Bylaag - May 2009 - 24.com

WEN! WEN! WEN!
Die skool wat 2009 die beste aan
Beeld in Onderwys programme
deelneem, kan ‘n skootrekenaar
van Dell ter waarde van
R9 000 wen!
Laerskool Horison
011 763 5630
Natuurwetenskappe
Die Gautrein is ‘n groen trein
Die konstruksiewerk aan die Gautrein het in September 2006 begin. Die eerste
fase van die projek wat die O.R Tambo Internasionale lughawe met Sandton sal
verbind, behoort voor die Wêreldbeker-sokkertoernooi in 2010 gereed te wees.
Die ander spoor strek van Marlboro in Johannesburg tot by Hatfield in Pretoria en
behoort in 2011 klaar te wees. Die hele spoorstelsel is byna 80 kilometer lank. Die
Gautrein-spoorstelsel is een van die grootste projekte van sy soort wat tans in die
wêreld gebou word.
Enige bouprojek en veral ‘n projek so groot soos die Gautrein-projek sal natuurlik
‘n invloed op die natuulike omgewing hê. Voordat die Gautrein-projek kon
begin, is daar baie navorsing gedoen om te sien wat die invloed van hierdie projek
op die omgewing sou wees. Hierdie navorsing word ‘n omgewingsimpakstudie
genoem en dit is tussen 2000 en 2002 gedoen. Die navorsers het toe ‘n
omgewingsbestuursplan opgestel. Hierdie plan is ‘n wettige dokument wat
deur die Gautengse Departement van Landbou, Bewaring en Omgewing
goedgekeur is. Hierdie plan maak voorsiening daarvoor dat al die konstruksiewerk
aan die Gautrein-projek plaasvind, sodat die natuurlike omgewing so min as
moontlik beïnvloed word. Daar is omgewingspesialiste wat elke maand al die
Gautrein boupersele besoek om seker te maak dat al die riglyne soos dit in die
plan uiteengesit is, nagekom word.
Jy weet reeds dat menslike aktiwiteite ‘n nadelige invloed op ons omgewing
kan hê. Ons gaan nou na ‘n paar van hierdie tipes besoedeling kyk. Daarna gaan
ons kyk op watter manier die omgewingsbestuurplan van die Gautrein-projek die
invloed op die omgewing tot die minimum beperk.
Ons kan omgewingsbesoedeling in die onderstaande groepe verdeel. Daar is
nog ander tipes besoedeling ook, maar hierdie soorte het die meeste betrekking
op die Gautrein-projek
• Lugbesoedeling • Grondbesoedeling
• Waterbesoedeling • Vernietiging van vleilande
• Geraasbesoedeling • Indringerplante
Kom ons kyk nou na elk van hierdie tipes besoedeling van naderby
Lugbesoedeling: Die verbranding van fossielbrandstowwe
soos steenkool, olie, paraffien en gas stel koolstofdioksiedgas
(CO 2) in die lug vry. Hierdie hoër vlakke van CO 2 vorm ‘n
“kombers” om die aarde. Net soos ‘n kombers jou
liggaamshitte binne hou, sodat jy lekker warm bly, hou die
CO 2 in die lug die hitte-energie van die son in die atmosfeer.
Dit veroorsaak dat die temperature op aarde styg. Die hoër
temperature maak dat die weerpatrone op aarde verander
en dat die ys by die pole smelt en seevlakke styg. Hierdie
natuurverskynsel word die kweekhuis-effek genoem en dit
veroorsaak dan aardverwarming.
Grondbesoedeling:
Baie van die giftige spuitstowwe wat in landbou gebruik word
om insekte en onkruid dood te maak, kan in die grond beland.
Hierdie spuitstowwe los op in die reënwater en sypel dan in
die grond in. Die plante wat die produsente van ‘n ekostelsel is, neem dan
hierdie opgeloste gifstowwe deur hul wortels in. Herbivore eet nou van hierdie
plante en so gaan die gifstowwe ook hulle liggame binne. Wanneer die
karnivore of die aasdiere nou die herbivore eet, kry hulle ook die gifstowwe in.
So kan die gifstowwe ‘n hele voedselketting en selfs ‘n omgewing se
voedselweb beskadig. Die gifstowwe kan selfs deur die grond sypel en die
ondergrondse waterbronne besoedel.
Waterbesoedeling
Geen lewe op aarde is
moontlik sonder water
nie. Suid-Afrika is ‘n
redelike droë land. Daar
word gereken dat Suid-
Afrika die 30ste droogste land in die wêreld is. Ons het ‘n jaarlikse reënval van
ongeveer 500 mm, terwyl die wêreld se gemiddelde reënval omtrent 800 mm is.
Dit is dus baie belangrik dat ons al ons waterbronne baie goed moet bewaar. ‘n
Paar van die maniere waarop water besoedel kan word, is die volgende:
• Landbou: Kunsmis en spuitstowwe los op in rëenwater en spoel af na
riviere. Swak boerderymetodes kan ook veroorsaak dat gronderosie
plaasvind. Gronderosie gebeur wanneer al die plante uit ‘n omgewing
verwyder word. Nou is daar nie meer plantwortels wat die vrugbare bogrond
kan vashou nie. Wanneer dit nou reën, spoel hierdie bogrond saam
met die reënwater weg na die riviere. Dit veroorsaak slikbesoedeling in
riviere. Slik is baie klein kleideeltjies wat in die water voorkom. Dit keer dat
sonlig die water kan binnedring, sodat die waterplante kan fotosinteer en vir
die visse suurstof kan vervaardig. Ook verstop die slik die visse se kieue en
hulle versmoor dan.
• Riool: Wanneer rioolafval in damme of riviere beland, is dit baie gevaarlik.
Die bakterie Vibrio cholerae kom in menslike ontlasting voor. Wanneer
mense water drink of selfs kos eet wat met water gewas is waarin hierdie
bakterie voorkom, kry hulle cholera. Cholera is ‘n ernstige siekte wat lei tot
braking en diaree en wat dan veroorsaak dat ‘n mens dehidreer. Die siekte
kan met antibiotika behandel word, maar mense kan doodgaan hiervan,
indien hulle nie betyds behandeling kry nie. Julle het seker in die afgelope
paar maande in die koerante gesien dat daar mense is wat cholera
opgedoen het in veral Limpopo en KwaZulu-Natal, maar selfs in Gauteng.
Om te voorkom dat jy die siekte kry, is dit belangrik om nooit water direk uit
‘n stroom of ‘n rivier te drink nie.
• Verstedeliking: Die groot hoeveelhede mense wat in dorpe en stede
woon, veroorsaak dat daar groot hoeveelhede rommel geproduseer
word. Ook die fabrieke en nywerhede produseer baie rommel. As
hierdie rommel nie behoorlik verwyder en verwerk word nie, kan dit in
riviere en damme beland en die waterlewe benadeel.
Vernietiging van vleilande
Vleilande is die natuurlike filters van die omgewing.
Wanneer water deur vleilande vloei, word baie van die
onsuiwerhede uit die water verwyder. Vleilande is ook die
“sponse” van die omgewing. Hulle stoor groot hoeveelhede water.
Vleilande is ook baie ryk aan plant- en dierelewe. Ons sê hulle het ‘n groot
biodiversiteit. Dit is veral die amfibieë soos paddas wat bedreig word deur die
vernietiging van vleilande. Soms word vleilande drooggelê, sodat nuwe
woonbuurte of nywerhede aangebou kan word. Gelukkig besef ontwikkelaars
nou hoe belangrik vleilande vir ons omgewing is en daar word so ver moontlik
gepoog om ons vleilande te bewaar. Daar is nou selfs ‘n wêreld vleilanddag
(2 Februarie) ingestel om mense wêrelwyd bewus te maak van die belang van
vleilande vir ons omgewings.
Geraasbesoedeling:
Geraasbesoedeling vind plaas wanneer die volume van
‘n geluid so hard is dat dit die mense en diere in ‘n
omgewing nadelig beïnvloed. Die volume van ‘n klank
word gemeet in desibels (dB) en dit sê hoe hard of sag
‘n geluid is. Hieronder is ‘n tabel wat vir jou wys hoe
hard sommige geluide is.
Beskrywing van die geluid Aantal dB
‘n Baie sagte geluid soos die geritsel van ‘n boek se bladsye. 10 dB
‘n Gewone gesprek. 50 dB
Die geluid van ‘n grassnyer. As jy vir 8 uur aanmekaar aan
hierdie geluid blootgestel word, kan jou ore beskadig word. 90 dB
‘n Donderslag is baie steurend vir ‘n mens. 100 dB
Lewende rockmusiek. 125 dB
‘n Geluid wat permanente skade aan ‘n mens se ore
sal veroorsaak. 140 dB
Indringerplante
Plante wat natuurlik in Suid-Afrika voorkom, word inheemse plante genoem.
Plante wat van ander lande af ingebring en dan hier aangeplant is, word
uitheemse plante genoem. Uitheemse plante het geen natuurlike vyande
(insekte, diere, swamme, bakterieë of virusse) in Suid-Afrika wat hulle getalle in
toom kan hou nie. Daarom versprei hulle baie vinnig. Dan begin hulle die
habitatte van ons natuurlike plante oorneem. Ons natuurlike plante word dan al
hoe minder en die uitheemse spesies word al hoe meer. Wanneer dit gebeur sê
ons die uitheemse plantspesie het ‘n indringerplant geword. Indringerplante
neem ook baie meer water per dag deur hul wortels op as wat ons inheemse
plante opneem. Dan is die hoeveelheid grondwater wat vir ander plante
beskikbaar is soveel minder. Baie uitheemse bome kom oorspronklik van
Australië af, voorbeelde van uitheemse spesies wat in Suid-Afrika groei, is die
Port Jackson, die bloekomspesies, Bailey se wattel en die Jakaranda. Die
plaaslike regerings doen baie om die aantal indringer plante in ons omgewings
te verminder. Jy het dalk al in julle omgewing gesien hoe werkers van julle stad
se parkeraad sekere indringerbome afkap.
Port Jackson
Acacia saligna
Bloekom
Eucalyptus sp.
Bailey se wattel
Acacia baileyana
Jakaranda
Jacaranda mimosifolia
Die Gautrein-projek gee om vir die omgewing
Kom ons kyk nou na die stappe wat die ontwikkelaars van die Gautrein-projek geneem
het om die impak van die projek op die omgewing so laag as moontlik te hou.
Vermindering van motoruitlaatgasse soos CO2 in die lug
Dit word verwag dat die Gautrein die 200 000 motors op die N1-deurweg van
Johannesburg na Pretoria met sowat 20% sal verminder. Dit beteken dat daar
sowat 40 000 motors minder op die N1 sal wees. Daar sal dus baie minder
motoruitlaatgasse vrygestel word. Dit beteken minder lugbesoedeling en minder
kweekhuisgasse in die atmosfeer.
Verwydering en aanplant van bome
Vir elke boom wat verwyder is vir die konstruksie van die Gautrein, is daar drie
inheemse bome aangeplant. Sommige van die bome wat verwyder is, is op
ander plekke oorgeplant. Die Jakarandas wat verwyder is, is indringerplante wat
oorspronklik van Argentinië na Suid-Afrika gebring is. Die Jakarandas is daarom
nie oorgeplant nie, maar ander inheemse bome is in hulle plek geplant. Onthou jy
dat bome CO2 opneem tydens fotosintese? Al hierdie nuwe bome help dus om die
hoeveelheid CO2 in die atmosfeer laag te hou en aardverwarming te voorkom.
Bewaring van inheemse plante en diere
Dele van die Gautreinspoor word gebou in onontwikkelde gebiede waar plante en
diere nog wild voorkom. Voordat daar met die bouwerk begin is, het navorsers ‘n
opname van die omgewing gedoen om te sien of daar enige bedreigde plant of
dierspesies in die omgewing voorkom. Die hulp van verskeie nie-winsgewende
organisasies wat help met die bewaring van plante en diere is ingeroep om hierdie
plante en diere te verwyder. Plante is oorgeplant in botaniese tuine, private tuine
en kwekerye. Reptiele en ander diere is na ander natuurlike omgewings geneem
en daar vrygelaat.
Beheer van stof
Die hoeveelheid stof en geraas word op die volgende maniere beheer:
• Spesiale stofmeters is op elke bouperseel geïnstalleer. Hierdie meters bepaal
hoeveel stof daar in die lug is. Op hierdie manier kan die bouers sorg dat die
hoeveelheid stof nie te veel is nie.
• Die wiele van groot vragmotors word afgewas, voordat dit die bouperseel mag
verlaat. Doen navorsing.
6 Leer en Presteer graad 4 - 6, bylaag tot Beeld, Dinsdag 5 Mei 2009