Natuurwetenskappe en Tegnologie Graad 5-B - The Thunderbolt Kids
Natuurwetenskappe en Tegnologie Graad 5-B - The Thunderbolt Kids Natuurwetenskappe en Tegnologie Graad 5-B - The Thunderbolt Kids
4 Fossiele NUWE WOORDE • fossiel • antieke • bewyse • opgeteken • behou HET JY GEWEET? 'n Paleontoloog is 'n wetenskaplike wat prehistoriese lewe bestudeer, meestal deur na fossiele te kyk. 152 SLEUTELVRAE • Wat is fossiele? • Waarom is die diere van lank terug anders as die diere wat ons vandag kry? • Hoe vorm fossiele in rotse? • Waarom is fossiele so belangrik? • Wat is die Wieg van die Mensdom in Suid-Afrika? Hoekom is dit 'n wêrelderfenisgebied? 4.1 Fossiele in rots Hierdie is ou foto's van fossielsoekers! Hierdie mense kap stukke skalie oop. Hulle soek fossiele in die rots. Die lae skalie word oopgebreek en hy sien die vorm van 'n blaar of dier in die rots. Die vorm word 'n fossiel genoem. Dwarsoor die wêreld vind mense fossiele van blare en bene in die lae afsettingsgesteentes. Hierdie blare en bene kom van plante en diere wat miljoene jare gelede geleef het. Hulle het nie soos die plante en diere gelyk wat ons vandag sien nie.
Fossiele is rotsvorme van dooie plante en diere: 'n Fossiel is nie die regte blaar of been nie; die rots het die vorm: van die blaar of been gehou. Die rots word 'n fossiel genoem. Hieronder kan jy 'n foto van 'n fossiel van die kop van 'n dinosourus sien. Die volgende prent wys jou hoe 'n wetenskaplike dink die dinosour gelyk het. Die fossielvorm van die kop van die Massopondylus, 'n dinosourus wat 200 miljoen jaar gelede in die ooste van die Vrystaat geleef het. 1 Paleontoloë dink dat Massospondylus so gelyk het. Die fossiel van die dinosourus se kop is nie die werklike bene nie, maar is in werklikheid nou 'n rots in die vorm van die dinosourus se bene. Oor miljoene jare het die bene in rots verander. 'n Fossiel is dus die oorblyfsels van 'n antieke plant of dier wat in die rots behoue gebly het. Die meeste organismes wat paleontoloë bestudeer, het reeds uitgesterf. Dit beteken dat hulle nie meer vandag lewe nie. Waarom is fossiele so belangrik? Die aarde se verlede is betowerend. Verbeel jou jy kon lewe toe al die dinosourusse op die aarde gebly het. Mense wil meer uitvind van die geskiedenis van lewe op aarde. In die onlangse geskiedenis het ons boeke geskryf waarin wat gebeur het, opgeteken is. Ons kan in 'n boek, wat iemand wat lank gelede gelewe het, geskryf het, oplees oor die tydperk waarin hy gelewe het. 'n Miljoen jaar gelede het daar nie mense op die aarde gebly nie, en niemand kon neerskryf wat gebeur het nie. Ons moes dus ander maniere kry om uit te vind hoe die lewe op aarde 'n miljoen jaar gelede was. Om dit te doen moet wetenskaplikes fossiele gebruik. Fossiele is eintlik ons mees Hoofstuk 4. Fossiele 2 BESOEK Vroë evolusie van 'n dinosourus. (video) goo.gl/tWnJe 153
- Page 111 and 112: 8. Dink jy die klein deeltjies lê
- Page 113 and 114: Mense en diere breek klippe in klei
- Page 115 and 116: 4. Bedek die houer en maak seker da
- Page 117 and 118: AKTIWITEIT: Kyk na verskillende soo
- Page 119 and 120: Ons kan binne 'n paar weke grond ma
- Page 121 and 122: 5. Gebruik nou die naald om luggate
- Page 123 and 124: As jy insekte in die kompos sien ka
- Page 125 and 126: As die grond van baie harde rots ge
- Page 127 and 128: Hoe kon jy die ondersoek beter gedo
- Page 129 and 130: Die soorte grond. Sand is die grond
- Page 131 and 132: Leem is 'n baie vreemde woord. Dit
- Page 133 and 134: 2. Waarvandaan kom die water? 3. Ho
- Page 135 and 136: Stel die twee tregters so op. Wat s
- Page 137 and 138: esultate uit die eksperiment voor t
- Page 139 and 140: MATERIALE EN APPARAAT • 3 groot k
- Page 141 and 142: Trek nou 'n staafgrafiek om die gem
- Page 143 and 144: HERSIENING 1. Gee byskrifte vir die
- Page 145 and 146: 8. Kyk na die prent hieronder van t
- Page 147 and 148: 'n Groot vallei word deur gronderos
- Page 149 and 150: AKTIWITEIT: Afsetting van sediment.
- Page 151 and 152: 3. Voltooi die byskrif op die prent
- Page 153 and 154: VRAE Die vorming van afsettingsgest
- Page 155 and 156: Verskillende soorte afsettingsgeste
- Page 157 and 158: Sierlike pilare van sandsteen in In
- Page 159 and 160: HERSIENING Voltooi die volgende sin
- Page 161: Hoofstuk 3. Afsettingsgesteentes No
- Page 165 and 166: 3 Hierdie mag dalk na 'n kleurvolle
- Page 167 and 168: AKTIWITEIT: Hoe om 'n model van 'n
- Page 169 and 170: Dag drie houer amper tot bo vol. La
- Page 171 and 172: Noudat jy 'n afdruk van 'n voorwerp
- Page 173 and 174: fossiele sal versigtig verpak word
- Page 175 and 176: Spoorfossiele kan ook van diere se
- Page 177 and 178: VRAE Watter nommer verteenwoordig S
- Page 179 and 180: 'n Vreemde vis wat in die see naby
- Page 181 and 182: 12 Die museum by Maropeng, Wieg van
- Page 183 and 184: 5. Watter een van die volgende is n
- Page 185 and 186: HERSIENING 1. Is die fossiele van d
- Page 187 and 188: Dit is dit! Ons is klaar met Graad
- Page 189: 4. http://commons.wikimedia.org/wik
4 Fossiele<br />
NUWE WOORDE<br />
• fossiel<br />
• antieke<br />
• bewyse<br />
• opgetek<strong>en</strong><br />
• behou<br />
HET JY GEWEET?<br />
'n Paleontoloog is 'n<br />
wet<strong>en</strong>skaplike wat<br />
prehistoriese lewe<br />
bestudeer, meestal<br />
deur na fossiele te<br />
kyk.<br />
152<br />
SLEUTELVRAE<br />
• Wat is fossiele?<br />
• Waarom is die diere van lank terug anders as die diere wat<br />
ons vandag kry?<br />
• Hoe vorm fossiele in rotse?<br />
• Waarom is fossiele so belangrik?<br />
• Wat is die Wieg van die M<strong>en</strong>sdom in Suid-Afrika?<br />
Hoekom is dit 'n wêrelderf<strong>en</strong>isgebied?<br />
4.1 Fossiele in rots<br />
Hierdie is ou foto's van fossielsoekers! Hierdie m<strong>en</strong>se kap stukke<br />
skalie oop. Hulle soek fossiele in die rots. Die lae skalie word<br />
oopgebreek <strong>en</strong> hy si<strong>en</strong> die vorm van 'n blaar of dier in die rots.<br />
Die vorm word 'n fossiel g<strong>en</strong>oem.<br />
Dwarsoor die wêreld vind m<strong>en</strong>se fossiele van blare <strong>en</strong> b<strong>en</strong>e in die<br />
lae afsettingsgeste<strong>en</strong>tes. Hierdie blare <strong>en</strong> b<strong>en</strong>e kom van plante <strong>en</strong><br />
diere wat miljo<strong>en</strong>e jare gelede geleef het. Hulle het nie soos die<br />
plante <strong>en</strong> diere gelyk wat ons vandag si<strong>en</strong> nie.
Change language