VOORGROND - Orania

VOORGROND
Februarie 2009 1/4
Politieke
punte vir
Orania
Orania het
‘n ryk
geskiedenis
Orania stil-stil
nommer een
Wat beteken
vryheid?
Woestynsardyn
vreet
paaie deur
landerye

REDAKSIONELEINLIGTING
Redakteur:
Lida Strydom
Medewerkers:
Dr. Manie Opperman
Christiaan van Zyl
Willie Spies
Prof. WJ Verwoerd
Dr. John Strydom
Carel Boshoff(iv)
Foto’s
Francois de Vos
Lida Strydom
Coraine Oosthuizen
Janneke Wiid
Taalversorging:
Francois de Vos
Posadres:
Posbus 27, Orania, 8752
KULTURELE VAKANSIEDAE
IN ORANIA
27 Februarie - Majubadag
6 April - Stigtingsdag
31 Mei - Bittereinderdag
14 Augustus - Taaldag
10 Oktober - Heldedag
16 Desember - Geloftedag
BELANGRIKE
TELEFOONNOMMERS
Inligtingskantoor: .......... 053 207 0062
Orania Dorpskantoor: ... 053 207 0063/4
CVO-skool Orania: ...... 053 207 0177
Volkskool Orania: ......... 053 207 0161
Orania Groeifonds: ....... 053 207 0082
Helpsaamfonds: ............ 053 207 0062
GRATIS BEGELEIDE TOERE
PER AFSPRAAK
Reël by 053 2070057 Kantoorure
082 975 8132 na ure
Kantoornommer:
053 207 0062
Sluit aan by die Orania Beweging:
Tel: 086 111 2520
Vonkpos:
inligting@orania.co.za of
oraniabeweging@orania.co.za
Webwerf:
www.orania.co.za
Internetgespreksgroep:
Word deel van die Oraniagesprek:
oraniagesprek-subscribe@yahoogroups.com
VOORGROND word uitgegee deur die
Orania Beweging
VERBLYF IN ORANIA
1. Saffier Gastehuis
079 713 7100
2. Herberg Oranje (gastehuis)
053 207 0070
3. Boskamp (chalet)
083 388 1433
4. Sagte Tye (luukse selfsorgakkommodasie)
082 975 8132
5. Die Geweltjie (selfsorgakkommodasie)
084 816 4932
6. Juckers-Hoff Selfsorgakkommodasie
083 600 1780
7. Hayes Tuishuis (oornagwoonstel)
053 207 0038
8. Afsaal (oornagkamers)
053 207 0199
9. Die Ou Melkplaas (gastehuis)
084 491 1947
10. Aan die Oewer-woonwapark (woonwa-
en tentstaanplekke asook chalets)
053 207 0118

REDAKTEURSPERSPEKTIEF
Die vraag “Wat is vryheid?” blyk toe ‘n moeilike vraag vir
die meeste mense te wees. Almal wil dit hê, maar min mense kan
dit definieer. Die meerderheid van die antwoorde dui daarop
dat menseregte ‘n stewige greep op selfs Afrikaners het. Hulle
dink eerstens aan hulleself as hulle antwoord, aan individuele
vryheid, aan regte wat hulle vir hulleself wil toe-eien.
Wyle Andries Alberts, agterkleinkind van die Dorslandtrekker, Gert Alberts
en outeur van verskeie boeke, het diep nagedink oor vryheid. Hy
kon dit nooit sterk genoeg beklemtoon dat die Afrikaner nooit
werklik onafhanklik kan wees as hy nie ook ekonomies sterk
en doeltreffend is nie. Dit is die vryheid wat die Tweede
Afrikaner* doelgerig nagestreef het. Hy het inderdaad
uitstekend daarin geslaag om ekonomies uit te styg. Vir
‘n kort tydjie kon hy vryheid koop. Daardie vryheid het
egter nie lank gehou nie en die Afrikaner was in sy ganse
geskiedenis nog nie minder vry as in die huidige situasie
nie.
Die brandende drang na vryheid wat in ons voorgeslagte
se are gevloei het, is stelselmatig verander na ‘n
brandende drang na verbruikersitems soos selfone en
luukse motors.
Daar is verskillende vorme van vryheid. Ons word
gebombardeer met die idee dat menseregte bo-aan die
Ons kan nie vryheid in die
buiteland verdedig as ons dit
tuis versaak nie.
Edward R Murrow
lys staan. Groepsregte word selektief erken. Gay- en lesbiërgemeenskappe mag op groepsregte aanspraak
maak. Die Palestyne mag op ‘n eie gebied aanspraak maak. Mag die Afrikaner ook vryheid hê?
Slegs deur gebonde te wees aan ander mense kan ‘n mens vry wees. Volgens Aristoteles kan geen mens
sonder sy medemens klaarkom nie: Van sy geboorte tot sy dood het elke mens sy medemens nodig. Die
mens is dus van nature ‘n gemeenskapswese. As die mens tot ‘n gemeenskap behoort, behoort hy ook sy
vryheid in die geborgenheid van die gemeenskap te vind en moet die vryheid van die gemeenskap beskerm
word.
Later skryf Alberts: Ware en volledige vryheid is ‘n onafhanklike staat, ekonomiese doeltreffendheid en
geestelike selfstandigheid.
Daar is ‘n spreuk wat lui: As jy nie weet waarheen jy op pad is nie, sal enige pad jou daar kry. Dalk moet ons
begin deur te besin oor wat vryheid vir óns beteken. Net as ons seker weet wat dit is wat ons wil hê, kan
ons die roete daarheen beplan.
Gegroet!
Lida Strydom
Redakteur
*Orania en die Derde Afrikaner deur Carel Boshoff (iv)
Voorbladfoto
Oewerpark, Orania
Afrikaner dogtertjies veilig, vry en vrolik in Orania waar inwoners deur selfwerksaamheid vir hulle ‘n nuwe
toekoms skep.

SKAKELING
Politieke punte vir Orania
Orania is ‘n werklikheid waarvan die einddoel vryheid vir die Afrikaner is. Orania
het nie vanself gebeur nie. Baie breinkrag is belê om te kon vorder tot waar Orania
vandag staan.
Orania moet telkens sy strategiese posisie in
oorweging neem en daarvolgens beplan en optree.
Orania moet, ter wille van vordering, in gesprek tree
en blý met die leierskap in Suid-Afrika. Ten spyte van
sy morele integriteit wat tans in dispuut is, is mnr.
Jacob Zuma die leier wat die meerderheid Suid-
Afrikaners gekies het. Hy het veral op grondvlak baie
groot steun. Hy is dus die aangewese persoon met
wie Oraniërs moet praat. ‘n Ontmoeting met mnr.
Zuma, president van die ANC, was dus ‘n logiese
volgende tree op hierdie lang pad na vryheid wat
voor ons lê.
‘n Afvaardiging van Orania bestaande uit Carel
Boshoff(iv) (president van die Orania Beweging),
Frans de Klerk (Uitvoerende Hoof van die Orania
Beweging en die een wat die bal aan die rol gesit het)
en John en Lida Strydom, het mnr. Jacob Zuma op
27 Januarie by sy huis in Forest Town, Johannesburg,
ontmoet. ‘n Onafhanklike skakelpersoon, mev. Liesl
Göttert, het die ontmoeting gefasiliteer.
Die doel van die gesprek met mnr. Zuma was om die
pad te open vir vele geprekke wat nog moet volg en
die afgevaardigdes is positief dat hulle hierdie mikpunt
bereik het. Verder is Orania as ‘n legitieme, politieke
realititeit voorgestel en is Orania se ekonomiese
ontwikkelingsmodel breedvoerig aan mnr. Zuma
verduidelik. Hy het groot belangstelling getoon in
die volhoubare ekonomiese ontwikkelingspad wat
Orania loop, veral omdat dit ‘n moontlike oplossing
kan bied vir die probleme ten opsigte van die
Van links:
Frans de Klerk,
Liesel Göttert
(onafhanklike
skakelbeampte),
mnr. Jacob Zuma,
Carel Boshoff(iv),
John Strydom
ontwikkeling van die Suid-Afrikaanse ekonomie.
Orania is verder aangebied as een van die rolspelers
in Suid-Afrika wat ook in aanmerking geneem moet
word en wat ook kan bydra tot die oplossing van
krisisse wat Suid-Afrika tans beleef.
Dit is insiggewend dat mnr. Zuma, anders as sy
voorganger, mnr. Thabo Mbeki, Afrikaners beskou as
die “only white tribe of Africa”. Uit die gesprek het
dit duidelik geblyk dat hy etnisiteit verstaan en het
hy Afrikaners se inheemse etniese status bevestig.
Hy weet waar hy vandaan kom en wat ‘n Zoeloe
is en daarom weet hy ook wat ‘n Afrikaner is en
hoef hy nie soos vele Afrikaners en joernaliste te vra
“wat is ‘n Afrikaner?”nie. Hy verstaan dat Zoeloes ‘n
gebied nodig het om hulle unieke kultuur uit te leef
en hy misgun nie so ‘n plek vir die Afrikaner nie. Hy
verstaan dat Orania die tuiskomplek vir Afrikaners
kan wees.
In sy repliek het mnr. Zuma beklemtoon hoe
belangrik dialoog is en dat in die afwesigheid van
goeie kommunikasie mense aannames maak en dan
die ander party begin wantrou.
Mnr. Zuma is genooi om Orania te besoek. Hy
het die uitnodiging aanvaar en gesê dat hy nie wil
kom soos ‘n joernalis nie, maar dat hy wil kom om
homself werklik van Orania te vergewis.
So ‘n besoek sal nog ‘n tree wees op die opwindende
en seker pad van vryheid wat Oraniërs doelgerig
stap.

GESKIEDENIS
ORANIA HET ‘N RYK GESKIEDENIS
Duisende jare voor die koms van die eerste witmense is die terrein van die huidige
Orania besoek deur rondswerwende jagter-versamelaarbendes. Bewyse van hulle
verblyf is klipartefakte en gravures van die wild wat hulle gejag het. Laasgenoemde
kom voor op die dolerietgesteentes van Orania se koppies.
In navolging van die steentydperkkunstenaars het
wit besoekers sedert 1762 begin om datums, name
en interessante gesegdes op die klippe uit te krap.
Belangrike graffiti vir Oraniërs is die rekord van
Stephanus Ockert Vermeulen se koop van die plaas
Vluytjeskraal in 1882. Hy was lief vir die plaas en het
elke tiende jaar teruggekeer en ‘n datum bygevoeg
om te bevestig dat hy nog hier is. Hy het dit gedoen
tot sy dood op 12 April 1925. Die terrein van sy
graf is sigbaar vanaf die klip waarop hy geskryf
het. Na SO Vermeulen se dood is sy plaas
verdeel tussen sy vier kinders. Die dorp
Orania is geleë op die gedeelte wat
Philippus Vermeulen (gebore 1881)
ontvang het.
In 1964 is Vluytjeskraal deur die
Departement Waterwese gekoop
vir die oprig van huisvesting vir
werkers vir die bou van die suidelike
kanaalstelsel van die Oranjerivierskema.
In 1965 word Orania gebou op
SO Vermeulen
Vluytjeskraal as ‘n volledige dorp, tesame met vyf
ander konstruksiedorpe elders. Einde 1965 woon 65
gesinne in Orania. Gedurende die 25 jaar wat Orania
deur die Departement Waterwese bestuur is, het
werknemers en hulle families, volgens hulle eie
vertellings, ‘n goeie kwaliteit lewe gehad. Daar was
‘n kerk, ‘n wit en ‘n kleurlingskool, ‘n kliniek, winkel,
kommandoskietbaan en kadette, ‘n rugbyveld en
korfbalbaan. Daar was ook voorsiening vir jukskei,
muurbal en tennis, asook ‘n mooi swembad.
Konserte is gereeld gehou en daar was
‘n bioskoop in die gemeenskapsaal.
Stoeipromoter Bull Hefer het ‘n
toernooi met stoeier Jan Wilkens op
die rugbyveld aangebied. Werkers
het tussen 6- en 7-uur soggens
met busse na die kanaalkonstruksie
vertrek. Vrouens het huiswerk
gedoen en daarna onder priële
gesit en gesels totdat dit tyd was vir
aandete voorberei. Volgens wetgewing
SO Vermeulen se rekord van die aankoop van Vluytjeskraal in 1892 op ‘n dolerietklip

GESKIEDENIS
van die tyd was wit, kleurling- en swart werkers
afsonderlik gehuisves. Elke aand het ‘n sirene om 9uur
aangekondig dat die hek by die waghuis op pad
na die kleurlingwoonbuurt, Groot Gewaag, en die
swart kampong gesluit word en inwoners moes dan
terug wees. Die huidige Orania, oos en wes, het as
Oos- en Wes-Berlyn bekend gestaan.
Die Oranjerivierskema se kanaalstelsel is afgehandel
en die Departement Waterwese het na 30 Mei
1989 begin met ontruiming van Orania. Orania sou
verkoop word nadat ander staatsdepartmente nie
belanggestel het om die dorp te benut nie.
Die skrif was in die tagtigerjare al aan die muur
vir Afrikanerbeheer in Suid-Afrika. Die enigste
hoop vir oorlewing vir die Afrikanervolk was ‘n eie
grondgebied. Die Noord-Kaap met sy lae demografie
en groot ruimtes was, volgens navorsers van SABRA,
geskik hiervoor. Nogtans was die geboorte van
Orania as Afrikanertuiste, soos geboortes soms
is, nie vooraf beplan nie, maar die resultaat van ‘n
sameloop van omstandighede waar geleenthede
Prof. Carel Boshoff in 2000 saam met
jong Oraniërs voor die hooggeregshof in
Kimberley
telkens weer na vore gekom het nadat dit gelyk het
of die proses misluk het. Prof. Carel Boshoff stel dit
droogweg dat die geboorte amper ‘n misgeboorte
was. Vir ons as Oraniërs is dit vandag duidelik dat
die Allerhoogste aan die stuur was en dat dit daartoe
gelei het dat prof. Boshoff, as voorsitter van Orania
Bestuursdienste (OBD), Orania op 31 Januarie 1990,
kon koop vir die totale bedrag van R1.6 miljoen. Die
emosionele impak, dat met hierdie daad die eerste
tree gegee is na die ideaal van ‘n Afrikanervolkstaat,
was volgens prof. Boshoff groot. Op 13 April
1991 word Orania amptelik geopen as Afrikanerdorp
en Volkstaatgroeipunt. Alhoewel gedeeltelik
afgebreek en verwaarloos, het die oorspronklike
infrastruktuur behoue gebly en kon die nuwe
intrekkers onmiddellik begin met die vestiging van ‘n
Afrikanergemeenskap.
Daar is twee hooftydperke in Orania se ontwikkeling,
nl. ‘n vestigingsfase tot ongeveer 2000, toe die
Hooggeregshof op 4 Desember gelas het dat
Orania se Verteenwoordigende Oorgangsraad met
al sy bevoegdhede sal voortbestaan met die oog
op onderhandeling t.o.v. selfbestuur. Hierna het
versnelde groei op alle terreine van gemeenskapslewe
ingetree, wat tot vandag toe voortduur.
Oorsigtelik het die eerste tien jaar van Orania soos
volg verloop: Die eerste dorpsraad is saamgestel uit
aandeelhouers van OBD, maar is gou opgevolg deur
‘n verkose dorpsraad bestaande uit direksielede van
Vluytjeskraal Aandeleblokmaatskappy Bpk.(VAB) en
‘n verteenwoordiger van OBD. Twee skole is opgerig
en ‘n aantal kerkgemeentes is gestig. Daar is begin om
onderhoude te voer met voornemende inwoners.
Hulle moes hulle vereenselwig met die gemeenskap
se vryheidsideaal en die grondwet onderteken.
Elkeen moes die betekenis van die begrip “ volkseie
arbeid “ verstaan en uitvoer. Plaas 272 is aangekoop
en ‘n 9km-pypleiding vir ‘n besproeiingskema is
aangelê. Daar is begin met groenteverbouing en
grootskaalse pekanneutaanplantings. In April 2000 is
die eerste Volkstaatskou gehou, met ‘n omset van
R60 000.
Bogenoemde is enkele gebeurtenisse van Orania
se eerste treë in ons strewe na vryheid.
Doemprofete en nydigheid was daar baie, maar
geleidelik het meer begrip en selfs bewondering
vir Orania as pioniersgemeenskap ontstaan. Na
2000 het Orania se instellings vermeerder en ‘n
volhoubaarheid begin toon wat opgemerk is deur

GESKIEDENIS
die media en veral akademiese navorsers. Orania
Spaar en Krediet Koöperatief (OSK) is gestig om
te help met die finansiering van eiendomme en as
‘n “spaarbank”. Die Ora-betaalstelstel is ‘n simbool
van plaaslike ekonomiese vitaliteit en kreatiwiteit.
Kambro-koöperatief het ‘n groot rol gespeel in
die aankoop van grondgebied en die inwonertal
het gegroei tot byna 700 met ‘n gepaardgaande
styging in eiendomspryse. Daar is tans ongeveer
100 ekonomiese bedrywe van verskillende groottes
werksaam in ons dorp. Orania het sy eie vlag as
simbool van ‘n eie identiteit en op staatkundige
vlak het die Orania Verteenwoordigende Raad
samesprekings met die Noord-Kaapse regering
gevoer oor ons munisipale status. Die dorpsraad
se administratiewe en tegniese personeel is ook
vergroot.
“Wanneer jy na ‘n boer se perde gaan kyk,
is dit jou keuse of jy die sierlike diere raak-
sien en of jy jouself blind staar teen die
mis in die perdestal.” Dié wyse woorde
van Oom Prinsloo is maar een van die
waarhede waarvoor ons hom sal onthou.
Die opmerking is gemaak na aanleiding van
besoekers wat soms net die onvolmaakte
dinge in Orania kon raaksien, eerder as dit
wat mooi is en dit wat reeds vermag is.
Oom Prinsloo het die afgelope tien jaar op Orania
diep spore gelaat wat min hom sal kan nadoen. Hy
het nege jaar gedien op die direksie van VAB (Orania
Dorpsraad) waar hy drie jaar ”burgemeester”
van Orania was en daarna as ondervoorsitter
gedien het. Hy was ook voorsitter van die Orania
Verteenwoordigende Raad, oprigterslid van AVSTIG
en die Orania Beweging, direkteur van OBD, OSK
en Vluytjieskraal 272 (Edms) Bpk en lid van Orania
Ontwikkelingsforum waaruit Groeikrag ontstaan
het en waarvan hy uitvoerende beampte was. Hy
was lid van die Orania Sakekamer, Orania Beweging
Die dorpsraad werk saam met ander instellings
soos OBD, Orania Beweging, Helpsaamfonds en
die Ontwikkelingskomitee in ‘n komplekse sisteem
om Orania selfstandig te maak. Deur konferensies
te hou oor temas wat Afrikanervryheid raak en
kundige gebruik van die media, word Orania se
resep vir Afrikaneroorlewing in Suid-Afrika al hoe
meer aanvaarbaar. Alhoewel Orania se vordering
skouspelagtig vertoon as dit teenoor ander dorpe van
vergelykbare grootte gestel word, lê die verkryging
van ‘n Afrikanervolkstaat ‘n kwantumsprong die
toekoms in.
Ons bring hulde aan die pioniers wat met groot
opoffering en geloof Orania gevestig het.
Oraniërs is hier om te bly.
Dr. Manie Opperman
Manie Opperman is ’n afgetrede argeoloog
‘n Huldeblyk aan
Petrus Renier Prinsloo Potgieter
04/01/1940 – 17/01/2009
Helpsaamfonds, Elimprojek, Orania Landbouvereniging,
Henning Klopper Trust
en die Onderwystrust. Sy groot ywer
vir gronduitbreiding vir die Volkstaat
het die komitee vir die uitbreiding van
Afrikanergrond tot stand laat kom,
waarvan hy voorsitter was. Hy was lid
van Vryheidsfront Plus, ondervoorsitter
van die Noord-Kaapse Partyraad en lid
van die Dagbestuur van die Federale Raad as
voorsitter van die administrasiekomitee van die
Federale Raad. Om op te som: volbloed Oraniër!
Hy was geseënd as mens. In sy lewe het hy wysheid,
rustigheid, standvastigheid en deursettingsvermoë
in buitengewone mate gehad. Ons wat met hom
in aanraking was, het daarin gedeel en sal steeds
daaruit inspirasie put. Ons lewens is deur hom ryker
en ruimer gemaak. Orania se groei en strewe is
versterk deur sy insette en al die Orania-instansies
se notules van die afgelope tien jaar is ‘n stille getuie
daarvan.
Christiaan van Zyl

NUUS
Orania stil-stil nommer een
Tussen die gezoem van sonbesies, die suising van die Karoowind en die ruising
van die magtige Oranje het die vrolike stemme van vele vriendelike vakansiegangers
Orania die afgelope feestyd gevul.
Orania het uit sy nate gebars en daar was letterlik
nie ‘n gaatjie oop vir enige iemand wat op die laaste
nippertjie wou bespreek nie. Ondernemings is
dankbaar oor die ekstra inspuiting in die plaaslike
ekonomie en maatskaplike organisasies is in die
wolke oor ruim skenkings wat uitwoners aangedra
het.
Die Orania Beweging bied jaarliks tydens die
Desembervakansie ‘n kreatiewe vakansieprogram
aan. Studente het vakansiewerk op Orania kom
verrig en terselfdertyd met geesdrif deelgeneem aan
die vet pret wat vir die jongklomp gereël is.
Vir die kleinvolk is uitbundige kinderpret gereël
sodat ouers hulle eie ding kon doen.
Een van die hoogtepunte van die vakansieprogram
was ritte deur die pekanboorde teen sononder met
‘n trekker en sleepwa. Van slapende babatjies tot
negentigjariges het meegedoen. Tot 66 steenbokkies
is per rit getel. Tienerseuns het soms verkies om
agter die sleepwa te stap, amper soos Afrikanerseuns
lank gelede agter ‘n ossewa gestap het.
‘n Heerlike, vrolike, lawwe Cantus was een van die
vroeë items op die program wat besoekers gou in
‘n ontspanne vakansiegees gebring het. Die vaarte
op die Oranjerivier, hetsy per kajak of per vlot, was
dikwels vol bespreek en deelnemers se lyftaal voor
en na die vaart het ‘n duidelike verandering getoon!
Die nagmars was een van die items waaraan van
speenoud tot beenoud deelgeneem het. Avontuur
het geroep! Deelnemers het in die nagdonkerte op
die oewer langs die rivier tot by ‘n punt gestap en
moes hulleself aan ‘n tou deur die rivier trek tot by
‘n eiland. As gevolg van die groot aantal deelnemers
is sommige per kajak oorgeroei. Op die eiland is
heerlik vleis gebraai en gekuier voordat die terugtog
aangepak is.
Vir die fikses was die jaarlikse vierkamp ‘n groot
aanloklikheid. Lede van die span van vier moes
hardloop vanaf die ingang van die dorp tot by die
swembad, waar die volgende lid dan ‘n lengte in die
swembad moes swem. Die derde lid het fietsgery
tot by die Oewerpark en die laaste deelnemer moes
oor die rivier roei.
Vir diegene wat vermaak met minder fisiese uitdagings
verkies het, was filmvertonings die ideale oplossing.
Die piekniekflieks was ideale gesinsvermaak, terwyl
die kunsfilms die kykers lank in verwondering gelaat
het.

NUUS / PERSONEEL
Daar is groot moeite gedoen
om klante by die
Orania Rivier Spa behoorlik
te bederf. Veral die eilandervaring,
met blomme en
tropiese vrugte op die eiland,
het deelnemers dromerig
gelaat.
Vakansiegangers borrel oor
van die wonderlike belewenisse
wat hulle hier gehad
het.
Orania het stil-stil die nom-
mer een vakansiebestemming
vir Afrikaners geword.
Vyftien goeie jare!
“Donderdag moet julle koek bring want ons het iets om te vier,” sê tannie Elize
vrolik vir almal in die teekamer. “Donderdag is ek vyftien jaar in die kantoor.”
Die dorp was nog woes en leeg toe tannie Elize
en oom Jack Ungerer op 15 Januarie 1994 hier
aangeland het. Die Volkswag het kantoor nommer 13
by die Volkskool betrek. Die Vryheidsgebou, waar
die Orania Beweging tans gehuisves word, is in 1994
aangekoop en op ‘n vragmotor na Orania
vervoer. Dit was ‘n skoolgebou met net
een groot oop ruimte. Tannie Elize
wat die lede-administrasie behartig
het, vertel hoe sy aanvanklik vir haar
‘n kantoormuur van leë kartonne
gebou het. Dit was eers later dat die
binnemure van die gebou opgerig is.
Tannie Elize was met tye die enigste
personeellid en sy het vir Volkswag,
die Afrikanervryheidstigting (AVSTIG)
en SABRA gewerk. Later het die drie
organisasies onder die sambreel van
Spansaam gefunksioneer. AVSTIG het
intussen as die Orania Beweging in ‘n
dinamiese organisasie ontwikkel en SABRA
het EPOG geword.
Sy vertel van die dae toe die ouditorium
gebou is en die bouers die reuse plank
Tannie Elize
Ungerer
personeellid
met die langste
dienstydperk
by Orania
Beweging.
wat die gekurfde muur moes vorm, oornag in die
swembad gegooi het sodat dit in die regte vorm
gebuig kon word. Tannie Elize het die Possak geken,
wat later Voorgrond geword het, sy het personeellede
sien kom en gaan, sy het Orania sien groei en
ontwikkel. Sy het ook haar geliefde eggenoot
hier in Orania aan die dood afgestaan.
Hoewel sy reeds baie jare by die
drukwerk in die kantoor betrokke
is, het sy nou die drukkery van die
Orania Beweging heeltemal op haar
skouers geneem en druk talle boeke
vir Kenweb. Sy hanteer die finale fase
van die Ora, wanneer die note elkeen
individueel met die hand geteken
word. Sy is ook verantwoordelik vir
die kontrole en oordra van die note na
Orania Spaar en Krediet Koöperatief
Beperk (OSK).
Tannie Elize het baie talente, maar een
van dié wat haar mede personeellede die
meeste waardeer, is as sy met teetyd haar
spesiale appeltert neersit. Dan kan die
werk maar ‘n oomblik wag!

VRYHEID
Wat bedoel ons met
“vryheid”?
Willie Spies
Die sosiale aktivis en skrywer Ashwin Desai verwys in ‘n onlangse internetartikel
na die Vryheidsfront Plus se naam as “incongruous”.
Ek moes onmiddellik na my verklarende woordeboek gryp om vas te stel wat die woord beteken.
in•con•gru•ous adj.
1. Lacking in harmony; incompatible: a joke that was incongruous with polite conversation.
2. Not in agreement, as with principles; inconsistent: a plan incongruous with reason.
3. Not in keeping with what is correct, proper, or logical; inappropriate: incongruous behaviour
Die vraag ontstaan dadelik: waarom is die verwysing na “vryheid” in die naam van die Vryheidsfront Plus dan
vir buitestaanders so onvanpas of onbehoorlik? Dis tog dieselfde vryheid waarna verwys word in die naam
van die Afrikanervryheidstigting, of in die leuse “Vryheid met Geregtigheid”. Dit is dieselfde vryheid waarna
verwys word in die Eerste en Tweede Vryheidsoorlog.
Aan die ander kant is dit dalk nie dieselfde “vryheid” as wat die ANC en COPE in hulle Vryheidsmanifes
besing nie. En wat van die “vryheid” wat in die grondwet uitgespel word? Liberale kritici van die Afrikaner
verwyt ons dikwels vir die feit dat ons nie kan raaksien dat die Afrikaner “vryer” is as ooit in die verlede nie.
Die grondwet waarborg mos al die fundamentele vryhede: Vryheid van geloof, vryheid van spraak, vryheid
van keuse, vryheid van gewete, vryheid van onmenslike behandeling en wat nog alles word in die grondwet
as vryhede gewaarborg.
Dit lyk dus of die woordjie vryheid baie dinge vir baie mense beteken.
Ook in die Bybel het die woord nie ‘n politieke betekenis nie. Die woord vryheid kom net een keer in die Ou
Testament voor. Interessant genoeg word nêrens in die Ou Testament, waar die volk Israel se epiese uittog
uit Egipte beskryf word, na “vryheid” as die doel van die uittog gepraat nie.
In die Nuwe Testament kom die woord 15 keer voor, maar weer eens sonder enige politieke betekenis. Die
Nuwe Testament praat konsekwent van christelike vryheid as die vryheid van die bande van die sonde en die
wet, wat deur Jesus Christus se kruisdood vir ons moontlik gemaak is.
Die ander belangrike woord in ons politieke woordeskat, “geregtigheid” kom daarenteen baie meer voor:
210 keer in die Ou Testament en 93 keer in die Nuwe Testament.
Geregtigheid omvat ook baie meer. Dit word gebruik as een van God se karaktereienskappe, maar ook
as norm vir die optrede van konings, soos Dawid en andere. Polities word dit gebruik om die norme vir
saambestaan van Israel en sy bure neer te lê. En as riglyn vir die gelowige lewe, word dit by herhaling as ‘n
vrug en gawe van die geloof beskryf.
NP van Wyk Louw skryf jare gelede: “Ek sal liewer ondergaan as deur ongeregtigheid bly voortbestaan.”
10

VRYHEID
Prof. Herman Gilliomee skryf die Afrikaner se
gewillige prysgee van politieke mag in 1994 juis toe
aan hierdie kerneienskap van Afrikaners, naamlik
hulle soeke na geregtigheid.
Dit blyk dus dat die “vryheid” van die Vryheidsfront,
die Vryheidstigting, en die Vryheidsoorloë, ‘n
gekwalifiseerde vryheid is. Dis ‘n vryheid wat
gekwalifiseer word deur die universele kernwaarde
van “geregtigheid”.
Die vraag is dus of die vryheid van die grondwet
werklik geregtigheid laat geskied. Inderdaad is
Afrikaners as enkelinge vry om te praat soos hulle
wil, te dink soos hulle wil, te leef soos hulle wil, te
stem soos hulle wil, selfs van die stembus weg te bly
soos hulle wil, te trek soos hulle wil, te werk soos
hulle wil en selfs te emigreer soos hulle wil.
Het hierdie “vryheid” egter geregtigheid teenoor die
Afrikaner as volk laat geskied?
“Heft Burgers, ‘t lied der vrijheid aan
En zingt ons eigen volksbestaan!
Van vreemde banden vrij
Bekleedt ons klein gemenebest
Op orde, wet en recht gevest,
Rang in der Statenrij
Rang in der Statenrij.”
So lui die ou Vrystaatse volkslied, uit volle bors
gesing, later gevolg deur Langenhoven se Die Stem
van Suid-Afrika: “... knegte van die Allerhoogste,
teen die hele wêreld vry.”
Hoegenaamd nie. Deur regstellende aksie word
veral Afrikaners tot tweedeklasburgers in die
werksplek verlaag. As gevolg van die vryhede van
misdadigers is alle wetsgehoorsame Suid-Afrikaners
vandag gyselaars in hulle eie huise. In openbare skole
word die Afrikaner se geskiedenis gereduseer tot
“40 jaar van onreg deur apartheid”. Die vryheid van
die meerderheid het as’t ware geregtigheid aan die
minderheid ontsê.
Van Wyk Louw skryf dat in ‘n totalitêre bestel dit
daardie een enkele andersdenkende munisipaliteit of
provinsie kan wees wat as teengif vir die totalitêre
kan dien. Orania bied ‘n ruimte vanwaar hierdie
realiteit daadwerklik gekonfronteer kan word.
Laat ons dit met mening doen en laat ons vryheid
najaag met ‘n versugting om in geregtigheid te bly
voortbestaan.
Willie Spies
VF Plus Parlementslid
HEIDVRYHEIDVRYHEIDVRYHEIDVRYH
Daar was ‘n tyd toe geen Afrikaner getwyfel het
wat vryheid beteken nie. Vandag bestaan daar
egter verwarring oor die begrip. Ons word vertel
van verskillende soorte vryheid: gewetensvryheid,
geloofsvryheid, persvryheid, bewegingsvryheid, vryheid
van assosiasie. Waar hierdie vryhede bestaan (al
is dit soms relatief), word ‘n land as deel van die vrye
wêreld beskou, ook die nuwe Suid-Afrika. Dit geld
nie vir Islamitiese of Kommunistiese lande soos Iran,
Saoedi-Arabië, Kuba, Noord-Korea of China nie.
En tog voel baie Afrikaners ‘n verlies van die vryheid
waarvoor hul voorouers goed en bloed geoffer het.
Dit is omdat daar eintlik net twee vryhede bestaan:
persoonlike vryheid en staatkundige vryheid.
Mense wat net in materiële behoeftes belangstel,
wat vervreemd geraak het van hul geskiedenis en
tradisies, is doodtevrede met hul individuele vryheid,
solank die owerhede, wie dit ook al mag wees, nie
te veel inmeng nie. Aan die ander kant streef elke
groep mense wat ‘n gemeenskaplike taal praat, ‘n
gemeenskaplike gebied bewoon en aan mekaar
11

VRYHEID
gebind is deur afkoms en geskiedenis, na een
of ander vorm van staatkundige vryheid. So ‘n
volk wil nie deur ‘n ander volk gedomineer of
geregeer word nie.
Daar is baie volke wat al eeue lank stry, of
gestry het, om selfbeskikking te verkry. Dink
aan die Hollanders, Finne, Pole, Tsjegge,
Hongare, Iere, Vlaminge, Baske, Koerde,
Tamils, Israeli’s en Palestyne. Waarom dan nie
ook die Afrikaners nie? In die meeste groot
lande van Afrika (Kongo, Nigerië, Kenia) sal
daar nooit werklik vrede wees nie omdat
verskillende etniese groepe voortdurend
in konflik verkeer. Die suksesverhale in die
wêreld is meestal van lande met ‘n min of
meer homogene bevolking. In sulke lande is
dit maklik om meningsverskille ondergeskik
te maak aan die algemene belang, En almal
stem saam oor vryheid.
Staatkundige vryheid is natuurlik geen
waarborg vir individuele vryheid nie.
‘n Despoot kan vryhede vertrap en
daarom is die demokrasie onder normale
omstandighede die beste regeringstelsel.
Maar Suid-Afrika is ‘n goeie voorbeeld van ‘n
multikulturele samelewing van verskillende
volke waar ‘n bepaalde demokratiese model
van een-man-een-stem nie werk nie, want
wat tot voordeel van een groep is, is tot
nadeel van die ander. Die swartmense kan
met reg praat van bevryding, die witmense
nie. Dit was bevryding uit ‘n patriargale
stelsel eerder as uit onderdrukking soos dikwels te
kenne gegee word.
Die voorouers van die Afrikanervolk het presies
geweet wat onderdrukking is. Met Van Riebeeck
se koms na die Kaap in 1652 was die Tagtigjarige
oorlog teen die Spaanse oorheersing en die Spaanse
Inkwisisie so pas met die vredesverdrag van Munster
(1648) beëindig. Een van die merkwaardigste
episodes van hierdie stryd was die sewe maandelange
beleg van Haarlem (1572-73), waarin die
ongeoefende burgers, vaders, moeders en dogters
van die stad elke aanslag van die sterkste leër in
Europa met die pistool en swaard in die hand
afgeslaan het, maar uiteindelik weens hongersnood
moes swig. Ek lees toevallig die woorde wat die
moderne Nederlandse skrywer, Theun de Vries, vir
1
die heldin Kenau in die mond lê:
“Vrijheid is iets wat de mensen moeten
maken met hun eigen handen. De vrijheid
is in elk van ons, denkt Kenau, en als
wij sterven leeft ze verder in anderen. Al
verbrandt men de schepen van de Geuzen
en al schiet men de daken van Haarlem in
brand, ja, al neemt men deze stad en maakt
haar met de grond gelijk, de vrijheid was
hierbinnen en zij gaat niet te gronde met
ons ...”
Vir die mense van Orania is dit ‘n riem onder die
hart: Vryheid word met eie hande gemaak. Dit is
binne-in ons, dit sterf nie.
Prof. W.J. Verwoerd

LEDE
Terugvoer op Voorgrond-vraelyste
Voorgrond is ‘n naelstring vir baie uitwoners van Orania en hulle sien hartstogtelik
uit na elke uitgawe wat moet kom. Dit is in kort die terugvoer wat ons op die vraelyste
gekry het wat aan lesers gestuur is. Baie dankie vir al die positiewe terugvoer,
aanprysings, voorstelle en opbouende kritiek wat ons ontvang het. Dit het ons net laat
besef dat ons nog harder moet werk om in ons kosbare uitwoners se behoefte aan ‘n
nouer band met Orania te voorsien.
Ons lesers het laat blyk dat hulle besige programme
het en daarom nie tyd het om lang artikels te lees
nie. Hulle wil gou tot die kern van nuus kom. Hulle
verkies dus korter artikels, hoewel hulle verstaan
dat sommige artikels vanuit hulle aard langer moet
wees.
Lesers is veral honger vir ‘n visuele beeld van
Orania en ons sal poog om telkens met foto’s ietsie
van die daaglikse belewenisse van Orania te vertel.
Hulle wil ook meer weet van die daaglikse doen
van dingetjies en inwoners leer ken. Terselfdertyd
wil lesers op die hoogte bly met die filosofiese
onderbou en stel hulle veral belang in die geskiedenis
en totstandkoming van Orania. Hulle wil saam met
ons die grondgebied van Orania deurloop en weet
watter geleenthede vir ondernemings bestaan.
Verder geniet hulle die vryheidsimbole soos ons
vlag, die Klein Reus en die Ora.
Baie lesers het gevra dat hulle meer bladsye in
Voorgrond wil sien en dat ons Voorgrond meer gereeld
moet laat verskyn. Om aan hierdie behoefte te
voldoen, het ons In Diepte uit Voorgrond verwyder
en sal dit as ‘n afsonderlike bylaag uitgee. Voorgrond
bied dus nou ses bladsye meer aan nuusartikels.
Van ons kant af wil ons sê dat ons uitwoners vir
ons waardevol is en dat ons waardering het vir
die belangrike rol wat hulle speel in die opbou van
Orania. Ons sal graag ook meer wil hoor van ons
lesers en voorstelle en kritiek bly welkom.
Sonder die volgehoue ondersteuning van Afrikaners
dwarsoor die wêreld sal Orania nie volhoubaar
wees nie. Ons wil die band met julle versterk
sodat julle kan weet dat Orania ook julle kosbare
tuiskomplek is!
1

EIE ARBEID
Die Klein Reus het vriende
“Die eerste jaar was chaos, maar in die tweede jaar het die lig deurgebreek. Ek
is nou al vir my derde jaar hier.” Aan die woord is die “pa” van die Elim Arbeidsentrum,
Willie du Plessis, ‘n besondere man in ‘n besondere pos.
Die Elim Arbeidsentrum bestaan reeds
etlike jare en het deur verskillende
fases van ontwikkeling gegaan.
Oom Danie van Rensburg en
dr. Ben de Klerk het elk reuse
bydraes gelewer om Elim te
kon bring tot op die vlak
waar Willie kon oorneem.
Met Willie du Plessis aan
stuur van sake het Elim nou
‘n volgende fase betree. Die
besluit om Elim onder die
beskerming van die Orania
Beweging Helpsaamfonds te
plaas, dra by tot die suksesse
wat tans behaal word en die
volhoubare ontwikkeling van die
hele projek.
Die vraag oor Orania en ‘n eie gebied is ten
diepste ‘n vraag oor arbeid en selfwerksaamheid.
Dit is die sweet van ‘n volk wat ‘n land opbou en
dit is die stemme van die werkers in ‘n land wat die
politieke rigting daarvan bepaal. Daarom is arbeid
en die arbeidsentrum van wesenlike belang vir
Orania. Dit is ongelukkig ‘n realiteit dat Afrikaners
verleer het om harde fisiese werk te doen. Dit is
deur hierdie selfde proses waardeur Afrikaners hulle
vryheid verloor het. Om weer ‘n selfstandige volk
op te bou, wat ook in staat is om hard te werk, is
‘n kultuurproses wat ongelukkig nie oornag gebeur
nie.
Daar is baie lof vir die manne wat in Orania aanland
en wel bereid is om hierdie offer te bring. Die
realiteit is dat dit nie ‘n maklike pad is nie, dat daar
op hierdie pad baie teleurstellings is, dat baie manne
nie lank hou nie. Tog kan ons met dankbaarheid sê
dat daar wel suksesse is en dit maak die hele projek
die moeite werd. Die Elimmanne is die reuse wat
met hulle sweet en spiere bou aan Orania, aan
vorentoe, aan vryheid.
1
‘n Kuier by Elim laat ‘n mens gou besef
dat die sentrum ‘n baie spesiale
tuiste vir die Elimmanne is.
Dit is nie net ‘n woonplek
vir diegene wat daaglikse
arbeid verrig nie, dit is
ook ‘n omgewing waar
die manne erkenning kry,
waar hulle menswaardig
behandel word, waar hulle
opgebou word en waar
hulle geïntegreer word
in die gemeenskap en die
filosofie van Orania.
Willie het met streng vaderlike
dissipline ‘n goeie greep
op Elim. Daar word bv. geen
alkohol toegelaat nie, die manne
moet werk en hulle losies betaal. Elim is
die huis waarheen hulle saans terugkeer na ‘n lang
dag van harde werk. Willie stel dit duidelik dat hy
geen arbeidsmakelaar is nie; tog is dit noodsaaklik
dat hy vir die manne intree sodat werkgewers
hulle regverdig behandel. Hy gee leiding oor billike
werkspraktyke.
Met volle reg word Willie beskou as die vaderfiguur
van Elim. Die manne het vrymoedigheid om hulle
probleme met hom te bespreek, selfs al is dit
probleme by die huis, honderde kilometer ver. Hy
kan nie al die probleme oplos nie, maar hy luister en
probeer raad gee. Dikwels word sy “kinders” verwys
na die gemeenskapswerker, Frans Koekemoer, wat
deur berading leiding gee en so by ‘n oplossing
uitkom.
Dit is verstaanbaar dat die taak wat hy verrig,
emosioneel uitputtend is en daarom is Willie vol
lof vir die ondersteuning van die Orania Beweging
waar hy ‘n oop deur het na Frans de Klerk. Orania
Beweging is nóú betrokke by die administrasie
van Elim en deur die Helpsaamfonds word fondse

EIE ARBEID
gegenereer om die geboue op te gradeer en maatskaplike
hulp te verleen indien dit nodig is.
As hy oor sy manne praat, blink Willie se oë. ‘n Mens kan sien
hy dink aan baie gebeurtenisse en aan hartseer en vreugde.
“Baie ma’s sê hulle stuur hulle seuns Elim toe omdat daar
nie meer ‘n weermag is nie. Ek moet hulle opvoed en
hulle dissiplineer, maar ek moet hulle leiding gee en van
hulle manne maak. Soms is dit hartseer as ‘n outjie so goed
reggekom het en dan skielik wegloop of in drankmisbruik
verval. Maar gelukkig is die suksesse meer. Daar is manne
wat harde alkoholiste was, wat volkome gerehabiliteer is, Willie du Plessis dra Elim in sy hart
manne wat geweet het hoe om te baklei, wat nou vir Elim
en Orania sal baklei. Daar is al vyf manne uit Elim getroud. Die manne sorg vir mekaar: Hannes Olivier tel
geraamtes van rekenaars op die herwinningsterrein op en bou dit om in bruikbare rekenaars vir die ander
Elimmanne. Walter bou uit stukke optelgoed radio’s vir sy makkers. Byna almal in blok C het nou al ‘n radio
en hulle kan elke aand na Radio Orania luister. ‘n Kareoke-sisteem is op dieselfde wyse opgebou en dit sorg
vir prettige aande vir die manne. Een het gevra of hy nou kan begin groente plant in die vierkant, ander het
onderneem om die tuin oor te neem sodat hulle plek mooi kan lyk. Hulle is daar vir mekaar. Dit is wat my
hier laat bly...”
Hennie Pelzer
by die eerste
komposterende
toilet wat op Orania
afgelaai is.
Komposterende toilette
Een van Orania se beginsels is: moenie net kla nie,
maak dit (self, indien nodig) reg!
Suid-Afrika is ‘n waterarm land, geen twyfel nie. Ongelukkig word hierdie
probleem vererger deur die wanbestuur van riool. Is dit moontlik om
nie net die situasie te verbeter nie, maar inderdaad daaruit voordeel
te trek? Ja, beslis! Dit kos egter ‘n kopskuif en Orania het reeds
begin.
Daar is reeds ‘n stuk of ses droë stelsels in Orania verkoop en die
eerstes word reeds ingebou. Die voorkeurstelsel is na ons mening
die sg. urienskeidingsisteem waar ‘n toilet ‘n fisiese skeiding het
sodat vaste en vloeibare riool apart gehanteer word. Die vloeibare
gedeelte kan gebruik word as ‘n uitstekende bemesting en die
vaste stowwe word waterloos hanteer en gedroog en kan na
sowat ses maande veilig as grondkondisioneerder gebruik
word.
Onthou: jy het dit eerste op Orania gehoor!
John Strydom
1

GELOFTEFEES, ORANIA, 16 DESEMBER 2008
Flip Buys, Uitvoerende Hoof van
Solidariteit, het die feesrede gelewer
Voor: Annali Boshoff,
Middel: Elsabé Boshoff, Nikke Strydom en Anneke Boshoff
Agter: Corianca Oosthuizen
1
V.l.n.r: Carel Boshoff(iv), prof. Carel Boshoff,
dr. Ben de Klerk en sy seun Jan
Hester en Christiaan van Zyl

GELOFTEFEES, ORANIA, 16 DESEMBER 2008
Hennie Conradie het die samesang gelei.
By hom is sy seun Johan, ds. Adam Boshoff
en sy vrou, Adelaide
Die vader van Orania, prof.Carel Boshoff
Anje en Carel Boshoff (iv)
Elize Ungerer en Adelaide Boshoff
Flip Buys en Bertus Steenkamp
1

OMGEWING
Woestynsardyn vreet paaie deur landerye.
‘n Boer in die Orania-omgewing het onlangs vir die tweede keer in die afgelope
paar jaar toegekyk watter minagting die natuur vir menslike pogings het. Nadat groot
oppervlaktes landerye sowat twee jaar gelede eenvoudig deur ontelbare sprinkane
afgemaai is, moes die boer ‘n paar weke gelede weer magteloos toekyk hoe die
geskiedenis homself herhaal.
Die werklike redes vir die uitbroei van reuseswerms
sprinkane (tot so groot soos 60 kilometer by 15
kilometer) word nie volledig verstaan nie. Ons weet
dat vlieërs in ideale omstandighede tot 3 geslagte
per seisoen kan nalaat, maar hoekom groot swerms
slegs elke paar jaar uitbroei, is onduidelik. Daar word
beweer dat eiers selfs dekades lank dormant kan lê
voor hulle uitbroei.
Na bewering is daar in 1806 vir die eerste keer
melding gemaak van groot swerms sprinkane in Suid-
Afrika. In 1906 is die eerste sprinkaanbeheerbeampte
deur die staat aangestel. Hoewel net enkele groot
swerms tussen 1806 en 1906 uitgebroei het, is meer
gereelde uitbrake aangemeld nadat begin is om die
1
insekte aktief te bestry. Daar is in die vorige eeu
uiters toksiese stowwe gebruik vir bestryding, en
die vermoede bestaan dat die insekte aangepas het.
Maar hulle natuurlike predatore is erg uitgedun, met
gevolglike groter uitbrake. Volgens prof. Gerhard
Verdoorn is die gif wat deesdae gebruik word,
baie sagter op predatore, en kan boere met groter
vrymoedigheid swerms aanmeld (verkieslik in die
voetgangerstadium) vir bestryding.
’n Interessante verskynsel wat deur boere in die
Orania-omgewing aangemeld is, is dat die lande
waarop minimum-bewerkingspraktyke toegepas
is, nie vir die sprinkane aanloklik was nie en dat
daar byna geen skade aangerig is nie. Blykbaar het
die sprinkane ook nie gehou van die lande waar
natuurlike grondgesondheid tot ’n hoë peil herstel
is nie.
Mnr. Abré Steyn (’n afgetrede ekoloog) het ‘n paar
interessante feite oor sprinkane:
1. Die insekte bevat van die hoogste proteïeninhoud
van alle skepsels.
2. Die koste (vir die staat) om sprinkane te bestry
is meer as die totale skade wat die insekte aan
aangeplante gewasse aanrig. Dit sou dus sinvol
wees om eerder die boere vir die skade uit te
betaal, as om die sprinkane te bespuit.
3. Dit is bewys dat sprinkane baie maklik geoes kan
word, en dat hulle gebruik kan word in veevoer
in plaas van vis, waarvan daar ‘n al hoe groter
tekort ontwikkel.
Is dit moontlik dat iemand tyd en geld wil afstaan
om te probeer om ook hierdie plaag in ‘n ryke oes
te omskep?
Met moderne GPS- en inligtingstegnologie kan ons
woestynsardyne selfs as toerisme-aantreklikheid
bemark!
John Strydom

VRYHEID
Een ding
waaroor
Afrikaners
teen hierdie
tyd kan
saamstem,
is die ou
waarheid
dat die
wenner die
geskiedenis
skryf.
Agtergrond:
Oor Vryheid
Wie die woord “vryheid” met
selfvertroue kan gebruik, beskik daarmee
oor ’n belangrike wapen in sy stryd om
selfbehoud. Wie daarenteen huiwer om
dié “woord van alle woorde” op sy lippe te
neem, beskik eenvoudig nie oor wat dit vat om aan onderhorigheid
te ontsnap nie en word maklik die slagoffer van ander se besluite.
Daarom dat strydende partye soveel moeite doen om mekaar
se optrede in die naam van vryheid swart te smeer en hulle eie
optrede met die oog daarop, op te hemel.
Hiervan het Afrikaners die afgelope tyd
’n oordosis gehad: Alles wat ons gedoen
het om in Suid-Afrika met sy veelheid
van volke en botsende belange, vryheid
te behou, word as boos uitgebeeld; alles
wat die anti-apartheidstryders daarteen
gedoen het, as suiwer en edelmoedig.
Enige misstap aan apartheid se kant,
hoort tot die wese daarvan; enige misstap
aan die ander kant is ’n ongewenste byverskynsel
wat eintlik ook aan apartheid
toegeskryf kan word.
Een ding waaroor Afrikaners teen
hierdie tyd kan saamstem, is die ou
waarheid dat die wenner die geskiedenis
skryf – en wat ’n waardevolle stap sal
dit nie wees in die proses om weer ons
ewewig te herwin nie! Maar selfs groter
as die struikelblok wat ander se tydelike
monopolie op die woord “vryheid” in ons
pad lê, is die afgeswakte betekenis wat
ons self gewoond geraak het om daaraan
te verleen. Dit is naamlik algemeen om
aan vryheid as “die afwesigheid van
dwang” te dink, ’n beskrywing wat in
sy uiterste op losbandigheid kan uitloop
en daarom dikwels met die teenhanger
van “verantwoordelikheid” beperk
word. Hierdie kwalifikasie het sedert
my skooldae onbevredigend gevoel, nie
foutief nie, maar onbevredigend omdat
“vryheid” kwalik dan nog as hoogste
ideaal beskou kan word.
Die oplossing het ek baie jare later in die
werk van die Duits/Joods/Amerikaanse
skrywer Hanna Arendt raakgeloop.
Sy het die verskil tussen “freedom”
en “liberty” beklemtoon, in Afrikaans
die beste weergegee in vryheid van en
vryheid tot.
Vryheid van (oftewel die afwesigheid
van) dwang en die verantwoordelikhede
wat dit meebring, is uiteraard ’n
gewigtige saak, maar dit geld meestal
op individuele vlak.
Vryheid tot verteenwoordig daardie
vonk tussen mense wat ontdek dat hulle
saam dinge kan doen wat vir hulle apart
onmoontlik sou wees. Dit is die punt
waarop ‘n gemeenskap gevorm word,
waar die individu hom- en haarself
oorstyg en deel van iets groters word,
waar vryheid die doen van groot dinge
behels.
En op ’n ligter noot, dalk verklaar dit
die verband tussen vryheid en die
werkwoord “vry”: om iets saam te
doen wat vir ons apart onmoontlik sou
wees!
Carel Boshoff (iv)
President van die Orania Beweging
1

Aan-die-
Oewer
Orania Orania Rivier Rivier Spa
Vir navrae of bespreking
skakel Nettie by
053 207 0118
Volop skaduryke kampeer-
plekke en woonwastaanplekke
met kragpunte
Goed toegeruste ablusieblok
Breë rivier vir watersport
Braaiplekke en braaihout
Volledig toegeruste chalets
Visvangplekke
Veiligheid
Vlotvaarte
Spesiale aanbod
aan Orania
Beweging-lede:
10% afslag *
Kom ervaar welgeluksaligheid …
Skakelpersoon: Karin Coetsee Telefoon: 053 2070 118
*Aanbod geldig van 1 Junie 2008 tot 31 Mei 2010