DORMER HANDLEIDING HANDLEIDING - SA Stamboek

2. AKKURATE BERAMING VAN TEELWAARDES
Die vergelyking van metings binne tydgenootgroepe (kontemporêre groepe) - die
welbekende indekse - as aanduiding van teelwaarde het die tekortkoming dat diere nie
geneties vergelyk kan word oor kuddes of oor jare nie. As diere binne
behandelingsgroepe vergelyk word kan ‘n mens die aanname maak dat verskille
tussen diere te wyte is aan genetiese verskille (die effek van die omgewing is
dieselfde vir diere wat dieselfde behandeling ontvang het). Verskille in die prestasies
van diere oor kudddes of jare kan egter te wyte wees aan verskille in
omgewingseffekte.
Die ontwikkelling van die sogenaamde gemengde model metodologie het juis daarna
gestreef om diere oor behandelingsgroepe met mekaar te vergelyk. Op hierdie manier
sal ‘n dier dus ‘n “universele teelwaarde” hê ongeag die kontemporêre groep
waarbinne dit gemeet is.
Teelwaardes op hierdie wyse beraam berus op die volgende belangrike beginsels:
1. Elke dier se meting moet binne ‘n kontemporêre groep gedoen word; dit impliseer
ook duidelike identifikasie en definisie van hierdie groepe as behandelingseffekte.
Voorbeelde van sulke effekte is ras, kudde, geslag, geboortestatus, jaar, seisoen,
ouderdom, voorkeurbehandeling, ens.
2. Verwantskappe tussen diere word in ag geneem. Diere wat aan mekaar verwant is
besit ‘n proporsie identiese gene. So bv. sal ‘n nageslaggroep van ‘n ram elk 50%
van sy gene besit en 25% van mekaar se gene. Indien hierdie groep diere nou
gemeet word in verskillende jare en\of kuddes is dit asof hy ook hierdie metings
(in verskillende toestande) ondergaan. Daar kan dus met ‘n groter mate van
akkuraatheid beraam word wat sy genetiese meriete is.
3. Die proporsie van die meting van ‘n eienskap wat deur genetiese verskille tussen
diere veroorsaak word (oorerflikheid) word in ag geneem.
3. WAT MAAK BLUP TEELWAARDES ANDERS?
1. Teelwaardes is onafhanklik van die kudde waarbinne metings plaasgevind het.
Diere kan dus direk op nasionale vlak met mekaar vergelyk word.
2. Teelwaardes is onanfhanklik van die jaar waarin dit gemeet is. Genetiese
tendense kon dus vasgestel word. ‘n Ras (of kudde) kan sodoende bepaal of daar
genetiese vordering of agteruitgang was.
3. Teelwaarde is dinamies. Dit word altyd uitgedruk relatief tot iets. So bv. kan ‘n
gemiddelde teelwaarde (nul) gestel word op die rasgemiddeld of as ‘n gemiddelde
waarde van diere gebore in ‘n betrokke jaar (basisjaar). Namate data toegevoeg
word (metings op jong diere) verander die populasie samestelling en kan ‘n
betrokke dier se teelwaarde verander relatief tot sy rasgenote.
26