laboratorium Bioveiligheid in het

6
VIB brochure bioveiligheid in het laboratorium
2. BIOVEILIGHEID
Wat is bioveiligheid?
De bioveiligheid van laboratoriumwerk staat centraal in dit boekje. Daarbij gaat het om de
intrinsieke gevaren van levende organismen en hoe deze veilig te hanteren. Ook genetisch
materiaal zoals ‘naakt’ DNA kan gevaarlijk zijn. Voordat werk met pathogene of genetisch
gemodificeerde organismen (GGO’s) in een laboratorium wordt gestart moet stilgestaan
worden bij de eigenschappen van die organismen en moeten waar nodig maatregelen
worden getroffen om eventuele risico’s voor mens of milieu tot een minimum te beperken.
...’Safety first!’...
Welke gevaren?
Biologisch materiaal is noch intrinsiek gevaarlijk, noch intrinsiek veilig. Eventueel gevaar
hangt af van de eigenschappen van een organisme. Eigenschappen van organismen die
gevaar inhouden, zijn de volgende:
• Pathogeniteit
De pathogeniteit geeft aan of een organisme - bijvoorbeeld een bacterie, virus, schimmel,
of parasiet - in staat is een ziekte te veroorzaken bij een plant, dier of mens. Factoren
zoals infectiedosis, virulentie en productie van toxines door de ziekteverwekker spelen
een rol in de mate waarin het organisme in staat is een ziekte te veroorzaken.
Infectiedosis
Besmetting met één pathogeen betekent nog niet automatisch een infectie.
De infectiedosis verschilt van pathogeen tot pathogeen. Hieronder volgen
voorbeelden van enkele voor de mens relevante infectiedosissen van
pathogenen wanneer zij via hun natuurlijke verspreidingsweg verspreid
worden:
pathogeen Infectieuze dosis
adenovirus > 150 pfu (intranasaal)
influenza virus 790 pfu (nasopharyncheaal)
tuberculose bacteriën 10 bacillen (inhalatie)
typhus bacteriën 105 bacteriën (ingestie)
pfu = plaque forming units
Bron: Material Safety Data Sheets, Health Canada
• Toxiciteit
Toxiciteit is vergiftiging. De meeste stoffen zijn bij normaal gebruik niet in staat een
vergiftiging te veroorzaken. De mate van toxiciteit wordt meestal aangegeven in een