You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>ProAgri</strong><br />
tegnologie vir die boer<br />
technology for the farmer<br />
Mei / May 2011<br />
Nr / No <strong>136</strong><br />
ISSN 1042–1558<br />
FAW:<br />
Die taai trok Bestry<br />
So bespaar<br />
ons energie<br />
John Deere:<br />
Die droom wat werk<br />
Winterlek | Werfnuus | Veilings | Wildsiektes<br />
swamme só<br />
Waarna<br />
mik jagters?<br />
AgriTrader
FLEX COMBINING<br />
Contact:<br />
Jurie Swart 021-907-8025 / 083-375-8840<br />
Louis van der Merwe 021-907-8000 / 072-626-8409<br />
FD70 FLEXDRAPER ® HEADER<br />
Performance you won’t<br />
believe unless you see it<br />
Shaun Fourie 021-907-8021 / 082-803-1014 Experience productivity jumps as high as 40% or more<br />
4 <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
www.proagri.co.za
Redakteursbrief<br />
ampo Oesdag bly ’n groot gebeurtenis op die land-<br />
Nboukalender en dit was vir my ’n voorreg om met die<br />
mense in die maatskappye oor wie ons berig, te gesels en<br />
sommer ’n klomp van ons lesers te ontmoet.<br />
Net soos die strategiese besluite wat Graan SA moes neem<br />
oor sy toekomstige setel, sal die organiseerders van Nampo<br />
egter ook oor ’n paar dinge moet besin.<br />
Dit kos die maatskappye wat hulle toerusting soontoe<br />
aanry derduisende rand elke jaar. Dit is belangrik dat hulle as<br />
vennote van Nampo gesien word en dat daar na hulle<br />
voorstelle geluister word.<br />
Die vakansiedag wat die regering vir sy verkiesing uitgeroep<br />
het, het ook tot ’n groot toestroming van mense gelei<br />
wat sekerlik wys dat Nampo as ’n toonvenster vir landbou aan die algemene publiek<br />
gebruik kan word. Indien Nampo in hierdie rigting wil groei, sal daar net ernstig plan<br />
gemaak moet word met die toegangsroetes, die hekbeheer, die parkeerterreine en<br />
die infrastruktuur op die terrein self! (Ek dink daar is ’n paar dames wat nou nog in<br />
die ry staan!)<br />
Ondertussen vertrou ons dat die fokus op landbou sal bly en dat Nampo in die<br />
eerste instansie die plek sal bly waarheen kommersiële boere kan gaan om inligting<br />
te kry en te kyk hoe lyk die produkte wat hulle wil koop.<br />
In hierdie <strong>uitgawe</strong> kan u met ’n paar van dié produkte, veral van die voertuie,<br />
kennis maak. Ons gee ook interessante wenke oor kragbesparing en winterlekke en<br />
maak selfs ’n draai in die jagveld. Maak seker daai roer is reg!<br />
Inhoudsopgawe / Contents<br />
Meganisasie<br />
6 Greenfields: Tegnologie beïndruk boere<br />
Hulpbronbestuur<br />
7 Boere kan reken op Shell<br />
9 So spaar ons energie<br />
10 Kyk na ons grond (3)<br />
Gewasproduksie<br />
15 Acanto gee swamme op gars gas<br />
Voertuie<br />
16 FAW belê in betroubaarheid en boere<br />
17 Boere sê hallo vir Tata<br />
Wild & Jag<br />
19 Isuzu maak wildkyk lekker en veilig<br />
20 Wild – ’n passie vir jag<br />
21 Wild – meer as net biltong<br />
Veeboerdery<br />
22 Die lekkerte van lek is wins<br />
23 Goeie kos lewer goeie vleis<br />
Rubrieke<br />
25 AgriKyk & Lees<br />
25 Werfnuus<br />
26 AgriLag<br />
Handelsnuus<br />
27 AgriGids<br />
29 GeneGids<br />
31 Veilings<br />
33 Ontmoet ’n koei duisend<br />
Nuus<br />
34 Coena is onskuldig!<br />
Copyright © 2011. All rights reserved. No material, text or photo graphs<br />
may be reproduced, copied or in any other way transmitted without the<br />
written consent of the publisher. Opinions expressed are not necessarily<br />
those of the publisher or of the editor. We recognise all trademarks and<br />
logos as the sole property of their respective owners. <strong>ProAgri</strong> shall not be<br />
liable for any errors or for any actions in reliance thereon.<br />
www.proagri.co.za<br />
6<br />
10<br />
17<br />
19<br />
22<br />
34<br />
Voorblad<br />
In hierdie <strong>uitgawe</strong><br />
Tel/fax: 012-362-2732<br />
1218 Arcadia st, Hatfield, Pta<br />
www.smartpublishing.co.za<br />
Die <strong>ProAgri</strong>-span<br />
Redakteur<br />
Annemarie Joubert > 082-320-3642<br />
annemarie@proagri.co.za<br />
Webredakteur<br />
Coenraad Rall > 083-973-3297<br />
coenraad@proagri.co.za<br />
Senior bemarker<br />
Stefan van Wyk > 082-381-7563<br />
stefan@agritrader.co.za<br />
Agentskappe<br />
Carmel Ann Singh > 079-515-8708<br />
carmel@smartpublishing.co.za<br />
Bemarkers<br />
Anelda Strauss > 083-748-3413<br />
anelda@smartpublishing.co.za<br />
Mabel Schmahl > 082-563-4427<br />
mabel@proagri.co.za<br />
Uitleg & grafika<br />
Esta van Niekerk<br />
esta@proagri.co.za<br />
Taalversorging<br />
Mediadienste<br />
SMARTPUBLISHING<br />
MASS MEDIA SPECIALISTS<br />
Rekeninge & intekening<br />
Paula MacMavis > 012-362-6390<br />
paula@proagri.co.za<br />
Gedruktemediabestuurder<br />
Suzanne Rall<br />
suzanne@smartpublishing.co.za<br />
Sakebestuurder<br />
George Grobler<br />
george@smartpublishing.co.za<br />
John Deere is<br />
aangewys as<br />
adverteerder<br />
van die jaar.<br />
In Junie gaan<br />
ons by ’n boer<br />
kuier wat op<br />
die advertensies<br />
gereageer<br />
het om uit te<br />
vind wat sy<br />
John Deeretoerusting<br />
vir<br />
hom beteken.<br />
<strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
5
Greenfields Agricultural Holdings:<br />
Nuttige tegnologie beïndruk boere<br />
y kon duidelik by Nampo sien hoe elke<br />
Jboer se gesig ophelder wanneer hy<br />
Greenfields se uitstalling bekyk, bevoel<br />
en bespreek.<br />
Dit is ook geen wonder nie, want<br />
Greenfields-produkte is almal toonbeelde<br />
van nuttige, vernuftige tegnologieoplossings.<br />
Boonop is Greenfields se werktuie<br />
bekostigbaar, maklik om te gebruik,<br />
duursaam en rotsvas gerugsteun deur<br />
noukeurige naverkoopdiens en blitsige<br />
onderdelebeskikbaarheid.<br />
Foton-trekkers was een van die<br />
gewilde aandagtrekkers. Sedert die<br />
eerste Foton in 2006 voet aan wal gesit<br />
het in Suid-Afrika, het hierdie betroubare,<br />
maar bekostigbare kalant al hoe<br />
meer respek by boere verwerf.<br />
Foton strewe daarna dat jou trekker<br />
lewenslank ’n nuttige belegging moet<br />
wees. Die prys is waarlik waarde vir<br />
Ooskaap, Weskaap,<br />
Noordkaap:<br />
Derek Nicolle<br />
083-798-0056<br />
KwaZulu/Natal, Ooskaap:<br />
Charlie Harper<br />
082-385-6415<br />
Gauteng, Limpopo,<br />
Mpumalanga, Vrystaat,<br />
Noordwes:<br />
Glen Clark 082-804-8045<br />
Greenfields se Greenwrap is sterker,<br />
taaier, digter en duursamer as gewone<br />
baalplastiek.<br />
Die Foton B90 is ’n gedugte klein rondebaler met drie digtheidsverstellings.<br />
Met hom kan jy in boorde en selfs tussen mielierye baal.<br />
geld; Foton is ontwerp en gebou om jou<br />
net die beste diens te gee; die<br />
naverkoopdiens mik daarna dat jou Foton<br />
jou nooit in die steek sal laat nie; en<br />
onderdele is wyd en vinnig beskikbaar –<br />
en ’n derde goedkoper as wat enigiemand<br />
anders bied.<br />
Foton-trekkers is gewaarborg vir twee<br />
jaar of 1 800 uur en daar is verskeie<br />
opsies van verlengde waarborge en<br />
diensplanne beskikbaar.<br />
Greenfields strewe om die beste diens<br />
te bied, om die laagste eienaarskoste te<br />
bewerkstellig, om die boer van<br />
betroubare en duursame masjiene te<br />
voorsien, om die minimum staantyd toe<br />
te laat en om ’n hoë herverkoopwaarde<br />
te verseker.<br />
Daarvoor het Foton-dienssentrums<br />
hoogs opgeleide tegnici wat aan die<br />
voorpunt van die tegnologie bly.<br />
Foton se klein rondebalertjies het<br />
groot aandag by Nampo geniet. Dit is<br />
perfek vir saaiboere wat ook ’n klompie<br />
vee aanhou en vir kleinhoeweboere,<br />
sodat hulle teen ’n lae koste voortreflike<br />
bale kan maak, ook op plekke waar jy<br />
voorheen nie kon bykom nie, soos in<br />
wingerde en boorde en tussen mielierye.<br />
Die Foton B70 en B90 se klein ronde<br />
bale hanteer maklik sonder die spesiale<br />
toerusting wat vir groot ronde bale nodig<br />
is, maar met al die voordele van ’n ronde<br />
baal, soos dat dit waterbestand is en<br />
buite geberg kan word.<br />
Die B70 maak bale van 61 x 70 cm en<br />
die B90 bale van 90 x 100 cm.<br />
Spesiale aanbiedinge van ’n baler, ’n<br />
trekker, ’n swaailemsnyer en ’n hark is<br />
beskikbaar om jou eensklaps tot<br />
hooiboer te verhef.<br />
Die B70 is al vroeër bekend gestel,<br />
maar boere kon die B90 vir die eerste<br />
keer by Nampo sien. Sy aaneenlopenderollerontwerp<br />
verseker beter<br />
samepersing, vorm en digtheid van bale.<br />
Meganisasie<br />
Hy het drie digtheidverstellings en ook<br />
drie keuses van hoeveel baaltou jy om<br />
elke baal wil draai.<br />
Die B90 het sy eie hidrouliese stelsel<br />
wat van die kragaftakker af werk, sodat<br />
jy nie pype aan die trekker se stelsel<br />
hoef te koppel nie.<br />
Hy pas aan die trekker se driepuntstelsel<br />
sodat hy maklik in klein plekkies<br />
kan draai, sodat die kragaftakkeras<br />
veiliger is en sodat hy maklik op die pad<br />
vervoer kan word.<br />
Die B90 se opteller is 90 cm wyd en<br />
hy baal en bind soos ’n droom. Die<br />
stelsel word beskerm deur breekboute<br />
en ’n glipkoppelaar en dit is maklik en<br />
goedkoop om hom te onderhou.<br />
Vir die groot voerboer het Greenfields<br />
natuurlik die gewilde McHale-balers, wat<br />
ook lewendige aandag by Nampo getrek<br />
het.<br />
McHale is ook die vervaardigers van<br />
doeltreffende baaltoedraaiers, en<br />
Greenfields het pas die sterk, skeurtrae<br />
Greenwrap-toedraaimateriaal, spesiaal<br />
vir toestande in die Suidelike Halfrond,<br />
bekend gestel.<br />
As jy nou die beste bale met die<br />
beste trekkers, balers en toedraaiers<br />
gemaak het, moet jy dit nog net op die<br />
beste manier vir jou vee voer, en<br />
daarvoor het Greenfields die gewilde<br />
Siloking-voermengers.<br />
Siloking span verskeie tegnologiese<br />
briljanthede, soos horisontale awegare,<br />
in om die mees homogene voer met die<br />
regte struktuur te bied. As ’n boer ’n<br />
Siloking-menger aanhou, weet hy<br />
Greenfields sal sorg dat sy beeste nooit<br />
staan en bulk vir hulle kos nie.<br />
As jy so ongelukkig was om Greenfields<br />
se uitstalling by Nampo mis te<br />
loop, is alles darem nie verlore nie.<br />
Besoek www.fotontractors.co.za of<br />
www.greenagri.co.za vir meer inligting<br />
6 <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
www.proagri.co.za
Boere kan reken op Shell<br />
Die Shell-gebou op die Nampoterrein is ’n bekende baken en dien ook as<br />
uitsaaistasie.<br />
et die eerste NAMPO-skou wat in<br />
M1967 op die plaas Donkerhoek, buite<br />
Bloemfontein plaasgevind het, was een<br />
van die agt borge, die oliemaatskappy,<br />
Shell. Hierdie eerste skou is net deur 200<br />
boere bygewoon, maar sewe jaar later<br />
toe die skou groot genoeg geword het om<br />
na sy eie terrein te verskuif, was Shell<br />
steeds daar. Die Shell-lokaal, vanwaar<br />
daar ook oor die terrein uitgesaai word,<br />
was die tweede gebou wat opgerig is en<br />
deur Shell aan die Oesdagkomitee<br />
geskenk is.<br />
“Ons het ons vertroue in landbou<br />
gestel en ons loop die pad saam met die<br />
boere,” sê mnr Anton Niemann, hoofbestuurder:<br />
Kommersiële Brandstof.<br />
Shell is immers al 109 jaar in Suid-<br />
Afrika en die landbougemeenskap koop<br />
ongeveer 20% van die maatskappy se<br />
brandstof. Ook wat Shell se uitmuntende<br />
reeks smeermiddels betref, het die landbou<br />
’n groot markaandeel.<br />
“Eintlik praat ons net van die boere<br />
self en nie eers van al die sekondêre<br />
bedrywe wat verder af in die voorsieningsketting<br />
ons produkte gebruik nie,”<br />
sê Anton.<br />
Die maatskappy se sakemodel is<br />
onlangs verander sodat boere meer doeltreffend<br />
bedien kan word. Die verspreiding<br />
en verkope word deur agentskappe<br />
hanteer sodat elke boer vinnig en doeltreffend<br />
bedien kan word.<br />
Geen boer kan bekostig dat sy stroper<br />
of trekker op die land bly staan omdat<br />
daar nie vinnig brandstof gekry kan word<br />
nie en as ’n baler ’n bietjie ghries kort,<br />
moet dit byderhand wees!<br />
Shell se waardeproposisie gaan nie net<br />
oor die beskikbaarheid van produkte nie,<br />
maar ook oor die gehalte. Anton sê: “Ons<br />
sal altyd aanhou met navorsing om te<br />
sorg dat ons aan boere net die beste<br />
produkte lewer wat tot skoner verbranding<br />
en meer doeltreffende smering lei,<br />
sodat boere geld kan spaar.”<br />
Shell se Diesel Extra met sy bymiddels<br />
wat sorg dat elke druppeltjie diesel doeltreffend<br />
verbruik word, jou enjin skoon<br />
gehou word en hervullling bespoedig<br />
word deurdat dit nie skuim nie, het ’n<br />
omwenteling in die mark teweeg gebring.<br />
“Dit gaan nie net oor besparing nie,<br />
maar ook oor die beskerming van die<br />
omgewing,” sê Anton.<br />
Hy sê Shell het baie respek vir die<br />
omgewing en is ernstig oor veiligheid.<br />
Wêreldwyd word Shell as ’n oliemaatskappy<br />
beskou wat maatstawwe stel<br />
vir verantwoordelike optrede. “Ons vlak<br />
van maatskaplike verantwoordelikheid is<br />
van die hoogste in die wêreld.”<br />
Dit is ook waarom Shell die moratorium<br />
wat die Suid-Afrikaanse regering op<br />
eksplorasie-aansoeke in die Karoo gestel<br />
het, verwelkom.<br />
Die maatskappy sê in ’n verklaring ter<br />
wille van energiesekuriteit behoort die<br />
regering ’n wye verskeidenheid van<br />
partye te betrek by die studies wat<br />
onderneem word om te verseker dat die<br />
land ’n gebalanseerde besluit kan neem<br />
of skaliegasbronne verantwoordelik<br />
ontgin kan word en of natuurlike gas ’n<br />
groter rol in Suid-Afrika se toekomstige<br />
energiemengsel moet speel.<br />
“Daarom respekteer ons die besluit<br />
om ’n moratorium op aansoeke te plaas<br />
en verwelkom ons die studies wat<br />
onderneem gaan word.<br />
“Shell wil graag beklemtoon dat ons<br />
oortuig is dat ons enige potensiële skalie-<br />
Hulpbronbestuur<br />
gasbronne in Suid-Afrika veilig en verantwoordelik<br />
kan ontgin, soos ons dit elders<br />
in die wêreld gedoen het.”<br />
Anton voeg by: “Boere moet verstaan<br />
dat ons hulle vrae en besware baie<br />
ernstig opneem. Ons het 6 300 bydraes<br />
met vrae en kommentaar van verskeie<br />
belanghebbendes ontvang, wat aangespreek<br />
is in ons Omgewingsbestuursplan<br />
wat aan PASA voorgele is.”<br />
Die maatskappy het van die begin af<br />
die regte prosedure gevolg en sal voortgaan<br />
om dit in openbare belang te doen.<br />
Die feit is dat Suid-Afrika meer energie<br />
en skoner energie nodig het en indien die<br />
gasvoorraad in die Karoo in hierdie<br />
behoefte kan voorsien, sal die regering<br />
vroeër of later toestemming moet gee vir<br />
die ontginning daarvan. In hierdie<br />
stadium is niemand nog seker hoeveel<br />
gas daar werklik is nie, want nie een van<br />
die maatskappye wat belangstel om<br />
toetsgate te boor, het al toestemming<br />
gekry om voort te gaan nie.<br />
Anton sê die nasionale debat wat<br />
ontstaan het, gaan verseker dat genoeg<br />
Anton Niemann, wat Shell se kommersiële-brandstofafdeling<br />
bestuur, sê landbou<br />
lê hom na aan die hart – hy het<br />
immers op ’n plaas grootgeword.<br />
druk op die regering en maatskappye<br />
geplaas word om die regte besluite te<br />
neem.<br />
Ondertussen gaan Shell voort om sy<br />
bande met boerdery te versterk en ook<br />
iets terug te gee aan sy verspreiders en<br />
klante. Shell is die enigste brandstof- en<br />
oliemaatskappy wat ’n vennoot van<br />
Agribonus is en daardie noodsaaklike<br />
aankope van diesel en smeermiddels<br />
beteken punte in die boer se sak. In<br />
terme van Agribonus se stelsel beteken<br />
dit bonustyd!<br />
Vir meer inligting oor die punte wat<br />
dieselaankope kan verdien, besoek<br />
www.agribonus.co.za.<br />
Boere wat al die feite oor die<br />
ontginning van skaliegas in die Karoo<br />
wil hê, kan die volgende webwerf<br />
besoek: www.shell.co.za/karoo.<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011 7
Van rou tot gaar in 20 minute! Dit is<br />
hoe lank dit Alida Verwoerd se sonstoof<br />
neem om ’n potjie rys te kook.<br />
a die afgelope paar jaar se wip-<br />
Nplankry in die beurtkrag-pretpark, is<br />
wenke vir kragbesparing of alternatiewe<br />
kragopwekking deesdae volop. Daar is<br />
dié waarvan ons almal weet (en nee,<br />
om bloot 'n kragopwekker te installeer<br />
is nie die oplossing nie. Dis hard op die<br />
sak en harder op die ore...) en dan is<br />
daar die meer tegniese, dalk duurder,<br />
moontlik langertermynoplossings.<br />
Waterverwarmers afskakel op sekere<br />
tye van die dag, hulle isoleer met ’n<br />
waterverwarmerkombers, uitprop van<br />
selfoonlaaiers en ander elektriese<br />
toebehore wat bystandkrag verbruik,<br />
afskakel van ligte wat onnodig brand, ’n<br />
tydskakelaar op die swembadpomp – dis<br />
goed om hieraan herinner te word,<br />
maar as ons werklik ’n verskil aan<br />
kragverbruik wil begin maak, sal ons<br />
dieper moet kyk, fyner moet beplan en<br />
beter ingeligte keuses moet maak.<br />
Ons kom uit ’n era waar elektrisiteit<br />
volop en goedkoop was – ’n stand van<br />
sake wat deesdae drasties verander het.<br />
Of jy Eskom-krag of alternatiewe krag<br />
gaan gebruik, spaar gaan jy moet spaar.<br />
Alternatiewe krag is ’n duur opsie en<br />
daarom is dit belangrik om die omskakeling<br />
daarna reg te benader. ’n<br />
Kopskuif is nodig. Die natuur bied<br />
onbeperkte bronne soos sonlig en wind,<br />
maar dit verg geld van jou kant af om<br />
dié bronne in te span – en wie van ons<br />
het onbeperkte toegang daartoe?<br />
Dit is dus van uiterste belang om<br />
energiedoeltreffende toestelle te<br />
gebruik en besparing ’n lewenswyse te<br />
maak. Maar moenie probeer spaar deur<br />
minderwaardige produkte aan te koop<br />
nie. Dit kan later ’n geval van “goedkoop<br />
koop is duur koop” word.<br />
Vir die wat op Eskom se krag moet<br />
reken, is daar verskeie produkte wat<br />
krag bespaar deur òf die inspanning van<br />
’n alternatiewe kragbron (soos ’n<br />
sonstoof/-oond) òf die meer doeltreffende<br />
verbruik van elektrisiteit.<br />
Induksiestowe is ’n goeie voorbeeld<br />
van laasgenoemde. ’n Induksiestoof<br />
gebruik die helfte soveel krag as ’n<br />
gewone stoof en kook water twee keer<br />
gouer as enige elektriese ketel. Pasop,<br />
dit beteken ook dat jou kos twee keer<br />
so gou gaan aanbrand!<br />
Nog ’n baie bevredigende kragbespaarder<br />
is die hooikis-kookmetode<br />
soos ons voorouers lank gelede gebruik<br />
het.<br />
’n Hooikis word gemaak met enige<br />
groot houer (’n koelhouer werk<br />
besonder goed) en ’n slaapsak of<br />
kombers. Bring jou kos tot kookpunt op<br />
die stoof, draai die kastrol ordentlik toe<br />
in die slaapsak, sit die spulletjie in die<br />
koelhouer en maak toe. Teen vanaand<br />
het jy ’n gaar maaltyd. ’n Kooksak is ’n<br />
hooikis gemaak van materiaal,<br />
opgestop met polistireenballetjies.<br />
LUD-ligte (liguitstraaldiode) is<br />
waarskynlik een van die mees kostedoeltreffende,<br />
kragbesparende produkte<br />
op die mark. Jy kan jaarliks honderde<br />
rande se elektrisiteit bespaar.<br />
Vir kleinhoewe- en plaasbewoners is<br />
daar waterpompe<br />
wat met sonkrag<br />
werk.<br />
Daar is steeds<br />
twee hoofmaniere<br />
waarop sonkrag<br />
ingespan word. Die<br />
een manier is om<br />
die lig en warmte<br />
regstreeks te<br />
gebruik, soos in<br />
sonkrag-oondjies of<br />
sonwaterverwarmers.<br />
Die ander is<br />
om sonlig in elektrisiteit<br />
om te<br />
skakel.<br />
Spesiale toestelle,<br />
genaamd<br />
sonselle of fotovoltaïese<br />
selle,<br />
vang sonstrale op<br />
en verander hulle<br />
regstreeks in<br />
elektrisiteit. Sonselle<br />
word reeds<br />
grootskaals<br />
aangewend om<br />
energie te verskaf<br />
aan satelliete wat<br />
om die aarde<br />
wentel. Danksy<br />
sonselle het ons<br />
dus onder meer<br />
satelliet-TV en<br />
Hulpbronbestuur<br />
So spaar ons energie<br />
deur Alida Verwoerd<br />
betroubare weervoorspellings.<br />
Fotovoltaïese selle (FV-selle) bring<br />
tans ook krag na huise in dele van<br />
Afrika en Suid-Amerika waar daar geen<br />
kragnetwerk vir beligting, yskaste,<br />
waterpompe en kommunikasietoestelle<br />
is nie.<br />
Fotovoltaïese opwekking is<br />
waarskynlik die beste pad vir die<br />
toekoms, maar ongelukkig het dit tans<br />
nog veral twee nadele. Die een probleem<br />
is dat die son nie altyd skyn soos<br />
hy “moet” nie en die ander is dat die<br />
toerusting tans nog baie duur is. Hoewel<br />
die koste onder meer danksy verskerpte<br />
bewusmaking reeds baie gedaal het, is<br />
fotovoltaïese kragopwekking steeds<br />
duur om aan te bring, maar mettertyd<br />
kan dit baie goedkoper word.<br />
Die groot Amerikaanse uitvinder,<br />
Thomas Edison (1847-1931), het vroeg<br />
reeds voorspel: “Nie slegs sal<br />
atoomkrag beskikbaar gestel word nie,<br />
maar eendag sal ons die styging en<br />
daling van die getye inspan en die strale<br />
van die son inkerker.”<br />
Moenie die Kragdag op 2 Julie by<br />
Diamantvallei naby Pretoria misloop<br />
nie. Dit hou dalk net vir jou die<br />
sleutel tot krag- en geldbesparing.<br />
Praat met Alida Verwoerd by<br />
012-736-2154 vir meer inligting.<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
9
Kyk na ons grond (3)<br />
Is geenbewerking ’n oplossing?<br />
n die twee vorige artikels is die<br />
Ibelangrikheid van grondtipe vir die<br />
keuse van bewerking bespreek en ook<br />
hoe grondbewerkingnavorsing uitgeloop<br />
het op grondbewerkingaanbevelings vir<br />
verskillende grondtipes. In hierdie laaste<br />
artikel word daar naderby gekyk na<br />
geenbewerking omdat dit voorgehou<br />
word as ’n oplossing, veral vir die hoë<br />
koste van graanproduksie.<br />
Daar is al baie geskryf oor die<br />
voordele wat verminderde en geenbewerking<br />
vir die landbou inhou. Die<br />
verbetering van grondstruktuur, beter<br />
vogindringing en natuurlik ook dat dit<br />
goedkoper is as konvensionele bewerking,<br />
is maar enkele standpunte wat<br />
gehuldig word.<br />
Met die huidige stygende brandstofpryse,<br />
gryp boere maklik daarna ter<br />
wille van die aansienlike brandstofbesparing,<br />
maar dit behoort nie die<br />
enigste oorweging te wees nie. As jy<br />
oorweeg om na geenbewerking oor te<br />
slaan, moet jy beslis ook besin oor alle<br />
ander faktore voordat die stap gedoen<br />
word. Die volgende faktore speel ’n rol<br />
by die besluit.<br />
• Grondtipe.<br />
• Beperkende lae.<br />
• Die pH van die grond.<br />
• Korrekte toerusting, soos<br />
doeltreffende spuittoerusting en ’n<br />
10 <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
geenbewerkingsplanter.<br />
• Wees bedag op vermeerdering van<br />
onkruid, siektes en insekte.<br />
• Hoeveelheid materiaal wat op lande<br />
gelaat moet word.<br />
Grondtipe<br />
In die keuse van enige bewerking, maar<br />
veral by die besluit om geenbewerking<br />
toe te pas, is kennis van grond uiters<br />
belangrik. Dit sal elke boer baat om sy<br />
kennis oor grond op te knap, nie net om<br />
keuses van bewerking te kan maak nie,<br />
maar ook vir ander besluite soos die<br />
toediening van onkruiddoder en indringingsvermoë<br />
van water met besproeiing.<br />
Dit word algemeen aanvaar dat geenbewerking<br />
beter werk en groot sukses<br />
behaal op swaarder grond. Dit beteken<br />
nie dat die stelsel nie suksesvol op ligte<br />
of sandgrond toegepas kan word nie,<br />
maar die boer moet hier meer bedag<br />
wees op verdigting wat na ’n jaar of drie<br />
kan intree. Die maak van profielgate sal<br />
die boer help om so ’n probleem betyds<br />
reg te stel.<br />
Beperkende lae<br />
Dit is ontwrigtend om ’n jaar nadat die<br />
stelsel in werking gestel is, te besef dat<br />
daar ’n keerlaag of beperkende laag<br />
voorkom. Voordat daar met die stelsel<br />
begin word, behoort alle keerlae met ’n<br />
diepbewerking opgehef te word.<br />
Geenbewerkingstelsels werk beter op swaarder grond. Op sandgrond moet<br />
verdigting opgehef word.<br />
Hulpbronbestuur<br />
deur JP le Roux<br />
Wanneer beperkende lae opgehef<br />
moet word, is dit veral belangrik om<br />
presies vas te stel hoe diep hierdie lae<br />
voorkom sodat ’n werktuig gekies kan<br />
word wat die grond diep genoeg kan<br />
indring en dat die tande so gespasieer is<br />
dat keerlae volledig opgebreek word.<br />
Grondsuurheid<br />
Voordat daar met die stelsel begin word,<br />
moet die grond skeikundig ontleed word<br />
en indien nodig moet die pH-vlakke<br />
reggestel word.<br />
Grondsuurheid is ongetwyfeld een<br />
van die belangrikste produksiebeperkende<br />
faktore by graanproduksie.<br />
Suurheid onderdruk nie net gewasgroei<br />
en opbrengs nie, maar kan ook die<br />
grond totaal onproduktief maak deur<br />
giftige elemente wat in die grond<br />
vrygestel word en wortelgroei beperk.<br />
Hierdie probleem kos boere jaarliks<br />
miljoene rande aan opbrengsverlies.<br />
Hoe ernstig is die versuringsprobleem?<br />
Dit word landwyd en wêreldwyd aanvaar<br />
dat die grond-pH-waardes, die<br />
maatstaf vir die meting van grondsuurheid,<br />
só reggestel behoort te word dat<br />
dit vir graangewasverbouing minstens<br />
tussen 4,5 en 5,0 pH (KCI) of 5,5 en 6,0<br />
pH (H 2 O) moet val.<br />
By pH-waardes laer as 4,5 pH (KCI)<br />
of 5,5 pH (H 2 O) kan ernstige probleme<br />
op suurgrond begin voorkom; veral<br />
omdat KCI-pH-dalings van 4,5 tot 4,2 of<br />
H 2 O-pH-dalings van 5,5 tot 5,2 in 'n<br />
enkel seisoen kan voorkom. Dit geld<br />
veral by goed gedreineerde hoë-potensiaal<br />
grond waar goeie oeste met hoë<br />
stikstofbemesting behaal word.<br />
Gedurende die 1980/81-seisoen het<br />
51% van die 20 000 grondmonsters wat<br />
by OTK se laboratorium ontleed is, ’n pH<br />
(KCI) laer as 4,5 gehad. Hierdie grond<br />
het dus onmiddellik ’n bekalkingsprogram<br />
nodig gehad.<br />
Die toestande het vanaf 1981 tot<br />
1994 nie veel in die Oostelike Hoëveld<br />
verander nie, want 48% van die monsters<br />
wat toe ontleed is se pH (KCI) was<br />
nog steeds laer as 4,5. Die jaarlikse<br />
gegewens oor kalkverkope wys uit dat<br />
die toestand sedert 1994 nie veel<br />
verbeter het nie.<br />
In die onlangse opname is vasgestel<br />
dat ongeveer 75% van die grond in die<br />
Oos-Vrystaat ’n pH (KCI) van 4,5 of laer<br />
het. Na raming bestaan ongeveer<br />
365 000 ha in die Oos-Vrystaat en<br />
www.proagri.co.za
Om verdigtingslae doeltreffend op te hef, moet ’n skeurtandwerktuig gebruik word<br />
waarvan die tande diep genoeg indring en reg gespasieer is.<br />
134 000 in ander koringgebiede van<br />
Suid-Afrika uit suur grond.<br />
Swak voedingstofopname<br />
Die nadele van grondsuurheid lê in ’n<br />
groot mate in die vaslegging van voedingstowwe.<br />
Die meeste voedingstowwe<br />
soos stikstof, kalium, swael,<br />
kalsium, magnesium en molibdeen word<br />
minder toeganklik wanneer suurtoestande<br />
toeneem.<br />
Omdat kalk se beweging in grond<br />
stadig of selfs gering is, behoort die pH<br />
van grond wat na geenbewerking<br />
oorgeskakel word, reggestel te word<br />
voor daar met die stelsel begin word.<br />
As grond se pH reggestel is, kan dit<br />
besparings aan bemesting teweeg bring.<br />
Wanneer kalk aangekoop word, maak<br />
seker dat dit van ’n betroubare bron<br />
afkomstig is met ’n hoë fynheid en<br />
neutraliseringswaarde.<br />
Gehalte van spuittoerusting<br />
Die sukses van ’n geenbewerkingstelsel<br />
hang baie af van die doeltreffende<br />
beheer van onkruid en plae. Daarom is<br />
die aanskaf van ’n goeie spuit en veral<br />
die korrekte kalibrering daarvan onontbeerlik<br />
vir sukses.<br />
Geenbewerkingplanter<br />
Net soos met die keuse van ’n spuit,<br />
moet daar verkieslik vanuit die staanspoor<br />
met die regte planter begin word.<br />
Die planter moet swaar genoeg wees<br />
om behoorlik deur die materiaal te sny,<br />
die saad op die regte diepte in die grond<br />
te plaas en vas te trap sodat goeie<br />
saad-grond kontak bewerkstellig word.<br />
Die planter moet ook in staat wees<br />
om die kunsmis op die regte diepte en<br />
naby genoeg aan die saad te plaas. So<br />
word verseker dat daar ’n goeie stand<br />
op die land is. Daar is heelwat geenbewerkingplanters<br />
op die mark wat reeds<br />
suksesvol in die stelsel gebruik word.<br />
Wees bedag op probleme<br />
Dit is bekend dat veral gras met verminderde<br />
bewerking op landerye toeneem.<br />
Gelukkig is daar vandag goeie onkruiddoders<br />
beskikbaar wat hierdie indringing<br />
kan beheer.<br />
Die toestande wat deur ’n geenbewerkingstelsel<br />
geskep word kan, in<br />
sekere weersomstandighede, bydra tot<br />
vemeerdering van kopvrot. Kultivars wat<br />
meer bestand is teen kopvrot, moet dus<br />
oorweeg word.<br />
Hoeveel materiaal moet op lande<br />
gelaat word?<br />
Daar is diegene wat verkies dat<br />
gestroopte lande by geenbewerkingstelsels<br />
glad nie bewei moet word nie.<br />
Daar is egter ook die gebiede in ons<br />
land waar vee nie maklik oorwinter<br />
sonder om op gestroopte lande te wei<br />
nie. Die skrywer se aanbeveling op<br />
grond van heelwat proewe, is dat indien<br />
daar met oorleg bewei word, daar nog<br />
genoeg materiaal oorbly om die stelsel<br />
behoorlik te laat werk.<br />
Voordele van materiaal op lande<br />
Geenbewerking het aanvanklik ontstaan<br />
om erosie teen te werk en om grondvog<br />
te bewaar. Dit verhoog vogindringing en<br />
verminder afloop en verdamping van<br />
water, wat die grootste oorsaak van<br />
vogverlies in die eerste helfte van ’n<br />
seisoen is. Gevolglik is meer grondwater<br />
in die grondprofiel beskikbaar vir<br />
hoër oesopbrengste in laereënval<br />
gebiede.<br />
Faktore wat ’n rol speel by grondverliese<br />
en afloop<br />
Wanneer grondverlies en afloop van<br />
water op bewerkte landerye ter sprake<br />
kom, is die belangrikste faktor<br />
bedekking in die vorm van stoppels op<br />
die grond. Verminderde bewerkings-<br />
praktyke kan sorg vir verbeterde<br />
grondbedekking. Dit skakel dus van die<br />
oorsake van erosie uit en is nie net ’n<br />
behandeling van erosiesimptome nie.<br />
Reënvalintensiteit en duurte,<br />
grondtekstuur en -bewerking en veral<br />
helling speel ook ’n rol, maar dit is heeltemal<br />
ondergeskik aan dié van<br />
stoppelbedekking.<br />
Resultate<br />
In verskeie proewe dwarsdeur die<br />
Republiek is ongeveer 1 800 perseelresultate<br />
ingewin en verwerk. Die<br />
resultate dui daarop dat grondbedekking<br />
’n baie belangrike rol speel by die<br />
bekamping van grondverliese en afloop.<br />
Ten slotte<br />
Wanneer ’n geenbewerkingstelsel oorweeg<br />
word, behoort al die voordele wat<br />
so ’n stelsel inhou oorweeg te word en<br />
nie net brandstofbesparing nie.<br />
Daar is ander maniere om brandstof<br />
op plase te bespaar soos deur behoorlike<br />
instandhouding van toerusting en<br />
die bestuur van dieselverbruik. Met ’n<br />
deeglike ontleding van ’n boer se<br />
huidige bewerkingstelsel kan daar ook<br />
sekere aksies uitgeskakel word, terwyl<br />
die samevoeging van ander ook ’n<br />
besparing kan meebring.<br />
Eers as al hierdie opsies oorweeg is,<br />
kan die besluit geneem word om na ’n<br />
geenbewerkingstelsel oor te skakel.<br />
Boere word egter aangeraai om<br />
voldoende kennis van die stelsel in te<br />
win, te let op die aanwysers wat hierbo<br />
genoem is en met persone te praat wat<br />
ondervinding van die stelsel het of self<br />
ook proewe gedoen het.<br />
’n Geenbewerkingplanter moet hoog<br />
genoeg wees om oor plantmateriaal te<br />
beweeg en swaar genoeg om daardeur<br />
te sny en saad en kunsmis op presies<br />
die regte diepte te plaas.<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011 11
Acanto gee swamme op gars gas<br />
Netvlek op gars kan groot skade aan oeste<br />
veroorsaak, maar die siekte kan voorkom word<br />
deur ’n bestuursprogram met DuPont se Acanto<br />
te volg.<br />
ee wat, ek kyk nie eers links of<br />
“Nregs as dit kom by swamdoder vir<br />
my gars nie – ek vra net vir Acanto van<br />
DuPont.” Aan die woord is Gideon<br />
Albertyn van Nooitgedacht Trust by<br />
Bredasdorp.<br />
Acanto ® 250 SC in kombinasie met<br />
Capitan ® 250 EW, is netvlek se moses.<br />
Dit word ook gebruik vir die voorkoming<br />
van blaarvlek, bruinroes en poeieragtige<br />
skimmel op gars.<br />
Gideon plant so tussen 500 en 600<br />
hektaar gars per jaar en dit maak 40%<br />
van sy totale aanplantings uit. Die ander<br />
gewasse wat hy plant is koring, hawer<br />
en kanola. Hy sê gars is ’n hoërisikogewas<br />
en daarom moet ’n mens se<br />
bestuursprogram behoorlik in plek wees.<br />
Die Acanto spuit hy voorkomend in<br />
die eerste week van Julie en as opvolg<br />
in die eerste week van Augustus.<br />
Dit laat genoeg tyd<br />
toe voor oestyd in die middel<br />
van Oktober dat daar<br />
geen residu op die plante<br />
agterbly nie. Die gebruiksaanwysings<br />
van Acanto bepaal dat<br />
daar 60 dae tussen die laaste<br />
toediening en oestyd moet verloop.<br />
Gideon se gars word aan Suid-<br />
Afrikaanse Brouerye verkoop,<br />
wat ook streng vereistes stel met<br />
betrekking tot residue.<br />
Gideon sê vandat hy Acanto so<br />
drie jaar gelede begin gebruik<br />
het, kan hy die verskil op sy<br />
plante en in sy sak agterkom.<br />
“Die weer is ’n baie groot faktor<br />
hier in ons omgewing en ons<br />
sukkel maar met droogte.<br />
Acanto gee die gars ’n wenkans,<br />
want as ’n mens die plant<br />
gesond hou, bly dit groen en hoe<br />
langer dit groen bly voor die<br />
natuurlike rypwordproses intree,<br />
hoe beter die opbrengs en<br />
gehalte.”<br />
Hy praat van ’n verbetering<br />
van minstens 120 kg/hektaar in<br />
die oes, tot selfs ’n halfton meer.<br />
Dit beteken dat die middel sommer<br />
gou vir homself betaal.<br />
’n Boer kan ook nie die gevaar<br />
van swamme ligtelik opneem<br />
nie. Gideon sê: “Swamme vat jou oes<br />
weg; hy maak jou plante baie siek. Jy<br />
haal dalk ’n oes af, maar dis nie gehalte<br />
nie. Ek moes een jaar ’n hele land afstaan<br />
vir veevoer en dit gaan nie weer<br />
gebeur nie.”<br />
Viking en DuPont se plaaslike agent,<br />
Con Neethling, vertel dat hulle verlede<br />
jaar ’n bietjie voorraadprobleme gehad<br />
het: “Ons het vir Gideon ’n paar alternatiewe<br />
aangebied, maar hy het net<br />
gesê ons moet maar die vliegtuig stuur,<br />
hy is bereid om ’n week te wag!”<br />
Tyd speel ’n groot rol in Nooitgedacht<br />
Trust se bestuursprogram, want as die<br />
gars in sy blomstadium begin siek word<br />
as gevolg van swamme, is dit eintlik te<br />
laat om iets te doen. “Jy moes hom voor<br />
daardie tyd gekeer het,” sê Gideon.<br />
Spuitmiddels is ook nie ’n kitsoplos-<br />
Gewasproduksie<br />
Acanto ® 250 SC is in die swamdodergroepkode<br />
11 en sy aktiewe bestanddeel<br />
is picoxystrobin (strobulirien).<br />
sing nie, maar deel van ’n totale<br />
bestuursprogram wat afgestem is op<br />
bewaring. Juis as gevolg van die<br />
herhalende probleem van droogtes in<br />
die Bredasdorp-omgewing is boere soos<br />
Gideon baie gesteld op die beskerming<br />
van grondvog en daarom word<br />
bewaringsbewerking toegepas.<br />
Stoppels en kaf word as ’n deklaag<br />
op die lande agtergelaat en spesiale<br />
toerusting vir minimumbewerking word<br />
gebruik. Gideon sê dit is so dat gars oor<br />
die algemeen meer droogtebestand as<br />
byvoorbeeld koring is, veral in sy later<br />
stadia, maar die beskerming van grondvog<br />
gee vir die plante net ’n beter kans<br />
en dit beteken immers ’n beter oes.<br />
’n Deel van die bestuursprogram is<br />
ook wisselboupraktyke met lande wat<br />
vir ’n paar jaar tussen aanplantings vir<br />
weiding en dan lusern gebruik word. Dit<br />
help sommer ook om die indringergrasprobleem<br />
te bestuur.<br />
Interessant genoeg beveel DuPont<br />
ook in sy gebruiksaanwysings aan dat<br />
boere ’n geïntegreerde swamdoderprogram<br />
gebruik wat chemiese,<br />
verbouings- en biologiese beheermaatreëls<br />
insluit. Dit alles help om weerstand<br />
teen bepaalde middels te<br />
voorkom.<br />
“Vanjaar,” sê Gideon, “het ons ’n<br />
droomaanplantingseisoen gehad, want<br />
ons het net na die Paasnaweek omtrent<br />
vyftig millimeter reën gehad. Dit was ’n<br />
goeie begin en oral ontkiem die<br />
wintergewasse, maar die langtermynvoorspellings<br />
lyk nie baie belowend nie.”<br />
Hy sê: “Die natuur is nie onder ons<br />
beheer nie, dit is waarom ’n swambeheerprogram<br />
so belangrik is. Ons moet<br />
bestuur wat ons kan bestuur.”<br />
Vir meer inligting oor die doeltreffende<br />
gebruik van die swamdoder, kontak<br />
DuPont se hoofkantoor by 011-218-<br />
8600 of Jim Mcdermott by<br />
082-565-8897.<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
15
FAW belê in betroubaarheid en boere<br />
Eugene van der Berg sê FAW wil met die nuwe 16.240 FL-trok boere help om hulle<br />
vars produkte vinnig en veilig by die mark te kry.<br />
oere weet wat hulle wil hê en wat<br />
Bhulle nodig het, veral as dit kom by<br />
die vervoer van hulle beleggings – en<br />
beeste is ’n belegging. ’n Maatskappy<br />
wat in hierdie mark betrokke wil raak,<br />
moet dus maar kennis neem van wat<br />
die boere te sê het.<br />
Een maatskappy wat hierdie les ter<br />
harte neem, is FAW Suid-Afrika. Eugene<br />
van der Berg van FAW vertel dat hulle<br />
met die ontwikkeling van die 8-tonner<br />
(Model 16.240FL) ag geslaan het op die<br />
behoeftes van boere wat gesteld is op<br />
ruimte, ’n lang wielbasis en maksimum<br />
gebruik van die vooras.<br />
Dan is daar nog baie spesifieke<br />
vereistes om die op- en aflaai van die<br />
kosbare lewende vrag te vergemaklik en<br />
natuurlik soek elke boer perdekrag.<br />
Die 179 kW-enjin (240 pk) met sy<br />
8-spoed ratkas verseker dat nuwe Fluks<br />
Aan’t Werk-lorrie met gemak 12 tot 15<br />
beeste bult op en bult af kan vervoer.<br />
Met ’n laaibak wat 7,9 meter lank is<br />
en ‘n wielbasis van 6,6 meter, beteken<br />
dit dat die beeste nog in groot gerief<br />
ook kan reis.<br />
Eugene sê: “Dit is nie net die beeste<br />
wat gerieflik moet wees nie. Ons wil hê<br />
die bestuurder moet ook gemaklik reis<br />
en daarom is elke kajuit met lugversorging<br />
toegerus. ’n Gemaklike bestuurder<br />
dra by tot ’n veilige rit.”<br />
Die 8-tonner is nie net vir die vervoer<br />
van beeste geskik nie. FAW maak ook<br />
16<br />
<strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> - Mei / May 2011<br />
vragmotors wat perfek is om in ander<br />
sektore van die landbou ’n buiging te<br />
maak, soos met die vervoer van vars<br />
produkte.<br />
Eugene sê hy is dankbaar om agter<br />
te kom dat boere al hoe meer vertroue<br />
in die Sjinese produk begin toon, wat<br />
homself darem nou al 18 jaar in die land<br />
bewys het.<br />
Hy self was baie beïndruk toe hy die<br />
hoofaanleg in Sjina besoek het en die<br />
vlak van tegnologie wat hulle inspan,<br />
gesien het. Hy sê dit voel amper of jy in<br />
’n hospitaal staan, so klinies en skoon is<br />
dit! ‘n Hele paar van die bekende Duitse<br />
motorvervaardigers maak ook van die<br />
fabriek gebruik in hulle vervaardigingsproses.<br />
Eugene sê: “Om ’n swak produk te<br />
probeer verkoop, werk nie. Die mark<br />
neem besluite op grond van spesifikasies<br />
en ’n goeie rekord.” Volgens<br />
Eugene het hy al van ’n paar snaakse<br />
goed gehoor wat roekelose of slapende<br />
bestuurders met FAW-trokke aangevang<br />
het, maar hy weet nie van een onderstel<br />
wat in die proses gebuig is nie.<br />
Internasionaal vervaardig FAW<br />
2,6-miljoen voertuie per jaar. In Suid-<br />
Afrika is daar ’n monteeraanleg by Spartan,<br />
maar die maatskappy gaan<br />
eersdaags nog ’n aanleg in die<br />
Oos-Kaap open. FAW Suid-Afrika sal dan<br />
in staat wees om 5 000 voertuie per<br />
jaar in die mark te stoot, sodat dit ook<br />
Vervoer<br />
aan die groeiende verwagtinge van<br />
uitvoere na die res van Afrika sal<br />
voldoen.<br />
Eugene sê Angola het byvoorbeeld<br />
onlangs 1 400 voertuie op een slag<br />
bestel – en hulle stuurwiele moes almal<br />
na die linkerkant omgebou word.<br />
Al die onderdele van die vragmotors<br />
kom van Sjina af, maar in Suid-Afrika<br />
het die SABS ook bepaalde bykomende<br />
vereistes vir die plaaslike omstandighede<br />
gestel, soos die aanbring van<br />
sluitweerremme.<br />
FAW is trots op sy uitgebreide<br />
handelaarsnetwerk en dienssentrums<br />
wat landwyd langs al die hoofroetes<br />
geplaas is. Eugene sê daai storie dat<br />
buitelandse maatskappye nie plaaslike<br />
ondersteuning bied of onderdele<br />
aanhou nie, is sommer ’n ouvroustorie.<br />
Onafhanklike toetsing het aangedui dat<br />
die maatskappy met ’n 98% beskikbaarheid<br />
van onderdele spog.<br />
Daarby is daar ’n 24-uur nooddiensnommer,<br />
sodat onderdele onmiddellik<br />
beskikbaar gestel kan word.<br />
FAW se mense besef dat betroubaarheid<br />
vir die boer baie belangrik is,<br />
veral wanneer diere vervoer word. Geen<br />
boer wil met ’n vrag beeste langs die<br />
pad bly staan nie, veral nie oornag nie.<br />
En vir FAW hang hulle goeie naam van<br />
die betroubaarheid van hulle trokke af,<br />
sê Eugene.<br />
Vir enige verkoopsnavrae, skakel<br />
011-392-1530 en vir diens of<br />
onderdele skakel 011-394-1111.<br />
Die twee dames is wel nie van Sjinese<br />
oorsprong nie, maar Yolanda Keynel en<br />
Izette van Jaarsveld het seker gemaak<br />
dat al die boere by Nampo na FAW se<br />
beestrok kom kyk.<br />
www.proagri.co.za
aie boere het hierdie jaar<br />
Bby Nampo die geleentheid<br />
gebruik om met die<br />
enkelkajuit Tata Xenon XXL<br />
te gaan bladskud. Sy<br />
dubbelkajuit-boetie is reeds<br />
’n ou bekende op vele plase.<br />
Die 2,2 liter turbo diesel<br />
bakkie is ’n pragtige, flukse<br />
staatmaker wat meer as sy<br />
deel tot jou boerdery bydra<br />
– dit is ’n stoere bakkie wat<br />
baie gee en min vra.<br />
Die Xenon XXL se platbakontwerp<br />
bied sinvolle,<br />
ten volle benutbare<br />
laairuimte vir enigiets wat<br />
die boer wil vervoer. Jy kan<br />
volgens die aard van jou<br />
boerdery se vervoerbehoefte<br />
kies of jy hom met ’n blote<br />
platbak wil hê of met ’n<br />
valkantplatbak, stewige<br />
veetralies of ’n toegeboude<br />
vragruimte.<br />
En as jy hom volgelaai het,<br />
kan jy op sy stewige<br />
onderstel en veerstelsel reken om die<br />
vrag soos ’n man te dra.<br />
Die Xenon XXL het ook die langste<br />
wielbasis in sy klas, naamlik 3 150 mm.<br />
Sy sestienduimwiele stap maklik oor<br />
swak paaie en stryk die sinkplaat uit die<br />
pad.<br />
Sy 2,2 liter drukbuisinspuitingenjin<br />
met sy tussenverkoelde aanjaer lewer ’n<br />
allemintige 103 kW teen 4 000 opm en<br />
320 Nm wringkrag tussen 1 700 en<br />
2 700 opm, sodat jy en jou vrag teen<br />
geen skuinste sal stuit nie.<br />
Die vyfspoedratkas met sy sinvolle<br />
ratverspreiding verseker ’n kragtige<br />
kruipspoed vir rywerk op die plaas,<br />
maar ook ’n vyfde rat wat as snelrat<br />
dien om ’n brandstofverbruik van<br />
gemiddeld 12,4 km per liter te verseker,<br />
volgens die tevrede Tata-eienaar, Frans<br />
Vermaas, van Canvas and Tent.<br />
Die Tata Xenon het ook baie goed<br />
presteer in die taai en objektiewe<br />
brandstofverbruiktoets van die Total<br />
“Economy run” deur die dubbelkajuitafdeling<br />
met ’n verbruik van<br />
8,1 liter/100 km te wen.<br />
Alles wat jy nodig het<br />
Alhoewel die Xenon XXL ’n geen-nonsens<br />
werkeselbakkie is, bied hy tog aan<br />
die bestuurder en passasier die gerief<br />
van gemaklike sitplekke, ’n smukspieëltjie<br />
aan die een sonskerm en ’n<br />
kaarthouer aan die ander een, ’n<br />
kragstuur, ’n lugversorger met<br />
stuifmeelfilter, koeldrankhouers, ’n gawe<br />
klankstelsel, sigaretaanstekersok sodat<br />
jy jou selfoon kan laai, jou GPS kan<br />
gebruik of ’n kollig kan inprop as jy in<br />
die nag iets iewers op die plaas moet<br />
gaan doen en gerieflike kopstutte.<br />
Die Xenon XXL bestuur lekker en<br />
maklik en sy groot truspieëls en helder<br />
ligte verseker dat jy dag en nag oral<br />
baie goed kan sien.<br />
Tata waardeer sy eienaars en<br />
Boere sê hallo vir Tata<br />
Die Tata Xenon XXL met sy keuse van platbak, valkantplatbak, veetralies of toegeboude<br />
vragruimte is selfs groot en sterk genoeg om ’n opgeskote trekker aan te ry!<br />
verseker graag hulle veiligheid met<br />
sake soos vragvoelende sluitweerremme,<br />
doeltreffende ruitveërs, frommelsones<br />
voor, kantbotsstawe en ’n<br />
sentralesluitstelsel. Die Xenon XXL het<br />
’n A-gradering by die Suid-Afrikaanse<br />
Versekeringsvereniging.<br />
Asof dit alles nie genoeg is nie, kry<br />
jy saam met jou Tata XXL ’n diensplan<br />
vir 5 jaar of 90 000 km, ’n waarborg en<br />
roeswaarborg vir 3 jaar of 100 000 km,<br />
padbystandsdiens vir 3 jaar ongeag die<br />
aantal kilometer en ’n wakker handelaarsnetwerk<br />
wat regoor die land, ook<br />
in Botswana en Namibië, gereed staan<br />
om jou die beste<br />
diens te bied. Daar<br />
is 52 handelaars<br />
met dienskamers<br />
landwyd.<br />
Tata se<br />
betroubaarheid en<br />
Vervoer<br />
die beskikbaarheid van onderdele maak<br />
van die Xenon ook ’n gewilde vlootvoertuig.<br />
Vra maar vir Frank Hornsby van<br />
Tempest Car Hire waarom die Xenonbakkies<br />
so ’n groot deel van sy ligte<br />
kommersiële voertuigvloot<br />
uitmaak…<br />
Die Tata Xenon XXL is meer as ’n<br />
bakkie; dit is ’n betroubare sakevennoot<br />
wat help om die boer se laste<br />
te dra. As jy wil uitvind wie die<br />
handelaar naaste aan jou is, praat met<br />
Christo Engelbrecht by 082-709-2076<br />
of christoe@tatasa.co.za,<br />
of Francois Griessel by 082-753-6633.<br />
Boere wat by Nampo gaan hallo sê het vir die Tata Xenon, kon ook kennis maak met<br />
dié omgeboude dubbelkajuit wat net reg is om die boendoes aan te durf. Die<br />
stewige kappie met sy bykomende noodwiel en brandstof-/waterkan smeek vir ’n<br />
bietjie kampeertyd.<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> - Mei / May 2011 17
18 <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May2011<br />
www.proagri.co.za
Wild & jag<br />
Isuzu maak wildkyk lekker en veilig<br />
ie hele wêreld praat daarvan: ’n<br />
Dhoogtepunt in enige toeris se lewe is<br />
’n wildkykrit in Suid-Afrika. Nou het<br />
Isuzu Vragmotors Suid-Afrika hierdie<br />
lekkerkry tot nuwe hoogtes gevoer met<br />
sy goedgekeurde wildkykvoertuig op ’n<br />
4x4 Isuzu NPS 300-vragmotoronderstel.<br />
Wildkyk kan ’n waagstuk wees as jy<br />
nie die regte voertuig daarvoor het nie.<br />
Daar is mense wat vir bakkies en<br />
trokkies en selfs vierwielmotorfietsies ’n<br />
galery sitplekke opsit en dan die wildkykpaaie<br />
daarmee aandurf. As so ’n<br />
aangepaste voertuig sou omslaan of op<br />
enige ander manier mense beseer, dan<br />
is groot eise die eienaar se voorland,<br />
want versekering dek nie die aanpassings<br />
nie.<br />
Nie so met Isuzu se wildkyker nie –<br />
hy is spesiaal vir wildkyk vervaardig en<br />
daarvoor goedgekeur met NaTisnommer<br />
en al. Wildkyk met hom is nie<br />
’n wanaanwending waarvoor versekering<br />
nie voorsiening maak nie.<br />
Boonop voldoen die voertuig aan elke<br />
moontlike veiligheidstandaard vir die<br />
taak waarvoor dit ontwerp is.<br />
Elkeen van die 19 gerieflike sitplekke<br />
is die beste sitplek met die beste uitsig,<br />
genoeg beenuitskopruimte en met ’n<br />
skootgordel sodat jy nie dalk onverwags<br />
iewers agterbly nie. Die sitplekke is<br />
twee-twee gerangskik om ’n ruim<br />
paadjie van 405 mm tussen die rye te<br />
laat. Daar is mos altyd iemand wat<br />
darem ’n bietjie meer wil beweeg as om<br />
net breed te glimlag.<br />
Met sy vloer wat 975 mm hoog is, sit<br />
jy lekker hoog om bo-oor die gras te<br />
sien waar die leeus lê. Die seildak bied<br />
verkwikkende koelte en is 1,9 m hoog<br />
sodat niemand ooit vasgedruk word of<br />
benoud voel nie.<br />
Nie eers die voorspoedigste 19<br />
toeriste en hulle verversings saam kan<br />
ooit die wildkyker se 3 000 kg<br />
loonvragvermoë beproef nie, sodat hy<br />
altyd rats genoeg en veilig genoeg vir<br />
die taak sal wees.<br />
Summiere stopkrag word verseker<br />
deur die vakuum-hidrouliese remstelsel,<br />
wat ’n enjinuitlaatrem insluit.<br />
’n Beperkteglipewenaar sorg dat albei<br />
agterwiele vanself vastrap sodra een in<br />
sand of modder begin glip, en die<br />
vyfspoedratkas verseker dat jy altyd die<br />
beste, mees ekonomiese enjinkrag vir<br />
enige spoed het – ook kruipspoed wat<br />
so nodig vir wildkyk is. Daartoe dra sy<br />
gedugte wringkrag van 404 Nm teen<br />
1 500 opm by.<br />
Die NPS 300 se turbo-interverkoelde,<br />
elektronies beheerde dieselenjin loop<br />
sag sodat jy nie al die wild op loop jaag<br />
voor jy hulle kan sien nie. Hy werk ewe<br />
doeltreffend op enige hoogte bo<br />
seespieël en sy uitlaatgasse voldoen aan<br />
Euro 2-standaarde.<br />
Die uiters hoë drukbuisinspuiting<br />
verseker skoon ontbranding, brandstofekonomie<br />
en minder uitlaatgasbesoedeling.<br />
“Dis die eerste wildkykvoertuig wat<br />
Isuzu aandurf,” sê Craig Uren, Isuzu<br />
Vragmotors Suid-Afrika se hoofbedryfsbestuurder,<br />
maar ons het saam met ons<br />
vennote in die bak- en busboubedryf<br />
baie moeite gedoen om te verseker dat<br />
dit presies aan die wildboer, die toergids<br />
en die toeris se behoeftes voldoen.”<br />
Isuzu-vragmotors het die beste<br />
waarborg in hulle klas – twee jaar met<br />
onbeperkte afstand en ’n driejaarwaarborg<br />
teen roes.<br />
Daar is 37 Isuzu-vragmotorhandelaars<br />
in Suid-Afrika. Vir meer inligting oor<br />
watter een die naaste aan jou is,<br />
sowel as oor Isuzu Vragmotors se<br />
ander produkte vir die boer, praat met<br />
Hanlie du Preez gedurende kantoorure<br />
by 011-563-4125, 072-9425511,<br />
na-ure of e-pos<br />
hanlie.dupreez@gm.com.<br />
Watter wilde dier sal nie sy beste voetjie voorsit as hy met so ’n netjiese, gerieflike, doeltreffende wildkykvoertuig benader<br />
word nie? Isuzu se wildkykvoertuig bied gerieflike sitplek aan 19 mense en is ten volle goedgekeur as volwaardige<br />
wildkykvoertuig.<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May2011<br />
19
’n Passie vir jag!<br />
Prof Pieter van Niekerk, skrywer van die artikel, het hierdie eland in Namibië platgetrek<br />
nadat hy hom met behulp van ’n Boesman-spoorsnyer te voet gevolg het.<br />
ie lang wag vir die jagseisoen om<br />
Daan te breek, is verby. Hoe het ons<br />
nie die dae afgetel en ons voorbereidings<br />
gedoen nie? Ek weet dat ’n mens<br />
regdeur die jaar kan jag op plase met<br />
voldoende omheining, maar winter bly<br />
maar die eintlike jagtyd.<br />
Voorbereiding sluit alles in vanaf<br />
gewere nagaan, ammunisie laai, messe<br />
slyp, skoene betyds koop om uit te trap<br />
voor die jagseisoen tot fiks raak en les<br />
bes selfs ophou rook! Al hierdie bedrywighede<br />
het een gemene deler, naamlik<br />
’n opgewondenheid en ’n tinteling en<br />
uitsien na wat aan die kom is.<br />
Jagters se beheptheid met jag slaan<br />
nie-jagters dikwels totaal dronk. Ek het<br />
begrip daarvoor dat nie almal hierdie<br />
passie deel nie en dit daarom ook nie<br />
altyd verstaan nie. Wat egter tragies is,<br />
is dat hierdie passie dikwels totaal<br />
verkeerd vertolk word. Dikwels word dit<br />
gesien as ’n bloeddorstige beheptheid<br />
met doodmaak. Die jagter word in<br />
hierdie proses die meedoënlose agtervolger<br />
van ’n weerlose slagoffer wat ten<br />
alle koste doodgemaak moet word. Hoe<br />
jagters nog so vermetel kan wees om<br />
met trots te jag, is totaal onbegryplik.<br />
Die feite is egter dat jag ’n totale en<br />
komplekse ondervinding met baie<br />
aspekte is, waarvan die jag van die dier<br />
slegs een element is.<br />
Waarom jag ons? Daar word baie<br />
redes hiervoor aangevoer, maar ons jag<br />
in die eerste plek omdat dit vir ons<br />
lekker is. Ons geniet dit om in die<br />
natuur te wees, ons geniet die samesyn<br />
20 <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
Prof Pieter van Niekerk is verbonde aan die<br />
Nelson Mandela Metropolitaanse Universiteit in Port<br />
Elizabeth as professor in die Departement van Landbou<br />
en Wildbestuur. Hy is ook die nasionale voorsitter<br />
van CHASA, ’n jagterskonfederasie waarby 22<br />
jagters-liggame geaffilieer is. CHASA verteenwoordig,<br />
saam met ander jagtersorganisasies, die<br />
belange van jagters tot op die hoogste vlak. Vir<br />
meer inligting oor die organisasie, besoek gerus<br />
www.chasa.co.za<br />
met vriende, ons geniet die opwinding<br />
van die agtervolging van die dier, ons<br />
geniet dit om wild te sien, ons geniet<br />
die kampvuur en die stories wat daar<br />
vertel word en ons geniet nog soveel<br />
meer verskillende dinge wat met die jag<br />
verband hou. Ons moet nooit toelaat<br />
dat iemand ons hieroor laat skuldig voel<br />
nie.<br />
Jagters is bereid om vir hierdie<br />
ontspanningsaktiwiteit te betaal. Dit<br />
stimuleer juis bewaring, aangesien die<br />
geld wat jagters bestee aan grondeienaars<br />
die ekonomiese motivering<br />
verskaf om hulle wild te bewaar.<br />
Verder ondersteun die geld wat<br />
jagters aan wapens, ammunisie, gidse,<br />
jaglisensies en verblyf bestee, ’n<br />
enorme bedryf waarvan kundiges die<br />
jaarlikse omset op meer as R7-miljard<br />
beraam.<br />
Navorsing toon dat meer as 55% van<br />
die inkomste van die wildbedryf uit jag<br />
afkomstig is – dus sonder die jagbedryf<br />
sal daar ook geen wildbedryf wees nie.<br />
Adverteer u gaste- of jagplaas in ons spesialis-tydskrif Stay.Play.Eat<br />
Skakel Renier van Vuuren by 082-555-6866<br />
Wild & jag<br />
Werksgeleenthede word aan duisende<br />
verskaf en jagters kan met reg trots<br />
wees op die bydrae wat hulle tot die<br />
landsekonomie en tot bewaring<br />
maak.<br />
Daar is baie geldige en wetenskaplik<br />
verantwoordbare argumente<br />
wat aangevoer kan word oor die rol<br />
wat jag speel om die toekoms van die<br />
kommersiële wildbedryf te help<br />
verseker. Daar is ook die groter<br />
prentjie waarby onder andere wildboere<br />
ingesluit is. Die toekoms van<br />
jag en die toekoms van die wildbedryf<br />
is onlosmaaklik aan mekaar verbind<br />
en dit maak dus sin dat die groter<br />
wildgemeenskap (wat sowel jagters<br />
as wildboere insluit) nou met mekaar<br />
moet saamwerk.<br />
Die groot uitdaging vir almal is om<br />
indiwiduele belange ondergeskik te<br />
maak aan die groter prentjie, naamlik<br />
om ’n sterk en gesonde wildbedryf te<br />
vestig waarin die wildboer en die<br />
jagter mekaar se behoeftes verstaan<br />
en waar almal onderling na mekaar<br />
se belange omsien.<br />
Ongelukkig is daar diegene wat<br />
verby die feite probeer kyk en poog<br />
om met emosio-<br />
nele argumente die<br />
publiek teen jag op<br />
te sweep. Aan ons<br />
vriende wat jag nie<br />
altyd so mooi verstaan<br />
nie, wil ek<br />
graag ’n paar<br />
belangrike vrae<br />
stel: Wie sou u<br />
aanstel om Suid-<br />
Afrika se wild op te<br />
pas en te versorg?<br />
Is daar iemand<br />
beter gekwalifiseer daarvoor as die<br />
jagter? Is daar iemand met ’n groter<br />
liefde vir wild of wat meer genot uit<br />
wild put as die jagter? Is daar iemand<br />
wat meer te verloor het as wild nie<br />
bewaar word nie as die jagter? Is daar<br />
iemand wat meer bydra tot die<br />
bewaring van wild as die jagter?<br />
Aan my mede-jagters die volgende:<br />
Sorg dat ons as jagters so optree dat<br />
daar geen twyfel kan bestaan oor wat<br />
die antwoorde op die vrae in die<br />
vorige paragraaf is nie. Geniet u jag<br />
en jag met trots.<br />
Aan die grondeienaars wat<br />
jaggeleenthede aan ons beskikbaar<br />
stel, die volgende: Dankie vir die<br />
geleenthede wat u aan jagters bied<br />
om die natuur en die jagervaring te<br />
geniet. Dankie vir die bydrae wat u<br />
maak tot bewaring van wild en<br />
daarom ook tot die eeue oue praktyk<br />
van jag. Ons as jagters beskou u as<br />
gewaardeerde<br />
vennote.<br />
www.proagri.co.za
Wild - meer as net biltong<br />
deur Carina Kleynhans<br />
ie dae is verby dat ons net biltong en<br />
Ddroëwors van wildsvleis gemaak het.<br />
Wildsvleis het baie gewild geraak en is ’n<br />
gunsteling op die meeste top restourante<br />
se spyskaarte.<br />
Die veelsydigheid van wildsvleis is<br />
hiervoor verantwoordelik en dan is dit<br />
natuurlik ook ’n keurgereg vir buitelandse<br />
besoekers. Die gesondheidsvoordele<br />
dra verder by tot die gewildheid<br />
van wildsvleis. Die lae cholesterolvlakke<br />
en vetinhoud is veral gesog onder die<br />
gesondheidsbewustes.<br />
Om wildsvleis suksesvol voor te berei,<br />
is ’n paar faktore belangrik. Die eerste is<br />
die jagproses. Die skootplasing moet<br />
verkieslik so wees dat so min as moontlik<br />
vleis beskadig word. Makliker gesê as<br />
gedaan!<br />
Indien dit nie moontlik is nie, moet<br />
daar minstens probeer word om die<br />
sagter snitte (gedeeltes uit die agterste<br />
deel van die dier) te beskerm. Daarna<br />
moet die karkas so gou en so goed as<br />
moontlik uitbloei.<br />
Voordat die dier geskiet word, is die<br />
spiere gewoonlik sag, behalwe wanneer<br />
die dier in spanning verkeer. Nadat die<br />
dier geskiet is begin rigor mortis intree,<br />
wat die verstywing van die spiere<br />
behels. In groot diere is die proses<br />
stadiger en duur ook langer as in kleiner<br />
spesies.<br />
Indien die karkas vir een tot twee dae<br />
in ’n koelkas (2 tot 4ºC) gehang word,<br />
sal die vleis begin sagter word soos die<br />
rigor mortis-proses eindig.<br />
Indien die vleis langer gehang word, sal<br />
dit begin ryp word. Die karkas kan vir ’n<br />
verdere 3 tot 5 dae in die koelkas hang<br />
om goed ryp te word. Die rypwordingsproses<br />
kos natuurlik geld, as gevolg van<br />
die verlies van vog – tot 20% – en ook<br />
die verkoelingskoste. Dit is egter steeds<br />
die moeite werd, omdat die sagtheid van<br />
die vleis verhoog word en die sappigheid<br />
en geur verbeter.<br />
Met die gaarmaak van wildsvleis is<br />
daar verskeie doelwitte. Sekere metodes<br />
plaas die klem op die verwydering van<br />
die “wilde smaak”, terwyl ander meer<br />
gerig is op die verhoging van sagtheid en<br />
sappigheid en ook om droogheid te<br />
voorkom.<br />
Wildsvleis is oorspronklik vir lang tye<br />
gemarineer in mengsels van asyn en<br />
wyn. Die rede hiervoor was om die vleis<br />
sagter te maak en om die “wilde smaak”<br />
uit te skakel. As vleis ryp genoeg gemaak<br />
is, sal dit sag wees sonder om te veel<br />
suur by te voeg.<br />
Die nuutste neiging is om wildsvleis te<br />
marineer in natuurlike joghurt of karringmelk<br />
waarby ’n paar jenewerbessies,<br />
lourierblare, peperkorrels, uieringe en<br />
wortelskywe gevoeg is. Voordat die vleis<br />
gaargemaak word, word dit eers<br />
skoongevee.<br />
’n Ander metode is om die vleis met<br />
gesmelte botter te bedek, waarin<br />
gekneusde jenewerbessies en peperkorrels<br />
gemeng is. Avokado-olie of olyfolie<br />
kan ook op dieselfde manier gebruik<br />
word.<br />
Andersins kan die vleis ook vir ’n paar<br />
uur in ’n mengsel van olyfolie,<br />
balsamiese asyn en knoffel geweek word<br />
om die geur daarvan te verbeter.<br />
Die gaarmaakmetodes wat vir<br />
wildsvleis gebruik word, is soortgelyk aan<br />
dié van bees- en skaapvleis. Die taaiste<br />
snitte (waar die meeste beweging<br />
plaasvind) word langer gaargemaak deur<br />
die gebruik van<br />
klamhitte.<br />
Hierdie is snitte<br />
soos die nek, blad en<br />
skenkels. Die vleis<br />
word eers in warm<br />
olie geseël en<br />
daarna word die verhitte<br />
vloeistof<br />
bygevoeg. Enige<br />
vloeistof kan<br />
gebruik word. Wyn,<br />
bier, vleisaftreksel en<br />
vrugtesap is<br />
gewoonlik die<br />
suksesvolste.<br />
Appelsap werk veral<br />
goed saam met vlakvark.<br />
Sagter vleissnitte<br />
word met droëhittemetodes,<br />
soos rooster,<br />
oondbraai en<br />
braai, gaargemaak.<br />
Fillet, kruisskyf,<br />
T-been en boud kan<br />
op een van hierdie<br />
maniere gaargemaak<br />
word. Die<br />
belangrikste is om<br />
nie die vleis oorgaar<br />
te maak nie, omdat<br />
dit dan droog sal<br />
wees. Wildsvleis kan<br />
maar pienk bedien<br />
Wild & jag<br />
word sodat daar nog genoeg vleissappe<br />
teenwoordig is.<br />
Om te verseker dat die vleis nie te<br />
droog is nie, kan ekstra vet bygevoeg<br />
word in die vorm van ’n bedruipmengsel.<br />
Die vleis kan ook met stukkies vet wat in<br />
kruie gerol is gestop word, of bedek word<br />
met vet of spekvleis.<br />
’n Sprinbokboudjie is baie lekker<br />
wanneer dit in ’n vetterige lamsrib<br />
toegerol word en dan oor baie stadige<br />
kole gerooster word.<br />
Bygeregte<br />
Bygeregte verbeter die geur van die<br />
wildsvleis. Soet- en suurkombinasies<br />
werk goed, soos vrugte wat gekook word<br />
in wynasyn wat gegeur is met suiker en<br />
mosterd. Perskes gebak in muskadel is<br />
ook ’n goeie keuse. Sous kan gebruik<br />
word om die vleis ryker te maak.<br />
Daar is ook geleenthede om<br />
ekonomiese voordeel uit wildsvleis te<br />
trek. Kosmarkte is deesdae baie gewild in<br />
die stede. Spesiale wildsvleisgeregte kan<br />
by hierdie kosmarkte bemark word. Met<br />
al die nuwe idees en resepte geskik vir<br />
wildsvleis kan dit verseker nie meer net<br />
gebruik word vir biltong en<br />
droëwors nie.<br />
Vir wildsvleisdemonstrasies en<br />
-praatjies skakel dr Carina Kleynhans<br />
(Departement van Gasvryheidsbestuur)<br />
Tshwane Universiteit van<br />
Tegnologie by 012-382-6503 of<br />
082-857-0789.<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
21
Die lekkerte van lek is wins<br />
aie is al oor lek gesê, gedoen en<br />
Bgeskryf. Nou waarom skryf ons<br />
alweer daaroor?<br />
Lek word in ons land op baie plase nie<br />
tot hulle volle potensiaal benut nie. Baie<br />
mense dink jy piep ’n dier op met lek,<br />
maar daar is ook dié wat dink jy kan veld<br />
vervang deur lek te gee.<br />
Daar is talle verskillende sienings oor<br />
lek, maar ek dink die twee belangrikste<br />
vrae is:<br />
• Waarom gee ek lek, en<br />
• Watter lek moet ek vir watter dier<br />
gee?<br />
Gee ek lek omdat my pa gesê het ’n<br />
mens moet dit gee, of is dit dalk die<br />
koöperasie-stoorman wat sê dat hierdie<br />
lek die meeste verkoop, of is dit daardie<br />
mooi meisie by die koöperasiekasregister<br />
wat sê dit is die goedkoopste en oom Jan<br />
koop dit ook? Nee almal sê hierdie lek<br />
werk die goedkoopste want sy inname is<br />
die laagste. Wag, die buurman het gesê<br />
dit werk vir hom.<br />
Ek wil hiermee vir u vra: Gaan sit en<br />
dink aan die besluit wat een van die<br />
grootste uitwerkings het op die winsgewendheid<br />
van u bees-, bok- of skaapboerdery.<br />
U is nie ’n bees-, skaap- of bokboer<br />
wat vleis aan die publiek verkoop nie. U<br />
is ’n veldgrasboer wat ’n dier moet<br />
22<br />
gebruik as fabriek om vleis te produseer<br />
vir die verbruiker.<br />
Soos ons almal weet, in ’n fabriek is<br />
daar verskillende grondstowwe nodig om<br />
die finale produk te lewer. Lek is deel<br />
van grondstowwe wat u saam met gras<br />
en die dier nodig het om ’n goeie<br />
gehalte produk te lewer wat die<br />
verbruiker wil koop.<br />
Die veld gee nie alles wat nodig is<br />
om die dier ten beste te laat presteer<br />
nie en lek is daar om hierdie tekorte<br />
aan te vul.<br />
Die tipe en hoeveelheid lek wat ’n<br />
dier moet kry, word deur u as die<br />
fabrieksbestuurder bepaal. Die tyd<br />
van die jaar, die tipe dier, die seisoen<br />
wat agter die rug is en die veldsamestelling<br />
is van die faktore wat ’n rol<br />
speel in die besluit van watter tipe<br />
lek ek gaan aankoop.<br />
Dan moet u ook nou besluit wat<br />
u van die verskillende diere verwag,<br />
deur Minnei le Roux<br />
Brennco het ’n volledige reeks lekke wat geformuleer<br />
is vir verskillende toestande en veldtipes en ons sal u<br />
bystaan met raad om van u veebedryf ’n winsgewende<br />
besigheid te maak.<br />
Minnei le Roux van Brennco kan gekontak word by<br />
015-516-0133, 082-566-6900 of<br />
mleroux@brenmill.co.za. Praat ook met Jacques<br />
by 083-661-3974.<br />
Veeboerdery<br />
is dit koeie wat weer bul<br />
moet vat, gaan u veldvoorbereiding(“backgrounding”)<br />
doen met<br />
speenkalwers, gaan u<br />
hulle op die veld afrond?<br />
Na gelang van die<br />
antwoord moet u strategies<br />
onderhoudslek of<br />
produksielek gee, want<br />
die koeie het goed of sleg<br />
deur die winter gekom.<br />
Die lek wat u gee en die hoeveelheid<br />
is ’n bestuursfunksie; dit het ’n<br />
regstreekse invloed op die winsgewendheid<br />
van u bedryf.<br />
Sigbare bewyse van die resultate van Brennco<br />
se produkte sal te sien wees by Bristow<br />
Bonsmaras se veiling op 10 Julie 2011. Kontak<br />
Gavin by 015-516-2259, 083-264-3890 of<br />
gbristow@xnets.co.za vir meer inligting.<br />
<strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011 www.proagri.co.za
Goeie kos lewer goeie vleis<br />
ir ’n Romagnola-bulletjie wat na<br />
Vverwagting die skaal op 10 maande<br />
so na 500 kg toe behoort te trek, is net<br />
die beste kos goed genoeg – kos wat<br />
woema gee sodat dit in vleis omgesit<br />
kan word.<br />
Dail van Rensburg van Rensbou<br />
Beestelers naby Delareyville glo dit is<br />
noodsaaklik dat sy beeste aanvullend<br />
tot hulle ruvoer, ’n gebalanseerde<br />
lekaanvulling kry wat aan al hulle behoeftes<br />
voldoen.<br />
Hy het so ’n paar jaar gelede sy lekke<br />
en aanvullings by KK Animal Nutrition<br />
begin koop en is nog glad nie spyt nie.<br />
Die fosfaat-spoormineraal aanvulling en<br />
voergraad ureum voldoen aan al die<br />
behoeftes van die verskillende boerderyafdelings<br />
van Rensbou.<br />
Op die plaas is daar drie verskillende<br />
stoete, naamlik Rogmanola, Santa<br />
Gertrudis en ’n Afrika-beestipe, Ankole.<br />
Daar is ook ’n voerkraal vir speenkalwers.<br />
Dail sê: “Een van die groot voordele<br />
van KK Animal Nutrition se produkte is<br />
dat ek dit, saam met hulle selfmeng<br />
resepte, kan gebruik om my eie lekke<br />
en voere na gelang van behoefte en<br />
seisoen te meng.” Vir die stoetbeeste<br />
word winter- en somerlekke gemeng en<br />
vir die speenkalwers word produkte in ’n<br />
konsentraat ingemeng. Die finale<br />
mengsel word aangepas by die beskikbare<br />
ruvoer sodat die beeste genoeg<br />
voedingstowwe inkry.<br />
Volgens Dail is die produkte wat hy<br />
ontvang, altyd van dieselfde voorspelbare<br />
gehalte.<br />
Cecile Guest van KK Animal Nutrition<br />
sê daar het ’n verkeerde persepsie<br />
ontstaan dat fosfaat-aanvulling nie in<br />
die winter werk nie. Sy sê dit hoef nie<br />
altyd in dieselfde hoeveelhede gegee te<br />
word nie, maar dit moet in gedagte<br />
gehou word dat diere selfs in die winter<br />
fosfaat benodig vir mikrobewerking<br />
sowel as vir normale liggaamsfunksies<br />
en om dreinering van P uit die skelet te<br />
beperk. Die aanvulling van fosfaat saam<br />
met proteïen en energie in ’n gebalanseerde,<br />
rumenstimulerende lek, is dus<br />
nog steeds noodsaaklik gedurende die<br />
winter.<br />
Sy sê Suid-Afrikaanse gronde en<br />
weidings is oor die algemeen arm aan<br />
beskikbare fosfor en daarom is fosfaatbyvoeding<br />
noodsaaklik vir die bevordering<br />
van groei en reproduksie.<br />
As gevolg van seisoenale skommelings<br />
moet aanvullings op die veld voorsiening<br />
maak vir:<br />
1. Die aanvulling van mineraaltekorte<br />
deur die jaar.<br />
2. Die aanvulling van proteïentekorte<br />
sodat die beeste in staat is om<br />
beskikbare droëseisoenweiding meer<br />
doeltreffend te benut.<br />
3. Die aanvulling van proteïen- en<br />
energietekorte in kritieke stadia van<br />
die vleisbees se produksiefase<br />
wanneer daar te min van albei in die<br />
veld beskikbaar is.<br />
(Produkgids: KK Animal Nutrition)<br />
Cecile sê KK Animal Nutrition se<br />
voedingkundiges kan boere bystaan om<br />
’n gebalanseerde voerprogram uit te<br />
werk.<br />
Dit is net goeie kos en goeie genetika wat van ’n bul so ’n bielie kan maak, sê die trotse<br />
teler, Dail van Rensburg, hier by sy uitstalling by Nampo.<br />
Veeboerdery<br />
Dail beaam dit: “KKAN se gebiedsverteenwoordiger<br />
is baie kundig en help my<br />
om my mengsels te verfyn. Die feit dat<br />
ek self meng, beteken dat ek geld kan<br />
spaar.”<br />
Hy meet die doeltreffendheid van die<br />
aanvullings nie net in groeitempo en<br />
voeromset nie, maar ook in vrugbaarheid.<br />
Om vrugbaar te wees, moet ’n<br />
koei gesond wees.<br />
Die gemiddelde tussenkalfperiode van<br />
sy Romagnola-kudde is byvoorbeeld 380<br />
dae. Die kudde spog ook met ’n GDT van<br />
2,369 kg en ’n voeromset van 5,02.<br />
Sy voerprogram is deel van ’n totale<br />
bestuursprogram wat met die ondersteuning<br />
van goeie genetika ’n<br />
wenresep bied.<br />
Die fosfaataanvulling wat hy graag<br />
gebruik, staan bekend as Kimtrafos<br />
12 Grandé. Dit is ’n fosfaat-spoormineraal-konsentraat<br />
met ’n kenmerkende<br />
melassereuk- en smaak wat verseker<br />
dat die beeste graag daaraan smul.<br />
Benewens die fosfaat, bevat dit ook al<br />
die belangrikste spoorminerale in die<br />
regte verhouding tot fosfaat.<br />
Die voergraad ureum wat Dail<br />
gebruik is ’n ekonomiese plaasvervanger<br />
vir natuurlike proteïene in die<br />
beeste se rantsoene. Die fyn<br />
korreltjies sorg dat die ureum nie<br />
uitsak in die mengsels nie.<br />
KK Animal Nutrition se netjiese<br />
produkgids verduidelik ook baie mooi<br />
hoe die ureum gebruik moet word en<br />
watter voorsorgmaatreëls getref moet<br />
word om ureumvergiftiging te<br />
voorkom.<br />
Dail sê baie boere het op Nampo<br />
by sy 4-jaar oue Romagnola-bul kom<br />
stilstaan om die bielie van 1 150 kg te<br />
bewonder en hom die kuns af te vra.<br />
“Ek sê vir hulle dit is eenvoudig: goeie<br />
vleisgenetika, ’n goeie bestuursprogram<br />
en goeie kos.”<br />
Gee jou beeste hierdie winter die<br />
beste kos en hulle sal jou die beste<br />
prestasie gee.<br />
Skakel Cecile Guest by 082-852-<br />
8362 om uit te vind waar jou<br />
naaste verteenwoordiger is.<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
23
SENTER 360<br />
Passievol oor spilpunte!<br />
By SENTER 360 is spilpunte vir ons ‘n passie. Juis<br />
daarom bou ons nie net ‘n sterk en taai struktuur nie,<br />
maar ons bestee ook heelwat tyd en aandag aan die<br />
klein besonderhede wat ’n groot verskil in jou<br />
alledaagse lewe kan maak.<br />
STRUKTURELE STABILITEIT<br />
SENTER 360 benut vakwerkysters van pyp wat ligter as<br />
die algemeen gebruikte hoekysters is. ‘n SENTER 360<br />
het sodoende twee stelle vakwerkysters meer per<br />
toring wat sorg dat die struktuur ontseend sterk is en<br />
buitengewone weerstand teen stormwinde kan bied.<br />
Langer basisbalke 4,5 m (5,8 m vir die hoë-profiel<br />
masjiene), toringstue, stabiliseringstawe en<br />
diagonale dra by tot dié uitsonderlike standvasgheid.<br />
INNOVERENDE BEHEERPANEEL REEKS<br />
Die beginsel van eenvoudige modulêre ontwerp word<br />
ook op ons beheerpaneelreeks toegepas. Die basiese<br />
beheerpaneel, met direkte millimeter toedieningsverstelling,<br />
kan teen ‘n minimale koste deur verskillende<br />
vlakke van outomasering en kommunikasie opgradeer<br />
word.<br />
“LAASTE SPUIT” OPLOSSING<br />
Die laaste spuit is geneig om verstop te raak. Ons het egter met ‘n innoverende dog<br />
eenvoudige oplossing vorendag gekom wat die laaste spuit deurlopend skoonhou.<br />
SENTER 360 spilpunte word standaard toegerus met die drukgereguleerde Senninger<br />
I-Wob sproeier wat op hangpype gemonteer is. Dit verseker uitstekende waterverspreiding<br />
in selfs die uiterste klimaatstoestande.<br />
SWAARDIENS RATKAS EN MOTORS<br />
Die aandrywing van die SENTER 360 spilpunt bestaan uit ’n standaard swaardiens<br />
wielratkas, met ’n gras opsionele vyf jaar waarborg wat deur die UMC “Power<br />
Saver” motorratkas -kombinasie aangedryf word.<br />
* Termes en voorwaardes geld<br />
Tel: +27(18) 469-1331 • E-pos: info@senter360.co.za • www.senter360.co.za<br />
24 <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
www.proagri.co.za
Agrikyk<br />
& Lees<br />
A guide to animal<br />
diseases in South<br />
Africa: Game<br />
deur Pamela en Peter Oberem<br />
ISBN: 978-1-920217-16-7<br />
Uitgewer: Briza<br />
ie boek wat deur die baie bekende Oberem-veearts-<br />
Degpaar geskryf is, is die eerste volledige gids oor wildsiektes<br />
wat in Suid-Afrika spesifiek vir wildsplaaseienaars,<br />
wildbewaarders en ander mense betrokke by die bestuur<br />
en hantering van wild bedoel is. Dit is nie gemik op<br />
veeartse nie.<br />
Die boek bevat 190 foto’s, sketse, kaarte en uitbeeldings<br />
van die lewensiklus van parasiete. A guide to animal<br />
diseases in South Africa: Game hanteer die meeste<br />
algemene siektes en parasiete wat soogdierspesies in die<br />
natuur of op wildsplase aantas.<br />
Daar is inleidende hoofstukke oor die meeste soogdierspesies<br />
wat deur wildboere aangehou word, die belang van<br />
’n gesonde ekosisteem en die bestuur van wildsplase, met<br />
verwysing na die invloed wat dit op die gesondheid van die<br />
wildlewe het, asook die bestuur van “probleemdiere” en die<br />
grootmaak van diere wat wees gelaat is.<br />
Die afdeling oor siektes word voorafgegaan deur ’n<br />
bespreking van sekere algemene nie-aansteeklike<br />
toestande soos voedingsprobleme en trauma.<br />
Die oorsake, simptome, behandeling en beheermaatreëls<br />
van spesifieke siektes word dan in afsonderlike hoofstukke<br />
hanteer. Daar word ook heelwat aandag gegee aan<br />
die uitwerking van parasiete op verskillende spesies en die<br />
maatreëls wat getref kan word om te voorkom dat<br />
weerstand teen beheermiddels by parasiete opbou.<br />
Die boek het ook ’n afdeling oor die vergiftiging van<br />
wild, hetsy deur inheemse en indringerplante of deur<br />
chemikalieë.<br />
Dit is ’n pragtige volkleurpublikasie van 144 bladsye met<br />
’n sagte omslag en sal beslis ’n aanwins wees vir enige<br />
wildboer of persoon wat met die bewaring van wild te doen<br />
het.<br />
A guide to animal diseases in South Africa: Game kan<br />
teen R240 (posgeld uitgesluit) by Kejafa Knowledge Works<br />
bestel word. Bestel by kejafa@mweb.co.za of by<br />
011-025-4388. Een gelukkige besoeker aan <strong>ProAgri</strong> se<br />
bakkiesblad (facebook-bladsy) kan die pragtige boek wen.<br />
Volg net die aanwysings hieronder:<br />
Wen!!<br />
A guide to animal diseases<br />
in South Africa: Game<br />
Al wat jy hoef te doen:<br />
Kry <strong>ProAgri</strong> op Facebook en<br />
“Laaik” ons<br />
Prystrekking vind op 15 Junie plaas en die wenner sal<br />
per Bakkiesblad laat weet word.<br />
Werfnuus www.proagri.co.za<br />
Lekkerlees<br />
<strong>ProAgri</strong> spog met ’n pragtige vars webwerf<br />
propvol nuus en foto’s. Besoek gerus ons<br />
werf of volg die skakels om spesifieke<br />
artikels en berigte te lees:<br />
Regter lewer uitspraak in die<br />
“ander” Skiet die Boer-saak<br />
Regter Leon Halgryn het uitspraak<br />
gelewer dat “skiet die Boer” nie net<br />
haatspraak is nie, maar aanhitsing tot<br />
moord. Hy het ook die ANC se<br />
toetrede tot die saak verbied:<br />
http://bit.ly/aanhits<br />
Graan SA trek stad toe<br />
Die hoofbestuur van Graan SA het na<br />
intense debatvoering eenparig besluit<br />
om ʼn groot deel van die<br />
personeelkorps van Bothaville na<br />
Pretoria te verskuif:<br />
http://bit.ly/nastad<br />
Nuwe grondeise is vergesog<br />
Die landboubedryf is die afgelope 17<br />
jaar reeds ernstig geknou deur die<br />
voortslepende grondeiseproses. Nou<br />
skep gerugte dat nuwe eise toegelaat<br />
gaan word opnuut onsekerheid, het<br />
Agri SA gesê: http://bit.ly/k34U3j<br />
Kynoch brei sy vermoë uit om<br />
vloeibare kunsmis te lewer<br />
Goeie nuus vir saaiboere op die<br />
Hoëveld is dat Kynoch se vloeibare<br />
kunsmis voortaan net oor die bult<br />
gaan wees. Dit is te danke aan ’n<br />
kooptransaksie waarby Sasol se<br />
Endicott-aanleg aangekoop word:<br />
http://bit.ly/Kynoch<br />
Landbounavorsing moet verbeter<br />
Landbounavorsing in Suid-Afrika het<br />
regtig baie agteruit gegaan, sê prof<br />
Herman van Schalkwyk, rektor van<br />
die Potchefstroom-kampus van die<br />
Noordwes Universiteit en ’n<br />
vooraanstaande landbou-ekonoom:<br />
http://bit.ly/navors<br />
Liggingsdifferensiaal verlaag,<br />
maar steeds omstrede<br />
Die Johannesburgse Effektebeurs<br />
(JSE) het aangekondig dat die<br />
aanvanklike aanpassings aan die<br />
mielie-differensiaal verlaag is nadat<br />
sekere inligting van silo’s bygewerk is:<br />
http://bit.ly/differensiaal<br />
Varsprodukte: Red die wêreld met<br />
volhoubaarheid<br />
Produksieruimte, vars drinkwater en<br />
energiebronne word wêreldwyd al hoe<br />
skaarser, maar mense wat wil eet en<br />
drink – en die afval waarmee hulle die<br />
aarde belas - word al hoe meer:<br />
http://bit.ly/varsproduk<br />
Regering skep onsekerheid oor<br />
grond<br />
Teenstrydige berigte oor die uitbreiding<br />
van die grondeiseproses het boere<br />
opnuut in onsekerheid gedompel. Die<br />
minister Gugile Nkwinti, het glo op ‘n<br />
werksessie gesê hy gaan aanbeveel<br />
dat die proses heropen word:<br />
http://bit.ly/onseker<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
25
26<br />
Dit laat ’n mens<br />
dink...<br />
Lekkerlees<br />
agrilag<br />
Die boer woon ’n<br />
sinodesitting by. “Julle<br />
het toesprake en<br />
besprekings oor hoe om mense so ver te<br />
kry om julle dienste by te woon,” sê hy.<br />
“Wel, ek nog nie van ’n enkele keer<br />
gehoor dat boere by ’n boerevergadering<br />
wonder hoe hulle die beeste by die krip<br />
deur Dom Boer<br />
gaan kry nie. Ons gee hulle maar net<br />
elke keer die beste voer wat ons kan.”<br />
Regtig gehoor!<br />
Ek is so vies vir die poskantoor wat die posgeld knaend<br />
opskuif. Hoekom druk hulle nie net kleiner seëls nie?<br />
Ek bêre my geld onder my matras. Dit gee my iets om op<br />
terug te val.<br />
My buurman sê ry om sentimentele redes met daardie ou<br />
flenterbakkie. Hy is baie geheg aan die geld wat ’n nuwe<br />
een hom sou kos.<br />
Die nare waarheid<br />
Piet Streicher skryf hy het nou vir hom ’n hiëna gekoop.<br />
Nou is daar darem iemand wat vir sy grappies lag.<br />
Adam is besig om vir die diere name te gee.<br />
“Hierdie een,” sê hy vir Eva, “is die renoster.”<br />
“Hoekom renoster?” vra Eva.<br />
“Want hy lyk soos ’n renoster, Dommie.”<br />
Boervrou: “My hoenders wil nie lê nie.”<br />
Landbouvoorligter: “Kap hulle pote af dan kan hulle nie<br />
anders as om te lê nie.”<br />
“Hoekom laat jy jou baba op so ’n hoë bed slaap?”<br />
“Vir sy veiligheid – ons kan dadelik hoor as hy afval.”<br />
Toornige vader: “Hoekom het jy my dogter gisteraand in<br />
daardie donker hoekie vasgedruk en gesoen?”<br />
Jong man: “Noudat ek haar in die daglig sien, wonder ek<br />
self...”<br />
Eksamenwysheid<br />
Pythagoras is iets waarmee ’n mens vlieë spuit.<br />
Vraag: “Gee die trappe van vergelyking van hoog, groot en<br />
baie.”<br />
Antwoord: “Hoog, hoër, hoogste; groot, groter, grootste;<br />
en enner enste; baie, baieder, baieste.”<br />
Heila Greyling van Bloemfontein slaan vir haarself ’n<br />
musiekpiering van Thys, die Bosveldklong, los met die<br />
volgende storie:<br />
Die boer gaan koöperasie toe en vra iets wat sy bul sal<br />
help om sy werk met meer toewyding te doen. Die<br />
koöperasie-klerk krap op die medisynerak rond en gee<br />
hom ’n pil.<br />
Die boer vra of daar ook iets is wat sal help vir sy swembad<br />
wat baie vuil is. Die klerk krap op ’n ander rak rond en<br />
gee hom nog ’n pil.<br />
Op pad huis toe raak die pille deurmekaar.<br />
’n Paar uur later bel die boer die koöperasie benoud:<br />
“Kom help! My bul is blou en die Creepy jaag die koeie in<br />
die veld rond!”<br />
<strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011 www.proagri.co.za
AgriTrader<br />
60 000 eksemplare na aktiewe kommersiële boere landswyd<br />
Advertensiediens vir die boer<br />
Advertising service for<br />
the farmer<br />
AgriTrader is ʼn uitstekende bemarkingsmeganisme om kopers en verkopers van lewendehawe, trekkers, voertuie, werktuie, en alle ander landbou<br />
toerusng by mekaar uit te bring. Veeveilingsadvertensies in AgriTrader lok wye reaksie uit, probeer dit gerus.<br />
Vir die bekosgbaarste advertensietariewe in Suid-Afrika, skakel:<br />
Stefan van Wyk (Bloemfontein) 082-381-7563 | 051-446-0789 stefan@agritrader.co.za<br />
Marlien vd Westhuizen (Pretoria) 012-362-2730 marlien@smartpublishing.co.za<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
27<br />
AgriGids
AgriGids<br />
28<br />
<strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
www.proagri.co.za
www.proagri.co.za<br />
<strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
29<br />
AgriGids
GeneGids<br />
30 <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
www.proagri.co.za
Brangus<br />
Brangus Cattle Breeders<br />
Society<br />
PO Box 12465<br />
Brandhof<br />
9324<br />
Tel: 051-444-1144<br />
Fax: 051-444-5070<br />
info@brangus.org.za<br />
www.brangus.org.za<br />
Dinsdag, 14 Junie 2011 - 11:00 te “Daniëlskraal”, Makwassie<br />
30 Onder beskerming van die Charolais Beestelersgenootskap<br />
Bulle<br />
30<br />
Verse 20 dragtig<br />
Koeie<br />
of<br />
met kalwers<br />
Kontak: Andre Smit: 083-227-2723<br />
BESIGTIGING: 10:00<br />
LIGTE MIDDAGETE: 13:00<br />
VEILING: 13:30<br />
ETE NA AFLOOP VAN VEILING<br />
BESPREKING VIR VEILING / ETE IS VERPLIGTEND<br />
BY MICHELLE DE KLERK:<br />
021-883-9042 / ADMIN@EXACTAFRICA.COM<br />
NAVRAE:<br />
PRINSVLEI ANGUSSE: DIRK GILIOMEE<br />
- 083-302-5575<br />
RHEBOKSPLAAT: GIELIE GELDENHUYS<br />
- 082-460-6327<br />
NICELLE ANGUS: NICO OLIVIER<br />
- 082-881-9119<br />
KOÖRDINEERDER: ANDRÉ KALLIS<br />
- 082-571-2630<br />
AFSLAER : BRENDON LEER<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
31<br />
GeneGids<br />
Veilings
Veilings<br />
32 <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
Thiele Estates<br />
6 Julie 2011 - Vryheid Veiling<br />
27 Julie 2011 - Ermelo Veiling<br />
Navrae: Carl Thiele 082-944-0480<br />
www.proagri.co.za
Ontmoet ’n koei duisend!<br />
TW0066, die Hereford Elite-koei van die jaar, is nie net vrugbaar nie; haar melkproduksie vergelyk goed met dié van ’n suiwer<br />
melkkoei. Hierdie oorvloed gee haar kalwers ’n groot voorsprong.<br />
latdoorn se Kalil Zipper TW0066 is<br />
Pnie sommer net ’n koei nie. Dié<br />
pragtige Hereford-koei spog met ’n<br />
stamboom en prestasielys langer as jou<br />
voorarm! Sy is een van daardie klein<br />
elite groepie koeie wat met ’n Farmer’s<br />
Weekly LNR Elite Koei-toekenning kan<br />
spog. Sy is pas aangewys as die beste<br />
produserende koei in die Hereford-ras<br />
vir 2011.<br />
Haar eienaar, Wessel Wessels van die<br />
Ventersburg-distrik in die Vrystaat,<br />
vertel met trots dat TW0066 agt kalwers<br />
in tien jaar gehad het. Sy het ’n<br />
gemiddelde tussenkalfperiode van<br />
369 dae.<br />
En dis nie sommer sulke kalwers nie.<br />
Die gemiddelde speenmassa van die<br />
kalwers is 247 kg en sy spog met ’n<br />
doeltreffendheidsindeks van 114. Dit sal<br />
glad nie verbasend wees as haar<br />
dogters ook op die elite-pad beland nie;<br />
dit is voorwaar in hulle gene!<br />
TW0066 se ouma aan vaderskants<br />
het immers in 1999 ook die toekenning<br />
verower. Sy het na 12 kalwers in 15 jaar<br />
afgetree. Aan moederskant het TW0066<br />
se ouma 11 kalwers in 12 jaar gehad en<br />
haar eie ma het self gespog met 9<br />
kalwers in 12 jaar.<br />
Dit is die sewende Farmers’ Weekly-<br />
toekenning wat die Platdoorn-kudde<br />
ontvang en die derde een in ’n ry.<br />
Die kudde self is gereeld op die finalistelysie<br />
in die Vrystaat vir die LNR se<br />
prestasietoetskudde. In 2005 het<br />
Wessel ook ’n Bayer Platinum-toekenning<br />
ontvang vir een van sy bulle.<br />
“Dit is lekker om toekennings te<br />
ontvang, want dit ondersteun jou op jou<br />
pad vorentoe, maar toekennings is nie<br />
die doel van my teelprogram nie,” sê<br />
Wessel. “My teeldoelwitte is baie<br />
eenvoudig – ek wil koeie hê wat elke<br />
jaar kalf, want dit is op die ou end wat<br />
die vleisbeesbedryf in die land nodig<br />
het.”<br />
Die diere moet ook aanpasbaar wees<br />
sodat hulle oral kan presteer. Wessel<br />
vertel dat van die dogters uit sy kudde<br />
wat in ander stoeterye opgeneem is,<br />
ook al verskeie prestasies behaal het.<br />
Hy boer ekstensief in die Ventersburg-omgewing<br />
op die Vrystaat se soet<br />
rooigras en vul net sy beeste se voer<br />
aan met proteïenlek in die winter en<br />
fosfaatlek in die somer. Van sy diere het<br />
al na heel ander omgewings geskuif en<br />
sommer gou aangepas.<br />
Die Platdoorn-kudde is in 1960 deur<br />
sy ouers begin en Wessel het sedert<br />
1991 die bestuur oorgeneem.<br />
Hy is baie ernstig oor sy witgesigbeeste<br />
en sê dit is belangrik dat daar<br />
nie verkeerde inligting versprei word<br />
soos dat Herefords geneig is om seer oë<br />
of oogkanker te kry nie. ”Kyk hoe oud<br />
word my koeie en hoe presteer hulle...<br />
Daar is mos nie ’n manier dat hulle dit<br />
kan regkry as iets soos oogkanker ’n<br />
probleem is nie.”<br />
Hy sê die soort van verkeerde<br />
negatiewe persepsie doen die ras skade<br />
aan en dit is belangrik dat dit reggestel<br />
word. Herefords is te veel werd vir die<br />
vleisbedryf in Suid-Afrika om onder<br />
stories te ly.<br />
Boere wat graag genetika uit hierdie<br />
presterende kudde wil bekom, moet<br />
maar solank ’n kringetjie om die<br />
volgende datums op die kalender trek:<br />
Op 27 Julie sal Wessel vier bulle<br />
beskikbaar stel vir die Ermelobulveiling<br />
en by die nasionale<br />
Hereford-veiling in Bloemfontein op<br />
12 Augustus sal daar 3 dragtige koeie<br />
met kalwers aangebied word. Een van<br />
die koeie is ’n dogter van TW0066.<br />
Ondertussen gaan TW0066 ongestoord<br />
voort met dit wat sy die beste doen – sy<br />
is weer dragtig!<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
33<br />
Rasnuus
Nuus<br />
Onskuldig!<br />
“Wat my betref, eindig hierdie storie nie by my onskuldigbevinding nie. Die mense<br />
wat die vals inligting verskaf het en daarvolgens teen my opgetree het, het my<br />
naam en my onderneming geweldige skade berokken en hulle moet aan die man<br />
gebring word.” – Coena Smith, wildvanger en -handelaar.<br />
Opgekookte spul liegstories van<br />
’nvoor tot agter. Dis hoe die bekende<br />
wildvanger en eienaar van Waterberg<br />
Game Dealers, mnr Coena Smith, die<br />
aanklag van handel in renosterhoring<br />
teen hom beskryf.<br />
Duidelik stem die landdros met hom<br />
saam, want hy is in die plaaslike<br />
streekhof onskuldig bevind en vrygespreek.<br />
Trouens in sy uitspraak wat<br />
sowat anderhalf uur geduur het, het<br />
waarnemende streeklanddros Tinus<br />
Boonzaaier die staat se getuies as<br />
ongeloofwaardig bestempel.<br />
Volgens mnr Smith wemel die hele<br />
saak van leuens. Dit spruit blykbaar uit<br />
valse inligting wat iemand aan die<br />
polisie gegee het dat mnr Smith renosterhoring<br />
onwettig in sy besit het en/of<br />
daarmee handel dryf. “Dié informant<br />
skuil tot vandag toe agter naamloosheid<br />
en die polisie weier om die bron van die<br />
inligting bekend te maak,” sê mnr<br />
Smith.<br />
“Op grond van die lasbrief was daar<br />
onregmatig op die helikopters se<br />
logboeke beslag gelê wat die helikopters<br />
vir vier maande op die grond gehou het<br />
om my besigheid te probeer breek,” sê<br />
mnr Smith.<br />
Hy sê dit is ’n geweldige vernedering<br />
vir ’n onskuldige persoon om soos ’n<br />
misdadiger behandel te word en boonop<br />
het sy onderneming miljoene rande<br />
skade gely as gevolg van die<br />
“onregmatige arrestasie” en<br />
34 <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
“opgekookte saak”.<br />
“Renosterstropery is ’n saak wat die<br />
emosies laat opvlam en enigeen wat van<br />
enige misdaad in verband met renosters<br />
verdink word, is ’n gebrandmerkte man.<br />
Van my kliënte het my steeds getrou<br />
ondersteun, maar ander kon nie anders<br />
as om ander planne te maak nie,” vertel<br />
mnr Smith. “Ek het begrip daarvoor,<br />
want ’n verbintenis met iemand wat van<br />
renostermisdaad verdink word, kon hulle<br />
sake met ander partye benadeel het. Dis<br />
net deur die genade van die Vader dat<br />
die saak my nie geheel<br />
uitgeroei het nie.”<br />
Na sy onskuldigbevinding<br />
is Waterberg Game<br />
Dealers besig om stelselmatig<br />
weer sy regmatige<br />
plek in die bedryf in te<br />
neem, “want ons is<br />
steeds van die kundigste<br />
en bekwaamste mense in<br />
die bedryf en ons is<br />
steeds daarop ingestem<br />
om net die beste diens te<br />
lewer”.<br />
Wat mnr Smith betref,<br />
is sy onskuldigbevinding<br />
nie die einde van die<br />
saak nie. “My naam en<br />
my bedryf het geweldig<br />
skade gely en die lafaard<br />
wat die liegstorie begin<br />
het moet nou gevind<br />
word en tot verant-<br />
woording geroep word. Lasterwetgewing<br />
verhoed my in hierdie stadium om meer<br />
daaroor te sê, maar ek kan dink wat ek<br />
wil.”<br />
Die polisie se optrede teen mnr<br />
Smith is ook verdag en optrede teen<br />
hulle word ook oorweeg.<br />
Daar is ook media wat reggestaan<br />
het om mnr Smith te veroordeel voordat<br />
die hof uitspraak gelewer het. Met hulle<br />
is daar ook ’n appeltjie te skil.<br />
En terwyl Coena Smith nou soos ’n<br />
onstuitbare swartrenoster op die<br />
oorlogspad is, het hy sommer ook ’n<br />
ietsie te sê oor die hele renosterhoringbedryf:<br />
“Dit lyk nie of iemand gaan<br />
regkry om die Oosterlinge te oortuig dat<br />
renosterhoring geen medisinale waarde<br />
het nie. Hulle gaan aanhou om dit te<br />
probeer bekom totdat daar nie ’n enkele<br />
renoster oor is nie.<br />
“Daar is groot getalle renosterhorings<br />
beskikbaar wat as gevolg van kortsigtige<br />
wetgewing nie verkoop mag<br />
word nie. As die verkoop van renosterhoring<br />
gewettig word, gaan daardie<br />
horing die mark oorstroom en sake vir<br />
die stropers en onwettige handelaars<br />
baie moeilik maak.<br />
“As renosterhoring wettig verkoop<br />
kan word, is daar ook ’n baie goeie rede<br />
vir wildboere om met renosters te boer.<br />
Dit sal die renoster se voortbestaan<br />
verseker.<br />
“Ongelukkig is daar te veel groot<br />
kokkedore en geld by onwettige renosterhoring<br />
betrokke en hulle geniet te<br />
veel vryheid om op die swartmark wins<br />
te maak.”<br />
Maar terwyl handel in renosterhoring<br />
onwettig is, het hy niks daarmee te<br />
doen nie, soos nou immers ook in die<br />
hof bewys is, verklaar mnr Smith:<br />
“Waterberg Game Dealers speel ’n<br />
belangrike rol in die wildbedryf en ons<br />
lewer die beste professionele diens wat<br />
ons kan in die vang, vervoer en<br />
bemarking van wild.<br />
Foto: Bennie van Zyl<br />
Coena Smith is soos ’n onstuitbare swartrenoster op die<br />
oorlogspad nadat “’n naamlose lafaard” hom valslik van<br />
handel in renosterhoring beskuldig het.<br />
www.proagri.co.za
Weska Dohne’s bied op 14 Julie 2011 om 12:00,<br />
sy 5de produksieveiling aan te Karsrivier, Bredasdorp<br />
JW8.575 is een van die stoetvaars<br />
van die Weska stoet.<br />
Ons bied 90 ramme aan<br />
Ons visie is om te teel vir:<br />
• Hoë vrugbaarheid<br />
• Groeivermoë<br />
• Nie-selektiewe vreetgewoontes<br />
• Hoë drakrag aanpasbaarheid<br />
• Wolproduksiepotensiaal (5-6%)<br />
• 20-21 mikron<br />
Teelbeleid:<br />
Benewens Weska Dohne’s se top seleksieprogram, word die beste 10 ooie in<br />
die stoet geïdentifiseer op grond van reproduksie, produksie en raseienskappe.<br />
Hierdie ooie word met top saad bevrug om embrios te spoel.<br />
Hierdeur word genetiese vordering bespoedig.<br />
Navrae:<br />
For sale BY PRIVATE TENDER<br />
1116 ha Summer grain, Irrigation &<br />
Beef breeding farms<br />
SEVEN OAKS, UMVOTI (GREYTOWN) AREA<br />
Boeta Wessels: 082-927-8320<br />
028-425-1016<br />
Kosie Wessels: 082-927-8328<br />
Vaughn Collier: 082-452-7757<br />
Des Kinghorn: 082-313-0247<br />
Pieter du Plessis: 082-823-0673<br />
2 contiguous farms held in 4 subdivisions<br />
FARM 1<br />
20 ha timber<br />
150 ha kikuyu pasture<br />
330 ha arable dryland<br />
83 ha veld<br />
8 ha dams<br />
591 ha TOTAL<br />
PO Box 1044<br />
Hilton<br />
3245<br />
Tel: 033-394-3428 / Fax: 086-511-5923<br />
Email: liane@laprop.co.za<br />
FARM 2<br />
5 ha timber<br />
160 ha kikuyu pasture<br />
70 ha arable dryland<br />
80 ha arable (irrigable)<br />
120 ha centre pivot irrigation<br />
75 ha veld<br />
15 ha dams<br />
525 ha TOTAL<br />
Excellent productive mixed use farms, very good<br />
water, new pivots, river frontage. Farm 2 is suitable<br />
for a 500 cow dairy. 215 ha registered irrigation<br />
rights. SOLE MANDATE.<br />
Liane Aadnesgaard: 082-894-8158<br />
“Refer to TENDER tab on www.laprop.co.za for more info.”<br />
www.proagri.co.za <strong>ProAgri</strong> <strong>136</strong> – Mei / May 2011<br />
35<br />
Veilings
Oljaco Game Dealers<br />
• Pyl wild vir enting, behandeling<br />
en navorsing<br />
• Koop en verkoop wild<br />
• Vervoer en hervestig wild<br />
• Wildplaasontwikkeling<br />
• Voer wild uit<br />
• Vang wild<br />
• Tel wild<br />
Coena Smith<br />
014-755-3626 of / 082-388-2740 of e-pos gamedealers@mweb.co.za<br />
082-388-2741 / 082-388-2742 / 082-388-2743 / 082-388-2744<br />
of faks: 086-510-6889
Change language