2010 - SA Stamboek

Inhoud 

Adverteerders 

Voorwoord 4 

2009/2010 Dormer Raad 6 

Jaarvergadering 7 

Nasionale Veiling 8 

Wat elke teler en keurder behoort te weet 10 

Dormer Keurders 13 

Intensiewe Skaapboerdery 14 

Reproduksie Tegnieke 24 

Molatek Bypass verseker proteïn kwaliteit vir 

optimale prestasie by skape en beeste 26 

SA Stamboek & Diereverbetring Tariewe 2009/2010 30 

Dormer Fooistruktuur / Fee Structure 32 

Dormer Kursus 35 

Dormer Skaaptelersgenootskap van SA 

Dormer Sheep Breeders’ Society of SA 

Posbus / PO Box 506 • Bloemfontein • 9300 

Tel: 051 410 0900 • Faks / Fax: 051 448 4220 

E-pos / E-mail: dormer@studbook.co.za 

Remkuil 23 

BKB 9 

Dor-Pre Dormers 11 

Johanri Dormers 12 

Actebis Dormers 17 

Wintershoek 18 

Dorwald 5 

Molatek 27 

Aan-de-Vallei 64, IBC 

Renosterbosrug 28,29 

Droërivier Dormers 31 

Eversar Sussex & Dormers 41 

JOR Dormers 33 

Iremey Dormer Stoet 31 

2010 

SA Stamboek en Ceva Voortreflikheidstoekennings 36 

Dormer uitstallings 38 

Voermol Wenners & Finaliste 

Aansteeklike onvrugbaarheid in die vorm 

42 

van Brucella Ovis 45 

Gerolde Skaaprib 47 

Die hoeksteen van Skaapbestuur ses weke voor lam 48 

Tegnologie 52 

Dormer Veilings 54 

Blup en genetiese vordering 56 

Dormers soos gesien deur ons voorlopers 58 

Dormer Aktiewe Lede 61 

PRODUKSIE VAN JOERNAAL: 

Charmaine Alberts Ontwerp en Bemarkingsdienste 

Tel: 051 821 1783 | Faks: 082 239 2990 

E-POS: palberts@telkomsa.net 

Ontwerp deur: Arleen Wiese 

Bendri Stoet 31 

Handu Dormer Stoet 34 

Ceva 37 

Voermol 43 

Kinko Dormers IFC, 1 

Coco 44 

LHC Global Systems 46 

Wivillale Gastehuis 55 

Goed Hoop 59 

Landbouweekblad 63 

Karoo Ochse 53 

Jabuwy OBC 

Leeuwkop 2 

Dormer2010 3

4 

Ek nooi elke leser uit om in die Dormerras se 

vreugde van hierdie joernaal te deel! 

Siende dat ek ‘n optimis is, gaan ek nie veel uitbrei oor die bomenslike vereistes wat 

veranderinge in ons huidige ekonomiese klimaat van ons verg om ‘n volhoubare 

boerdery te bedryf nie. Dan is daar nog die gonswoorde soos aardverwarming 

en klimaatsverandering om mee rekening te hou: ons moet vernuwend dink oor 

energie, die toekoms, ons nalatenskap van die koolstofspoor vir die nageslag. Ek 

kan bloot voorstel dat ons moet aanpas by verandering en ons kennis, vaardighede 

en ervarings met mekaar deel om die beste van die situasie te maak. Wees gereed 

om te verander en dit boonop te geniet. Ons hoor dat voedselsekuriteit op drie 

pilare staan: die beskikbaarheid van voedsel, ekonomiese toegang tot voedsel en 

die benutting van voedsel in ‘n skoon en veilige omgewing. Mag ons elkeen hierdie jaar ons positiewe 

bydrae tot voedselsekuriteit verseker. 

Optimisme is soos gis in die brood, dit laat die ander dinge gebeur. . . Bly glo in die Allerhoogste. 

Geniet die voorreg om te boer! En bly liewer weg van pessimiste. My leuse vir hierdie jaar is: “Al gaan 

dit sleg, ons is nog altyd voor!” 

Baie welkom aan ons nuwe lede, asook ons nuwe sekretaresse, Maureen Laubscher. Ons wens is 

dat Maureen elke dag werksbevrediging sal ervaar. 

Om ons gefokus te hou op die toekoms en sy uitdagings, het ons verlede jaar ‘n baie suksesvolle 

strategiese beplanningsdag saam met ‘n kundige op die gebied spandeer. Ons doel is om oop 

kommunikasiekanale met ons lede te handhaaf en om die Dormerbedryf op ‘n koste- en tydeffektiewe 

wyse te bestuur. Soos ek onlangs in ‘n tydskrif lees: “Sukses is iets wat moeiliker bestuur word as wat 

dit is om dit te bereik!” 

Ons finansiële sake lyk goed. Ons wil egter ‘n beroep op elke lid 

doen om asseblief u finansiële verpligtinge na te kom. En omdat die 

Dormerras bekend is as die beste ras vir groei- en kruisteling, wil 

ons dit nog verder verbeter deur almal aan te moedig om gewigte 

akkuraat en betyds in te stuur - dit strek tot elke teler se voordeel 

en help ook die ras om uit te staan as die beste. 

Portefeuljes: die indeling van die Raad in portefeuljes 

dra baie by tot die effektiewe funksionering van die ras, 

administratief, sowel as die beeld wat ons na buite uitdra. Ek voel 

baie trots op wat in 2009 deur lojale Dormertelers bereik is – daar 

is soveel klem gelê op uitstallings, promosies en kommunikasie 

met ons lede. Dankie vir elkeen se tyd en energie wat die projek 

geverg het. 

Sterkte aan alle betrokkenes wat hierdie jaar weer 

positiewe bydraes sal lewer, hetsy in die vorm van 

vergaderings, ons Nasionale veiling, uitstallings, 

kursusse, promosies, asook elke raadslid wat ‘n 

portefeulje beklee. 

Laastens bedank ons die borge en lede 

wat adverteer om die joernaal te befonds. 

Dis ‘n groot voorreg om deel te wees van 

die Dormerspan. 

Dormer2010 

Voorwoord

6 

Dormer 

2009/2010 

Raad 


Voor vlnr: Kobus Beyers (Vise-President), Christo Groenewald (President), Charl van Rooyen (Lewens-Ere Vise-President) 

Agter vlnr: Cobus Church, Johan Swart, Dr Johan Smit, Abel Jordaan.

Jaarvergadering 

Jaarvergadering 

Dit is sekerlik die hoogtepunt van die Dormers se sosiale kalender. Telers, kopers en belangstelendes 

kom van oral oor die land om mekaar se diere te sien en van die beste teelmateriaal in 

die land te bekom. Voorafgaande met ons Jaarvergadering en Funksie. Die foto’s spreek vanself. 

Charl van Rooyen oorhanding die trofee vir bemarker van die 

jaar aan Kobus Beyers. 


8 

Nasionale 

Veiling 

Duurste ram tydens die Nasionale Veiling is vir R65,000 verkoop. 

V.L.N.R Richard Haupt (BKB Skaap en Wol, Volksrust); Alta en Scheepers Lampbrecht (Koper); Jan 

Mostert (Afslaer, BKBLouwid); Frans Gobler (BKBLouwid, Spesiale veilings); Dr Chris en Madeleine 

Nel (Verkoper); Danie Pienaar (Takbestuurder, BKBLouwid Bloemfontein). 

Erika Hanekom ontvang die trofee vir die beste string ooie 

tydens die nasionale veiling vir haar eerste plek. Christo 

Groenewald het die tweede plek behaal. Trofee is oorhandig 

deur Abel Jordaan. 


Charl van Rooyen ontvang die trofee vir die beste string 

ramme tydens die nasionale veiling vir sy eerste plek. Christo 

Groenewald het die tweede plek behaal. Trofee is oorhandig 

deur Abel Jordaan.

10 

Wat elke teler 

deur Cobus 

en 

Church 

keurder 

behoort te weet 

Inleinding: 

SA is ‘n land van uiterstes hoë reënval sowel as lae reënval. Daarom is dit belangrik dat ons diere deur streng keuring en seleksie moet 

gaan. As ons telers volhou daarby sal ons diere enige plek in SA aanpas. 

Dormer2010

Wenke aan telers: 

1. 

2. 

3. 

4. 

5. 

6. 

7. 

8. 

9. 

Maak seker dat jou papierwerk in orde is. Dit kan sake vir 

jou en die keurder baie vergemaklik. 

Maak seker dat jou diere reeds in verskillende 

ouderdomsgroepe ingedeel is. 

Indien moontlik moet jou diere se wollengtes almal 

dieselfde wees. Verkieslik nie langer as 25mm nie. 

Sou jou krale stowwerig wees, maak dit klam. Dit is net 

soveel makliker. 

Maak ook seker dat daar genoeg klein kraaltjies is wat 

evalueering soveel makliker maak. Dit is tot jou voordeel 

( ten minste drie krale) 

Moenie oorhaastig wees met die keuringsproses nie. Dit 

kan jou benadeel. 

Lei jou werkers op om ‘n skaap behoorlik te kan hanteer. 

Dit is tot almal se voordeel. 

Baie goeie wenk: Maak vir elke ram wat jy gebruik het se 

lammers ‘n kraal. Doen dan die keuring afsonderlik van 

elke ram se nageslag. Dan kan jy presies sien hoe elke 

ram geteel het en kan jy ook sy lammers vergelyk met 

die van die ander ramme. Wat ‘n plesier om te aanskou as 

al die diere voor jou staan. 

Baie geluk aan elke teler wat met Dormers boer. Mag dit 

vir jou ‘n passie wees tot groot vreugde. 

Wenke aan keurders: 

As ons keuring doen moet ons oplet na aanpasbaarheid sowel as 

reproduksie. M.a.w sou ‘n keurder op ‘n plaas kom waar hy keuring 

moet doen moet die volgende in ag geneem word: 

1. Maak seker dat jy in besit is van die diere se data bv. 

speensyfers en reproduksie van die ouers. Daarvolgens kan jy 

aanbevelings maak vir die teler. 

2. Kyk vinnig oor die hele trop skape. Evalueer die toestande in 

die natuur sowel as die kondisie van diere. 

3. Voor die keuring begin, plaas verskillende ouderdomsgroepe 

bymekaar. Dit kan jou oordeel en beslissings baie vergemaklik. 

4. Die diere wat nie aangepas het nie sal baie gou vir jou wys. 

Haal hulle uit. 

5. Begin dan met jou keuring volgens die riglyne van die 

rasstandaarde. 

6. Plaas die diere in verskillende krale sodat jy dan met gemak kan 

evalueer na die keuringsproses afgehandel is. 

7. Baie belangrik, doen dit in samewerking met die teler. Moenie 

die teler se mening in die wind slaan nie. 

8. Wees altyd bedagsaam, hulpvaardig en lojaal teenoor die ras 

en die teler. Hy is die belangrikste persoon op daardie dag. Bou 

altyd die teler op. Dit kan baie beteken vir sy wil om sy diere na 

top vlak te neem. 

9. Laaste maar nie die minste nie, wens die teler geluk met sy 

diere en wens hom voorspoed toe met die toekoms van sy 

stoet. Dit is tot elke teler in die Dormer bedryf se voordeel as ‘n 

medeteler sukses behaal. 

10. Sterkte aan elke keurder in ons ras met jul uiters belangrike 

taak.

Dormer 

Keurders 


14 

Intensiewe: 

Skaapboerdery 

deur Dr D Midgley 


Inleiding 

As enige iemand vir my sê dat hy intensief met skape boer of wil boer, kom die 

volgende paar woorde dadelik by my op – MEER, BETER, VINNIGER… 

Intensifisering is dan eintlik die proses om meer met minder, op minder te maak. 

Ons vra meer van ons skape – meer lammers en/of meer wol. Ons wil produktiwiteit 

verhoog – van ons skape, ons hulpbron (plaas) en uiteraard ook van ons mense. 

Ongelukkig kan ons nie net meer vra nie, maar moet ons ook bereid wees om 

meer te gee. Dit help ook nie om onrealisties te wees nie – as ons meer van ons diere 

(skape) wil vra, moet ons uiteraard met diere sit of begin wat in staat is om te doen 

wat ons van hulle verwag, en dan positief en ekonomies reageer op dit wat ons 

ekstra vir hulle gee. Die Dormer is volgens my mening ‘n ras wat uiters geskik is vir 

intensiewe skaapboerdery omdat hulle oor meeste van die eienskappe wat nodig is 

vir sukses, beskik – vroeg geslagsryp, vrugbaar met baie meerlinge, handhaaf goeie 

voeromsette, slag goed uit en lewer vleis van ‘n goeie gehalte. Hulle het hulself ook 

alreeds goed bewys in kruisteelstelsels.

Intensifisering beteken nie noodwendig dat die hele skaapboerdery 

intensief bedryf hoef te word nie. Baie ekstensiewe boere het reeds dele 

van hul skaapboerdery ge-intensifiseer. Hier dink ek aan goed soos: 

– ‘n Afrondingseenheid (Voerkraal) 

– Intensiewe paarstelsels soos KI en Laparoskopie 

– Sinchronisasie d.m.v. prikkelvoeding, die gebruik van koggelramme, 

of die “spons” van ooie met handdekking of natuurlike paring 

daarna 

– Intensiewe lamstelsels 

Die hele landbou, politieke en sosio-ekonomiese omgewing waarin 

ons funksioneer, verg aanpassings in bestuur en hoe ons ons besigheid 

bedryf. Veediefstal het baie boere hul skaapboerdery laat opsê, 

terwyl ander weer ’n geleentheid in hierdie “krisis” gesien het en met 

ongelooflike aanpassings vorendag gekom het. 

Skape wat saans gekraal word sien ek as ’n “intensiewe stelsel”. 

Skielik volg een ding op ’n ander en moet ons omsien na hul veiligheid, maar ook 

na hul behoeftes en WELSYN. 

Die sg. “Vryheidsmanifes “(“5 Freedoms”) van skape lees as volg: 

• Hulle moet vry wees van Honger en dors 

• Vry van enige Ongerief 

• Vry van Pyn, beserings of siekte 

• Vry wees Om normale gedrag ten toon te stel, en 

• Vry wees van Vrees en angs… 

Groot woorde as mens hulle goed deurdink! 

Moet hulle dan saans gevoer word? Wat? Hoeveel? Hoe? Wat van die ekstra 

koste? Hoe moet die kraal dan lyk om aan bogenoemde goed of vereistes die 

beste te voldoen? 

Ek gee nou meer vir hulle – kan ek meer van hulle vra om dan vir die ekstra 

uitgawes te help betaal? (Vir my is dit nie ’n geval van kan jy nie, maar wel van “jy 

moet”!) 

Daar is verskillende vorms van “intensiewe boerdery”: 

– Semi-intensief soos op kleinhoewes 

– Semi-ekstensief – hier dink ek aan boerderye waar die skape in die veld 

loop, maar op lande of in hokkies kom lam 

– Gedeeltelik intensiewe stelsels soos bo genoem word, word op baie 

ekstensiewe plase reeds toegepas. 


16 


– Skaapboerdery op aangeplante weidings is intensief, maar dan nog nie 

so intensief soos by 

– Teel- en voerkrale nie 

Hoe lyk dit by werklik intensiewe boerderye soos hoender- en 

varkboerderye? En wat doen hulle anders? 

Ek stel voor dat enige boer wat intensief met skape wil boer eers ’n 

ander intensiewe stelsel besoek om ’n beter idee te kry van goed soos 

rekordhouding, biosekuriteit en siektevoorkoming om maar ’n paar 

dinge te noem. 

Wees seker wat wil jy hê en beplan dan deeglik hoe jy daar gaan kom. 

Stel vir jouself doelwitte volgens die “S.M.A.R.T. beginsel. Dit staan vir 

spesifiek, meetbaar, “achievable” of dan bereikbaar, realisties en relevant, en 

daar moet ’n tydlyn aan gekoppel wees. 

So ’n doelwit kan dus wees om binne 2 jaar ’n speenpersentasie van 

200%, of ’n inkomste van R600, of R800 of meer per teelooi te hê... 

Uiteraard gaan dit van plaas tot plaas verskil, en ook afhang van waar 

jy op die oomblik is op die pad na jou doelwit. Voordat ons egter by 

verskillende paarstelsels kom, is dit nodig om ‘n bietjie met syfers te moet 

“speel”: 

1 jaar het 12 maande. 

2 jaar het 24 maande. 

’n Skaapooi “dra” 5 maande (146 dae). 

Indien ’n ooi 3 maal in 2 jaar lam, beteken dit dan dat sy elke 8 maande 

lam. (3 x 8 = 24). Om dus elke 8 maande te lam het jy 3 maande om ’n ooi in 

skoon, siklies en dragtig te kry. 

In beeste paar ons 3 maande nadat ’n koei gekalf het, so ons weet dat dit 

genoeg tyd is vir ’n baarmoeder om in te herstel... 

’n TKP (tussenkalfperiode) van 12 maande of 365 dae word as ideaal 

beskou in ’n bees. Met dieselfde beginsel moet die ideale interlamperiode 

(ILP) vir ’n skaap dan 176 - 188 dae (8 maande) wees as jy met skape wil boer 

soos wat ’n ekstensiewe vleisboer met vleisbeeste boer. 

’n Bees se baarmoeder neem ongeveer 42 dae om te herstel (vra vir 

’n melkboer of kyk na die TKP’s van vleisbeeste). 42 Dae is 6 weke, of dan 

die helfte van 3 maande. As jy dan eerder met skape wil boer soos wat ’n 

melkboer met sy melkkoeie boer, kan / behoort jy hulle 42 dae na lam weer 

te laat dek wat ’n TLP (tussenlamperiode) of ILP (Interlamperiode) van 188 

gee (146 + 42). 

Involusie (die herstelproses van ’n baarmoeder) in ’n skaap neem onder 

normale omstandighede egter ongeveer 35 dae (effens korter as in ’n bees). 

Daar is egter heelwat goed wat dit affekteer – die kondisie van die ooi, 

hoeveel lammers sy gehad het (meerlingooie neem effens langer om te 

herstel), en dan is involusie ook vinniger in ooie wie se lam of lammers dood 

is. Indien ’n ooi dus op 35 dae na lam weer beset raak, is haar ILP 181 dae, 

en is dit derhalwe moontlik vir ’n ooi om twee keer in een jaar te lam! Of dit 

egter onder “normale omstandighede” volhoubaar is, is dalk ’n ander saak. 

Helfte van 8 maande is 4 maande. As jy dus die kudde in 2 deel om 

alternatiewelik elke 4 maande te lam, het jy die sg. “Halfpaarstelsel”... 

Nou het jy net helfte van die ramme nodig in vergelyking met ’n een 

maal per jaar of 12 maande paarstelsel (1000 ooie, 3% ramme = 30 ramme). 

Of te wel dan 15 ramme vir die twee 500 grootte ooigroepe, want 4 maande 

gee voldoende herstelkans vir die ramme tussen paartye. Jy kan dus helfte 

spaar op ramkoste per lam, of dubbeld begin betaal en beter ramme koop 

en steeds dieselfde ramkoste per lam hê! 

Kontantvloei word geweldig verbeter want elke 4 maande word lammers 

gebore... 

Dan moet ons ook weer ’n slag kyk na die effek van meerlinge op fekunditeit. 

Indien ’n ooi in die 8 maande lamstelsel twee enkelinge en slegs een 

tweeling in ‘n 2 jaar periode gee, het ons 4 lammers in twee jaar, of dan wel ’n 

speenpersentasie van 200% per jaar! Skielik lyk dit vir my heeltemal haalbaar 

om 200% per jaar te speen.

Omdat daar meer gereelde paargeleenthede is, word die hele produksieproses 

versnel. Oorloopooie word vinniger herpaar. Hoekom ek so sê en nie 

“kan vinniger herpaar” word nie, is omdat byna alle ander kriteria ook nou 

verander, en ons moet kophou om “appels met appels” te vergelyk! Die syfers 

kan met saamgestelde rente by boekhou vergelyk word. 

Laer konsepsies word per “paartyd” gekry, omdat die ooie in werklikheid 

4 maande vinniger beset raak. Indien jy ‘n 1000 ooie neem, en 70% van 

hulle raak op 8 maande beset, en 80% van die 300 oorlope 4 maande later 

met ‘n 12 maande interval (onthou hulle het nou ’n langer ruskans gehad), 

beteken dit dat 94% van jou ooie in een jaar dragtig geraak het. Indien jy al 

die ooie wat dan 2 kanse gehad het prul, is jy op gelyke voet met ’n boer wat 

sy ooi slegs een kans per jaar gee om beset te raak. Anders gestel – indien 

70% van jou kudde met elke paartyd 4 maande vinniger vat, verhoog jy jou 

“produktiwiteit” met 33%, of kry jy as jy dit omwerk na 1 jaar of per jaar toe, ’n 

derde meer lammers per jaar! Op ’n kudde van 1000 ooie praat ons dus van 

333 lammers meer per jaar, of teen vandag se pryse van ongeveer R600 per 

lam, ’n addisionele inkomste van R199 800 (R200 000 klink beter!) per jaar. Let 

wel dat dit uit dieselfde hoeveelheid ooie is. Hierdie ooie se onderhoudskoste 

was nog steeds dieselfde – hulle moet steeds ontwurm, ingeënt, en “bestuur” 

word. Hul voedingsbehoeftes vermeerder – en wel slegs met die van een 

produksiesiklus bokant onderhoud. Hulle sou mos steeds moes leef al was 

hulle nie weer dragtig nie. 

Jongooie kom vinniger in produksie. Met sekere rasse paar ons nou al die 

lammers op 7 maande. Omdat daar elke 4 maande ’n paartyd is, kry die wat 

oorslaan, of nie op 7 maande beset raak nie weer op 11 maande ’n kans....of 

op 15, en helaas weer op 19 maande soos in ‘n “tradisionele” of dan volgens 

my die “outydse” stelsel. 

Kom ons kyk weer anders daarna – ’n jong ooitjie wat in ‘n “halfpaarstelsel” 

4 kanse kry om beset te raak is dan eers op dieselfde voet as haar eweknie in 

’n tradisionele stelsel! Indien ons dan tradisionele aanbevelings toepas soos 

dat ’n ooi slegs een kans gegee moet word, benadeel jy eintlik baie ooie in die 

meerpaarstelsel. Die teendeel is egter ook waar – jy selekteer soveel strenger 

vir vrugbaarheid dat jy binne ’n paar jaar met ’n vrugbaarder kudde sit waarin 

die die ooie vroeër geslagsryp raak, vinniger dragtig word, meer gereeld lam, 

meer meerlinge kry en vir langer aanhou... Al hierdie dinge lei tot meer geld 

in jou sak! 

Kernwoorde om te onthou, is: “kontantvloei, vroeër, vinniger, meer, meer 

gereeld/aanmekaar, beter...” 

Die “miljoen rand” vraag is egter steeds wat dit jou ekstra gaan kos om 

hierdie ekstra inkomste te verdien. Ook hier is dit nodig om te “verdiskonteer”. 

Kyk na die “tydwaarde van geld”. Hoeveel is dit werd om jou kontantvloei te 

verbeter deur elke 4 maande ’n lammeroes te hê om te bemark en om dan 

70% van jou inkomste 4 maande vroeër te kry, terwyl jy met die res van jou 

skape boer soos jou “oupa” met sy skape geboer het (of jou “buurman” steeds 

met syne boer!). 

“Vereenvoudig” het ek altyd gedink dat jy elke 2 jaar ’n ekstra lammeroes 

kry, maar “saamgesteld” is die som heelwat groter, en besig om my brein 

heeltemal omver te werp. Ek sê sommer reguit dat my koppie nou te klein 

raak en dat ons die rekenaars, boekhouers en ekonome nader sal moet roep! 

Maak dit nou sin as ek sê dat skaapboerdery dus eintlik ’n Nommer- of 

SYFERSPEL is. 

Alle paarstelsels word eintlik op hierdie beginsels gebaseer... 

Kom ons kyk dan weer ’n slag vanuit hierdie “hoek” na die verskillende 

paarstelsels. 

Tradisionele stelsels: 

• Een paarseisoen per jaar. (Interlamperiode = 365+ dae) Oorgeneem by 

die Europese metode waar die skape `n kort paarseisoen het en net een 

keer per jaar kan aanteel. 

• Twee paartye, bv Herfs en Lente paring, maar ‘n ooi lam steeds net een 

maal per jaar. Die gemiddelde ILP van ’n ooi in hierdie stelsel is steeds 

langer as 365. 

• Jong ooie kan 6 maande vroëer in produksie kom, en oorloopooie kan 


20 


or 

siklus te kom en meer gereeld te lam. Bestuur, dosering en inentings word 

vinniger herpaar word. Lewensdagproduksie word verhoog en ramme word 

beter benut wat weer die ramkoste per lam afbring. 

Meerpaarstelsels: 

• Ramme heeltyd by. Een paartyd, heeljaar lank. Bestuur word bemoeilik 

omdat jy nie pro-aktief kan optree nie. Rekordhouding is meestal swak 

en boere weet nie regtig wat hul resultate is nie. Verliese is gewoonlik 

hoog. Siektes soos Peestersiekte en “Ramsiekte” is volop in hierdie stelsel, 

veral onder ekstensiewe vleisskaapboerderye. Finansiële resultate is 

deurgans swakker as wat meeste boere besef. Heelwat ooie lam dikwels 

2 maal in een jaar, maar nie met ‘n 6 maande interval nie! (een keer in 

Januarie, en die volgende keer in Desember – dus 10-11 maande, of 

meer as 300 dae uitmekaar. Lamverliese soos resorpsies, aborsies en 

lamvrektes is gewoonlik baie hoog omdat intensiewe versorging en 

bestuur nie plaasvind nie. Ongediertes gedy ook op hierdie stelsel omdat 

’n deurlopende voedselbron beskikbaar is. Een van die beste metodes om 

vas te stel hoe goed jy werklik doen is om na kontantvloei te kyk – as jy 

dan heeljaar lammers aankry, behoort jy mos elke maand ’n inkomste uit 

jou skape te hê! En dit gebeur ongelukkig nie met hierdie stelsel nie. 

• Die 1,2,3,4-Stelsel: Hierdie stelsel is deur my “ontwerp” om meer struktuur 

aan die vorige stelsel te gee en is veral geskik vir klein kuddes of vir 

kommunale areas waar daar nie drade of kampe is waar die ramme apart 

van die ooie gehou kan word nie. In plaas daarvan dat die ram dan gebruik 

word om paartye te “manupileer en te implimenteer”, maak ons van 

prikkelvoeding en “prikkeldosering” gebruik om die ooie te prikkel om in 

op strategiese tye toegepas – elke 4 maande. Dit werk dan net mooi uit 

dat dit ongeveer ’n maand voor lam is vir die dragtige ooie, en die ooie wat 

dan nie dragtig is nie word deur die beter bestuur en byvoeding geprikkel 

om op hitte te kom om dan weer 5 maande later te lam. Omdat die diere in 

hierdie stelsel meestal saans gekraal word, word byvoeding hier gegee om 

te keer dat die “buurman” se diere dit nie opvreet nie. D.m.v. ’n kruiphek in 

een hoek van die kraal kry die lammers dan toegang tot ’n kruiprantsoen. 

Ons skep dan `n amperse “halfpaarstelsel”. Die hele kudde (ramme, ooie, en 

lammers loop dus saam as een trop, en meeste ooie lam dan rofweg 3 keer 

in 2 jaar! 

• Die 4 maal in 3 jaar-stelsel (ILP = 270+ dae) 

3 jaar x 12 maande = 36 maande.`n Ooi lam dus elke 9 maande. Hier het 

jy gewoonlik 3 troppe, 4 paar- en lamtye per jaar met 1 trop wat 2 keer in 

1 jaar gepaar word(en/of lam). Die hersteltyd na lam is effens langer en 

jong ooie kan vroëer in produksie kom. Oorlope kan ook vinniger herpaar 

word. Lewensdagproduksie is hoër as in vorige stelsels, maar laer as in die 

volgendes. 

• Die 3 maal in 2 jaarstelsel. (ILP = 240+ dae). Ooie lam elke 8 maande. 

Hier boer ons met skape soos `n vleisbeesboer met sy beeste boer – paar 

3 maande na geboorte, wanneer die baarmoeder reeds goed herstel het 

(involusie volledig is). 

- 1 trop: Dit is die swakste opsie! Ramme word onderbenut. 

Kontantvloei is sleg – in een jaar het jy slegs 1 lammeroes en die 

volgende jaar dan 2. “Belastingskuiwe“ word nodig. Een van die 3 paar- 

of lamtye val gewoonlik “buitenstyd“ wat tot laer produksie lei en 

kontantvloei verder deurmekaar gooi. 

- Halfpaarstelsel: Hier word die kudde in 2 verdeel (halveer) en net 

helfte van die normale hoeveelheid ramme word benodig. (Jy kan 

dus ‘n “Besparing“ in ramkoste per lam kry, of dan eerder duurder 

(beter?) ramme aankoop en hulle effektiewer benut. Die kuddes wissel 

mekaar af, deur een trop elke vier maande te paar (helfte van 8). Daar 

is dus 3 paar/lamtye per jaar, wat `n goeie kontantvloei tot gevolg het. 

(Sommige kliënte kry 12/12 maande van die jaar ’n inkomste). Jong 

ooie word vroeg gepaar en oorlope word ook vinniger herpaar, en die 

wat nie beset raak nie word vinniger uitgeskot. Afhangende van die 

uitgroei of dan gewig, kan `n jong ooi dus al op 7,11,15 of 19 maande 

in produksie kom (gepaar word).

mer 

- Dubbel Halfpaar of CAMAL stelsel: Hier is daar teoreties 4 kuddes, 

maar in die praktyk slegs 3 omdat die eerste groep weer die vierde 

een word. Daar is 6 paartye per jaar – elke 2 maande. Ooie word 

vinniger herpaar, maar dit is meer arbeidsintensief en goeie voeding 

word deurgans vereis.Twee ramtroppe word benodig agv die kort 

herstelperiode tussen paartye. 

- Ander variasies: 

• Die“49 dae”-Stelsel wat die Franse navorsers (Thimonier et al, 

1975) by Nouzilly ontwikkel het, is op die 8 maande laminterval 

gebaseer. Die kudde is opgedeel in 7 kleiner kuddes wat dan 

elke 7 weke, of 49 dae gepaar is. Tegnies kan mens sê dat ’n 

jaar 52 weke het en nie 49 nie, maar die datums kan so gerek 

word sodat lammery of ander arbeidsintensiewe gebeure nie 

op vakansiedae of ander “groot” dae plaasvind nie. Ooie wat 

nie in een paargeleentheid beset raak nie, word byna dadelik 

weer herpaar. ‘n Jaarlikse produksie van 3 lammers per ooi per 

jaar, of dan ’n speen% van 300%+ was jaarliks gehandhaaf met 

hierdie stelsel. Dit is egter steeds my mening dat dit geweldig 

arbeidsintensief is, en dat dieselfde of beter syfers met minder 

moeite in ander stelsels verkry kan word. 

• Die Stêrstelsel (5 keer in 3 jaar). Ook bekend as die“Cornell 

Universiteit, of Magee stelsel”). Hier is die ILP = 219+ dae. 

Die KGF (kleinste gemeenskaplike faktor) van 146 dae (die 

dratyd van ‘n ooi) en 365 (dae in ‘n jaar) is 73. (Helfte van 146 en 

`n vyfde van 365). Daar is dus 5 paartye per jaar, een elke 73 dae. 

In die stelsel is daar 3 lamgroepe en word hoër voedingsvlakke 

byna deurgans vereis, 2 ramtroppe word benodig, dis 

arbeidsintensief, en om regtig goeie besetting te kry moet 

vroegspeen van lammers gedoen word. Herpaar vinniger. Meer 

paartye. Goeie kontantvloei. Lewensdagproduksie word verhoog. 

Op die Internet word verwys na ’n trop volwasse ooie by Cornel 

Universiteit wat ’n allemintige lampersentasie van 535% per jaar 

in hierdie stelsel behaal! 

• Die“Melkery Stelsel“: (ILP = 191+ dae) 

Ramme kom 45 dae na lamtyd begin by, en wel vir 45 dae. 

Involusie is dikwels, veral in die ooie wat laat in die vorige siklus 

gelam het, nog nie volledig nie en dit lei tot ‘n verhoogde getal 

resorbsies. Die verdwynfaktor en prul% is ook dikwels baie hoog. 

Ek is nog nie oortuig dat die noodwendig die winsgewendste 

stelsel is nie, maar het finansiële syfers gesien van ’n Merinoboer 

van Hanover, onder Karoo omstandighede, wat ver bokant die 

syfers van ander boere in die Karoo is! Frans Wiid van Hopetown 

doen dit ook met sy Dorpers en Merino\s. 

Haastig is egter nie altyd vinnig nie, en deur soms net bietjie te 

wag, kan ’n beter besetting en meer tweelinge verkry word! 

Persoonlik verkies ek in meeste gevalle die halfpaar- of Magee stelsels, omdat 

“beter bestuur” toegepas kan word en beter resultate met minder moeite 

verkry word. 

Elke stelsel het sy voor- en nadele. 

Verhoogde lamproduksie moet meer as vergoed vir die verhoogte 

insetkostes, arbeid en bestuur, om dit te regverdig. 

Raadpleeg asseblief `n kenner of kundige – daar is steeds baie onkunde 

op die gebied! 

Sodra dan op ’n stelsel besluit is, word ’n bestuursprogram uitgewerk 

vir die besondere stelsel, of dan vir JOU en JOU OMSTANDIGHEDE – nie vir ’n 

area, of volgens reënval of seisoene nie!!! Neem die DIER en wat in sy liggaam 

gebeur in ag. En dan hang dit natuurlik ook af van wat jy van die skaap vra of 

van hom verwag. Die volgende beginsel geld: 

VRA MEER = GEE MEER! (Kos, Ent, Doseer) 


22 


AFSLUITING: 

Om die effek van vroegpaar en gereeld paar te illustreer het ek besluit om die syfers 

van ’n ooi in die Stêrstelsel van Cornell Universiteit as voorbeeld te gebruik: 

(Cornell B 314, gebore op 20/01/1982): 

Datum Hoeveel lammers Laminterval(maande) Ouderdom in maande 

28/01/83 Enkeling - 12 

02/11/83 Enkeling 9,6 22 

15/06/84 Tweeling 7,2 29 

25/01/85 “ 7,2 36 

22/08/85 “ 7,2 43 

02/04/86 Drieling 7,2 51 

25/01/87 Tweeling 9,6 60 

27/08/87 “ 7,2 67 

05/06/88 Drieling 9,6 77 

24/01/89 Tweeling 7,2 84 

Ons het hier ’n totaal van 20 lammers in 7 jaar en 4 dae wat gelees kan word as ’n 

lam% van 200% gemiddeld per paargeleentheid, of as ’n lewensdagproduksie van 

2,86 lammers per jaar, of as 333% lammers gelewer per jaar in produksie. 

Die belangrikste eienskappe wat ek soek vir ’n skaap in intensiewe stelsels, en wat 

dan bydra tot LEWENSDAGPRODUKSIE, is: 

- Vroegrypheid 

- Vrugbaarheid (Hoë fekunditeit) 

- Langslewendheid 

In 1999 het Oom Piet de Wet, oorlede Dormerteler van Swellendam, ooi De90.126 

na my toe gebring met die versoek dat ons haar “iets moet spuit” sodat sy nog ‘n keer 

moes lam. 

Oom Piet het wel 2 paartye per jaar gehad, maar elke ooi was veronderstel om net 

een keer per jaar te lam (soos in die ou dae!). 

Hierdie ooi was op 12/04/90 gebore as ‘n enkeling, en het ‘n speenindeks van 110 

gehad. Ek noem hierdie feit spesifiek ter illustrasie van een van die aanbevelings wat 

so dikwels gemaak word dat ons ‘n ram moet kies wat een van ‘n meerling is, of wie se 

ma een van ‘n meerling was! 

Haar produksierekord was as volg: 

Gelam: (Ram=R, Ooi=O) 

24/08/91 - Drieling R-O-O 

01/08/92 - Vyfling R-R-R-R-O 

06/08/93 - Drieling R-O-O* 

19/04/94 - Drieling R-R-O 

07/04/95 - Drieling O-O-O 

18/04/96 - Vierling R-R-O-O* 

09/04/97 - Vierling R-R-O-O 

12/04/98 - Drieling O-O-O 

1999 - Vierling R-R-O-O 

• *Dood gebore 

• Ons sien hieruit dat sy op 11 maande die eerste keer gedek was en op 16 

maande ouderdom vir die eerste keer met ‘n drieling gelam het. 

• Hierdie merkwaardige ooi het 32 lammers in 9 jaar voortgebring waarvan sy 30 

grootgemaak het! 

• In 1993 het sy ook ram “gesteel”, en 6 maande uitmekaar gelam, maar andersins 

het sy slegs een maal per jaar gelam. 

Haar lewensdagproduksie is dus hoog omdat sy vroeg begin het, lank aangehou het, 

en ook as gevolg van haar hoë fekunditeit (baie meerlinge). 

Daar loop beslis nog sulke ooie rond in S.A. ! 

Kan ons hulle egter identifiseer, en wat doen ons om hierdie genetika in ons 

kuddes te laat vermenigvuldig en versprei? 

Ek wil beslis met sulke skape boer! 

Dit is ook dan ‘n feit dat met hoe meer sulke ooie jy boer, hoe minder hoef jy 

eintlik aan te hou om dieselfde as ‘n “gewone” boer te verdien. 

Geniet julle skape!

24 


Reproduksie 

Tegnieke 

beskikbaar vir Dormer 

Telers in die RSA. 

deur Dr J J Steyn (Ramsem) 

RAMSEM vier in 2010 ‘n kwarteeu-25 jaar van ‘n voltydse reproduksie 

diens aan die kleinvee telers van die RSA – daarom die leuse: “Meer 

lammers sedert 1985. Die diens het ‘n beskeie begin gemaak op die 

plaas Donkerhoek wat aan Taurus behoort het, net buite Bloemfontein. 

Dit het gegroei tot ‘n omvattende diens wat landswyd toegepas word 

en dit word vir die afgelope 14 jaar bedryf vanaf RAMSEM se KI en 

Embrio Sentrum te Roodewal, Bloemfontein. 

In die eerste jare sedert die ontstaan in 1985, is gefokus op semenbevriesing en intrauterine 

inseminasie m.b.v. laparoskopie. Die hooffokus was teelvordering deur beter 

benutting van top ramme. Telers het vinnig die addisionele voordele van sinkronisasie 

en ‘n kort lamtyd gesnap en huidig word groter getalle ooie (tot 300/dag) met die 

semen van 3 tot 4 ramme geïnsemineer. Hierdie ooie lam oor ‘n ultra kort lamtyd van 

5 dae. 

Die gebruik van vars semen vir laparoskopie het die afgelope jare baie toegeneem. 

Uitstekende resultate word verkry en lampersentasies van 120-160% word gereeld 

gerapporteer – “Meer lammers”.

Voeding en Kondisie van ooie. 

Prikkelvoeding vanaf 3 weke voor KI het steeds waarde. Beter resultate word egter 

verkry wanneer ooie ‘n kondisiepunt van 3,0 – 4,0 bereik het aan die begin van die 

teelseisoen. Konstante goeie resultate word behaal wanneer ooie se kondisietelling 

nie laer as 2,5 daal gedurende die jaar nie. 

Servikale Inseminasie en Handdekking. 

RAMSEM bied gereeld KI kursusse aan waar telers opleiding ontvang sodat hulle 

self semen van hulle ramme kan kollekteer en ooie met vars semen servikaal 

kan insemineer. Handdekking: Waar groot getalle ramme beskikbaar is, kan ooie 

gesinkroniseer word, in klein groepe opgedeel word en 30 ramme kan tot 200 ooie 

in 24 uur dek. Die voordele van ‘n kort lamtyd word in beide gevalle steeds benut. 

Bevriesing van ramsemen: Bevrore semen bly verreweg die beste vorm van 

versekering van manlike genetika. Dit verseker ook dat die maksimum aantal ooie 

voorberei en geïnsemineer kan word. Mede eienaars van ‘n ram kan ook verseker 

wees van optimale benutting. Beproefde ramme kan as KI ramme geregistreer word 

vir semenbemarking wat genetiese vordering kan bewerkstellig. 

Sinkronisasie van estrus/bronstigheid/hitte: Kleinvee op ‘n stygende 

voedingsvlak en met ‘n kondisietelling van 3-4 reageer uitstekend (90-100% ooie 

bronstig op ‘n gegewe tyd) op die voorgeskrewe behandeling. Sponse of CIDR’s 

behandel met progesteroon word vir 14 dae in die vagina van ooie geplaas. Met 

onttrekking word ‘n spesifieke dosis PMSG (dragtige merrie serum gonadotrofien) 

binnespiers toegedien. Estrus/hitte volg na ongeveer 48 uur en ooie word benut vir: 

Natuurlike paring 

Handdekking 

Servikale KI met vars semen 

Laparoskopiese inseminasie met vars of bevrore semen. 

Kontak RAMSEM vir aanbevole dosisse van DMSG asook tye van inseminasie – wissel 

afhangende van ras en seisoen. 

Laparoskopiese inseminasie: dit is die metode waarmee vars of bevrore semen 

direk in die baarmoederhorings (intra-uterine) van die ooi geplaas word. Minder 

semen (20 miljoen sperme) word benodig en dit is die enigste praktiese metode 

waarmee goeie konsepsies met bevrore semen verkry word. ‘n Groot aantal ooie 

(50-150 ooie) per ram/dag kan met vars semen laparoskopies geïnsemineer word 

en uitstekende resultate word verkry. Programme word landwyd en in Namibië deur 

RAMSEM se hoogs opgeleide en bekwame veeartse uitgevoer. Kombinasie ritte 

bespaar op reiskoste. 

Superovulasie en embriospoeling(ES). 

Prestasietoetsing en BLUP teelwaardes identifiseer ook die beproefde ooie binne 

‘n stoet. ES bied die stoetteler die geleentheid om nageslag van hierdie ooie te 

vermenigvuldig. ‘n Intensiewe hormoon voorbereidings program word opgevolg 

deur laparoskopiese inseminasie met vars semen. Embrio’s word m.b.v. algemene 

narkose en chirurgie uit die baarmoeder gespoel en onder ‘n stereomikroskoop 

uitgesoek. Embrio’s kan bevries word of op dieselfde dag in ontvanger ooie geplaas 

word wat saam met die skenker ooi gesinchroniseer is. Embrios is die veiligste 

manier om genetika wêreldwyd te versprei. Skakel RAMSEM vir meer besonderhede. 

Byvoordele van Beheerde Teling: Die gesinkroniseerde bronstigheid lewer 

verskeie addisionele voordele wat tot na speentyd voortduur: 

Akkurate sonar/skandering uitslae 

Ooie lam oor 5 dae 

Lamhokke effektief benut en besparing van voeding oor die periode. 

Ongedierte beheer kan beter toegepas word. 

Akkurate lamidentifikasie en akkurate en vergelykbare speengewigte. 

Eenvormige groep diere wat voorberei word vir veilings. 

Meer lammers van beter kwaliteit – groter wins. 

Alle Dormer telers word “Meer lammers” vir elke teelseisoen toegewens! 


26 

Molatek Bypass verseker proteïen kwaliteit 

vir optimale prestasie by skape en beeste 

Dr Vlok Ferreira: Nasionale Tegniese Bestuurder, MOLATEK, Posbus 47, Malelane 1320 

Jong diere 

benodig meer 

deurvloeiproteïen vir 

optimale spiergroei 

en ontwikkeling as 

ouer diere. Navorsing 

het uitgewys dat ‘n 

hoër deurvloeiproteïen insluiting 

by kalwers in die voerkraal kan lei 

tot ‘n 13% styging in voer inname, 

13.4% verhoogde groei en ‘n 8.4% 

verbetering in voeromsettings 

doeltreffendheid. 

MENG INSTRUKSIE EN SAMESTELLING VAN MENGSELS 

1 

Volledige kalf 

aanvangs dieet 

MOLATEK BEESVET 33+ (V 17357) Kg 160 

MOLATEK SKAAPVETMES/KALF 

KONSENTRAAT (V 14344) 

2 

Volledige lam 

aanvangs dieet 

3 

Lam kruipvoer 

mengsel 

Kg 200 200 

MOLATEK BYPASS (V 21556) KG 50 50 50 

MIELIES Kg 690 550 750 

RUVOER Kg 100 

In die verlede is die kwaliteit van proteïen allerweë as onbelangrik by herkouers beskou omdat 

rumen mikroörganismes uit eenvoudige stikstofverbindings soos ammoniak, aminosure (wat 

die boustene van proteïen is) kan opbou. Navorsing bewys die teendeel, naamlik dat mikrobiese 

proteïen nie aan die hoogs produserende herkouer se aminosuurbehoeftes vir optimale 

produksie voorsien nie. Dit maak dit dus uiters belangrik om die proteïenbenodighede van 

herkouers in heroënskou te neem en in terme van aminosure uit te druk deur van goeie 

deurvloeiproteïen bronne gebruik te maak. 

Die gedeelte van die voerproteïen wat afgebreek word deur die mikrobe-werking is bekend 

as rumendegradeerbare proteïen en lewer saam met stikstof (vanaf bv. ureum) die mikrobieseproteïen 

in die dunderm, terwyl die gedeelte wat nie afgebreek word nie en deurgaan na 

die dunderm vir vertering en absorpsie, bekend as deurvloeiproteïen. Die deurvloei proteïen 

lewer dus die aminosure direk in die dunderm wat dus by jong groeiende diere tot verbeterde 

spiergroei sal lei en by melk produseerende diere tot ‘n verhoogde melkproduksie. Wolskape 

het ook addisionele deurvloeiproteïen nodig vir wolgroei bo en behalwe hul behoefte aan 

aminosure vir vleis- en melkproduksie. 

Herkouers se aminosuurbehoeftes hou direk verband met fisiologiese funksies soos vleisgroei, 

wolgroei en laktasie. Die strategie wat Molatek volg is dus om die aminosuursamestelling te 

evalueer wat diëte in die laer spysverteringskanaal sal lewer. Hiervolgens is ‘n kombinasie van 

deurvloeiproteïen-bronne in MOLATEK BYPASS ingesluit om die aminosuur tekorte aan te vul. 

Die aanvulling van deurvloeiproteïen-bronne wat die mikrobiese-proteïen komplementeer 

sal dus beeste en skape se produksie aansienlike verbeter onder intensiewe produksie toestande 

soos in die voerkraal. 

• 30% Ruprot. met 40% as deurvloeiproteïen word gebruik in Molatek Bypass 

• ‘n Kombinasie van minstens 3 of 4 proteïen bronne word gebruik 

• Die essensiële aminosuur profiel behoefte en tekorte van herkouers is in aanmerking 

geneem met die kombinasie van proteïen bronne. 

• 

• 

• 

• 

• 

Molatek Bypass se aanwending: 

Aanvangsrantsoene in die voerkraal by ligte kalwers en lammers 

In bul/ram uitgroei rantsoene en aanvullings 

Kruipvoer mengsels 

Suiwel rantsoene 

LUSERN Kg 200 

TOTAAL / TOTAL KG 1000 1000 1000 


30 

S A Stamboek & Diereverbetering 

Tariewe: 2009/2010 (BTW Uitgesluit) 


ALGEMENE TARIEWE: SUID-AFRIKAANSE TELERS 2009/2010 

LEDEGELD GENOOTSKAPPE (PER 100 LEDE OF GEDEELTE DAARVAN) R 550.00 

EENMALIGE AANSLUITINGSFOOI VIR NUWE TELERSGENOOTSKAPPE R 1,200.00 

VOORVOEGSEL ADMINISTRASIE: (eenmalig) 

REGISTRASIE VAN R 95.00 

VERANDERING VAN R 95.00 

SESSIE VAN R 95.00 

HERINSTELLING VAN LIDMAATSKAP R 185.00 

DIREKTE FAKTURERING (per teler per jaar) R 40.00 

ADDISIONELE/DUPLIKAAT SERTIFIKATE R 5.50 

BEESTE, SKAPE, BOKKE & VOLSTRUISE 

DEELNAME (JAARLIKS PER TELER) R 185.00 

DIREKTE HANDELING (JAARLIKS PER TELER) R 195.00 

HERINSTELLING VAN DIERE R 60.00 

PER KAPITA VLEISBEESTE: (Telers ontvang registrasiesertifate) R 9.45 

: (Genootskappe sonder registrasiesertifikate) R 9.30 

PER KAPITA MELKBEESTE: (Telers ontvang registrasiesertifikate) R 6.55 

: (Genootskappe sonder registrasiesertifikate) R 6.40 

PER KAPITA SKAPE & BOKKE: (melkbokke uitgesluit) R 4.95 

: EIE / BUITE DATAVANGS (bv kleinvee deur 

Grootfontein prestasietoets) R 4.80 

: MELKBOKKE R 6.55 

PER KAPITA: VOLSTRUISE 

GEBOORTE KENNIS GEWING BOEKE: KLEINVEE R 90.00 

GEBOORTE KENNIS GEWING BOEKE: GROOTVEE R 48.00 

ALGEMENE TARIEWE: BUITELANDSE TELERS*** 

BETAALBAAR IN ZAR 

BEESTE, SKAPE, BOKKE & VOLSTRUISE 

DEELNAME: (JAARLIKS) R 250.00 

VOORVOEGSEL ADMINISTRASIE (eenmalig): 

REGISTRASIE VAN R 110.00 

VERANDERING VAN R 110.00 

SESSIE VAN R 110.00 

DIREKTE HANDELING R 320.00 

PER KAPITA: BEESTE R 15.00 

PER KAPITA: SKAPE & BOKKE R 10.00 

*** Behalwe waar anders met genootskappe ooreengekom

DORMER SKAAPTELERSGENOOTSKAP VAN S A 

DORMER SHEEP BREEDERS’ SOCIETY OF S A 

Fooiestruktuur/fee structure 

Fooie betaalbaar aan Genootskap/Fees payable to Society (2009/2010) 

AANSOEK OM LIDMAATSKAP/APPLICATION AS MEMBER: 

1. Intreefooi (eenmalig)/Entry fee (once-off ) R300-00 

2. Lidmaatskap (jaarliks)/Membership (per year) R400-00 

3. Geboortekennisgewingboek/Birth Notification Book R 100-00 

4. Nie-aktiewe lid/Non-active member: Intreefooi/Entry fee - 

HEFFINGSFOOIE/LEVIES: 

1. Per kapita-heffing per dier 12 maande en ouer soos op 1 Julie/ 

Per capita levy per animal 12 months and older as on 1 July R 20.00 

FOOIE SLUIT NIE BTW IN NIE!/FEES DO NOT INCLUDE VAT!

Van die kursusgangers met die teorie klas. 

Kursus 

Dormer 

Die Dormer Genootskap het vanjaar ‘n 

kursus in die vorm van ‘n Junior en Senior 

beoordeellaars kursus aangebied. Die kursus 

het die negende en tiende Maart 2010 op die 

plaas Goedehoop aan huis van dr. Smit plaas- 

gevind. Die kursus is aangebied onder leiding 

van mnr. Cobus Church en me. Erika Hanekom, 

met mnr. Arno Ferreira en mnr. Hennie Hatting 

beide van BKB as mede aanbieders. 

Altesaam vier en veertig mense van regoor die 

land het die kursus bygewoon. Die kursus het uit twee dele bestaan, 

‘n praktiese en ‘n teoretiese klas gevolg deur eksamens in beide dele. 

Die diere vir die praktiese klasse was van top gehalte. 

Mnr Church en me Hanekom tydens die teorie klas. 


36 

SA Stamboek 

Voortreflikheidstoekennings 

SA Stamboek in samewerking 

met CEVA, maak jaarliks tydens ‘n 

spogdinee die finaliste en wenners 

van die SA Stamboek / CEVA 

Voortreflikheidstoekennings bekend. 

Die rol van SA Stamboek as registrerende 

owerheid is welbekend, maar omdat 

CEVA minder bekend is in Suid-Afrika, 

dien dit vermeld te word dat CEVA 

Sante Animale - ‘n prominente Franse 

dieregesondheidsorganisasie is. Hierdie 

organisasie stuur dan ook jaarliks ‘n 

verteenwoordiger om die toekennings in samewerking met 

SA Stamboek bekend te maak. 

Met die SA Stamboek / CEVA 

Voortreflikheidstoekennings word daar gestreef om 

voortreflikheid in die stoetbedryf te identifiseer en erkenning 

daarvoor te gee. Die aspekte wat aandag geniet is: 

• Vrugbaarheid 

• Seleksie- en uitskotpraktyke en 

• Databestuur binne die kudde 

Hierdie is almal faktore wat ‘n teler in die posisie plaas 

om doeltreffende genetiese vordering te realiseer. Die 

toekennings is gebaseer op die werklike kuddedata soos 

wat dit beskikbaar is in die databasisse van die Intergis 

gedurende Augustus van elke jaar. Die wenners van die 

Voortreflikheidstoekennings is almal verdienstelike mense 

wat daarna streef om dit wat hulle binne hul stoete doen, 

wetenskaplik te benader. Die toekennings word in die 

volgende kategorie gedoen: 

• Melkbeeste 

• Vleisbeeste 

• Perde 

• Kleinvee 


CEVA & 

Die Dormer Skaaptelersgenootskap is baie trots op die 

feit dat mnr. Charl van Rooyen, tans Ere-Lewenslange 

Visepresident van die Dormer Skaaptelersgenootskap, en 

mnr. Johan Swart, tans ‘n dienende raadslid – onderskeidelik 

as “wenner” en as “finalis” in die Kleinvee-kategorie van die 

2009 SA Stamboek / CEVA Voortreflikheidstoekennings 

aangewys is. 

Charl van Rooyen, die wenner van die 2009 Kleinveekategorie, 

kan in eie reg gesien word as een van die pioniers 

van die Dormer Skaaptelersgenootskap en is reeds vir bykans 

40 jaar met die Dormers gemoeid. Benewens sy passie vir 

die ras is dit ewe merkwaardig dat Charl vir 20 jaar lank as 

President van die Genootskap gedien het. 

In 2008 was die wenner ook ‘n Dormer teler nl. Mnr 

Christo Groenewald tans die President van die Genootskap. 

Groenewald se raad aan jong telers is: “Stap die langer, 

maar eerlike pad, doen heeltyd navorsing, leer by ouer 

telers wat reeds skoolgeld betaal het, en konsentreer op 

noukeurige rekordhouding, ‘want om te meet, is om te weet.’ “ 

Die laaste paar jare het die Dormer telers ‘n hele paar 

finaliste asook wenners opgelewer met die SA Stamboek 

Voortreflikheidstoekenning. 

Finaliste: 

2003 - MJ Swart (Kinko Dormers) 

2004 - DC van Zyl (Droërivier Dormers) 

2005 - RM van Wyk ( Eastry Dormers ) 

DC van Zyl (Droërivier Dormers) 

2006 - J Theron ( Dormica Dormers ) 

2007 - I Niehaus ( Iremey Dormers ) 

C Nel ( Eversar Dormers ) 

J Theron ( Dormica Dormers ) 

2009 - MJ Swart (Kinko Dormers) 

Wenners: 

2006 - DC van Zyl (Droërivier Dormers) 

2008 - CP Groenewald ( Dorwald Dormers) 

2009 - CP van Rooyen ( Vanovis Dormers)

Uit lings 

en Agri Megaweek bly van ons grootste 

vertoonvensters. Duisende belangstelendes vat ‘n dag 

af en kom besigtig al die stalletjies. Die Dormers is 

gewoonlik een van die groot trekpleisters en hoe dan 

anders,ons diere praat vir hulself. 

In 2009 het ons ook talle ander uitstallings 

bygewoon nl. Die Hoefslagfees, Riemlandfees 

kuddekompetisie en From the Earth Expo in Kaapstad. 

Graag wil ons ook almal bedank vir hul bydraes 

met sulke uitstallings. Dit is altyd lekker om saam met 

stalNampo 

die Dormermense te werk. 

Dormer 

38 


Erika Hanekom by From the Earth Expo, 

saam met Minister Gerrit van Rensburg 

– Minister van Landbou Weskaap, en Mnr 

John Durr – RPO Wes-Kaap. 

From the earth 

Agri Megaweek 

Christo Groenewald tydens Agri Megaweek 


Riemlandfees 

Charl van Rooyen tydens die beoordeling van die 

Riemlandfees kuddekompetisie 

40 

Nampo Nampo 


Nampo 

Nampo 

Nampo 

Christo Groenewald gesels met 

belangstellendes tydens Nampo

42 

Wenners 

en finaliste 

van die 

Voermol 

Nasionale 

Skaapboer 

van die Jaar 

Kompetisie 

Voermol bied jaarliks ‘n 

nasionale skaapboer van die 

jaar kompetisie aan, en die 

Dormers kan met trots sê 

dat daar van hul telers ook finaliste was 

en van die ander telers Dormers in hul 

kruisteelstelsels gebruik. 


2009 SKAAPBOER VAN DIE JAAR 

- Mnre Theo en Piet Delport 

2009 FINALISTE 

- Mnr Willem van Aardt 

- Mnre Boeta en Kosie Wessels van Karsrivier in die Bredasdorp distrik boer met 

stoet en kommersiële Dohne Merino’s. Met ’n kudde van bykans 4500 teelooie, word 

’n speenpersentasie van 123.4% behaal met drie lamtye per jaar. Hulle gebruik ’n 

rotasie weidingbestuurstelsel van graan met lusern in ‘n 6 jaar siklus en ‘n veelading 

van 4.65 KVE/ha word toegepas. Slegs die beste ramme word m.b.v. BLUP teelwaardes 

geselekteer en ‘n wolproduksiepotensiaal van 5-6 % word nagestreef. Seleksie vir 

vrugbaarheid, groeivermoë, nie-selektiewe vreetgewoontes en aanpasbaarheid by 

’n hoë veelading op weiding, geniet voorkeur. ’n Kort teelseisoen, koggelramme 

en strategiese byvoeding word gebruik om die hoë speenpersentasie in ‘n groot 

kudde te behaal. Ooie ontvang prikkelvoeding twee weke voor die teelseisoen met 

strategiese byvoeding tydens laat dragtigheid en laktasie. Die skaapbedryfstak het 

‘n wins van R2785/ha in die afgelope produksiejaar gerealiseer. 

(kruisteling met Dormers op 3de kudde) 


- Mnr Geoffrey Joubert van AG Joubert en Seuns, Riversdal, boer met meer as 

4000 Merino en Merino-Vleismerino kruisooie in ’n volhoubare versnelde teel- en 

kruistelingsprogram met Dormers. Sy weidingshulpbronne bestaan uit hoë kwaliteit 

peulplantweidings en oesreste waarop ‘n veelading van 7.3 KVE/ha toegepas word. 

Sy teeldoelwitte sluit die volgende in: vrugbaarheid – hy selekteer positief vir 

meerlinge en vinnige groeiers met goeie karkas- en woleienskappe. Hy handhaaf 

’n hoë speenpersentasie van 149% en die winsgewendheid van sy skaapvertakking 

kompeteer uiters gunstig met sy akkerbou-vertakking. Waardetoevoeging word 

gedoen deur skape by hul eie slagpale te slag en te bemark. ’n Kenmerk van hierdie 

boerdery is die uiters netjiese en werkbare infrastruktuur. (Dormer vir terminale 

kruisteling) 

2008 FINALISTE 

- Mnr Johann de Jager 

- Mnr Christo Groenewald van Dorwald Boerdery, Caledon, boer met stoet 

en kommersiële Dormers in ’n gebied waar hoë kwaliteit peulplantweidings 

deel uitmaak van sy voervloeibeplanning. Hy behaal ’n uitsonderlike hoë 

speenpersentasie van 168% met slegs een lamgeleentheid per ooi per jaar. 

Vervangingsooie word slegs uit meerlinge geselekteer. Ooie word op 4 jarige 

ouderdom uitgeskot om plek te maak vir geneties meerderwaardige jong ooie. 

Alle diere word vir prestasie getoets en ’n ooi kry slegs een geleentheid om haar 

vrugbaarheid te bewys. Sy teeldoelwitte is op die volgende gefokus: vrugbaarheid, 

moedereienskappe, kg lam gespeen/ooi/jaar en aanpasbaarheid. Mnr Groenewald 

is tans president van die Dormertelersgenootskap van SA en is aktief betrokke by 

die aanbied van Dormerkursusse aan jong boere. 

- Mnr Andrew Jordaan van AS Jordaan en Seuns, Cradock, boer met ongeveer 

6000 Merino ooie op meer as 13000 hektaar. Die gemiddelde reënval is 350mm 

per jaar en die drakrag van sy natuurlike weiding is 1.38 hektaar/KVE. Met behulp 

van besproeiing is ’n oppervlakte van 700 hektaar onder lusern en raaigras gevestig 

– hiermee verhoog hy die drakrag van die weiding na 25 skape per hektaar. Ooie 

met 2 en 3-linge word met lamtyd in hokke gesit om ’n hoë speenpersentasie te 

verseker. Met sy streng seleksiebeleid en toepassing van laparoskopie word hoogs 

vrugbare en aangepaste diere met ’n hoë kwaliteit wol en bouvorm geteel. Hy 

is aktief betrokke by verskeie landbou organisasies en lê klem op die deeglike 

opleiding van sy personeel – so byvoorbeeld is twee werkers verantwoordelik vir 

die bestuur en versorging van 800 teelooie. (Ook Dormer teler) 

- Mnr Piet Meyer 


- Richard Krige van Boontjieskraal Landgoed, Caledon, boer met ongeveer 4500 

Dohne Merino ooie en met behulp van ’n hoogs bekwame bestuurspan behaal 

hy ’n speenpersentasie van 163.3%. Ooie kry een lamgeleentheid per jaar (34 dae 

teelseisoen) maar, indien sy oorslaan, word die ooi met ’n vleisrasram gedek as ’n 

terminale kruising in ’n versnelde lamstelsel (3 maal in 2 jaar). Lammers word op 75 

dae gespeen en in ’n voerkraal op die plaas afgerond. (Gebruik tans Dormers)

Brucella 

Aansteeklike onvrugbaarheid in die vorm van 

OvisDeur 

Dr. Marius van Tonder 

Oordraging en verspreiding: 

Brucella Ovis word hoofsaaklik van ram-tot-ram 

oorgedra, hetsy direk of deur tussenkoms van die 

ooi. Direkte oordraging vind plaas wanneer jong 

vatbare en ouer klinies of subklinies besmette 

ramme, wat die besmetting in die semen uitskei, 

met mekaar in aanraking kom en dit is gewoonlik 

tussen die paarseisoene wanneer hulle eenkant 

saamloop. Die ramme het die neiging om mekaar 

oor en weer te dek en het ook die besondere 

gewoonte om van tyd tot tyd ‘n bepaalde ram 

uit te sonder wat dan beurtelings deur die ander 

ramme bespring word. Besmette semen word 

direk in die rektum of in die gebied om die anus 

gedeponeer, vanwaar dit dan op die penis van 

‘n vatbare ram kom. Vanuit die rektum of van 

die penisslymvlies dring dit die geslagstelsel 

binne. Besmette saad spat ook in die oë of neus 

van ander ramme, veral omdat ramme lief is om 

aan die skede van ramme wat klaar gedek het en 

vanwaar semen nog uitdrup te ruik. 

Indirek kan dit maklik gedurende die 

paarseisoen versprei, waar besmette en vatbare 

ramme saam gebruik kan word. Dit is bekend 

dat verskillende ramme dieselfde ooi gedurende 

dieselfde bronstigheid kan dek. As ‘n besmette 

ram ‘n ooi dek en sy word daarna deur ‘n gesonde 

ram gedek, sprei die besmettting via die vagina 

van die ooi na die penis van die vatbare ram. Die 

moontlikheid bestaan ook dat as ‘n ooi nie beset 

raak nie, sy die besmetting selfs tot die volgende 

bronstigheid kan dra. 

Simptome: 

Die simptome kan akuut of kronies wees. Die 

kroniese tipe letsels word altyd by Brucella Ovis 

aangetref. Die ontsteking is gewoonlik beperk tot 

die epididimis. Besmette ramme skei geweldig 

baie etterselle in die saad uit. 

Die kroniese letsel by Brucella Ovis bestaan uit 

‘n vergroting van een of meer van die kop, liggaam 

of stert, van een of albei byballe, wat aanvanklik 

nog sag en effens warm en pynlik mag wees, 

maar stelselmatig vergroot en verhard totdat dit 

omtrent die grootte van die gholfbal of selfs so 

groot soos ‘n klein lemoentjie kan wees. 

In die meeste gevalle vind ‘n totale afsluiting 

van die bybalbuis plaas en kan saad nie meer 

deurvloei nie. Die betrokke teelbal sal dan 

aanvanklik effens vergroot, maar dan stelselmatig 

kleiner word en aanvanklik sag en vlesig wees, 

maar later verskrompel en verhard en selfs verkalk 

word. Ofskoon die ontstekingsproses uiteindelik 

bedaar, sal die teelbal nooit herstel nie, aangesien 

die klierweefsel deur bindweefsel vervang word. 

Die kroniese letsels word waargeneem in 

die bybal waar tipiese spermatocoele en/of 

spermatiese granuloom aanwesig sal wees. 

Diagnose, behandeling en voorkoming: 

Ofskoon die letsels maklik waarneembaar is 

en met ondervinding baie maklik gevoel kan 

word, kan die besmettings alleen met verdere 

ondersoeke onderskei word van Actinobacillus 

seminis. Ramme moet dus deur veearts 

ondersoek word, sodat die regte monsters vir 

laboratoriumondersoek ook geneem kan word. 

Dit is altyd raadaam om voor paring alle 

ramme deur ‘n veearts te laat ondersoek. 

In geval van Brucella Ovis is ‘n uiters 

doeltreffende entstof beskikbaar, nl. Rev. 1 

wat, indien volgens voorskrif aangewend, 

die besmetting in ‘n kudde totaal sal uitwis. 

Ramlammers word op die ouderdom van twee 

maande tot speenouderdom slegs eenkeer geënt. 

Alle ramme met letsels en subkliniese besmette 

ramme, moet uitgeskakel word. 


skaaprib 

Gerolde 

1 Ontbeende Dormerskaaprib 

Vulsel 

• 500 g maalvleis 

• 2 snye witbrood, korsies verwyder en 

geweek in ‘n bietjie melk 

• 1 ui, fyngekap 

• 1 appel, gerasper 

• 150 g (250 ml) ontpitte pruimedante, 

geweek en fyn gekap 

• 150 g (250 ml) sultanas 

• 25 ml wynasyn 

• 25 ml blatjang 

• 12,5 ml appelkooskonfyt 

• 5 ml sout 

Geurmiddels 

• Peper 

• Fyn koljander 

• Fyn naeltjies 

• Droë tiemie 

• 1 lemoen 

Plaas die ontbeende rib op ‘n plat oppervlak. 

Meng al die bestanddele vir die vulsel. 

Geur na smaak met peper, koljander, naeltjies 

en tiemie. 

Smeer die vulsel egalig oor die rib en rol 

versigtig op. Bind die rol elke sentimeter vas 

met tou. 

Geur aan die buitekant met sout en peper 

en plaas in ‘n baksakkie in ‘n oondvaste bak. 

Druk die sap van die lemoen oor die rib uit 

en bind die sakkie liggies toe. Bak ongeveer 

1 ½ uur lank by 160˚ (350˚ F). Verwyder die 

baksakkie en bak nog 30 minute lank onbedek. 

Sny in skywe en dien op saam met groenbone, 

gestoofde pruimedante en gebakte aartappels. 

Genoeg vir 6 mense 

(Huisgenoot Wenresepte) 


48 

hoeksteen 

Die 

Skaapbestuur 

van 


Ses weke voor lam 

Uit Ekonomiese data van verskeie studiegroepe blyk dit dat 

‘n bestuursprogram wat op die fisiologies belangrike tye 

van ‘n skaap gebaseer is, die beste resultate lewer.

Pfizer Dieregesondheid 

het in samewerking met hul 

skaap Tegniese bestuurder die 

volgende program saamgestel: 

Die Fisiologies belangrike tye 

van `n Skaap 

Hierdie eenvoudige “resep” is ‘n 

wenner omdat hy die SKAAP se 

kant kies. 

Fisiologies belangrike tye in 

die ontwikkelings-siklus word 

uitgelig. 

`n Program wat uitgewerk 

word met die SKAAP en wat in 

sy liggaam gebeur, as fokus, het 

`n voordeel bo konvensionele 

programme wat rondom die 

boer, parasiete en seisoene 

wentel. Lg. goed varieer gedurig 

terwyl fisiologiese tye gegewe 

is. Ons moet steeds alles in ag 

neem, maar probleme moet nie 

ons hoof fokusarea wees nie. 

Ons konsentreer op PRODUKSIE, 

WINS, GESONDHEID, VOEDING - lekker 

positiewe goed, eerder as op siektes en 

parasiete. 

i) Follikel ontwikkeling in die ooi: 

(6 maande voor paar) 

Heelwat nuwe inligting het onlangs die 

lig gesien en baie navorsing word steeds 

hieroor gedoen. 

- ’n Follikel neem ongeveer 6 maande 

om te groei en te ontwikkel. 

- Voedingstoestande 6 maande voor 

paar beïnvloed die konsepsiesyfer 

tydens paar. Daarom dan ook die ou 

wysheid dat jy die jaar na ‘n droogte 

eers werklik die effek van die droogte 

“voel”; of: dit reën kos, maar nie 

dadelik geld nie !!! 

Ses maande voor paar val baie maal 

saam met die periode net na speen in 

jong ooie (speenskok) 

- ’n Belangrike ontwikkelingstadium 

van die follikel is ook in die 2 

maande-periode voor paar. (Sien by 

RAMVERSORGING) 

- Voeding in Sept/Okt. (nog droog in 

baie dele van die land) speel dus ’n 

belangrike rol by die herfs dektyd 

(Mrt/Apr.). En andersom in die winterreënvalgebiede. 

- Dit is ook die tyd wanneer ooie 

lammers van 2-3 maande oud soog 

en baie keer “afgesuip” is 

ii) Ramversorging: 

(Spermontwikkeling en Rypwording in 

die ram asook die pre-antrale en antrale 

ontwikkelingstydperk van die follikel in 

die ooi). 

(2 Maande voor paartyd) 

Weereens speel voeding ’n geweldige 

belangrike rol. 

Energie help die rumenmikrobe om 

rumendegradeerbare proteïen en NPN 

beter te benut. Oormaat van lg. hoop 

op as ammoniak en ureum wat weer 

proteolities en lipolities optree. (Breek 

proteïene en vette af!!) 

Die geslagshormone (Testosteroon en 

Oestrogene) is lipoproteïene. 

Verbyvloei-proteïene word “beter” 

benut en een van die gevolge is beter 

spermkwaliteit, groter testes en “pers 

lieste” a.g.v. hoër testosteroon- vlakke. 

Spermontwikkeling en rypwording 

neem ongeveer 2 maande. 

M.a.w. sperme wat nou in ‘n ram 

geproduseer word, word eers oor 2 

maande gebruik. 

Skeer die ram nou indien nodig. Knip 

sy hoewe en gee hom beter kos. 

Spuit Vit. A en gee Spoorelemente. 

Ent ramme en jong ooie met 

Ultrachoice of One Shot Ultra 

Doseer met ’n middel wat 

NEUSWURM ook dek.) 

Toets vir geslagsgeskiktheid. 

Let veral op testesomtrek, kondisiepunt, 

lieskleur, saadkwaliteit en dekvermoë. 

Dit help nie ’n ram het goeie saad 

maar kan nie dek nie!!! 

Indien daar ’n probleem is, is daar 

genoeg tyd om regstellings te maak. 

Begin met fiksmaak van ramme. 

Geforseerde stap of aanjaag - ± 1 km, een 

of twee maal per week. 

Gaan koggels na en maak nuwes 

indien nodig. 

Navorsing deur dr. Jasper Coetzee het 

bewys dat konsepsie by jong ooie beter 

is as hulle vir 2 maande geprikkel word in 

plaas van 3 weke soos in ouer ooie. 

iii) Prikkelvoeding: 

3 weke voor paartyd. 

Doseer ooie (vul spoorelemente aan en 

gee Vit. A. 

Ent teen Klostridiale siektes. plus 

Pasteurella 

Begin met prikkelvoeding by groot 

ooie en gee veral aandag aan energie en 

proteïenvlakke. 

Gee verbyvloeiproteïen soos Maxiwol 

vanaf een week voor paar. 

Sorg dat ooie op ’n stygende 

voedingsvlak is. (WEEG !!!) 

Die nuutste inligting dui daarop dat 

slegs ooie wat in ’n swakker kondisie is 

wel hierop reageer. 

Ooie kan in groepe geklas word 

en slegs die wat dit nodig het, kan 

byvoeding kry. Wees egter baie versigtig 

by jou beoordeling, aangesien ’n klein 

besparing in voerkoste soms groot skade 

aan jou konsepsie doen!! 

Vra jouself die vraag voor die tyd of jy 

ALLES in jou vermoë doen om te sorg dat 

al jou ooie of die meeste beset kan raak. 

Tree dus voorkomend op!!! 

Maak seker jou ramme is reg. Hertoets 

dié waaroor jy twyfel en ramme wat 

intussen siek was. 

Ent teen Ensoötiese aborsie. 

iv) Koggels: 

Sit koggelramme vir 9 dae by. 

Die vrugbaarste ooie kom reeds vanaf 

dag 10 op hitte. 

Gebruik 2 % koggels wat werk!!! 

Inheemse rasse soos die Ronderib 

Afrikaner gee beter resultate. 


50 


Sit koggels die oggend by, maar haal 

hulle die laatmiddag/vroegaand van 

dag 9 uit. Sit dan die ramme of gemerkte 

koggels vir KI by. 

v) Ramme in en Ramme uit: 

Alle ander tye word hiervolgens 

uitgewerk. 

’n Ooi kom ± elke 17 dae op hitte. 

Ons beveel dus gewoonlik ’n 34 dae 

teeltydperk aan om elke ooi 2 kanse te 

gee. 

Indien jy nie koggelramme gebruik nie, 

beveel ons ’n effens langer paartyd aan 

(42 dae / 6 weke). 

vi) Middragtigheid: (Middel trimester) 

50 - 100 dae dragtigheid. Ons is nou 

in ’n kritiese ontwikkelingstaduim 

van die plasenta, wat weer ’n direkte 

invloed op geboortemassa van die 

lam (lamoorlewing), aborsie%, asook 

melkproduksie het. 

Voeding moet reg wees - ooie moet 

matig toeneem in gewig en nie gewig 

handhaaf of verloor soos in die verlede 

geglo is nie. 

Veral belangrik by tweeling ooie. 

Gebruik jou skaal. 

Siektes, soos Corynebakterium en 

“stres” soos ver aanjaag op ’n warm dag 

en/of onnodige hantering met “scan” 

kan aborsies veroorsaak. 

vii) Sonar ondersoeke: 

Dit bly seker die mees kostedoeltreffende 

bestuursmiddel. 

Met die nuwe sterker masjiene kan 

dragtigheid selfs so vroeg as 13 dae 

opgetel word - Met redelike sekerheid 

vanaf dag 20. 

Omdat inplantasie van die embrio 

egter eers na 35 dae volledig is, beveel ek 

nie onnodige hantering voor hierdie tyd 

aan nie. 

Werk mooi en hanteer versigtig - stres 

veroorsaak aborsies!!! 

Verskeie operateurs skandeer staande 

m.b.v. ’n krat. Ek het verkies om met 

krag in ’n skuur te werk, maar kon met ’n 

“scanwa” selfs in ’n kraal sonder krag, van 

my motor se battery af werk. 

Skandeer vir meerlinge. 

Skei jou troppe en bestuur jou 

meerlingooie vir lamoorlewing en 

herkonsepsie. 

viii) Voorlam: 

6 weke voor lam.

72% van die lam se groei en 

ontwikkeling vind nou plaas, sowel as 

primêre wolfollikelontwikkeling. 

Verder vind uierontwikkeling in 

die ooi nou plaas, wat weer ’n invloed 

op die kwaliteit van die bies en 

hoeveelheid melk het. 

Dit is ook die tyd van voor lam 

weerstandsverslapping (PPRR). 

Ooie moet nou gedoseer word. 

Ek verkies ’n middel met ’n langer 

nawerking wat ook Neuswurm insluit. 

Ent dragtige ooie met Glanvac 3 

of Glanvac 6. 

Vit.A en spoorelemente word ook 

nou toegedien. 

Spoorelement toediening bly ook 

’n kontroversiële punt. 

Stel vas watter tekorte jy het en 

hoe erg hulle is. 

Ek kan nie glo dat een middel 

soos bv. Embamin of Multimin 

dwarsdeur die land aan alle skape 

teen dieselfde dosis gegee kan word 

nie. 

Selfs die interpretasie van die 

toetse is ’n knelpunt aangesien die 

bloedtoets net sê wat die laaste week 

in die dier gebeur en die lewertoets 

die laaste maand. 

Gebruik egter die uitslag van 

die toetse as ’n beginpunt in jou 

aanvulling-strategie! 

Slegs sekere plase het 

byvoorbeeld op sekere tye ’n 

kopertekort. 

Moet ons dan altyd voor paar of 

voor lam koper gee? 

In sekere dele van die land 

kan koperaanvulling vrektes a.g.v. 

oordosering gee. 

ix) Lamtyd: 

146 dae vanaf ramme in. Ons werk 

met die natuur en die ooie kan ’n dag 

of twee vroeër of later begin lam. 

x) Een maand na lam: 

Lammers kan reeds hier 

hulle eerste dosering, Vit. A en 

spoorelementaanvulling kry. Doseer 

vir Ronde- sowel as Lintwurm. 

Moenie nou inent nie. 

Doen die “soog en droog” tegniek. 

(“wet - dry”) 

xi) Twee maande en Drie maande 

na lam: 

Gee Vit. A, spoorelemente, ontwurm 

en gee die eerste inentings. 

Glanvac 6 of Ultrachoice 7plus 

Glanvac 3 of One Shot Ultra 7 plus 

Glanvac 3. 

xii) Speen: 

By die meeste programme is dit 

± 100 dae na lam. Die oudste lammers 

is dus ± 41/2 maande en die jongstes 

31/2 (Gewig gee egter ’n beter 

aanduiding - speen as ooilammers 

oor 20 kg weeg en die ramlammers 

oor 25 kg.) In meerpaarstelsels is 

ons ’n voorstander van vroegspeen 

- speen lammers voor ooie weer 

gepaar word. 

Spuit vervangingsooie nou 

Ensoötiese aborsie en weer nadat 

hulle vir paar uitgeklas is. 

Ent ramlammers teen Ramsiekte 

(B. ovis) 

Samevatting/Praktiese illustrasie 

van die program: 

Ooie wat in Maart gepaar is, gaan 

in Augustus lam. Middel Junie is dit 6 

weke voor lam! 

Skaapbrandsiekte is meer aktief 

in die winter en reën en koue 

veroorsaak dat inspuit dan bv. ’n beter 

opsie as dip is! 

Aanbeveling: 

1. Spuit ooie ‘n breë-spektrum 

antiparasietiese middel. 

2. Ent teen Pasteurella met ’n entstof 

wat werk teen die gevolg van 

die siekte soos One Shot Ultra 7. 

Terselftertyd kry jy beskerming 

teen die belangrike enteriese 

groep Clostridiums wat onder 

andere - Bloednier veroorsaak, 

Rooiderm, Hemoragiese enteritis, 

Enterotoksieme, asook die 

kieme wat Sponssiekte in skape 

veroorsaak. 

3. Onthou dat Corynebakterium een 

van die kieme is wat blou-uier 

veroorsaak. Glanvac 3 behoort dus 

ook nou saam met die One Shot 

Ultra 7 toegedien te word. 

4. Gee Vit A en Spoorelemente. 

Bespreek asseblief die program met 

jou plaaslike veearts en / of Pfizer 

verteenwoordiger, veral waar meer as 

een produk genoem word. 

“A commitment to EXCELLENCE is 

a commitment to the process of 

becoming the best” (Anon) 

Opgestel deur: Dr. Dave Midgley 

(082 493 3423) 


52 

Tegnologie: 


‘n Webwerf en teenwoordigheid op die internet hou 

legio voordele in, soos byvoorbeeld: 

• ‘n Goedkoop manier om jou boodskap aan 

duisende beskikbaar te stel. Dit beteken jou 

inligting is letterlik 24 uur, dag of nag beskikbaar. 

Dis is nie gebind aan tyd of plek nie. Die inligting 

wat op jou webwerf kommunikeer word 

is dus beskikbaar aan enige iemand met ‘n 

internetkonneksie reg oor die wêreld. 

• ‘n Geleentheid om meer inligting te kommunikeer 

as wat byvoorbeeld moontlik is in ‘n gedrukte 

advertensie, ‘n brosjure of selfs ‘n artikel in ‘n 

tydskrif. Dit bied ‘n platform om teks, foto’s, klank 

en selfs audio-visuele materiaal te verskaf. 

• Die kans om ‘n spesifieke en geteikende mark te 

bereik. 

• Om kliëntediens te verbeter. 

• Om te netwerk en internasionale markte te bereik 

en te open. 

• Om te bemark! Om te bemark! Om te bemark! 

Vir diegene wat nog nie vertroud is met die internet en 

die rekenaarwêreld nie, lyk ‘n webwerf na ‘n moeilike 

en duur ekspedisie om aan te pak. Natuurlik is daar 

goeie beplanning en werk aan verbonde om ‘n goeie 

funksionele webwerf op die been te kry, maar dit is 

Boer jy vooruit? 

Die internet as kommunikasie medium kan vandag 

nie meer misgekyk word nie. Toegang tot die 

internet neem daagliks toe soos wat daar vinniger 

en makliker metodes ontstaan om aan die internet 

te konnekteer. Die koms van draadlose konneksie 

en veral 3G en selfone het die deur vir baie nuwe 

internet gebruikers geopen. Heelwat meer boere en stoettelers 

is vandag ook nie net internet gebruikers nie, maar besit 

ook eie webtuistes. Die feit dat dit ‘n 

nuttige en koste effektiewe rol 

kan speel as deel van bemarking 

prikkel veral belangstelling 

onder stoettelers. 

deesdae in enige iemand met ‘n internetkonneksie se 

bereik. Dit kos ook nie ‘n fortuin nie. Hetsy om dit self, 

alleen aan te pak of om van ‘n professionele diens in die 

bedryf gebruik te maak. 

Onthou dat die inhoud van ‘n webwerf baie 

belangrik is. Die inligting wat jy met die wêreld en jou 

teikengehoor deel moet goed gestruktureer wees. Taal 

moet goed versorg wees. Vir stoettelers is die kwaliteit 

en keuse van die fotomateriaal veral baie belangrik. Moet 

dus nie skroom om bietjie meer tyd hieraan te bestee 

nie. Dit is natuurlik altyd makliker om eerder ‘n pad 

met ‘n professionele webwerf ontwerper te stap om te 

verseker dat ‘n goeie funksionele webtuiste ontwikkel 

word. Doen egter jou huiswerk vooraf en maak dan seker 

dat jou webwerf volgens bedryfs standaarde ontwikkel 

word. Jou beginpunt is altyd om ‘n oorhoofse doelwit vir 

jou webwerf te stel en om te weet wat jy wil bereik. 

Alhoewel boere aan die agterste speen gesuig het 

wat internetkonneksie en dus toegang aanbetref is dit 

besig om te verander. Dit beteken dat dit nou moontlik 

is om die krag van die medium te begin ondersoek 

en in te span. Dit is ‘n feit soos ‘n koei, vooruitgang in 

kommunikasietegnologie vergemaklik die taak om 

mense vinniger en makliker bymekaar uit te bring. Maak 

seker dat jou stoet ook gevind kan word. 

Vir meer inligting oor webwerf ontwikkeling skakel Jeré 

Möller 051 821 1856.

54 


Dormer 

Veilings 

deur Rodney Rayner 

Enige veiling het voor en nadele, en met die huidige kostes 

wat rondom veilings gaan het ons die volgende uiteensetting 

gemaak oor die voor en nadele. 

Eerstens is daar verskeie soorte veilings om aan deel te neem naamlik: 

1. Amptelike Nasionale Veilings – gereël en onder beskerming van Telersgenootskap. 

2. Amptelike Streeks Veilings – gereël deur ‘n klub of groep telers in ‘n sekere area en is 

onder beskerming van die Telersgenoogtskap. 

3. Amptelike Privaat Veilings – gereël deur teler wat alleenlik sy eie diere aanbied en is ook 

onder die beskerming van die Telersgenootskap. 

4. Nie Amptelike Gesamentlike Veilings – gereël deur ‘n groep telers in ‘n sekere area. Geen 

verpligte klassering van diere is nodig nie. 

5. Nie Amptelike Privaat Veilings – gereël deur die teler self en wat alleenlik net sy eie diere 

op die veiling aanbied. Geen verpligte klassering van diere is nodig nie. 

Voordele van veilings vir die koper 

1. Op veilings wat onder die beskerming van die Genootskap aangebied word verskaf dit 

vir voornemende kopers die ideale geleentheid om die verskillende telers se diere met 

mekaar te vergelyk – fenotipes en ook die diere se prestasies – op die veilings is die 

telers verplig om alle stamboom en prestasies gegewens te voorsien. 

2. Kopers kan besluit volgens areas van waar die telers afkomstig is, watter diere die beste 

kans staan om goed in sy eie area aan te pas. 

3. Op die amptelike veilings word die diere vooraf geklas deur Inspekteurs van die Dormer 

Telersgenootskap – daardeur word die koper beskerm omdat die nie-veilingswaardige, 

ongewenste, swak en prul diere nie op die veiling aangebied mag word nie. 

Voordele van veilings vir die koper / teler 

1. Amptelike veilings verskaf vir die telers / verkopers die geleentheid om sy diere met die 

van sy mede telers te vergelyk – in alle opsigte. Sodoende kan hy bepaal presies watter 

aanpassings / veranderings hy benodig om sy diere se gehalte te verbeter.

2. Dit is vir telers uiters belangrik om deel te neem en om 

diere aan te bied op die amptelike Veiling - daardeur kan hy 

presies bepaal waar in die bedryf hy staan. As ‘n teler altyd 

net sy diere vir verkoop op die plaas aanbied , is hy geneig 

of om te glo hy het die beste in die land, of sy diere is van lae 

gehalte. Dit is dus uiters belangrik om jou diere met ander 

sin te vergelyk. 

3. Deelname op amptelike veilings is ‘n wonderlike manier om 

jou stoetery te adverteer. Jy stel aan die kopers en publiek 

dat jy wel ‘n stoetteler is, dat jou diere kompeterend is en 

hulle kan jou gehalte van diere vergelyk met die van die 

ander telers. As jou diere nog daarby goeie pryse behaal, is 

dit ‘n wonderlike advertensie. Daar is geen beter manier om 

te adverteer nie, want hier betaal die kopers vir hul opinie 

van die diere en op ‘n skou , byvoorbeeld is dit ‘n ander 

persoon se mening. 

Nadele van Veilings vir die kopers 

Die diere wat aangebied word op Nasionale, Streeks en 

Gesamentlike Veilings is dikwels so oorvoer dat ‘n koper nie altyd 

seker is van die dier se eintlike gehalte nie, so baie foute word 

“weggevoer” dat dit soms feitlik onmoontlik is om foute raak te 

sien. 

1. Die oorvoerdediere is nie altyd dadelik geskik vir gebruik nie 

en moet soms eers ‘n rukkie aanpas by die nuwe omgewing. 

2. Op Amptelike Privaat Veilings is daar net die spesifieke teler 

se diere om met mekaar te vergelyk, maar al die stamboom 

en prestasie syfers sal beskikbaar wees om met die uitsoek 

daarvan te help. 

3. Voornemende kopers behoort baie versigtig te wees indien 

hulle diere wil aankoop op enige nie-amptelike veilings. 

Ongelukkig is daar by die veilings geen kontrole nie. Daar is 

dikwels geen amptelike syfers vir prestasie en /of agtergrond 

van die diere nie en die diere is soms nie eers geklas deur 

gekwalifiseerde Inspekteurs nie. 

Nadele van Veilings vir die verkoper / teler 

1. Om wel te kompeteer op Nasionale-, Steeks-en Gesamentlike 

Veilings is jy as teler eintlik verplig om baie geld te belê in die 

voer en oppas van jou veilings diere om hulle in soortgelyke 

kondisie te kry om nie af te steek teenoor die diere van 

ander telers nie. ( Dit is ongelukkig ‘n feit dat baie telers se 

diere totaal oorvoer word vir veilings. Solank as wat die 

kopers bereid is om te betaal vir die “wanpraktyk” sal die 

oorvoerdery voortduur.) 

“Graag wil ons u uitnooi om deel te neem aan ons veilings en geregistreerde diere te koop van 

geregistreerde telers, dit is jou waarborg tot beter Dormers “

56 

Blup en 

genetiese 

v o r d e r i n g 

deur MJ Swart 


Daar is drie belangrike faktore wat die 

tempo van genetiese vordering bepaal, 

die oorerflikheid van ‘n eienskap 

(eienskappe met hoër oorerflikheid is 

makliker om voor te selekteer) generasie 

interval (die tydsverloop tussen twee 

generasies, gedefineer as die gemiddelde 

ouderdom van die ouers wanneer hul 

nageslag gebore word) en die seleksie 

differensiaal (die gemiddeld van die 

genetiese potensiaal van diere wat ons 

selekteer teen oor die gemiddeld van die 

diere waaruit hul kom) 

D

Telers kan nie die oorerflikheid van ‘n eienskap verander nie , 

hul kan egter die generasie interval net tot op ‘n sekere punt 

verkort. Daarom is Seleksie diferensiaal die belangrikste dryfveer 

tot genetiese vordering. (m.a.w. hoe akkuraat jy k an selekteer) 

Vordering = seleksie diferensiaal x seleksie akuraatheid. 

generasie interval 

Prestasie = Gene + Omgewing 

Die genetiese vordering wat ‘n teler verkry met die aankoop van 

‘n nuwe ram is totaal afhanklik van die ram se gene. Met die aan 

koop van beter genetika moet ons die impak van bestuur en 

omgewing in gedagte hou, ‘n goeie omgewing kan swak gene 

wegsteek, ter w yl ‘n swak omgewing goeie gene k an wegsteek. 

Dormertelers is eintlik populasie genetikuste, maar dit is 

onwaarskynlik dat ons so na ons self sal kyk, tog is dit ons taak 

om gene in ons ras so te manipuleer sodat ons top genetika 

aan die kommersiële boere van Suid Afrika kan lewer. Dit is ‘n 

komplekse taak wat nog meer bemoeilik word deur verskillende 

eksterne faktore bv. omgewing. ‘n Populasie normaalkurwe 

bestaan vir elke groep diere (vir ‘n eienskap) die meerderheid 

van ‘n populasie lê op die gemiddeld 

klein hoeveelheid diere lê onder en bo die gemiddeld 

Genetiese vordering is om die kurwe te verskuif na ‘n kant 

toe + of - vir ‘n spesifieke eienskap bv. Positief vir Naspeen 

of bv. Negatief vir geboorte massa 

Voor ons die kurwe begin skuif moet ons vir ons sekere 

teeldoelwitte opstel en sekere eienskappe identifseer waar in 

ons vordering wil maak, maar daar is ‘n paar belangrike dinge 

wat ons ingedagte moet hou. 

1. Is die eienskap waarvoor jy wil selekteer ekonomies 

belangrik vir jou en vir jou kliente? 

ormer 

2. Is die eienskap oorerflik? 

3. Kan die eienskap akkuraat gemeet word en binne redelike 

koste? 

Dormertelers meet reeds ekonomiese eienskappe en het reeds 

uitgebreide stambome ons doen al lank prestasiemeting en 

het dus baie van die belangrike inligting versamel dit is reeds 

verwerk in teelwaardes en moet net gebruik word deur die 

telers. As stoetteler moet ons produseer wat die kuddeboer, 

kliënt van ons verwag en ons moet produseer wat die 

eindverbruiker van die kuddeboer verwag. Die kuddeboer 

moet die rigting van jou stoet aandui en nie anders om nie, 

as stoettelers modes en giere skep wat vir hulle belanrik is 

maar nie vir die kuddeboer geld in die sak bring nie verloor hul 

die kuddeboer. ‘n Volhoubare stoetbedryf is afhanklik van ‘n 

gesonde komersiële bedryf. Dormertelers moet gefokus bly op 

die kommersiële bedryf. 

Hoekom blup gebruik 

1. Om akkuraat te voorspel watter diere geneties 

voordelig is vir my stoet ek wil so vinnig moontlik 

vorder. 

2. Diere tussen verskillende lamseisoene en jare met 

mekaar te kan vergelyk 

3. Jou self met ander kuddes kan vergelyk 

4. Diere in ander kuddes te kan identifiseer wat vir jou 

geneties voordelig kan wees 

5. Die genetiese verandering in jou kudde van jaar tot 

jaar te monitor want so word teeldoelwitte bereik. 

6. Aan my kliënte akkurate inligting rondom ‘n dier se 

genetiese potensiaal verskaf 

Voordat ‘n teler begin selekteer vir sekere doelwitte moet hy ‘n 

genetiese oudit van sy kudde doen. Hy moet gaan bepaal waar 

is sy kudde huidig, waar lê sy kudde teenoor die ras en waar lê 

sy doelwit, waar wil hy wees teen oor die ras. Kyk eerstens na jou 

eie ramme, wat het jy beskikbaar om jou doelwit te bereik. Stel 

‘n ramportefeulje saam en kyk watter ramme sal geskik wees om 

die gewenste resultaat te lewer. Indien eie ramme alleen nie die 

gewenste resultate lewer nie identifseer ander ramme in die ras 

wat dalk kan help om sekere eienskappe te verbeter. 

Stel ‘n eenvoudige doelwit saam wat binne bereik is. Bly 

gefokus op jou doelwit moenie rondspring nie dit neem tyd om 

jou doelwit te bereik. Rekordhouding moet eenvoudig maar 

akkuraat wees, hou die aantal eienskappe waarvoor jy selekteer 

so laag as moontlik, om dit volhoubaar te maak. Dit help nie as 

ons elke jaar vir ander eienskappe meet en weeg nie, moenie 

rondspring nie. 

Blup is die kragtigste seleksie middel wat ons het en lewer 

vinnig resultate vir meetbare eienskappe, ons moet dit egter 

verantwoordelik gebruik en aanwend saam met die ander 

eienskappe tot voordeel van ons ras. 


58 

Dormers 

voorlopers 

soos gesien deur ons 

deur Kobus Beyers 

Deur die jare is daar verskeie mense wat diep spore in 

die Dormer bedryf getrap het. Telers en ook nie-telers vir 

wie die ras na aan die hart lê en ‘n passie is. 

Ek het van hul ‘n paar vrae gaan vra. 


Erika Hanekom- Gebore Basson het 

grootgeword op ‘n wingerdplaas in 

die Malmesbury Distrik. Na matriek 

verwerf sy ‘n Landboudiploma te 

Grootfontein Landboukollege in 

1963. Op daardie stadium was daar 

nie geleenthede vir ‘n dame in die 

boerdery nie en het sy vir haar pa as 

plaasbestuurder begin werk. Gou het 

sy met ‘n Vleismerino kudde begin, 

maar toe haar aanstaande skoonpa in 

1965 die plaas Renosterbosrug koop 

was daar reeds Dormers. In 1968 trou 

sy met Pieter Hanekom en gou het 

sy haar vergewis van die besondere 

eienskappe van die Dormers en is 

sederdien verantwoordelik vir die 

Dormerstoet. 

Charl van Rooyen- Gebore te Lindley 

in die Vrystaat, en daar grootgeword. 

Na matriek verwerf hy sy 

landbougraad aan die universiteit 

van Pretoria. Daarna werk hy as 

veekundige vir verskeie instansies 

onder andere die Wolraad, 

Vleissentraal en die Bonsmara 

Genootskap. Sedert 1971 is hy 

betrokke by die Dormerras en het 

hy sedert 1978 tot 1998 gedien as 

president van die genootskap. 

Lettie Kruger – Gebore Boardman in 

1933 te Mount Fletcher Transkei. Haar 

pa is in 1941 gedurende die Tweede 

Wêreldoorlog oorlede waarna haar 

ma die boerdery verder behartig het. 

Na matriek te Rocklands Meisieskool 

te Cradock het sy haar Primêre 

Onderwys Diploma te Graaff – Reinet 

Onderwyskollage behaal. Haar 

eerste onderwyspos was in 1953 te 

Umtata waar sy haar man ontmoet 

het. Teen die einde van 1962 het hulle 

Bloemfontein toe verhuis weens haar 

man se asma-probleme. Op 6 Maart 

1963 het sy as ‘n klerk by SA Stamboek 

Sekretariële Dienste begin werk en 

werk nog steeds daar. 

Wat u dink van die Dormerras en hoe dit verander het? 

Charl – Van ‘n baie klein ras en Genootskap in die 1940’s tot waar ons vandag 

staan het baie verander ten opsigte van ‘n hele paar eienskappe. Dit bly egter ‘n 

uitstekende ras wat ideaal is vir slaglamproduksie. 

Erika – Die Dormerras is my passie, liefde en lewe. Dis die mees fantastiese skaapras 

en ek is baie trots daarop dat dit eg Suid–Afrikaans is. Ek glo die ras beskik oor al die 

ekonomiese eienskappe van ‘n ideale vleisras. Finansieel glo ek dis die ras wat die 

grootste inkomste in die kortste tydperk moontlik verseker, ook vir kuddetelers. 

Vroeër was daar meer kompetisie in terme van skoue. Uitstallings het dit tot ‘n 

mate vervang. Die ras het verskeie hoogte en laagte punte ervaar. As gevolg van 

veediefstal en die ekonomie het heelwat lede in die negentiger jare bedank. Danksy 

die besondere ras eienskappe en goeie reklame het die ledetal die afgelope paar jaar 

weer vinnig toegeneem. 

Watter veranderinge het die Dormer kantoor 

ondergaan deur die jare? 

Lettie – Gedurende Mei 1964 het die Sekretariaat te groot geword om verder onder 

SA Stamboek se bestuur en gebou gehuisves te word en word Stoetvee Dienste 

(Pedstock) in die lewe geroep. Bestuur deur ‘n “Board of Mangagement” gekies uit 

verteenwoordigers van telersgenootskappe wat van ons dienste gebruik gemaak 

het. 

Die Dormers het in 1975 erkening gekry as ‘n ras en het by stoetvee aangesluit. 

In 1986 kon die nuut aangestelde bestuurder nie die pyp rook nie en het die 

20 Genootskappe van die dienste gebruik gemaak het elkeen sy eie heil gaan soek. 

3 Genootskappe nl. die Dormers, Varktelers en Gelbvieh het gevra dat ek en ‘n ander 

dame hul kantoor sal beman. Stoet Buro is in 1990 in die lewe geroep, later het die 

Sussex en Ile de France genootskappe ook by ons aangesluit. In 1997 het Stamboek 

ons genader om weer aan te sluit en die Stamboek Sekretariaat uit te brei. 

Wat dink u van die Stoetbedryf in Suid–Afrika? 

Erika – Stoeterye is noodsaaklik waar telers meerderwaardige, prestasiegetoetste 

diere met spesifieke vasgeteelde eienskappe kan bekom. Ek glo dat ‘n koper veral 

op die Nasionale Veiling duidelik moet kan sien wat hy koop en nie om die bos gelei 

word deur veral oorvoerde diere nie. 

Charl – Geweldig kompeterend, wat baie kapitaal en fisiese insette verg. Die mark is 

tans ook baie selektief en daarom is die uiters belangrik om met die beste kwaliteit 

te boer. 

Enige raad vir ander / nuwe telers? 

Lettie – Nuwe idees en bloed is goed solank as wat die goeie en beproefde 

maatstawwe behoue bly. Daar moet gewaak word om nie weg te beweeg van dit 

waarvoor die ras geteel is nie en dit is om ‘n suiwer witwol produserende ras wat 

slaglammers van die veld af kan produseer. 

Charl – Jy moet ‘n passie, liefde en geloof hê in wat jy doen. 

Erika – Maak seker of jy stoet of komersieel wil boer. Hê ‘n voorkeur of liefde vir 

die Dormerras. Eerlikheid en integriteit is prioriteit nommer een. Skaf diere aan 

van iemand met wie jy ‘n pad kan stap en kan vertrou, wie jou sal help en die ras se 

belange op die hart dra en nie net vir finansiële gewin nie. 


Dormer Aktiewe lede soos op 14-04-2010 


62

2010 - SA Stamboek

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?