Kennisnetwerken en ruimtelijke clustering - Rooilijn

More documents

Recommendations

Info

Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Is rouw in de berm op zijn plek? P. 436 het monument te verzekeren bij een grote verzekeringsmaatschappij. Dit bleek niet mogelijk te zijn. Bij zowel de illegale als de legale bermmonumenten was er bij nabestaanden de angst dat het weg zou worden gehaald. In feite was er maar één geval waarbij de ouders Simon en Lida door de gemeente Eemsmond werden gedwongen om hun gedenkteken weg te halen. Volgens een wethouder: “Verscheidene mensen storen zich een beetje aan het monument. Ze voelen zich er telkens mee geconfronteerd. Een vrouw die regelmatig langs het monument rijdt, heeft zelf ook ooit een dochter verloren. Om dit soort toestanden in de toekomst te voorkomen, willen we de komende jaren geen medewerking meer verlenen aan bermmonumenten. Dat voorkomt een hoop leed.” Omwonenden hadden geklaagd over de volgens hen opvallende zwerfkei, terwijl het monument binnen de door de gemeente opgestelde marges viel. Ironisch genoeg hanteerde de gemeente toentertijd minimummaten waaraan het monument moest voldoen om zo problemen met het bermonderhoud te voorkomen, terwijl andere gemeenten juist maximummaten hanteren. Als alternatief bood het college een plekje op het kerkhof aan. Simon: “Maar we voelen geen enkele binding met die plek, het ongeluk is daar niet gebeurd.” Op zijn plek Het oprichten van een bermmonument heeft een expliciete geografische betekenis. Het is letterlijk alleen op zijn plaats op de plek van het ongeval. Het markeert een plaats die voor de nabestaanden een speciale betekenis heeft. Het gaat om de plek waar het slachtoffer voor het laatst in leven was, of met andere woorden: waar de overledene zichzelf nog was. Door de gebeurtenis die daar heeft plaatsgevonden is de plek voorgoed veranderd en daarom moet het herdenken daar kunnen plaatsvinden. Een algemeen monument voor verkeersslachtoffers, wat de provincie Drenthe heeft overwogen, kan bermmonumenten niet vervangen, omdat het niet op de uiteenlopende plekken staat waar de nabestaanden hun dierbare hebben verloren. Ook het idee van de gemeente Nieuwegein om een zitbankje met herinneringsplaquette te plaatsen in de openbare ruimte maar nadrukkelijk niet in de wegberm, loopt voorbij aan de belangrijke betekenis van de plek van de dood. Toch zorgt het publieke karakter van de persoonlijk ingerichte bermmonumenten in een aantal gevallen ervoor dat de nabestaanden het minder bezoeken. Jenny: “We zijn gewoon heel erg op onze privacy. Ja, en daar moet je je dan in de openbaarheid begeven hè […]. Anders zou ik het misschien wel vaker doen, moet ik er eerlijk bij vertellen. Als het wat meer privé was […] bijvoorbeeld.” Dit alles leidt tot de vraag: Is er plek voor rouw in de berm? Uit de interviews blijkt dat bermmonumenten erg belangrijk zijn voor de nabestaanden. Het oprichten, bezoeken en onderhouden van een bermmonument zijn rituelen die helpen om het verlies te verwerken en het een plek te geven. Daarom worden bermmonumenten ook wel als therapeutische landschappen gezien (Einwalter, 2007). De wildgroei van bermmonumenten is daarentegen voor anderen een doorn in het oog. In het buitenland wordt een oplossing gezocht in de vorm van officiële uniforme gedenktekens die een waarschuwende functie hebben. Maar zowel deze gedenktekens als een algemeen monument voldoen niet aan de vraag van de nabestaanden om hun dierbare persoonlijk te gedenken. De officiële markeringen worden daarom ook vaak uitgebreid met bloemen, foto’s en persoonlijke memories, waardoor een meer persoonlijk karakter wordt gecreëerd. Paul Post, hoogleraar rituele en liturgische studies, stelt dat het vaststellen van regels en richtlijnen omtrent de oprichting van een bermmonument haaks staat op het karakter van een ritueel, dat zich uiteindelijk niet laat vastleggen (Trouw, 2006).
Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Is rouw in de berm op zijn plek? Wageningen (foto: Peter Groote) Het is volgens socioloog Cas Wouters juist goed in de publieke ruimte ook de dood een plek te geven (Provinciale Zeeuwse Courant, 2005). Moeten we accepteren dat de dood een andere plek heeft gekregen in onze samenleving, dat bermmonumenten onderdeel zijn van onze hedendaagse rouwcultuur? Het meestal gedogen van bermmonumenten door Nederlandse wegbeheerders, de richtlijnen van het ministerie van Verkeer en Waterstaat en het aangepaste beleid van de provincie Noord- Brabant lijken te passen binnen deze ontwikkeling. Dit alles doet vermoeden dat er zowel letterlijk als figuurlijk plek is voor rouw in de berm. Mirjam Klaassens (m.klaassens@rug.nl) is promoven- dus bij Culturele Geografie aan de faculteit Ruimtelijke Wetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen. Literatuur Clark, J. & M. Franzmann (2006) ‘Authority from Grief, Presence and Place in the Making of Roadside Memorials’, Death Studies, jg. 30, nr. 6, p. 579-599 P. 437 Collins, C.O. & C.D. Rhine (2003) ‘Roadside memorials’, Omega, jg. 47, nr. 3, p. 221-244 Eindhovens Dagblad (2008) ‘Regelzucht rond herdenken berm’, 10 maart Einwalter, D. (2007) ‘Reclaiming the therapeutic value of public space through roadside art and memorials in rural Nevada’, A. Williams (red.) Therapeutic landscapes, Ashgate, Aldershot Gemeente Nieuwegein (2005) ‘Regeling gedenktekens gemeente Nieuwegein’, Gemeenteblad, nr. 198 Klaassens, M., P. Groote & P.P.P. Huigen (2008) ‘Bermmonumenten: plekken om naar om te kijken’, E. Venbrux, M. Heesels & S. Bolt (red.) Rituele creativiteit, Meinema, Zoetermeer Provinciale Zeeuwse Courant (2005) Een grote emotionele waarde, 22 februari Ross, C. (1998) ‘Roadside memorials: public policy vs. private expression’, American City & County, jg. 113, nr. 5, p. 50-53 Trouw (2006) Een beetje klungelen met nieuwe rituelen, 4 oktober, p. 4-5 Wolthuis, P. (2007) Stille herinneringen langs de (digitale) weg, stichting Aandacht Doet Spreken, www.aandachtdoetspreken. nl, 15-07-2008
Page 1 and 2:
Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 P. 3
Page 3 and 4:
Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Reda
Page 5 and 6: Rooilijn Stelling Jg. 41 / Nr. 6 /
Page 7 and 8: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Kenn
Page 9 and 10: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 245
Page 15 and 16: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Star
Page 23 and 24: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Outs
Page 29 and 30: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Tunn
Page 35 and 36: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 InBe
Page 45 and 46: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Het
Page 53 and 54: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Is r
Page 55: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Is r
Page 59 and 60: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Besl
Page 67 and 68: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 “C
Page 69 and 70: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 je w
Page 71 and 72: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Rece
Page 73 and 74: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Sign
Page 75 and 76: Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Adve
show all

Kennisnetwerken en ruimtelijke clustering - Rooilijn

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?