laboratorium Bioveiligheid in het

10
Aan het werken met niet-genetisch gemodificeerde klasse 1 organismen worden in de
wetgeving geen eisen gesteld. Toch is het voor niet-genetisch gemodificeerde klasse 1
micro-organismen en cellen sterk aanbevolen om de basisprincipes van Veilige Microbiologische
Technieken (VMT) te hanteren (zie hst 5). Het werken met klasse 2, 3 en 4 agentia
mag alleen in speciaal daarvoor uitgeruste laboratoria.
Genetisch gemodificeerde organismen (GGO’s)
Recombinant-DNA technologie is niet meer uit moderne biologische en biomedische
onderzoekslaboratoria weg te denken. Escherichia coli K12 is daarbij het paradepaardje
onder de laboratoriumorganismen en wordt door bijna iedereen gebruikt als middel om
DNA te kloneren of tot expressie te brengen.
Definitie van een GGO
GGO’s zijn organismen waarvan het genetisch materiaal is gewijzigd op een
wijze die niet mogelijk is door voortplanting of natuurlijke recombinatie.
Technieken die leiden tot de vorming van een GGO zijn in ieder geval:
• recombinant DNA- en RNA- technieken waarbij gebruik wordt gemaakt
van gastheer/vectorsystemen,
• technieken waarbij genetisch materiaal dat buiten het organisme is geprepareerd,
rechtstreeks in een organisme wordt gebracht, daaronder begrepen
micro-injectie, macro-injectie en micro-encapsulatie,
• celfusie- of hybridisatietechnieken waarbij levende cellen met nieuwe
combinaties van genetisch materiaal worden gevormd die van nature
niet voorkomen.
De volgende technieken worden niet geacht te leiden tot genetische modificatie,
op de voorwaarde dat bij de technieken geen gebruik gemaakt
wordt van recombinant DNA moleculen of GGO’s:
• in vitro bevruchting,
• conjugatie, (faag)transductie, virale infectie, transformatie of elk ander
natuurlijk proces,
• polyploïde-inductie.
Inmiddels kan een groot aantal organismen genetisch gemodificeerd worden, bijvoorbeeld:
bacteriën, gisten, schimmels, insecten (fruitvlieg), parasieten (malaria), nematoden (bijv.
Caenorhabditis elegans), planten, kikkers (Xenopus) of zoogdieren (muizen, ratten, konijnen,
geiten, schapen, varkens, runderen). Bij genetische modificatie zijn altijd de volgende
componenten betrokken:
1. Een gastheer (het te modificeren organisme);
N.B. De term ‘gastheer’ heeft hier een andere betekenis dan in de context van pathogenen (zie verklarende
woordenlijst)
2. Een vector (die afhankelijk van het gebruikte systeem al dan niet in het uiteindelijke
GGO aanwezig zal zijn);
3. Een donorsequentie (of insert), afkomstig uit een bepaald organisme (het donororga-
VIB brochure bioveiligheid in het laboratorium