Natuurwetenskappe en Tegnologie Graad 5-B - The Thunderbolt Kids
Natuurwetenskappe en Tegnologie Graad 5-B - The Thunderbolt Kids Natuurwetenskappe en Tegnologie Graad 5-B - The Thunderbolt Kids
3 Afsettingsgesteentes BESOEK Verskillende rotstipes (video). goo.gl/yD3qd NUWE WOORDE • verweer • korrels • sediment • afsettings • erosie • neerslag 136 SLEUTELVRAE • Waarom het die aarde berge en valleie? • Het berge altyd gelyk soos hulle nou lyk? • Waarom kan jy soms verskillende kleure "lae" in 'n rots sien? Hoe het hierdie lae gevorm? Ons het in Hoofstuk 2 gesien dat die oppervlak van die aarde uit rotse en grond bestaan. Daar is verskillende soorte grond, maar het jy besef dat daar ook verskillende soorte rots is? Ons klassifiseer rotse op grond van hoe hulle gevorm is. Ons gaan net na afsettingsgesteentes kyk in hierdie hoofstuk en uitvind hoe dit gevorm en gebruik word. 3.1 Hoe vorm afsettingsgesteentes In Hoofstuk 2 het ons gesien hoe rotse in kleiner en kleiner stukkies opbreek totdat ons sandkorrels het. Ons gaan nou kyk wat met sand gebeur. Die rotse breek eers in kleiner stukkies op totdat die stukkies sandkorrels is. Daarna word sand en modder deur wind en vloeiende water weggevoer. Die wind en water mag dalk die sand en modder op een plek neerlê. Die sandkorrels kan uiteindelik weer aan mekaar vassit en nuwe rotse vorm. Hierdie nuwe rotse noem ons afsettingsgesteentes. Erosie en afsetting Wanneer wind- of waterdeeltjies van die rots wegbeweeg, noem ons dit erosie. Die wind en die water verweer die rots omdat hulle die sand wegvoer.
'n Groot vallei word deur gronderosie gevorm. 1 Gronderosie deur water. Wanneer die water en wind die sandkorrels neerlê, noem ons dit 'n neerslag. Die wind en die water vorm 'n afsetting met die sand. Sediment Die wind waai die sand in die hoek van die skool. Afsetting is besig om hier te gebeur. Wanneer die sandkorrels bo-op mekaar versamel vorm dit sediment. Oor tyd word nuwe lae modder en sand bo-op die vorige lae bygevoeg. Hierdie sediment word oor 'n lang tyd stewig en hard en vorm afsettingsgesteentes. Dit gebeur omdat die sandkorrels aanmekaar vassit en ander swaarder sediment afdruk op die sandkorrels. Sediment lê bo-op mekaar. Ons kan die lae sien in die afsettingsgesteentes, hulle is ook partykeer verskillende kleure. Soek die sediment in die prent hieronder. Hoofstuk 3. Afsettingsgesteentes 2 137
- Page 95 and 96: HERSIENING 1. Hoeveel ure is daar i
- Page 97 and 98: Laat ons nou meer oor ons Planeet A
- Page 99 and 100: AKTIWITEIT: Wat gaan jy kry as jy s
- Page 101 and 102: Bogrond is gewoonlik donkerder as d
- Page 103 and 104: Die oppervlakte van die aarde is di
- Page 105 and 106: Die mense in die duikbote het anemo
- Page 107 and 108: 5. Hoewel die model wat jy gekies h
- Page 109 and 110: 2.2 Grond kom van rotse Rotse hou n
- Page 111 and 112: 8. Dink jy die klein deeltjies lê
- Page 113 and 114: Mense en diere breek klippe in klei
- Page 115 and 116: 4. Bedek die houer en maak seker da
- Page 117 and 118: AKTIWITEIT: Kyk na verskillende soo
- Page 119 and 120: Ons kan binne 'n paar weke grond ma
- Page 121 and 122: 5. Gebruik nou die naald om luggate
- Page 123 and 124: As jy insekte in die kompos sien ka
- Page 125 and 126: As die grond van baie harde rots ge
- Page 127 and 128: Hoe kon jy die ondersoek beter gedo
- Page 129 and 130: Die soorte grond. Sand is die grond
- Page 131 and 132: Leem is 'n baie vreemde woord. Dit
- Page 133 and 134: 2. Waarvandaan kom die water? 3. Ho
- Page 135 and 136: Stel die twee tregters so op. Wat s
- Page 137 and 138: esultate uit die eksperiment voor t
- Page 139 and 140: MATERIALE EN APPARAAT • 3 groot k
- Page 141 and 142: Trek nou 'n staafgrafiek om die gem
- Page 143 and 144: HERSIENING 1. Gee byskrifte vir die
- Page 145: 8. Kyk na die prent hieronder van t
- Page 149 and 150: AKTIWITEIT: Afsetting van sediment.
- Page 151 and 152: 3. Voltooi die byskrif op die prent
- Page 153 and 154: VRAE Die vorming van afsettingsgest
- Page 155 and 156: Verskillende soorte afsettingsgeste
- Page 157 and 158: Sierlike pilare van sandsteen in In
- Page 159 and 160: HERSIENING Voltooi die volgende sin
- Page 161 and 162: Hoofstuk 3. Afsettingsgesteentes No
- Page 163 and 164: Fossiele is rotsvorme van dooie pla
- Page 165 and 166: 3 Hierdie mag dalk na 'n kleurvolle
- Page 167 and 168: AKTIWITEIT: Hoe om 'n model van 'n
- Page 169 and 170: Dag drie houer amper tot bo vol. La
- Page 171 and 172: Noudat jy 'n afdruk van 'n voorwerp
- Page 173 and 174: fossiele sal versigtig verpak word
- Page 175 and 176: Spoorfossiele kan ook van diere se
- Page 177 and 178: VRAE Watter nommer verteenwoordig S
- Page 179 and 180: 'n Vreemde vis wat in die see naby
- Page 181 and 182: 12 Die museum by Maropeng, Wieg van
- Page 183 and 184: 5. Watter een van die volgende is n
- Page 185 and 186: HERSIENING 1. Is die fossiele van d
- Page 187 and 188: Dit is dit! Ons is klaar met Graad
- Page 189: 4. http://commons.wikimedia.org/wik
'n Groot vallei word deur<br />
gronderosie gevorm.<br />
1<br />
Gronderosie deur water.<br />
Wanneer die water <strong>en</strong> wind die sandkorrels neerlê, noem ons dit 'n<br />
neerslag. Die wind <strong>en</strong> die water vorm 'n afsetting met die sand.<br />
Sedim<strong>en</strong>t<br />
Die wind waai die sand in die hoek van die skool. Afsetting<br />
is besig om hier te gebeur.<br />
Wanneer die sandkorrels bo-op mekaar versamel vorm dit<br />
sedim<strong>en</strong>t. Oor tyd word nuwe lae modder <strong>en</strong> sand bo-op die<br />
vorige lae bygevoeg. Hierdie sedim<strong>en</strong>t word oor 'n lang tyd<br />
stewig <strong>en</strong> hard <strong>en</strong> vorm afsettingsgeste<strong>en</strong>tes. Dit gebeur omdat<br />
die sandkorrels aanmekaar vassit <strong>en</strong> ander swaarder sedim<strong>en</strong>t<br />
afdruk op die sandkorrels. Sedim<strong>en</strong>t lê bo-op mekaar. Ons kan die<br />
lae si<strong>en</strong> in die afsettingsgeste<strong>en</strong>tes, hulle is ook partykeer<br />
verskill<strong>en</strong>de kleure. Soek die sedim<strong>en</strong>t in die pr<strong>en</strong>t hieronder.<br />
Hoofstuk 3. Afsettingsgeste<strong>en</strong>tes<br />
2<br />
137
Change language