E. Ruilverkaveling

Inventaris Bedrijfsmuseum Kadaster
deel 2 (herdruk)
e. Ruilverkaveling
f. Schepen
g. Consignatie van
effecten aan toonder
h. Inventarissen van
archieven en meubilair
i. Landmeetkundige
instrumenten
j. Tekenmateriaal en
kantoorbenodigdheden

Ten geleide
Hierbij gaat de herdruk van deel 2 van de Inventaris van het
bedrijfsmuseum van het Kadaster. Het bevat de volgende rubrieken:
E. Ruilverkaveling
F. Schepen
G. Consignatiekas van effecten aan toonder
H. Inventarissen van archieven en meubilair
I. Landmeetkundige instrumenten
J. Tekenmateriaal en kantoorbenodigdheden
Er zullen in totaal zes delen verschijnen; vier delen zijn reeds verschenen.
Apeldoorn, mei 2011
Zacharias Klaasse
Conservator Kadastermuseum
3

Inhoud
4
E
F
G
H
I
E. Ruilverkaveling 3
1. Geschiedenis 9
2. Instructies en richtlijnen 13
3. Brochures en publicaties 14
4. Ruilverkavelingsbode 15
5. Ruilverkavelingsprojecten 16
6. Diversen 20
F. Schepen 22
1. Registers en correspondentie 26
2. Kaartsystemen 28
3. Diversen 29
G. Consignatie van effecten aan toonder 32
H. Inventarissen van archieven en meubilair 36
I. Landmeetkundige instrumenten 48
1. Meetkettingen 51
2. Meetbanden 52
3. Meetpennen 56
4. Loodstaven 57
5. Jalons 58
6. Jalonrichters 59
7. Schietloden 60
8. Prisma’s en hoekspiegels 61
9. Equerre’s en pantometers 63
10. Afstandmeters 64
11. Invardraden 66
12. Tachymeters 67
13. Theodolieten 68
14. Sextanten en octanten 71
15. Grafometers 73
16. Centreerkijkers 74
17. Statieven 75
18. Afstandsbaken 77
19. Prismareflectoren 78
20. Schietloden voor opstelling theodolieten 81
21. Stelschroevenblokken en pijlergrondplaten 82
22. Richtmerken 83
23. Elektronische veldboeken 84
24. Heliotropen en toebehoren 85
25. Schijnwerpers 87
26. Diversen 88
27. Afpalings- en verzekeringsmateriaal 89
28. GPS-systemen 93

J
J. Tekenmateriaal en kantoorbenodigdheden 96
1. Potloden met toebehoren 97
2. Pennen 98
3. Oreillonpassers 100
4. Inkt en verf 101
5. Linialen en mallen 102
6. Driehoeken 104
7. Transversaalschalen 105
8. Steekpassers en stangpassers 107
9. Rekenlinialen en rekenschijven 108
10. Coördinatografen 109
11. Schrijfmallen 109
12. Ruitpuntenmallen 110
13. Pantografen 111
14. NC-scribers 112
15. Kopieerspiegels 113
16. Hulpmaterialen 113
17. Logarithmentafels 115
18. Transformateurs 116
19. Stang- of bijlplanimeters 116
20. Compensatiepoolplanimeters 117
21. Schijfpoolplanimeters 118
22. Wagenplanimeters 120
23. Digimeters 121
24. Elektronische planimeters 122
25. Epson draagbare computers 123
26. Sharp rekenmachines 124
27. Brunsviga en Marchant rekenmachines 125
28. Comptometers en plus-rekenmachines 127
29. Overige handmatige rekenmachines 128
30. Elektrische rekenmachines 129
31. Elektronische rekenmachines 130
32. Schrijfmachines 132
33. Laptops e.d. 132
34. Stempels 133
35. Raadpleging microfilms 134
36. Raadpleging AKR enz. 135
37. Diversen 136
5

E. Ruilverkaveling7

1 Geschiedenis
Van middeleeuwen tot WILG
In de Lage Landen begint de planmatige verkaveling in de middeleeuwen. Tegelijk met het inpolderen van het
land wordt een kavelstructuur aangelegd. Het regelmatige patroon van land en sloten is noodzakelijk voor de
ontwatering. Daarbij vormen de sloten de natuurlijke grenzen tussen de verschillende gebruikspercelen. De activiteit
die nu landinrichting heet, ontstaat echter pas in de loop van de 19e eeuw. In 1838, kort na de start van het Kadaster,
verschijnt er een pleidooi voor herverdeling van land in de Drentse Volksalmanak. In de daarop volgende jaren
verschijnen er meer pleidooien voor wat men dan nog ‘landverlegging’ noemt. Mannen als Dr. W.C.H. Staring (1808-
1877) wezen reeds op de grote voordelen van ruilverkaveling, maar dat vond geen weerklank. Rond 1900 bezat ons
land nog ongeveer 600.000 ha. woeste grond en men besefte dat alleen ontginning niet voldoende was. Ontwatering,
wegenaanleg en samenvoeging van verspreid bezit zouden het beste resultaat voor de landbouwer opleveren.
Onder andere gevoed door succesverhalen uit Duitsland laat de minister van Landbouw aan het einde van de 19e
eeuw onderzoeken hoe ruilverkaveling in Nederland ingevoerd zou kunnen worden. Binnen de Vereeniging voor
Kadaster en Landmeetkunde wordt veelvuldig gediscussieerd over dit onderwerp. In 1899 brengt deze vereniging
van Kadasteringenieurs een formeel advies uit aan de directeur-generaal voor de landbouw. In het Tijdschrift voor
Kadaster en Landmeetkunde is hierover veel geschreven. Jarenlang duurden de debatten over de verschillende
juridische grondslagen waarop de ruilverkaveling zou moeten worden gebouwd, maar in 1908 was er een wetsontwerp,
gemaakt door het Nederlands Landbouw Comité. Daarin werd ruilverkaveling beschouwd als onteigening en daarom
werd voorgesteld de onteigeningswet van 1851 uit te breiden. Dat ontwerp nam de regering niet over. Pas in 1923
kwam de regering met een eigen ontwerp. In 1924 kwam de eerste Ruilverkavelingswet tot stand. In de Memorie
van toelichting werd gezegd: “De onderhavige wetsvoordracht beoogt de gelegenheid open te stellen om daar, waar
landelijke eigendommen zeer verspreid liggen, een voor het landbouwbedrijf ongunstigen vorm hebben of gebrekkige
uitwegen of waterafvoer bezitten, eene betere economische indeling te verkrijgen, waardoor de productiviteit van
den bodem wordt verhoogd, hetgeen vooral onder de tegenwoordige omstandigheden van groot algemeen belang
is. De versnipperde ligging en de ongunstige vorm der perceelen beletten het nemen van maatregelen, welke in een
modern landbouwbedrijf regel zijn geworden, als daar zijn: het gebruik van machines, de doorvoering van rationele
vruchtwisseling, de bestrijding van onkruid en plantenziekten. Bovendien vereischen verspreid liggende percelen meer
toezicht, meer tijd en kosten om het land te bewerken en om te oogsten, terwijl een belangrijk deel van den grond
verloren gaat voor greppels of andere afscheidingen. In evenredigheid tot de lengte der grenzen neemt de aanleiding
tot grensgeschillen toe. Verbetering van den grond door verzorging van den waterafvoer door drainage of op andere
wijze en het regelen van den grondwaterstand worden zeer bezwaarlijk. Bij eene nieuwe indeeling door middel van
ruilverkaveling wordt in deze moeilijkheden voorzien”. De serieuze en volhardende manier waarop het Kadaster
meedacht over het opzetten van ruilverkavelingen in Nederland, heeft geleid tot een structurele rol voor deze dienst in
de uitvoering van landinrichtingsprojecten. Vanaf de eerste Ruilverkavelingswet tot en met de Wet Inrichting Landelijk
Gebied (WILG), die op 1 januari 2007 in werking is getreden, is deze rol wettelijk verankerd.
9

Echter, de formulering in de WILG is heel wat vrijblijvender dan in 1924. Toen stond er: “De plaatselijke commissie
wordt bijgestaan door een landmeter van het Kadaster”. In de WILG staat: “Het bestuur van de Dienst voor
het kadaster en de openbare registers besluit na overleg met gedeputeerde staten omtrent de door de Dienst
te leveren bijstand.” Belangrijk kenmerk van de WILG is dat de zeggenschap op de inrichting van het landelijk
gebied in belangrijke mate is verschoven van het Rijk naar de provincies. De provincies krijgen daartoe van het
Rijk een Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG). Weliswaar moeten van dit geld rijksdoelen t.a.v. het landelijk
gebied gerealiseerd worden, maar de wijze van besteding van het budget wordt niet meer in detail door het Rijk
voorgeschreven. Met het oog op het succesvol kunnen invoeren van het nieuwe beleid, heeft de minister van LNV
reeds enkele jaren geleden besloten dat lopende landinrichtingsprojecten versneld moeten worden afgerond. In 2010
mag er geen enkel ‘oud’ landinrichtingsproject meer gaande zijn.
De kadastrale ruilverkavelingsdienst
Op 1 november 1925 werd in Leeuwarden een ruilverkavelingsbureau gevestigd met een bezetting van drie man:
de landmeters O.J. Jonas en J.F. Ilsen en de tekenaar W.J.A. Beyer. Op 15 december 1925 werd te Zwolle een
ruilverkavelingsbureau gevestigd, waaraan de landmeters J.J. Gorter en C.G. Kraan en de tekenaar K. Prakken
waren verbonden. Eerst per 1 april 1942 werd de kadastrale ruilverkavelingsdienst een organisatorische eenheid.
Rond 1950 bestond de ruilverkavelingsdienst uit 44 landmeters, 84 landmeetkundig ambtenaren, 16 tekenaars en 12
schrijvers, verdeeld over 8 kantoren. Op 1 april 1946 werd te Middelburg een kantoor gevestigd van het Kadaster dat
de herverkaveling Walcheren mede uitvoerde, na de inundatie van 1944. Daar werkten 25 mensen. Tot 1950 kwamen
66 ruilverkavelingen tot stand; totaal 40.350 ha. Begin 1961 was ruilverkaveling aangevraagd voor 1.215.600 ha. In 1980
bijv. was 590.000 ha in uitvoering. In de jaren ’90 van de 20e eeuw werd zo’n 40.000 ha per jaar afgesloten.
Activiteiten
In hoofdzaak verricht het Kadaster twee activiteiten in de ruilverkaveling. De eerste is het beheer van de
grondboekhouding: de lijst van rechthebbenden, het plan van toedeling en de lijst van geldelijke regelingen. De
tweede activiteit betreft de eigenlijke herverkavelingsactiviteit. Bij het planmatig herschikken van gronden komt het
erop aan om systematisch en met verstand van het grote naar het kleine te werken. Het grote herverkavelingsgebied,
gemiddeld zo’n 5000 ha, wordt onderverdeeld in deelgebieden van 100 à 200 ha. Daarbij wordt uitgegaan van wat
iedere rechthebbende nu heeft en wat deze voor zichzelf als eerste, tweede en derde voorkeur heeft opgegeven voor
de nieuwe toestand. Via een optimaliseringsproces wordt eerst bepaald hoeveel grond elke rechthebbende in welke
deelgebieden moet krijgen. Vervolgens wordt de grondverdeling omgezet in een concrete kavelindeling.
De automatisering
In een landinrichtingsproject worden de eigendomsgegevens van vaak meer dan 1000 rechthebbenden herordend.
Om dit arbeidsintensieve proces efficiënter te laten verlopen, is men al in de jaren ’60 van de 20e eeuw begonnen met
het ontwikkelen van het systeem ARAK (Automatisering RuilverkavelingsAdministratie Kadaster). In 1972 was het
eerste gedeelte van het systeem klaar - lang voordat het AKR-systeem voor de kadastrale registratie het levenslicht
zag. Toen het AKR-systeem eenmaal klaar was, werd ARAK uitgebreid met een functie om de nieuwe toestand die
met de notariële akte van toedeling bekrachtigd wordt, automatisch van ARAK naar AKR over te brengen. Ook kon
het ARAK-systeem een concepttekst voor de akte van toedeling opleveren. De eindverantwoordelijkheid voor de akte
bleef natuurlijk bij de notaris liggen, maar deze werd (en wordt nog steeds) aanzienlijk ontlast door het kadastrale
voorwerk.
ARAK richtte zich vooral op administreren. Maar landinrichten is ook ontwerpen. Het proces om de nieuwe
toestand eerst per deelgebied kloppend te maken, is rond 1970 samen met de Technische Hogeschool Delft
geautomatiseerd. Het hiervoor ontwikkelde ATOR-systeem (Automatisering ToedelingsOntwerp Ruilverkaveling)
bevatte een ingewikkeld, maar effectief, heuristisch algoritme. Een later optimaliserings-algoritme op basis van
lineair programmeren bleek in de praktijk niet goed te voldoen. Sinds 1998 is het systeem Transfer in gebruik waarin
onderdelen van beide algoritmes gecombineerd worden.
10

Bijna 20 jaar nadat de ruilverkavelingsadministratie geautomatiseerd werd, stapte men ook voor de kaart over van
analoog naar digitaal. Na een intensieve marktverkenning werd in 1987 het Finse systeem FINGIS aangeschaft.
Bijzonder aan dit systeem was dat het niet alleen geschikt was voor digital mapping, maar dat ook de topologie van
de percelen en kavels continu bijgewerkt werd. Dit is een cruciale eigenschap voor het ruilverkavelingsproces, want
tijdens het ontwerpen van nieuwe kavels wil men steeds weten of deze de juiste grootte hebben.
Een andere bijzonderheid was de mogelijkheid om vanuit de kaart de administratieve database bij te werken en te
raadplegen. ARAK werd daartoe vervangen door een moderner systeem op basis van een netwerkdatabase. Die
kartografisch-administratieve koppelingen moesten destijds nog helemaal zelf gebouwd worden, want op de markt
was zoiets nog niet voorhanden.
Wat toen hypermodern was, wordt nu nog steeds gebruikt, maar is technisch wel verouderd. In toenemende mate
wordt dan ook MapInfo als aanvullend systeem gebruikt.
Waardering voor de landmeter
Het Kadaster heeft nooit de leiding gehad in landinrichtingsprojecten, maar trad altijd op als adviseur. Hierdoor heeft
het zich een bescheiden rol aangemeten, waarbij enigszins op de achtergrond sober en serieus gewerkt wordt. In de
boeken over de geschiedenis van de landinrichting wordt de rol van het Kadaster dan ook nauwelijks belicht. Er zijn
echter ook enkele gevallen bekend waarin tevredenheid of juist ontevredenheid in de streek aanleiding waren om de
naam van de kadastermedewerker breed uit te meten:
• Het gebied rond het Gelderse Lievelde is in de jaren ‘50 van de 20e eeuw herverkaveld. Tijdens deze
ruilverkaveling was daar namens het Kadaster landmeter Witt actief. Kennelijk heeft deze landmeter dusdanig
goed werk geleverd, dat er een weg naar hem genoemd is: de Landmeter Wittweg. Veertig jaar later is hetzelfde
gebied opnieuw verkaveld. Bij de start van dat project is nadrukkelijk gesteld dat het uitvoeren van een tweede
herverkaveling te maken had met gewijzigde omstandigheden en inzichten ten aanzien van landbouw en natuur.
De eerste ruilverkaveling is geen broddelwerk geweest en de Landmeter Wittweg mocht zijn naam behouden.
• Het kan ook anders. In de ruilverkaveling “De Marne” in het noorden van Groningen moest volgens het
landinrichtingsplan een bosje aangelegd worden in de omgeving van een boerderij. Een delegatie van de
ruilverkavelingscommissie trad daarom in overleg met de betreffende boer om de exacte begrenzing voor het
bosje te bepalen. Zij konden er niet uitkomen, omdat de boer er bij elk alternatief op achteruit zou gaan en de
ruilverkavelingscommissie geen mogelijkheid had om het beplantingselement in het door het provinciebestuur
vastgestelde plan te laten vervallen. De boer was boos, maar uitte dit gelukkig op een ludieke manier. Hij plaatste
een groot bord voorzien van de tekst: ‘Hier komt het Roggema-bos’. Dit was een rechtstreekse verwijzing naar de
medewerker van het Kadaster, ook al was deze slechts de boodschapper van het slechte nieuws.
Gelukkig ligt de waardering voor de Kadastermedewerkers doorgaans dichter bij het eerste voorbeeld dan bij het
tweede.
11

12
Geschiedenis
nr. document jaar opmerkingen
1411 1. Kopie overgeschreven akte van vrijwillige ruilverkaveling “Dalfser
hooislagen” van 6 augustus 1917, met 2 kaarten.
1917
2. Kopie overgeschreven akte van vrijwillige ruilverkaveling “Dalfser
hooislagen” van 6 oktober 1920.
1920
3. Schrift van O.J. Jonas inzake verslagen van zijn bezoeken aan
Duitsland betreffende de ruilverkaveling.
1919-1925
4. Schrift van J.J. Gorter inzake verslagen van zijn bezoeken aan
Duitsland betreffende de ruilverkaveling.
1925
5. “Iets over ruilverkaveling” door A.G. Lagerwey. ? Incompleet
6. Rapport betreffende de ruilverkaveling van gronden in het
Waterschap de Noorder Vechtdijken (Nieuwleusen).
1925 Kopie
7. Geschiedenis van de ruilverkaveling (concept). ? Auteur onbekend
8. Concept lezing van J.J. Gorter in Delft. 1945
9. Causerie over ruilverkaveling aan T.H. (Delft?). 1949 Auteur onbekend
10. Overzicht der kadastrale werkzaamheden ter uitvoering van de
Ruilverkavelingswet 1924 door J.J. Gorter en O.J. Jonas.
1928
11. Vijfentwintig jaren kadastrale ruilverkavelingsdienst, concept 1950 Met correspondentie van J.J.
artikel.
Gorter uit 1945.
12. Een kwart eeuw ruilverkavelingswetgeving door ir. L.H. Bouwman 1949
13. Driekwart eeuw plattelandsgroei (uittreksel) 1963
14. Enkele aspecten van de ontwikkeling der ruilverkaveling na
1950, door ir. W.A. van der Werff, hoofd bureau ruilverkaveling te
Middelburg.
ca. 1955
15. Enquête, gehouden onder de bureaus Ruilverkaveling, inzake
stagnaties in ruilverkavelingsprocedures.
1963
16. Personeelsbezetting bureaus Ruilverkaveling. 1925-1966
17. Afscheidsartikel J.F. Ilsen. 1964
18. Correspondentie en kaart, inzake percelen in Sleen i.v.m. fouten. 1968
19. In memoriam J.J. Gorter door J.F. Ilsen. 1970
20. Artikel over ruilverkaveling in “Wij van Financiën”, door W. Bloksma. okt. 1970
21. Kaarten inzake de ruilverkaveling “Havelter Made”. ?
22. Korte beschrijving der uitgevoerde verbeteringswerken in de
gemeente Staphorst en in het Land van Vollenhove (ruilverkaveling),
uitgave Cultuurtechnische Dienst.
1938
23. De ruilverkaveling der Staphorster bouwlanden, uitgave
Gemeentebestuur van Staphorst.
?
24. Toespraken gehouden bij het passeren van de akte van toedeling
van de herverkaveling Walcheren.
23-12-1957
25. Organisatie en werkwijze in de ruilverkaveling Zeeland, door G.Th.
Beukman, B.J. Franke, ir. G. Homan en ir. A. Quak.
1963
26. De herverkaveling Zeeland (in de Engelse taal). ? Merendeels kaartjes
27. Correspondentie met de Nederlandse Heidemij, inzake
ruilverkavelingsovereenkomsten.
1954-1963
28. Vernieuwen en bewaren; terugblik op de ruilverkaveling Sint-
Oedenrode, door Karin Anema; uitgave Adr. Heinen Uitgevers.
ca. 2008
29. De Ruilverkavelingswet 1954 in de praktijk (serie Het moderne
bedrijfsleven), door ir. A. Govers, uitgave Nederlandse
Uitgeversmaatschappij N.V. , Leiden.
1956
30. 9 oproepingen aan rechthebbenden i.v.m. vaststelling van grenzen 1926
van percelen aan de blokgrens van de ruilverkaveling “Noordlaarder
Made”.
31. Ruilverkaveling in de praktijk, door ir. A. Govers, utigave
1961
Nederlandsche Uitgeversmij. N.V. te Leiden.

32. Ruilverkaveling, door ir. L.H. Bouwman, derde druk, uitgave N.V.
Uitgevers-maatschappij W.E.J. Tjeenk Willink, Zwolle.
1412 1. Rapport voor de ruilverkaveling Vlagtwedder Essen, uitgave:
Cultuurtechnische Dienst.
2. Rapport voor de ruilverkaveling Alblasserwaard, uitgave: Centrale
Cultuurtechnische Commissie.
3. Rapport voor de ruilverkaveling Slangenborg, uitgave: Centrale
Cultuurtechnische Commissie.
4. Excursiegids voor de ruilverkaveling Geestmerambacht, utigave:
Cultuurtechnische Dienst, met: de Ruilverkaveling van het
Geestmerambacht (voorwoord van H. Schelhaas).
5. Parlementaire geschiedenis van de Ruilverkavelingswet 1924.
1413 Parlementaire geschiedenis van de Ruilverkavelingswet 1954; twee
delen.
2 Instructies en richtlijnen
1958
1963
1964
1967
ca. 1968
Hierbij gaat het om ambtelijke voorschriften die betrekking hebben op de uitvoering van een ruilverkaveling.
nr.
Instructies en richtlijnen
document, met uitgever, indien bekend jaar
1414 1. De schatting van gronden in een ruilverkaveling volgens de Ruilverkavelingswet 1954, door
P.D. Krijger, ingenieur bij de Cultuurtechnische Dienst.
1958
2. De schatting in ruilverkavelingen, door ir. N. Molenaar. 1961
3. Leidraad betreffende de schatting volgens de Ruilverkavelingswet 1954, uitgave Centrale
Cultuurtechnische Commissie, met uitgave uit 1954.
1954/1965
4. Bezwarenbehandeling, instructie schetskaartjes, uitgave Ingenieur-Verificateur
Ruilverkavelingsdienst.
1970
5. Bezwarenbehandeling in een ruilverkaveling, uitgave Kadaster, afdeling Ruilverkaveling. 1974
6. Aanbevelingen voor tervisieleggingen, uitgave Kadaster, bureau Landinrichting. 1977
7. Verslag Postacademische cursus Landinrichting (Afdeling der Geodesie, Technische
Hogeschool, Delft).
1977
8. Instructie Plaatselijke Commissie. 1979
9. Richtlijnen ruilverkaveling Pachtersregistratie, uitgave Kadaster. 1980
10. Leidraad voor de eerste en tweede schatting volgens de Landinrichtingswet. 1986
11. Regeling Reconstructie glastuinbouwgebieden, uitgave Landinrichtingsdienst. 1988
12. Handleiding Landinrichting, uitgave Stichting Natuur en Milieu. 1990
13. Aanbevelingen voor terinzageleggingen, uitgave Kadaster, directie Landinrichting. 1991
14. De Landinrichtingswet; een samenvatting van de hoofdzaken, uitgave
Landinrichtingsdienst.
?
15. Handleiding ten behoeve van de stemming in ruilverkavelingen, uitgave Kadaster Zuid-
Holland, afdeling Projecten.
?
16. Wat nu? Ruilverkaveling!!, uitgave Cultuurtechnische Dienst, 2e druk. 1939
1415 Richtlijnen Ruilverkaveling ± 1980
13

3 Brochures en publicaties
14
Brochures en publicaties
nr. titel, met uitgever, indien bekend jaar
1416 1. R .. was eens (afscheid bureau I.V. Ruilverkaveling). 1973
2. Ruilverkavelingskrant Tietjerksteradeel. 1979
3. Stemming voor ruilverkaveling “Havelte”. 1981
4. Vijfentwintig jaar ruilverkaveling in het Vlaamse Gewest 1956-1981, uitgave Nationale
landmaatschappij, Brussel).
1982
5. Ruilverkaveling stap voor stap, uitgave Landinrichtingsdienst. 1984
6. Ruilverkaveling stap voor stap, uitgave Landinrichtingsdienst, met: 3e druk. 1988
7. Herinrichting stap voor stap, uitgave Landinrichtingsdienst. 1988
8. Rural development; A Dutch experience, uitgave Landinrichtingsdienst. 1989
9. De Landinrichtingswet; een samenvatting van de hoofdzaken. 1990
10. idem (in de Engelse taal). 1988
11. idem (in de Franse taal). 1988
12. idem (in de Duitse taal). 1988
13. Perspectieven voor Landinrichting; Eindrapport, uitgave Commissie Multifunctionaliteit
Landinrichting).
1990
14. idem; Themastudies, deel III. 1990
15. Landbouw in kleinschalige landschappen, uitgave Rijksplanologische Dienst/Kadaster. 1990
16. Schuiven binnen het landschap, uitgave Kadaster/Stichting Natuur en Milieu/
Natuurmonumenten.
1992
17. Terugblik op ruilverkaveling “Voorne Putten”. ?
18. Rural development in the Netherlands. ?
19. Een nieuwe kijk op ruilverkaveling (Pilootproject Poppel). ?
20. Toelichting op de stemming ruilverkaveling Lopikerwaard. ?
21. Waar het om gaat bij ruilverkaveling, uitgave Cultuurtechnische Dienst. ?
22. Platteland in beweging, uitgave Cultuurtechnische Dienst. ?
23. ARAK, het geautomatiseerd vastgoedsysteem voor ruilverkavelingen. 1979
24. De kadastrale ruilverkavelingsdienst, door W. Bloksma. 1972
25. De Herinrichtingswet en wat er in staat, uitgave Landinrichtingsdienst ?
26. Herinrichting, wat doen we d’r an?, uitgave Herinrichtingscommissie Oost-Groningen en de 1980
Gronings-Drentse Veenkoloniën
27. Overdrukken uit Geodesia maart-november 1998, redactie:René van der Schans en Willem
de Vos.
1998
1417 1. Landinrichtingsjurisprudentie, nrs. 1, 3 en 5
1994-2006
2. Handleiding Mapinfo Professional 4.1, voor het vervaardigen van overzichtskaarten in de
Landinrichting.
1998
3. Themadag bezwarenbehandeling.
2002
4. Hand-out Opleiding Bezwarenbehandeling.
2006
5. “Grensverleggend”
2001-2006
6. Verkaveling en verkeer, door J.M. de Casseres
1953

4 Ruilverkavelingsbode
Dit periodiek bevat artikelen en wetenswaardigheden over de ruilverkavelingswetgeving en de uitvoering daarvan.
Ruilverkavelingsbode
nr. omschrijving jaar
1418 26 nummers, van maart 1951 t/m april 1967 (niet compleet), t/m doorlopend volgnummer 42
en nr. 65 van juni 1981, o.a. inzake:
1951-1981
• december 1956: litteratuur over ruilverkaveling in Nederland;
• april 1957: afscheid van J.J. Gorter, Ingenieur-Verificateur van de Ruilverkavelingsdienst;
• december 1964: afscheid van ir. J.F. Ilsen, Ingenieur-Verificateur van de
Ruilverkavelingsdienst;
• april 1967: overzicht rechtspraak inzake ruilverkaveling;
• juni 1981: ir. W.J.J. van Lent 40 jaar bij het Kadaster.
1419 Gereserveerd
15

5 Ruilverkavelingsprojecten
zie nr. 1451
Kaarten van ruilverkavelingsprojecten zie nr.1451
16
Ruilverkavelingsprojecten
nr. omschrijving jaar opmerkingen
1420 Overzicht met kaarten van de in behandeling genomen, in uitvoering
genomen en tot stand gekomen ruilverkavelingen.
1924-1969 2 exemplaren
1421 Procedurekaarten (vervolg van vorenstaand overzicht) 1960-1990

1422 Kaarten, waarop afgebeeld de grenzen van een ruilverkaveling. 1955-?
1423 Plan van driehoeksmeting met berekeningsformulieren, verslag van
driehoeksmeting enz., van de ruilverkavelingen in Drenthe:
1925
• Anreep-Schieven
1952
• Drijber
1963
• Dwingelder- en Lheeder Esschen
?
• Elper Esschen
1953
• Ermer Esch
?
• Geeser Esch
1951
• Lheeder Made
1932
• Odoorn
1931
• Sleener Esschen
?
• Spier-Wijster
1963
• Vorrelvenen
1932
• Westerborker Esschen
1949
• Wittelter Made
1930
• Zweeloër Esschen
?
• Zwiggelter Esch
• De Buitendijken (Gelderland)
1424 Ruilverkaveling Aalder- en Meppelerveld: coördinatenberekening en
verslag.
1425 Ruilverkaveling Borger: dossier meetkundige grondslag, met register
veelhoeksnet Borger, sectie G (ontginning van het Drouwenerzand)
uit 1913, en verslag der driehoeksmeting en veelhoeksmeting
inzake de ruilverkaveling Buinen uit 1954, en plan en register van
driehoeksmeting betreffende de opmeting van stuifgronden in Borger
uit 1903.
1426 • Ruilverkavelingsovereenkomst Braamt: samenwerking met
Grontmij, concept-akte en kaarten;
• Ruilverkaveling Broekstreek: dossier meetkundige grondslag.
1427 Overzichtsregister oude stand en ontwerp-toedeling (Kadaster nr. 1
Rvk.), gemeenten Dinther en Nistelrode.
1428 Ruilverkaveling Giethoorn-Wanneperveen: overzicht hypothecaire
bezwaardheid oude percelen op formulieren Hypotheken nr. 69a,
gemeente Wanneperveen.
1954
1940
1941-1962
1903-1963
1966
1962-1971
1969
1983
1429 Idem, gemeente Giethoorn. 1983
1430 Idem, gemeente Steenwijkerwold. 1983
1431 Ruilverkavelingen in Havelte:
• Havelter Made:
o driehoeks- en veelhoeksmeting, met uittreksel voor I.V. 1930
o machtigingen bij de processen-verbaal van grensregeling 1927-1928
• Oude Vaart (vrijwillige ruilverkaveling):
o Overzicht grondslag
1964
o Coördinatenlijsten en berekeningsformulieren
1962-1964
• Uffelter Esch: coördinatenlijst; berekening meetkundige
grondslag.
1952
• Uffelter Made: dossier driehoeksmeting, met uittreksel.
1929-1931
Met kopie voor I.V.
Alleen verslag, met brief van
notaris M. Tammens van 21-10-
1952.
Met kopie.
Met kopie.
17

18
1432 • Ruilverkaveling Hijken: verslag meetkundige grondslag, met
opmerkingen m.b.t. het identificeren van de schijven en briefje
van de Fotogrammetrische Dienst van 24-8-1962.
• Ruilverkaveling Holten-Markelo:
o Proces-verbaal ingevolge art. 86 der Ruilverkavelingswet
1954.
o Plan van toedeling, deel IV (niet opgeloste bezwaren).
• Ruilverkaveling Hoonholten: verslag over meetkundige
grondslag, met correspondentie en kaarten.
• Ruilverkavelingsovereenkomst De Koehoorn: correspondentie,
kaarten en concept-akte.
• Ruilverkaveling Meeden-Scheemda: luchtfoto’s.
• Ruilverkaveling De kleine oude straat: register van driehoeksen
veelhoeksmeting (Capelle, sectie I).
1433 • Ruilverkaveling Exloër Esch: plan en verslag van
driehoeksmeting en schets van veelhoeksmeting.
• Ruilverkaveling Exloërveen:
o Schetsboek met aanmetingen van de vliegschijven aan
oude punten.
o Verslag inzake nieuwe vaste punten met kaart.
• Ruilverkaveling Nijeveen-Kolderveen:
o signaleringsplan
o plan van meting t.b.v. paspuntsbepaling
o coördinatenlijst Fotogr. Dienst
o brief van C.T.O. van 5 juli 1967, met gegevens en
berekening van meetpunten (computeruitdraai)
o enkele veldwerken inzake aanmeting veelhoekspunten
o 2 vliegschijvenkaarten
o overzichtskaart punten meetkundige grondslag en
paspunten ruilverkaveling
o verslag betreffende de metingen en berekeningen
uitgevoerd t.b.v. de paspuntbepaling
• Ruilverkaveling Odoorner Esch: plan van driehoeks- en
veelhoeksmeting.
• Ruilverkaveling Valther Esch:
o plan en verslag van driehoeksmeting
o plan van veelhoeksmeting, met verslag technische
grondslag weg Valthe-Valthermond van 31 mei 1966.
1961
1980-1983
1963-1966
1966
1969
1939
?
?
1963
?
1964
?
1952
1434 Ruilverkaveling Ospelse Peel: lijst van rechthebbenden, met lijst van
afwijkingen met de kadastrale legger.
1953
1435 Overzichtskaarten planindeling Schouwen-Duiveland. ?
1436 Ruilverkaveling Slangenborg: doos met luchtfoto’s. 1968
1437 Ruilverkaveling Twello: luchtfoto’s t.b.v. schatting, nrs. 1-40 met
overzichtskaart.
1982
1438 Idem, nrs. 41-77. 1982
1439 Ruilverkaveling Weerdinger Es: kaart met overzicht vaste punten;
kaart met overzicht meetkundige grondslag; 3 kaarten van nieuwe
over bestaande toestand; kavelkaart; grondslagberekening (1968).
?
1440 Ruilverkaveling Steenwijksmoer: kopie veldwerken. 1962-1965
1441 Ruilverkaveling Westerbork: technische grondslag; gebruik Distomat;
verwerking door C.T.O. en F.D.; correspondentie; kaarten.
1968-1973
1442 Ruilverkaveling Eilandspolder (gemeenten Graft, Beemster, De Rijp,
Schermerhorn en Zuid en Noord Schermer): berekening meetkundige
grondslag, met kaart.
1940
1443 Ruilverkaveling Eilandspolder voornoemd: kaart, verdeling der
blokken, coördinatenlijst, bijmetingsveldwerken.
1940-1942
1444 Ruilverkaveling Eilandspolder voornoemd: kopie-veldwerken;
grensbepalingsveldwerken.
1940
1445 Ruilverkaveling De Pekela’s: map met luchtfoto’s, met kaart met
blokgrens en fotonummers.
1979-1980

1446 Filmrol betr. reclames tegen lijst van rechthebbenden en schatting
der ruilverkaveling Zieuwent-Harreveld.
1968
1447 Filmrol betr. lijst van rechthebbenden der ruilverkaveling Rekken. 1967
1448 Werkplans ruilverkaveling:
• Ruilverkaveling Laren: werkplan I, Kring van Dorth B 1 en 2.
• Ruilverkaveling Mastenbroek, werkplan I Zwollerkerspel N5 en
8.
• Ruilverkaveling Wijkermeer, werkplans I:
o Assendelft F 1, 3, 4 en O4;
o Beverwijk A3;
o Wijk aan Zee D1, 1e en 2e ged. En D3.
Meetkundige grondslag Ruilverkaveling Hummelo-Keppel.
1449 Kaarten in kleur van de ruilverkavelingen:
• Avezaath-Ophemert: Plan van wegen en waterlopen
• Borculo: randvoorwaardenkaart
• Hengelo-Zelhem: overzichtskaart schatting
• Laren: overzichtskaart
• Laren: plan van wegen en waterlopen en landschapsplan
• Rijk van Nijmegen-Zuid: randvoorwaardenkaart
• Oosterwolde: overzichtskaart schatting
• Ruurlo: plan van wegen en waterlopen en landschapsplan
• Ruurlo: overzichtskaart schatting
• Twello: plan van wegen en waterlopen en landschapsplan
Rapport inzake de ruilverkaveling Anloo, door E.P. Siemer, HTSstagiaire.
Het vooronderzoek in de ruilverkaveling “Veenbouwten”, uitgave
Cultuurtechnische Dienst.
Akte van toedeling ruilverkaveling “Harmelen-Kockengen”, met
“Kroniek” van deze ruilverkaveling.
1984
?
?
? Schaal 1 : 5000; formaat 103 x
87 cm.
Met 2 blanco kaarten CD 259.
1982
1987
1984
1980
1982
1983
1978
1983
1979
1985
1958 Rapport met kaarten
1968
Overzichten van de maandverslagen van diverse ruilverkavelingen. ca. 1932-
1939
Vergaderstukken Herverkavelingscommissie Zeeland; vergadering
van 16 december 1953.
1953
1450 Map met verschillende blanco formulieren die voor de
ruilverkavelingsadministratie werden gebruikt.
1451 Ruilverkaveling Ballum: correspondentie, nota’s, plan van
driehoeksmeting, register van hoekmeting, berekeningen, artikel
“ruilverkaveling op Ameland” van H.J. van Leusen (Ned. Heidemij),
polygoonpunten dorp Hollum, hoekmeetkaarten, aanmeting
polygoonpunten (schetsen), correspondentie inzake samenwerking
Ned. Heidemij met het Kadaster (landmeter H.J. Klompe, 1880-
1938), kladveldwerken.
1915-1927
1452 • Ruilverkaveling met administratief karakter Ameland
• Kaart ruilverkaveling Hollumer Mieden
• Correspondentie ruilverkaveling Tietjerksteradeel
• Akte van toedeling ruilverkaveling Berltsum, 1 oktober 1979
• Ruilverkaveling de Mieden en Nes West: verslag
meetkundige grondslag; plan van driehoeksmeting, plan van
veelhoeksmeting.
1955
1453 Ruilverkaveling Slochteren: 2 kasboeken (financiële administratie van
de ruilverkaveling).
1982
1454 Overschrijvingsregister bewaring Middelburg, deel 1292; akte van
toedeling inzake de herverkaveling Walcheren, 23 december 1957,
met 10 rectificaties (2 delen).
1957-1963
1455-1457 Gereserveerd
19

6 Diversen
zie nr. 1459
20
Diversen
nr. omschrijving opmerkingen
1458 Houten bord: RUILVERKAVELINGSDIENST van het KADASTER
1459 Houten bord:
KADASTER
BUREAU RUILVERKAVELING
1460 “De inbreng”, personeelsblad voor medewerkers in de landinrichting, van
april 1999 tot maart 2007.
Hing vroeger aan het gebouw van het
bureau Ruilverkaveling te Middelburg
(zie foto)
Verzoek om kadastrale uittreksels t.b.v. de ruilverkavelingsovereenkomst Reiderland (met kadaster- en hypotheekzegels)