwe chloor13-entstof kan ook vir
dragtige diere gebruik word.
• Die dra van beskermende klere
wanneer nadoodse ondersoeke
gedoen word, is uiters belangrik.
• Melk vir menslike gebruik moet
gepasteuriseer word.
• Die toepassing van goeie insektebeheer
kan moontlik bydra tot voorkoming
van die siekte.
• Verskuif diere van laagliggende na
hoërliggende dele en keer dat hulle
naby vleie, damme en riviere wei
waar daar baie muskiete is.
Bronne: RPO Limpopo, Staatsveearts
Committee on Animal Health and Animal
Welfare (webtuiste). Beskikbaar by
http://ec.europa.eu/food/fs/sc/scah/out
59_en.pdf . Strydom, S. 2011. Brucella
melitensis – a forgotten disease?
(SAVC-webtuiste) beskikbaar by
http://www.savc.co.za. The Merck
Veterinary Manual online version. 2008.
Merck & Co. Inc. Whitehouse station,
N.J.USA.
www.proagri.co.za ProAgri 132 - Januarie / January 2011 19

20
ProAgri 132 - Januarie / January 2011 www.proagri.co.za

Successful meat goat
production – Albie Horn
DVS uitgegee deur Kejafa
Knowledge Works
Agrikyk & Lees
Dit is ’n baie goeie gedagte
om by iemand te leer wat nie
net boekekennis het nie,
maar ook in die praktyk
staan. Die sukses van hierdie
produksie lê daarin dat
die aanbieder sy onderwerp
ken en dat ’n mens letterlik
kan sien waarvan hy praat.
Dit is ’n produksie sonder
enige fieterjasies – ’n boer op sy
plaas wat oor sy boerdery praat en demonstreer wat hy
bedoel.
Die inligting is duidelik bedoel as inleidend vir iemand
wat met vleisbokke wil begin boer en raak verskeie aspekte
van vleisbokboerdery aan.
Sommige mense mag dalk die effense gestoei met die
Engelse grammatika en die uitspraak ’n bietjie steurend
vind (ons hoop die Afrikaanse weergawe is ook op pad!),
maar op stuk van sake gaan dit oor die inligting.
Albie Horn is ’n man wat sy bokke ken. Hy is veral
bekend as vestiger van die Kalahari Red-ras.
Die videoproduksie begin met ’n bekendstelling van die
verskillende vleisbokrasse wat almal ewe tuis lyk op Albie
se plaas naby Kuruman.
Daarna word onderwerpe bespreek soos behuising en
hanteringsgeriewe, hoe ’n ooi en ’n ram veronderstel is om
te lyk, teling en lamtyd, siektes en hoe om dit te behandel
en te voorkom, voedingsvereistes en laastens bestuur en
bemarking.
Daar is baie interessante wenke en praktiese demonstrasies
wat bokboerdery aansienlik makliker kan maak,
soos hoe om te verseker dat bokke wat nuut in ’n distrik
soos die Bosveld inkom, gouer die nodige weerstandbiedende
mikro-organismes opbou. Slag ’n aangepaste bok
en meng die
inhoud van die rumen met die nuwe bokke se voer –
sodoende kry hulle sommer gou die nodige bakterieë in.
Die tuisgemaakte kopklamp en die gebruik van ’n
gewone snoeiskêr om hoewe te knip, laat dit lyk of vleisbokboerdery
binne die gewone man se bereik is.
Successful Meat Goat Production – Albie Horn
Bestel by www.kejafa.co.za of by 014-577-005 teen R250
Wen
Successfull meat goat
production
deur een keer met jou muis te klik!
Al wat jy hoef te doen:
Kry ProAgri op Facebook/Bakkiesblad en
“Laaik” (like) ons.
(’n Mens vind ProAgri maklik deur in die
boonste soekspasie vir “ProAgri” te soek.)
Prystrekking vind op 15 Februarie plaas en die wenner
sal per Facebook/Bakkiesblad laat weet word.
Werfnuus: www.proagri.co.za
ProAgri spog met ’n pragtige vars webwerf propvol
nuus en foto’s. Besoek gerus ons werf of volg die
skakels om spesifieke artikels en berigte te lees:
Kyk al die water…
Al die reën wat van die begin van die
jaar af geval het, het tot skouspelagtige
tonele gelei, maar ook tot tonele
van rampe en verwoesting. Tik die
skakels hieronder in om na die foto’s te
kyk en berigte te lees:
http://bit.ly/waterfotos
http://bit.ly/waterskade
Styging in minimumlone
Plaaswerkers se minimumloon styg op
1 Maart 2011 met 4,5%. Die styging is
deur die Departement van Arbeid
aangekondig. Hoe raak dit jou? Lees
meer by: http://bit.ly/minimumlone
Wolboere glimlag breed
Die wolmark het die jaar met ’n kragtoer
begin en die aanwyser was na die
tweede veiling 32% hoër as die openingsvlak
en amper 18% stewiger as
op dieselfde veiling verlede seisoen:
http://bit.ly/wolprys
Nuwe wetgewing bedreig die
landbou
Voorgestelde wetgewing met
betrekking tot grondhervorming en
verblyfsekerheid bedreig die
voortbestaan van die landboubedryf.
Lees wat sê TLU SA daaroor:
http://bit.ly/nuwewetgewing
Safex toon ’n 12% styging in 2010
Al hoe meer boere maak van Safex
gebruik om prysrisiko te verminder.
Lees meer daaroor deur die volgende
skakel in te tik:
http://bit.ly/safexstyg
Boere word beroof deur roofdiere
Boere en die Wes-Kaapse omgewingsowerheid
is deur die provinsiale
minister van landbou aangesê om ’n
oplossing vir die roofdierprobleem voor
te lê. Roofdiere veroorsaak jaarliks R1,4
miljard skade aan die bedryf.
http://bit.ly/roofdiere
Boer in Georgië
Suid-Afrikaanse boere staan letterlik tou
om meer uit te vind oor landbougeleenthede
in Georgië. Besoek www.boers.ge
vir meer inligting of volg hierdie skakel:
http://bit.ly/boerdaar
Wat ’n skors(ie)!
Kyk gerus hoe lyk Hercules Smit se
reuse skorsie wat in sy groentetuin
opgeskiet het. Onthou ook die Goliat van
Gat-feeste waar vanjaar se grootste
pampoen gekroon gaan word. Die hooffees
in Pretoria is op 26 Maart by die
Pioniersmuseum in Silverton:
http://bit.ly/skorsie
www.proagri.co.za ProAgri 132 - Januarie / January 2011 21

Aan Jannie
deur GC en SB Hobson, uitgegee deur JL van Schaik (Bpk), Pretoria
Aan Jannie
Die breedte van ’n woelige hoofstraat
met ’n stuk varkwors afmeet, is mos
sommer ‘n gevaarlike besigheid!
Jou ma voel net omgekrap daaroor.
Sy sê dis ’n skandaal dat sulke
ontgroeningseremonies of wat julle die
dopery daar op die universiteit ook
noem, deur die professore toegelaat
word.
Vir my is daardie ontgroening-affêre
nie onnatuurlik nie. Het jy al opgemerk
as jy ’n vreemde bees onder ’n trop
plaasbeeste inja dat die laaste plaasbees
dadelik met gekromde rug
naderstaan?
As die vreemdeling vlug, gaffel hulle
hom in die verbyspring met die horings;
as hy hom teësit, pak hulle hom aan. Of
hy nou mak is of wild is, oud of jonk,
wit of swart, as hy maar vreemd is,
word hy gestamp en gestoot en met die
horings gesny dat die houe oor sy
ribbes lê.
By Joors Smit Mieliebult, op die
plaas, was ek eendag toe die ou ’n
varkie wat hy van ’n swarte gekoop het,
onder sy vetmaakvarke inja.
Die ou varkie was half hans en so
mak en onnosel as maar kan kom. Maar
hy was skaars in die vetmaakkamp of
die hare waai soos die ander hom met
die slagtande byloop. Ou Joors was
maar verplig om die ding uit te haal;
anders was hy morsdood.
Hoe meer uitgelate so ’n trop diere,
hoe swaarder kry die nuweling. Daarom
dat hy dit so hotagter het daar by julle
wat so in die fleur van julle leeftyd is.
As die droogte kom en die wêreld
druk, bedaar die beeste. Maar selfs by
die oudste en verstandigste onder ons
maak onbekend nog steeds onbemind.
Die stampe en stote van die lewe maak
ons net versigtiger; leer ons net om ons
22
oerdery is een van die sterkste voedingsare en stewigste hoekstene van ons letterkundige
Bskatkis. Dit bewys dat die boer nie net voedsel vir die liggaam produseer nie, maar ook
voedsel vir die gees.
Dit is geen wonder nie, want boerdery is die bedryf wat die reguitste denke, die taaiste
terugspringkrag en die suiwerste siel vereis van dié wat met hom gemoeid is. Boerdery bied
ook die verstommendste verwondering en die onverbiddelikste eis om nederigheid – alles die
materiaal waarvan die grootste letterkunde geskep word.
Een van die kosbaarhede wat boerdery in ons letterkunde gevestig het, is Aan Jannie,
briewe van ’n ou boer aan sy jong seun op universiteit. Hierdie boek is in die veertigerjare
van die vorige eeu uitgegee, maar die wysheid en pittigheid daarin is tydloos.
In die voorwoord skryf “Jannie” oor sy pa se briewe: “As ek party van die stukke so
beskou, lyk dit of hy maar sy gedagtes oor sake wat ek aangeroer het, vir my op skrif wou
stel. Aan ander stukke te oordeel het hy maar, pen in die hand, aan die oopwêreld sit en
dink, waarna hy al hoe meer en meer verlang het namate sy kragte afgeneem het en hy
begin besef het dat hy en Augus die muile nooit weer sou aankeer en inspan nie.”
Goeie nuus vir ons lesers is dat die hele boek, Aan Jannie, voortaan stuksgewys op ons
webwerf, www.proagri.co.za, gepubliseer sal word.
Hier is die eerste brief as ’n lusmaker.
gevoelens nie so vrye teuels te gee nie.
Ek is bly om uit jou brief te verneem
dat jy die stuk varkwors toe maar gaan
koop het en die straat afgemeet het.
Ons Steyns is verstandige mense. Hou
maar moed. Slegte moed, sê hulle, kom
vanself. Dit sal nie lank duur nie. Net
een van die dae trek jy ook soos hulle
aan, loop jy ook slenter-slenter hand in
die broeksak, kry jy die egte tropruik en
dan stoot die ander jou nie meer nie.
Dis maar stil hier op die plaas vandat
jy weg is. Maar jou ma is reg. Jy moet
ook kans kry, nie soseer om
boekgeleerdheid op te doen soos sy wil
hê nie, maar om mense te leer ken.
Miskien kry jy vir albei daar in die
Boland kans.
Maar as jy nie vir albei kans sien nie,
los dan maar liewer die boeke. Vir ’n
man soos jy wat nie met sy kop hoef te
verdien nie, is daardie baie boekgeleerdheid
onnodig.
Ek kom nou weer bedags op die
stoep. Die stootkarretjie wat jou ma laat
kom het, is ’n groot gerief en hier bo
van die stoep af kan ek darem op ’n
manier sien wat op die plaas aangaan.
Die bediende bring koffie. Jou ma
kom by my sit en kouse stop. As die
gesels opraak, lees ek. Maar selfs die
lees word naderhand vervelig, en nou
die dag wou jou ma weet waarom ek nie
maar af en toe skryf nie. Sy sê ’n man
wat lekker vertel, behoort ook lekker te
kan skrywe.
Vir daardie te-boek-stel van my
ondervindinge waarvan sy praat, het ek
regtig nie lus nie; ook nie die daartoe
nodige vaardighede met die gansveer
nie. Om die waarheid te sê, as ek so ’n
ruk geskryf het, word die ou hand sommer
so lam hier tussen die duim en die
voorvinger.
Jammer darem, want my spore lê
ver: die kaiingbulte oor tot onder op
Onseepkans; van Upington af ál met die
Molopo op; van Mamusa af
Morokwen oor die Kalahari
in; van Uitenhage na Brekfisvlei
en daarvandaan die
berge deur tot diep in die
kapok op Barkly-Oos;
Madeagam, Motsitlane en
die konvensielyn oor… te
voet, te perd met kar en
donkies, kar en muile, kar
en perde; met
ysterbande om die wiele,
met motorbande om die die
wiele; naderhand glad per
motor. Wat het die weelde
tog nie in my leeftyd toegeneem
nie!
Ek het geboer en
gespekuleer; skape en
beeste gekoop en verkoop;
perde, muile, donkies; geld
gemaak, geld verloor;
beeste uit Suidwes deur die
woestyn geja Vryburg toe;
troppe-troppe uit die
Protektoraat gesmokkel en
op Ramatlabama gaan laai…
Dit is half jammer dat ek so ’n hekel
aan die gansveer het.
As ek dan regtig te lui is om my
ondervindinge te boek te stel, sê sy,
moet ek darem skryf en my seun vertel
waar sy pa hom oral vasgeloop het. Dan
sal my seun van my ondervinding leer.
Maar jou ma verstaan die mensdom
nie. Al sou ek jou ook waarsku teen die
balk waarteen ek my kop gestamp het,
sou jy tog maar eendag jou eie kop teen
daardie einste balk gaan probeer, al sou
dit maar wees om te sien of die balk
werklik so hard is en of dit nie maar jou
pa se kop is wat so sag was nie.
Augus het vanmôre lank hier by my
staan en gesels. Hy het die saak nie
eintlik aangeroer nie, maar ek kon
sommer sien dat die rustige lewe hier
op die plaas, die lank op een plek bly
sit, die ou begin te verveel. Hy verbeel
hom dat dit net sy oubaas se siekte is
wat hinder; anders sou ons twee die
muile weer ’n slag aankeer.
Ek weet ook nie so bra of hy dit mis
het nie. ’n Mens is maar snaaks. Dis
ongerieflik op die wapad. Jy is naderhand
maar vader-dankie-bly om weer
by die huis te wees. Maar jy is skaars
uitgerus of die wêreld begin vir jou nou
word en jy dwing alweer die wapad in.
Daarom dat ek afgesien het van my
plan om jou ’n slag met Augus die
Noord-Weste in te stuur. Dis miskien
beter as jy nie van die wapad weet nie.
’n Boer moet kan stilsit. Sy plek is by sy
vee. Ver van jou goed en na aan jou
skade, sê die oumense, en verdraai “Ver
van jou God en na aan jou skande”.
Maar hulle weet waar hulle van praat.
Die boer se spoor op die land is tog
maar die beste kunsmis. Dis die baas se
oog wat die hings vetmaak, nie die
opdrag wat hy aan die staljong
gee nie.
Jou liefhebbende vader
ProAgri 132 - Januarie / January 2011 www.proagri.co.za

Nare waarheid
Hennie: “My droom is om ’n multimiljoenêr
te wees. Nes my pa.”
Heinie: “Is jou pa ’n multi-miljoenêr?
Hennie: Nee, maar hy droom daarvan.”
Kille logika
deur Dom Boer
Fortuinverteller 1: “Dis aangename weer wat ons deesdae het, nè.”
Fortuinverteller 2: “Ja, dit laat my dink aan die somer van 2055.”
Op ’n lentedag begin die slak teen die stam van
die appelboom opklim. ’n Mossie draai na sy maat
en sê: “Kyk hoe onnosel is daardie slak. Hy klim
teen die boom op en daar is nie eers appels aan
nie.”
Die slak hoor wat hy sê en antwoord: “Toe maar,
teen die tyd dat ek bo kom sal daar appels wees.”
www.proagri.co.za ProAgri 132 - Januarie / January 2011 23
Eina!
Die boer se boekhouding was in ’n chaotiese toestand. Hy vra ’n
boekhouer om daarna te kyk.
“Dis nie te erg nie,” sê die boekhouer. “As jy my R2 000 betaal, sal
ek al die probleme van jou skouers af neem.”
“Goed,” antwoord die boer. “Dis ’n ooreenkoms,” en hy begin deur
toe stap.
“Waar’s my R2 000?” vra die boekhouer.
“A,” antwoord die boer: “Dis jou eerste probleem.”
Werksoeker: “Hoeveel geld sal jy my betaal?”
Boer: “Vierhonderd rand per week.”
Werksoeker: “Vierhonderd rand per week? Dis ’n belediging!”
Boer: “Goed, ons maak dit dan vierhonderd rand per maand, dan
word jy darem nie so dikwels beledig nie.”
Nonsensies
Wat het agt bene, twee arms, twee vlerke en drie koppe?
– ’n Man op ’n perd met ’n hoender onder die arm.
Wat het die een spinnekop vir die ander spinnekop gesê?
– Welkom op my webwerf.
Wat noem jy ’n koei met losse sedes?
– ’n Melktert.
O, so manierlik
Die boer betrap twee knape wat oor sy plaas loop: “Haai, besef julle
dat julle oortree? Het julle nie die kennisgewing gesien nie?”
“Ja Oom,” antwoord die een, “maar heel bo-aan staan ‘Privaat’ en
toe wou ons nie verder lees nie.”
Hulle sê
agrilag
Hulle sê oor-, neus- en keelspesialiste se benaming vir mangels is
glo kontantgewasse.
Hulle sê daar is honde wat kan praat, maar dit is nie
die waarheid nie. As ’n hond vir jou sê hy kan praat,
dan lieg hy.
Hulle sê intuïsie is ’n vrou se vermoë om haar man te
weerspreek nog voor hy iets gesê het.
Speel saam en wen ’n musiekpiering
Stuur jou grappie of pittigheid saam met jou naam, adres en
telefoonnommer en gemerk, Agrilag, aan domboer01@mweb.co.za.
Die insender van die beste bydrae
ontvang ’n musiekpiering van Thys die Bosveldklong.

AgriGids
AgriTrader
Advertensiediens vir die boer
Advertising service for the farmer
60 000 eksemplare na aktiewe kommersiële boere landswyd
AgriTrader is ʼn uitstekende bemarkingsmeganisme om kopers en verkopers van lewendehawe, trekkers, voertuie, werktuie, en alle ander
landbou toerusng by mekaar uit te bring. Veeveilingsadvertensies in AgriTrader lok wye reaksie uit, probeer dit gerus.
Vir die bekosgbaarste advertensietariewe in Suid-Afrika, skakel:
Stefan van Wyk (Bloemfontein) 082-381-7563 | 051-446-0789 stefan@agritrader.co.za
Pieter Rall (Pretoria) 083-227-4333 pieter@proagri.co.za
24
ProAgri 132 - Januarie / January 2011 www.proagri.co.za

www.proagri.co.za
ProAgri 132 - Januarie / January 2011 25
AgriGids

AgriGids
26
ProAgri 132 - Januarie / January 2011 www.proagri.co.za

www.proagri.co.za
ProAgri 132 - Januarie / January 2011 27
AgriGids
GeneGids

GeneGids
Veilings
28
ProAgri 132 - Januarie / January 2011 www.proagri.co.za

www.proagri.co.za
ProAgri 132 - Januarie / January 2011 29
Veilings

www.proagri.co.za
ProAgri 132 - Januarie / January 2011 29
Veilings

www.proagri.co.za
ProAgri 131 - Desember / December 2010 27
Veilings