Kennisnetwerken en ruimtelijke clustering - Rooilijn

Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Is rouw in de berm op zijn plek?
P. 434
ten zijn gebruikt om de opvattingen van
overige betrokkenen te achterhalen.
Beleid
In Nederland bestaat geen uniform beleid
voor bermmonumenten. Dit is grotendeels
te wijten aan de diverse eigenaren
van wegen: Rijkswaterstaat, provincies,
gemeenten en in enkele gevallen waterschappen
of particulieren. In 2004 heeft de
minister van Verkeer en Waterstaat richtlijnen
opgesteld omtrent het gedogen van
bermmonumenten voor rijkswegen. Het
is geen afdwingbaar recht maar is bedoeld
als advies voor de andere wegbeheerders.
De minister wilde een liberalere opstelling
van de wegbeheerders, waarbij bermmonumenten
worden toegestaan zolang ze de
verkeersveiligheid niet in gevaar brengen en
onderhoudswerkzaamheden niet belemmeren.
De periode dat het monument mag
blijven staan bedraagt drie of vijf jaar.
Veel overheden hebben geen beleid rond
het plaatsen van gedenktekens. De meeste
beslissen ad hoc. Dit heeft als nadeel dat
er willekeur bestaat en dat burgers niet
weten waar ze aan toe zijn (Gemeente
Nieuwegein, 2005). Sommige respondenten,
oprichters van het eerste bermmonument
in een gebied, ontvingen alle
medewerking van de wegbeheerder. Andere
‘pioniers’ ervoeren problemen omdat er
geen beleid voor was. Henk, een vader
die een monument voor zijn overleden
tienerzoon oprichtte, was erg blij met de
opgestelde richtlijnen. Hij had het idee dat
het makkelijker was om een gedenkteken
op te richten, omdat de gemeente nu sterke
argumenten nodig had gehad om zijn
aanvraag af te wijzen.
In veel gevallen wisten de respondenten
niet welke autoriteit te benaderen, of kozen
ze er voor om geen aanvraag in te dienen.
Een aantal geïnterviewden waren op de
hoogte van het strenge beleid van hun
gemeente. Dit is de reden waarom Marie
(moeder) geen toestemming vroeg, bang
voor een afwijzing: “Ja, dat is mij gewoon
verteld door andere mensen. Vraag het niet
aan, want er wordt nee gezegd. Doe het
gewoon, want dan laten ze het oogluikend
wel toe.” Ze heeft het idee dat de gemeente
het tolereert: “Want zelfs de gemeente die
het gras daar bijhoudt, die maaien dus echt
helemaal om de steen heen. Nou dan heb ik
het idee, ze verzorgen het zelfs een beetje.”
Willem, wiens beste vriend omkwam in
een verkeersongeval, heeft een verzoek
ingediend waarbij hij zich voordeed als
stiefbroer om zijn kansen te vergroten.
Er zijn enkele gemeenten en provincies die
wel beleidsregels hebben voor gedenktekens
voor verkeersslachtoffers. Inhoudelijk loopt
dit beleid flink uiteen: van nooit tot altijd
toestaan. Een ambtenaar van de gemeente
Zeewolde geeft aan: “Als die mensen baat
hebben bij een gedenkteken, wie zijn wij
dan om dat te verbieden?” In de gemeente
Deurne kan alleen een bloedverwant
aanvraag doen. Het gedenkteken mag in
de provincie Friesland geen lichtgevende
kleur hebben of uit glinsterende materialen
bestaan. In de gemeente Duiven
mag het juist niet het karakter van een
graf(monument) hebben. Monique, die
een monument voor haar overleden man
wilde oprichten in de provincie Groningen,
mocht alleen een kruis oprichten en niet
de door haar gewenste zwerfkei, terwijl
de gemeente Nieuwegein bij voorkeur wil
dat het weers- en vandalismebestendig
is en een ingetogen karakter heeft. Net
als Drenthe, waar alleen een gedenktegel
zonder verticale elementen mogelijk is,
biedt de provincie Noord-Brabant de
mogelijkheid om een klimop te planten.
De gemeente Spijkenisse laat op haar beurt
geen foto’s toe.
Van de 24 geïnterviewden hadden 14 een
legaal en 10 een illegaal bermmonument
opgericht. Ten tijde van de interviews
bestonden deze illegale monumenten
gemiddeld drie jaar. Dit lijkt erop te wijzen
dat de overheden tolerant zijn en dat deze