Graad 12 - Hoërskool Kempton Park

ONDERWYS
Departement:
Onderwys
Gauteng
Nasion ale
Senior Sertifikaat
Graad 12
Hoerskool Kempton Park
Geskiedenis
Vraestell
Rekordeksamen 2010
Punte: 150
Eksaminator: M. Labuscbagne
Tyd: 3 Uur
Moderator: S. van der Merwe
1 c.. " ," ~
, . - r ',.
I
Hierdie vraestel bestaan uit 10 bladsye en "n addendum van II bladsye.

Geskiedenis/V 1 Bl. 2 Rekord eks. 2010
Instruksies en Inligting
1. Hierdie vraestel bestaan uit VIER vrae gebaseer op die voorgeskrewe
Inheudsraamwerk vir 2010, waf soos volg is:
Vraag 1: Watter impak het die Koue Oorlog gehad op Vietnam?
Vraag 2: Hoe het Uhuru in die 1960's en 1970's in Afrika 'n
werklikheid geword?
Vraag 3: Watter vorme van Burgerlike Protes bet vanafdie 1960's
tot en met 1990 na vore gekom?
• Fokus 1960's: Burgerregtebewegings en Swartmagbewegings
in die VSA
Vraag 4: Watter vorme van Burgerlike Protes het vanafdie ]960's
tot en met 1990 na vore gekom?
• Fokus 1970's: Swartbewussynsbeweging in Suid-Afrika
2. Elke vraag tel 75 punte en begin met 'n sleutelvraag.
3. Kandidate moet TWEE vrae beantwoord. Elke vraag bestaan uit beide die
brongebaseerde vrae wat 45 punte tel en die uitgebreide skryfwerk wat 30 punte
tel.
4. In die beantwoording van vrae word daar van kandidate verwag om
toe passing van kennis, vaardighede en insig te demonstreer.
5. Kandidate wat die bronne as antwoorde oorskryf, sal benadeel word.
6. Skryf netjies en leesbaar.

Geskiedenis/VI BI.3 Rekord eks. 2010
Vraag 1: Watter impak bet die Koue Oorlog gebad op Vietnam?
Bestudeer Bronne lA, IB, Ie to en beantwoord die volgende vrae:
1.1. Verwys na Broo lA:
I.t.t. Bestudeer die kaart van Viltnam en gebruikjou eie kennis om die
~lings van die konferensie in Geneve ten opsigte van Vietnam te
verduidelik. (1x4)
1.2. Verwys na Bron 1B:
1.2.1. Wat verstaan jy onder die term "'Domino Teorie"? (lu)
1.2.2. Verduidelik watter impak die Domino Teorie op die verhoudiug tussen
die Weste en die Ooste gehad het. (2x2)
1.3. Verwys na Bron JC, ID en IE:
1.3.1. Wat het die Amerikaanse regering hedoeJ toe hulle gepraat het van die
veroweriog van die Vietnamese volk se "'hart en gees"'? (113)
1.3.2. In Bron Ie beweer die skrywer dat die'" Amerikaners nie geweet het hoe
om dit te doen nie." Hoe iIIustreer die spotprent in Bron 10 dit? Gee
duidelike voorbeelde uit die spotprent. (3d)
1.3.3. In die konteks van" om hart en gees te verower" (Bron IC) lewer
kommentaar op die foto in Bron tEo (3x2)
1.4. Verwys na Bron 1F:
1.4.1. Die skrywer van die artikel maak melding van "strategiese gehuggies" en
president Kennedy het dit beskryf as "veilige dorpies." Wat was die doel
met hierdie gehuggies? (2x2)
1.4.2. Om watter rede was dit nie 'n sukses nie? (2x2)
1.4.3. Watter faktore word door die bron aangegee as redes hoekom die VSA
die oorlog in Vietnam vertoor het. (3x2)

Geskiedenis Vr/1 RI.4 Rek. Eks. 2010
1.5. Verwysna Bron 1G
1.5.1. Watte.· boodskap probeer die spetprenttekenaar oordra in die bron?
(2xl)
1.5.2. Wat verstaan jy onder die konsep van "Vietnamisering"? (1x3)
1.6. Uitgebreide Skryfwerk
Beantwoord ofVraag 1.6.1. of 1.6.2. Moenie al twee vrae beantwoord nie.
Die lengte van die skryfstuk (opstel) moet ten minste twee bladsye lank wees.
1.6.1. 8espreek die begrip "Koue Oorlog" en verduidelik hoe die burgereorlog
in Vietnam in 'n groot Koue Oorlog-kontlik ontwikkel het. ( 30 )
OF
1.6.2. Gebruik die bronne en jou eie kennis en skryf 'n artikel vir jou skool se
historiese tydskrifwaarin jy Vietnam ontleed as 'n groot politieke verleentheid
vir Amerika. ( 30 )
(45)
[ 75 J

GeskiedenislVI BI.5 Rekord eks. 2010
Vraag 2: Hoe is Patrice Lumumba se bewind in die stryd om Uhuru
(vrybeid) in die Kongo ondermyn?
Bestudeer Bron 2A, 2B, 2C en 2D en beantwoord die volgende vrae.
2.1. Verwys na Bron 2A.
2.1.1. Wat, volgens hierdie bron, het Lumumba se lot beklink? (hI)
2.1.2. Verduidelik die tenn neo-kolonlale staat in jou eie woorde. (h2)
2.1.3. Waarom is Lumumba as 'n "struikelblok" deur Westerse betange
beskou? (h2)
2.1.4. Hoe dink jy is die onafbanklikheid van die Kongo deur Belgie en die VSA
ondennyn? (lI2)
2.1.5. Hoe het Brussel en Washington op die nuus van Lumumba se dood
gereageer? (1x2)
2.2. Gebruik Bron 2B.
2.2.1. Watter boodskap wi) die spotprenttekenaar eordra 001' die rol van die VN
in die krisis in die Kongo? (lx2)
2.2.2. Gebruik hierdie bron en jou eie kennis en verduidelik die akkuraatheid
van die spotprent in die uitbeelding van Lumumba se arrestasie. (2x2)
2.3. Vergelyk Bron 2A en 2B. Hoe ondersteun die inligting in Bron 2A die
bewyse wat in Bron 2B uitgebeeld word? (2x2)
2.4. Bestudeer Bron 2C.
2.4.1. Gebruik hierdie bron en jou eie kennis en verd uidelik of daar regverdigmg
was vir die verwysing na Lumumba as 'n "Afrika Fidel Castro." (lx3)
2.4.2. Verduidelik hoe die VSA se posisie deur die moord op Lumumba in gevaar
gestel is. (Ix2)
2.4.3. Waarom dink jy het Devlin nie die opdragte van sy hoofde uitgevoer nie?
h2)
2.5. Vergelyk Bron 2A en Ie. Wat is die ooreenkomste tussen hierdie twee
bronne met betrekking tot die gebeure wat tot Lumumba se dood gelei het? (2x 1)
2.6. Gebruik Bron 2D.
2.6.1. In sy laaste brief aan sy vrou was Lumumba se passievolle visie vir sy land
steeds duidelik. Gebruik inligting uit hierdie bron om Lumumba se visie te
verduidelik. (h2)
2.6.2. Wat se die brief vir jou van Lumumba se karakter? (Ix2)

Geskiedenis/VI BI.6. Rekord eks. 2010
2.6.3. Verduidelik die bruikbaarheid van hierdie brief vir 'n historikus wat die
gebeure wat tot Lumumba se dood gelei het, bestudeer. (2x2)
2.7. Gebruik al die bronne en jou eie kennis en skryf 'n paragraafvan ongeveer
SES reels (60 woorde) om te verduidelik waarom die toekenning van
onafltanklikheid aan die Afrika-kolonies in die 1960's en 1970's hulle nie totaal
vrygemaak het nie. ( 6 )
2.S. Uitgebreide Skryfwerk
(Jou antwoord behoort ongeveer TWEE bladsye lank te wees.)
Beantwoord EEN van die volgende vrae: VRAAG 2.8.1. OF 2.8.2.
2.S.1. Verduidelik hoe Lumumba se bewind in die stryd om uhurn (vryheid) in
die Kongo ondermyn is. ( 30 )
2.S.2. Gebruik al die bronne en jou eie kennis en skryf 'n verslag vir jou
plaaslike koerant waarin jy op die volgende steUing reageer:
"Die opkoms van Lumumba as 'n leier van 'n onafhanklike Kongo is as 'n
emstige bedl'eiging deur Westerse magte gesien.'" ( 30 )
OF

Geskiedenis/V1 BI.7 Rekord eks. 2010
Vraag 3: Burgerlike verset in die VSA: Hoe het die 1956
Montgomery Busboikot aanleiding gegee tot die Burgerregte
Beweging in die VSA?
Cebruik Bronne 3A, 3B, 3een 3D om die volgende vrae te beantwoord.
3.1. Verwys na Bron 3A.
3.1.1. Verduidelik hoe Rosa Parks die rassistiese wette in Montgomery trotseer
het. (1x2)
3.1.2. Verduidelik die idee wat baie mense bet van wat in die bus gebeur het.
(2x2)
3.1.3. Verduidelik waarom 'n historikus, wat meer oor hierdie insident probeer
uitvind, die bron nuttig sal lind. (2x2)
3.2. Gebruik Bron 3D.
3.2.1. Verduidelik hoe die foto, die weergawe wat deur Rosa Parks in Bron 3A
gegee is, bevestig. (Ix2)
3.2.2. Watter indruk kry jy van Rosa Parks se houding in die foto? (1x3)
3.3. Lees deur Bron 3C.
3.3.1. Watter bewyse is daar dat die boikot goed georganiseerd was? (2x2)
3.3.2. Watwas die Afro-Amerikaners veronderstel om te doen as alternatief vir
busvervoer? (3x1)
3.3.3. Verduidelik of die historikus, wat die Montgomery busboikot bestudeer,
hierdie bron betroubaar sal vind. (2x2)
3.4. Raadpleeg Dron 3D.
3.4.1. Volgens jou kennis, verduidelik wat bedoel word met Jim Crow wette.
(Ix3)
3.4.2. Verduidelik waarom die beginsel van geweldloosheid 'n rol in hierdie
protes-aksie gespeel het. (2x2)
3.4.3. Verduidelik hoe die Montgomery busboikot die houding van Afro-
Amerikaners in die VSA verander het. (2x3)

Geskiedenis/Vl bl.8 Rekord eks. 2010
3.5. Deur al die bronne en jou eie kennis te gebruik, skryf 'n paragraaf van
ongeveer 7 reels (80 woorde) oor die redes waarom Afro-Amerikaners in
Montgomery die busboikot geml het in 1956. (6)
(45]
3.6. Uitgebreide Skryfwerk
Die lengte van die opstel moet ten minste 2 bladsye wees.
Beantwoord EEN van die volgende vrae: Vraag 3.6.1. OF 3.6.2.
3.6.1. Die Montgomery busboikot het aanleiding gegee tot die Burgerlike
Beweging in die VSA.
Stem jy saam met hierdie stelling? Bespreek krities. (30)
OF
3.6.2. Deur al die bronne en jou eie kennis te gebruik, verduidelik hoe die
verskillende vorms van geweldlose protes gebmik is om verandering vir Afro-
Amerikaners teweeg te bring. (30)
[ 751

GeskiedenislV 1 bl.9 Rekord eks, 2010
Vraag 4: Die Swartbewustheidsbeweging in Suid-Afrika: Hoe het
Steve Biko Swart Bewustbeid in Suid-Afrika in die 1970's beinvloed?
Gebruik Bronne 4A, 4B, 4C en 4D om die volgende vrae te beantwoord.
4.1. Venvys na bron 4A.
4.1.1. Volgens hierdie bron, watter groep swart mense was die gretigste om
Swart Bewustheid te ondersteun? (lx2)
4.1.2. Dui aan hoe mense hulselfkon voorberei vir die Bevrydingsbeweging,
volgens Biko. (2x1)
4.1.3. Lewer kommentaar op die beperkings van hierdie bron vir 'n historikus
wat die Swart bewustheidsbeweging bestudeer. (2x2)
4.2. Gebruik Dron 4D
4.2.1. Verduidelik wat jy verstaan onder die stelling: "Steve Biko was Swart
bewustheid: " (Ix3)
4.2.2. Gee jou persoonlike opinie 001" die veroordeling deur Swart Bewustheidsdenkers
van swart mense wat hul kinders wit name gee, hul hare laat reguit
maak en rome aansmeer wat hul velligter maak. (2x2)
4.2.3. Verduidelik of 'n historikus wat Steve Biko en Swart Bewustheid
bestudeer Harry Mashebeta se idees betroubaar sal vind, (2x2)
4.3. Vergelyk Bronne 4A en 4B en noem watter Swart Bewustheids-idees die
twee bronne in gemeen het. (2x2)
4.4. Lees deur Bron 4C
4.4.1. Verduidelikjou opinie aangaande die skrywer se stelling dat Biko een van
die grootste figure in Suid-Afrika se apartheidstryd was. (lx3)
4.4.2. Verduidelik waarom dit nuttig kan wees vi.' geskiedenisstudente om' 'I
Write What I Like" te lees. (2x2)
4.5. Bestudeer Dron 4D
4.5.1. Wat was die bedoeling met hierdie spotprent? (lx2)
4.5.2. Wat stel die spotprenttekenaar voor oor die 1'01 van Swart Bewustheid in
Suid-Afrika vandag? (Ix3)

Geskiedenisl VI BI. 10. Rekord eks. 2010
4.6. Deur al die bronne en jou eie kennis te gebruik, skryf 'n paragraaf van
ongeveer 10 reels (100 woorde) waarin jy die idees van die Swart Bewustheidsfilosofie
verduidelik. (10)
(45)
4.7. Uitgebreide Skryfwerk
Die lengte van hierdie opstel moet ten minste 2 bladsye wees.
Beantwoord EEN van die volgende vrae: Vraag 4.7.1. OF 4.7.2.
4.7.1. Verduidelik hoe Steve Biko en die Swart Bewussynsbeweging die
Apartheidsregime uitgedaag het. (30)
OF
4.7.2. Gebruik al die bronne en jou eie kennis om 'n artikel te skryf vir
insluiting in 'n Vrybeidsdag publikasie oor Steve Biko se bydrae tot die Swart
Bewustbeidsbeweging en die bevryding van Suid-Afrika. (30)
[751
Totale Punte [1501

Onderwys
Departement
Onderwys
Gauteng
Nasion ale
Senior Sertifikaat
Graad 12
Hoerskool Kempton Park
Geskiedenis
Vraestell
Rekordeksamen
ADDENDUM
Hierdie ADDENDUM bestaan uit J3 bladsye.

Graad 12 Rekordeksamen VI= 2010 ADDENDUM hl.2
Vraag 1: Die impak van die Koue Oorlog op Vietnam
Bron IA
'n Kaart, aangepas uit Essential Modern World
History, wat die verdeling van Noord-en Suid-
Vietnam aantoon.
Andaman Sea
South China Sea
Bron 1B: '0 Illustrasie wat die Domino Effek aantoon.

Graad 12 Rekordeksamen VI = 2010 ADDENDUM BI.3.
Bron LC: 'n Historikus verduidelik die beleid van "hart en gees."
Die Amerikaners het op 'n vroee stadium besef dat die oorlog net gewen kon
word deur die ondersteuning van die Suid- Vietnamese kleinboere. Hierdie beleid
is die verowering van die "hart en gees" van die volk genoem. Die probleem was
dat die Amerikaners nie geweet het hoe om dit te doen nie en die regeerders van
Suid- Vietnam wou dit nie doen nie.
Bron ID: 'n Amerikaanse spotprent geneem nit World Powers in the
Twentieth Century wat kommentaar lewer op Amerika se
betrokkenheid in 1969.
Dit is vlekbestand, krimpbestand,
kleurvas, warm in die winter
en koel in die somer,
dis geskik vir skool, sokker en
Amerikaanse voetbal.

Graad 12 Rekordeksamen VI = 2010 ADDENDUM Bl. 4
Bron IE:'n Amerikaanse soldaat gebruik sy Zippo sigaretaansteker
om 'n Vietnamese hut aan die brand te steek tydens 'n "soek - en
vernietig"-sending.
Bron IF: 'n Historiese interpretasie van die Amerikaanse militere
strategie.
Amerikaanse pogings tot teeninsurgensietaktieke het misluk, soos seek-envernietig-sendings
en die beleid van "strategiese gehuggies." LugbomaanvaUe,
soos Rolling Thunder, was onvanpas teen 'n landelike gebaseerde ekonomie soos
die van Noord-Vietnam. Die deurslaggewende kwessie van guerrillaoorlogvoering
is dat die sukses daarvan atbang van die ondersteuning van die
plaaslike bevolking. Die Amerikaanse strategie het dit klaa"blyklik nooit in
aanmerking geneem nie, en eerder op hul voortreflike militere tegnologie
staatgemaak. In hierid esin word die Vietnam-oo.-Iog as 'n tragedie vir die VSA
beskryf omdat hul militere beleid die kiem van hul eie mislukking bevat het. Die
oorlog kon nie gewen word nie; dit is bloot uitgerek omdat die Amerikaanse
regering geweier het om op te gee.

Graad 12 Rekordeksamen V1 = 2010 ADDENDUM bl. 5
Bron 1G: 'n Spotprent wat kommentaar lewer op Vietnamisering,
soos geneem uit The World Since 1914.

BRON 2A
Graad 12 Rekordeksamen VI = 2010 ADDENDUM BI.6
Vraag 2: Afrika - Uhuru
Die volgende is In uittreksel uit Ludo de Witte se boek, The Assassination of Patrice
Lumumba. Lumumba was die eerste verkose eerste minister van die Kongo. Hy was
slegs vir twee maande eerste minister voordat hy uit sy pos verwyder en vermoor is.
Lumumba se lot is tydens die Kongo se onafhanklikheidsvieringe op 30 Junie 1960
beklink, toe hy die wrede brutaliteit en onmenslikhede wat die Kongolese onder die
Belgiese koloniale bewind beleef het, op 'n passievolle wyse veroordeel het. Dit was
Lumumba se visie om In verenigde Kongo te bou; hy was per slot van rekening In
baanbreker [pionier] vir Afrika-eenheid. Sy vermoe om te verpolitiseer en die m assas
radikaal te be"invloed, was In gevaar vir die Belgiese idee van 'n neo-koloniale staat
waarin hulle kon voortgaan om die ware beheer uit te oefen. Westerse belange in die
Kongo moes ten aile koste beskerm word. Lumumba was In struikelblok vir hierdie
scenario.
In Krisis het ontwikkel toe die koperryke Katanga, onder Moise Tshombe, besluit het om
weg te breek. Die kopermyne is deur die Belgiese Union Miniere [Unie van Mynwese]
besit. Die mynmaatskappy en Belgiese troepe het die onafhanklikheid van Katanga en
Tshombe ondersteun. De Witte het geglo dat [Belgie] die meesterbrein agter Katanga se
wegbreek [afstigting] was. Lumumba het Katanga se wegbreek teengestaan en besluit
om geweld te gebruik om Katanqa terug te bring. Hy het Belgiese diplomate geskors,
hom op die Verenigde Nasies beroep om die nuwe onafhanklike staat te verdedig en het
steun van die Sowjet-Unie aanvaar. Paranoia (vrees) in die Weste, spesifiek in
Washington [VSA] en Brussel [Belqie], het bepaal dat stappe gedoen moes word. Die
Belgiese minister v ir Afrika-sake, h et Idefinitiewe u itskakeling' [totale verwydering/dood]
geeis. D ie V N het d ie Weste 9 esteun, K atanga e rken eng eglo dat Lumumba polities
verstoot moes word en dat dit nie nodig was vir die VN om betrokke te raak nie.
Lumumba is deur Joseph Mobutu, wat later president Mobutu Sese Seko geword het,
gearresteer. Die Beige het 'n meer beslissende einde qeeis - hulle wou Lumumba aan sy
mees geswore vyand, Moise Tshombe, laat uitlewer. Dit was in werklikheid In
doodsvonnis. Lumumba is op 17 Januarie 1961 deur In vuurpeloton vermoor. Vir drie
weke lank is niks gese nie. Met die aankondiging van sy dood op die Katangese radio, is
aangevoer dat hy probeer ontsnap het en dat hy deur woedende dorpenaars vermoor is.

BRON 28
Graad 12 Rekordeksamen Vi = 2010 ADDENDUM RI. 7
'n Spotprent deur Leslie Illingworth wat die rot van die VN gedurende die Kongolese
krisis in die vroee 1960's toon. Let op die woord 'VN' op die hoede van die figure links
boo Die mense regs in die spotprent is ondersteuners van Mobutu. Die opskrif in die
agtergrond lees: VN Kongo Beheerpos.
,
1 __

BRON2C
Graad 12 reko r deksamen VI = 2010. ADDENDUM bL. 8
'n Aangepaste uittreksel uit 'n artikel deur Stephen Weissman vir die Washington Post
in Julie 2002. Weissman se artikel verwys na getuienis wat uit geklassifiseerde
dokumente verkry is en onthul hoe die CIA [Central Intelligence Agency] beplan het am
Lumumba dood te maak. Larry Devlin was 'n CIA-agent.
... die Eisenhower-administrasie het Lumumba as 'n Afrika Fidel Castro [rewolusionere
Kubaanse leier wat die VSA uitgedaag het] beskou en was bekommerd dat hy in die
rigting van die Sowjette oorhel.
Daar is 'n buisie giftige tandepasta aan Devlin gegee wat in Lumumba se badkamer moes
beland. Devlin is met afgryse vervul deur hierdie plan. 'Ek het nooit 'n sluipmoord
voorgestel of geglo dat dit raadsaam is nie,' verklaar hy nou. 'Die tandepasta het nooit in
Lumumba se badkamer beland nie. Ek het dit in die Kongorivier gegooi toe die
bruikbaarheid daarvan verval het.' .
Devlin se hy het vermoed dat die opdrag om Lumumba te vermoor direk vanaf president
Eisenhower gekom het. In Augustus 2000 is Devlin se vermoede amptelik deur
Washington bevestig - die opdrag het van die president gekom.
BRON2D
Hierdie is 'n uittreksel uit Patrice Lurnurnba se laaste brief wat hy aan sy vrou voor sy dood
geskryf het.
My Iiewe vrou
Ek skryf sonder om te weet of jy dit ooit sal ontvang en of ek steeds lewend sal wees as jy
dit lees ... Waarvoor ons vir ons land gehoop het, sy reg tot 'n eerbare lewe, tot 'n
onbevlekte waardigheid, vir onafhanklikheid sonder beperkings, is nooit deur Belgiese
kolonialisme en sy Westerse bondgenote begeer nie ... Dood of lewend, vry of opgesluit,
is dit nie ek wat saak maak nie, dit is die Kongo ...
Geskiedenis sal eendag seevier: dit sal nie die geskiedenis wees wat in Brussel, Parys,
Washington of die Verenigde Nasies geleer word nie, maar die geskiedenis wat in lande
onderrig word wat hulleself van kolonialisme en sy marionette bevry het. Afrika sal sy eie
geskiedenis skryf - 'n geskiedenis vol glorie en waardigheid.

C.', 12 Rekordeksamen VI = 2010 ADDENDVM BI. 9
Vraag 3: Hoe het die 1956 Mon tgomel')' Busboikot tot die
Burgerregte Beweging in die VSA gelei?
Bron 3A: Rosa Parks is op 1 Desember 1955 in Montgomery,
Alabama, gearresteer. Sy verduidelik war gebeur het in 'n onderhoud
met "n verslaggewer baie jare na die voorval,
Ek is op 1 Desernber 1955 gearresteer, omdat ek nie WOlJ opsraan op bevel van
die busbestuurder nadat die sitplekke vir' blankes VOOl' in die bus almal geneem
was nie. En natuurlik, ek was nie voor in die bus soos baie mense geskryf en gese
het ek was nie - dat ek op die bus geklim en die voorste sitplek geneem het, maar
ek het nie, Ek het 'n sitplek net agter die blankes s'n geneem, om die waarheid te
se, die laaste sitplek, 'n Man het tangs die venster gesit, en ek het 'n paadjiesitplek
geneem, terwyl twee vroue oorkant gesit het. Ons het ongehinders gery
tot ongeveer die tweede of derde stop, toe on klompie blanke mense op die bus
klim en 'n man moes bly staan. Toe die busbestuurder sien dat hy sraan, het hy
ons beveel om op te staan en ons sitplekke aan hom af te staan. Hy het daama
verwys as voorste sitplekke. Toe die ander mense - na 'n bietjie weifelagtigheid -
opstaan, wou hy weet of ek ook gaan opstaan, wat ek nie van plan was om te
doen nie. Hy het gese dat hy my sallaat arresteer, en ek het vir hom gese hy kan
dit maar doen. En natuurlik het hy.
Bron 3B: Rosa Parks se uitkenningsfoto by die Montgomery,
Alabama, polisiestasie in 1955. Die foto is geneem uit www.
Tatteredcoat.com.

Graad 12 Rekordeksamen VI ADDENDUM bl. 10.
Bron 3C: Teen die oggend na Rosa Parks se arrestasie was 52 000
pamflette reeds gedruk, waarop aile Montgomery swart mense gevra
is om nie op die open bare busse te ry op 5 Desember nie, die dag van
haar verhoor. Dit is wat op die pamflet gestaan het.
Moenie die bus werk toe, skool toe of enige ander plek heen neem op Maandag, 5
Desember nie. Nog 'n Negervrou is gearresteer en in die tronk gegooi, omdat sy
geweier het om haar sitplek af te staan. Moenie die busse gebruik nie. As jy
werk, neem 'n taxi, of deel 'n rygeleentheid, of stap. Kom na 'n
massavergadering, Maandag om 7 nm by Holtstraat se Baptiste Kerk vir verdere
instruksies.
Bron 3D: Die volgende uittreksel fokus op die belangrikheid van die
Montgomery busboikot in die konteks van die Burgerregte Beweging.
Die Montgomery Busboikot was belangrik, want dit was een van die eerste
georganiseerde en groot bewegings van die Afro-Amerikaners in die 20ste eeu.
Die boikot het gehelp om swart Amerikaners op groot skaal te verenig en het hul
weer 'n kans gegee om hoop en geloof in geregtigheid te he. Sedert emansipasie
het baie swart mense gevoel dat hulle benadeel en mishandel is en dat hulle nooit
in die Amerikaanse samelewing sal inpas nie. Die Jim Crow-wette het hierdie
gevoeJ van nie-aanvaarding versterk. Baie swartes, moeg van baklei, het
eenvoudig toe opgegooi. Maar toe die boikot begin, was baie mense weer
gemotiveerd. Jonk en oud was gereed vir verandering.
Die feit dat die Montgomery busboikot gebaseer was op geweldlose beginsels en
gelei is deur kerkleiers, soos Martin Luther King, het bygedra tot die sukses
daarvan. Die geweldlose beginsel het die steun van wit liberals, sowel as
nasionale en internasionale leiers, getrek.
As die beweging ander metodes as geweldloosheid gebruik het om sy doelwitte te
bereik, sou dit moontlik nie so effektief gewees het nie. Die leerstelling van Iiefde
bet die boikot uniek gemaak en het die swart gemeenskap geinspireer om verenig
te staan in hul stryd teen ongeregtigheid,
Die boikot bet 'n belangrike verandering in Afro-Amerikaners gedemonstreer.
Hulle het opgestaan teen verdrukking en was verenig vir die elf maande wat die
boikot geduur bet. Die Montgomery busboikot bet gedien as 'n katalisator vir die
burgerregte beweging.

Graad 12 Rekordeksamen VI = 2010 ADDENDUM BI. 11
Vraag 4: Hoe bet Steve Biko Swart bewustheid in Suid-Afrika
beinvloed in die 1970's?
Bron 4A Dit is 'n uittreksel uit 'n boek, deur die joernalis Graham
Leech oor sy ervarings in Suid-Afrika. Graham Leech was die Suid-
Afrikaanse Radiokorrespondent vir die Britse
Uitsaaikorporasie(BBC) en het oor die gebeure gerapporteer soos
wat dit ontvou het in 1976 en 1977.
Biko se bydrae tot die geskiedenis van swart nasionalistiese idees was om die 1"01
van die swart man in die vryheidstryd te benadruk, en om swart mense aan te
moedig om hul identiteit te vind en te bewaar. Alhoewel nie anti-blank nie, het
Biko se leers telling daarna gestreef om die swart man se afhanklikheid van die
sosiale en kulturele omgewing van die heersende wit klas te beeindig. Dit het
sterk eggo's van die Swart Mag-beweging in die VSA gehad. Tydens die laat
1960's en vroee 1970's het die Swart Bewustheidsideologie wyd byval gevind
onder die meer geletterde swart klasse, wat begin vorm het ten spyte van die
swartes se minderwaardige opvoedkundige geleenthede, vergelyke met die van
die blankes,
Bron 4B: Hierdie skets van Steve Biko is geskryf deur Harry
Mashebela in A People on the Boil: Reflections oor Junie 1976 en
daarna.
Op 'n manier was Steve Biko Swart Bewustheid. Hy het immers die konsep
daargestel. Hy het besef dat swart mense bang, verskriklik bang vir blankes was;
dat dit hierdie vrees en gevoel van minderwaardigheid was wat nie net
vereo rsaak het dat hulle hulself verag het nie, maar dat hulle bewe en kruip in
die teenwoordigheid van blankes. Swart Bewustheid het van swart mense verwag
om van die vrees, die gevoel van minderwaardigheid, die swak selfbeeld ontslae
te raak, om trots te wees op wie en wat hulle is en om hulle eie kultuur, tradisies
en geskiedenis te waardeer; om te breek met die gewoonte om hulself deur die oe
van hul onderdrukkers te sien; om 'n nuwe uitkyk te ontwikkel waarin hulle
hulself deur hul eie oe sien.
Swart Bewustheid was byvoorbeeld sterk gekant teen die gee van wit name aan
swart kinders. So was die reguit maak van hare en die aansmeer van rome om
die vel ligter te maak gesien as 'n begeerte om "wit" te Iyk. Die term "nieblank,"
wat algemeen deur blankes gebruik is wanneer na mense van kleur
verwys is, was gesien as hoogs afbrekend, en as sulks onaanvaarbaar. "Ons is
swart. Ons wit he almal, blankes ingesluit, moet so na ons verwys," het Biko en
sy luitelante aangedring, en het verduidelik dat die term "swart" na al die
onderdruktes in die land verwys: Afrikane, KJeuriinge en Indiermense .... Swart
het die strydkreet vir eenheid en solidariteit in die vryheidstryd geword.

Graad 12 rekordeksamen VI =2010 ADDENDUM bl. I2
Bron 4C: "n Bespreking van die boek, I Write What I Like, van die
tuisblad van die Universiteit van Chicago.
"Die dodelikste wapen in die hand van die onderdrukker is die gees van die
onderdrukte." Soos al Steve Biko se geskrifte getuig hierdie woorde van die
passie, moed en skerp insig wat hom onderskei het as een van die greorste figUl"e
in Said-Afrika se stryd teen apartheid. Dit reflekteer ook sy oortuiging dat swart
mense in Suid-Afrika nie bevry kan word, mits hulle nie saamstaan om die
kertings van onderdanigheid te verbreek nie. Dit was 'n sleutelbeginsel van die
SWaIi Bewustheidsbewegiug wat hy help stig het.
I Write What I Like bevat 'n 'u keur van Biko se geskrifte vanaf 1963, toe hy
president van die SA Studente-organisasie geword het, tot 1972, toe hy verbied is
om verder te publiseer, Die versameling sIuit ook "II voorwoord ill demo
Aartsbiskop Desmond Tutu; 'n Inleiding deur Malusi en Thoko Mpumlwana,
wat albei saam met Biko by die Swart Bewustheidsbeweging betrokke was: 'II
hnldeblyk aan Biko deur Vader Aelred Stubbs, sy jarelange pastor en vriend; en
'n nuwe voorwoord deur Professor Lewis Gordon.
Biko se geskrifte sal enigeen wat betrokke is by kwessies van rassisme, postkolonialisme
en swart nasionalisme opvoed en inspireer.

Graad 12 Rekordeksamen VI = 2010 ADDENDUM BI. 13
Bron 4D: "n Spotprent demoBrandon, wat kommentaar fewer op die huidige
status van Swart Bewustheid in Suid-Afrika,
OtiShertloetft
hierdie oorgebruikte
deurgatlg ter ere
vaa eetl van
ens geestelike
vaders
ANC
Ideologiese
Landopvulling
_••. '''I}-,.
"''':'.