laboratorium Bioveiligheid in het

8
Werken met ‘naakt’ DNA
We worden in onze leefomgeving dagelijks geconfronteerd met DNA. In
het laboratorium wordt vooral gewerkt met DNA in de vorm van plasmiden,
gedigesteerd DNA, of primers. DNA op zich is ongevaarlijk. Maar toch
is het werken met DNA niet altijd ongevaarlijk. Met name wanneer het
DNA codeert voor een cellulair oncogen. Met een oncogen wordt in dit
geval een ‘dominant transformerend’ gen bedoeld: een gen dat na incorporatie
in het genoom de transformatie* van de cel als directe gevolg heeft.
Transformatie - de omvorming naar een snel- en oneindig delende cel - is
de belangrijkste eerste stap in tumorvorming. Een prikaccident met dergelijk
materiaal brengt een risico met zich mee. Medewerkers die met dit
materiaal werken dienen zich bewust te zijn van het risico, dienen handschoenen
te dragen en moeten het werken met scherpe voorwerpen (scalpels,
injectienaalden) tot een minimum beperken. Eénmaal dit DNA in een
bacterie of een cel geïncorporeerd is, brengt het niet langer een verhoogd
risico met zich mee. Tenzij de cel een packagingcel is waarin het oncogen
door een virale vector kan worden opgenomen die het oncogen verder kan
verspreiden.
Oncogenen en virale vectoren
Het kloneren van DNA dat codeert voor een dominant transformerend cellulair
oncogen brengt met name een extra risico met zich mee wanneer het
in een virale vector wordt gezet die in het genoom integreert. Daarbij
wordt onderscheid gemaakt tussen amphotrope en ecotrope virale vectoren
aangezien de laatste alleen muizencellen kunnen infecteren. Amphotrope
vectoren kunnen ook menselijke cellen infecteren en brengen dus een
hoger risico met zich mee dan ecotrope.
*zie verklarende woordenlijst
VIB brochure bioveiligheid in het laboratorium