Kennisnetwerken en ruimtelijke clustering - Rooilijn

Rooilijn
Recensies
Thomas de Graaff
Door ITS op weg
gestuurd
Jg. 41 / Nr. 6 / 2008
Argiolu, Raffael (2008) Choice Location
Behaviour and Intelligent Transport
Systems, The Netherlands TRAIL
Research School, Delft, 177 p., ISBN
978-90-5584-096-0, e 45
Bereikbaarheid is de laatste jaren een
belangrijk thema in economisch-geografisch
onderzoek geworden. Zo heeft
recent onderzoek in Nederland uitgewezen
dat bedrijven beduidend meer
voor een locatie betalen wanneer deze
op loopafstand (binnen een kilometer)
van een treinstation ligt, wanneer deze
goed bereikbaar is voor werknemers
over de weg en wanneer deze dicht
bij Schiphol ligt (Debrezion Andom,
2006). Met de komst van informatie- en
communicatietechnologie (ICT) is er
echter iets veranderd aan het concept
van bereikbaarheid. Bereikbaarheid
heeft niet alleen een fysieke maar ook
een digitale invulling gekregen. De
locatie van de werkplek is voor veel
sectoren minder belangrijk geworden
en de betrouwbaarheid van vervoerssystemen
is verbeterd door een grotere
beschikbaarheid van informatie. Er is
echter weinig onderzoek gedaan naar
de relatie tussen ICT en de locatiekeuze
van bedrijven. Over de relatie tussen
ICT en de locatiekeuze van huishoudens
is er door het vele telewerkonderzoek
onderhand wel wat bekend. Zo hebben
De Graaff & Rietveld (2007) laten zien
dat er tot op heden geen grote effecten
zijn. Het gros van de telewerkers blijkt
pendelen niet door thuiswerken te
Recensies
vervangen, maar werkt op dezelfde dag
vaak zowel op de werkvloer als thuis. Er
is in ieder geval nog geen indicatie dat
telewerkers massaal verder van hun
werkplek zullen gaan wonen.
In zijn proefschrift Choice Location
Behaviour and Intelligent Transport
Systems onderzoekt Raffael Argiolu als
een van de eersten – in ieder geval voor
Nederland – de relatie tussen ICT en de
locatiekeuze van kantoren. En dan niet
zozeer vanwege de impact die ICT heeft
op de werkgever of de werknemer maar
juist vanwege de impact op de relatie
tussen beiden: het pendelen zelf. De
verzamelnaam van ICT ontwikkelingen
die zich direct richten op het pendelen
is Intelligente Transport Systemen (ITS)
en kan onderverdeeld worden in drie
varianten. Ten eerste, systemen die
daadwerkelijk bestuurders ondersteunen
in hun rijtaken, bijvoorbeeld
door gebruik te maken van geautomatiseerde
rijstroken waardoor de auto
automatisch binnen een rijstrook blijft.
Ten tweede zijn er geautomatiseerde
informatiesystemen die de reiziger met
behulp van informatie helpen met het
maken van reiskeuzen. En als laatste
zijn er geautomatiseerde management
systemen die het mogelijk maken om
centraal de locaties van voertuigen bij
te houden.
Argiolu heeft drie implementaties van
de eerste ITS variant onderzocht: een
automatische snelweg, een automatische
busbaan en een people mover
vanuit een Park & Ride faciliteit. Omdat
dit soort systemen in Nederland nog
nauwelijks geïmplementeerd zijn, heeft
Argiolu gebruik moeten maken van
P. 450
stated preference technieken, waarbij
(locatie-)managers gevraagd werden
om een keuze te maken uit hypothetische
alternatieven.
Het proefschrift is een zeer gedegen
onderzoek dat begint met het zorgvuldig
afbakenen van het onderzoeksterrein,
het theoretische raamwerk en
een beschrijving van de toegepaste
onderzoeksmethodologie in hoofdstuk
2. Hierna analyseert Argiolu uitgebreid
het concept van ITS wat resulteert
in drie plausibele en concrete ITS
transportmethoden. Hoofdstuk 4
behandelt uitgebreid de opzet van het
stated preference experiment, waarbij
vooral aandacht gegeven wordt aan de
verschillen tussen bedrijfssectoren die
van belang kunnen zijn voor de impact
van ITS. Dit laatste is van belang omdat
bedrijven in het centrum dan wel nonprofit
organisaties waarschijnlijk anders
beïnvloed worden door de mogelijke
opkomst van ITS dan bedrijven in de
zakelijke dienstverlening of in de distributie
en handel. Hoofdstuk 5 gaat in op
de resultaten van het stated preference
experiment, waarbij niet alleen de drie
ITS concepten meegenomen worden,
maar tevens gekeken wordt naar de
afstand tot het dichtstbijzijnde treinstation
en de snelwegoprit. Deze resultaten
worden ten slotte getest op hun validiteit
in hoofdstuk 6. Argiolu doet dit door de
drie ITS concepten hypothetisch toe
te passen op daadwerkelijke locaties
in Arnhem en Nijmegen en door aan
verschillende bedrijven hun locatiepreferentie
te vragen.
Het belangrijkste resultaat dat naar
voren komt uit dit proefschrift is dat ITS