Kennisnetwerken en ruimtelijke clustering - Rooilijn

Rooilijn Jg. 41 / Nr. 6 / 2008 Tunnelvisie op kabels en leidingen
P. 409
De overheid wil het aantal schades aan ondergrondse infrastructuur beperken
door de uitwisseling van informatie over de ligging van deze infrastructuur te
verplichten. Daarom is in 2008 de Wet informatie-uitwisseling ondergrondse netten
van kracht geworden. Door zich alleen op de graafschade te richten laat de overheid
echter de kans liggen om het belangrijkste negatieve effect dat voortvloeit uit
graafwerkzaamheden, te weten omgevingshinder, te verminderen.
In februari 2008 is het wetsvoorstel Wet
informatie-uitwisseling ondergrondse
netten aangenomen in de Eerste Kamer.
Doel hiervan is het aantal graafschades te
beperken door de informatie-uitwisseling
tussen kabel- en leidingbeheerders enerzijds
en grondroerders (partijen die in de grond
willen graven) anderzijds te verplichten.
Voor de invoering van deze wet vond
informatie-uitwisseling alleen plaats op
basis van vrijwilligheid. Daarnaast verplicht
het voorstel de grondroerders en hun
opdrachtgevers om zorgvuldig te graven.
Momenteel bevindt zich in de Nederlandse
ondergrond ongeveer 1,75 miljoen kilometer
kabels en leidingen. Voor de aanleg, het
onderhoud en de vervanging hiervan wordt
steeds meer gegraven. In ongeveer twintig
procent van de gevallen ontstaan beschadigingen
aan (andere) kabels en leidingen.
De totale kosten hiervan bedragen zo’n 175
miljoen euro per jaar (Capgemini, 2004).
Naast graafschades brengen graafwerkzaamheden
nog meer ongewenste effecten
met zich mee, zoals omgevingshinder.
Dit artikel toont aan dat de kosten van
de omgevingshinder een veelvoud van de
kosten van graafschades bedragen.
Een manier om ook deze effecten te
verminderen is het bundelen van kabels en
leidingen in een ondergrondse Integrale
Leidingen Tunnel (ILT). Door deze bundeling
kunnen aanleg, onderhoud en vervanging
van kabels en leidingen ondergronds
plaatsvinden, waardoor straten niet meer
opengebroken hoeven te worden. Tevens
neemt hierdoor de omgevingshinder, in de
vorm van verkeersopstoppingen en omzetdalingen
voor winkeliers, af. In dit artikel
wordt eerst met een kosten-batenanalyse
van een tunnel aangetoond dat de nieuwe
wet de belangrijkste effecten van graafwerkzaamheden
niet vermindert. Vervolgens
wordt uiteengezet in welke situaties de baten
van een tunnel de kosten overstijgen.
Analysemethode
In een kosten-batenanalyse worden alle
effecten van een investering ingeschat in
termen van hoeveelheden en prijzen. Ook
de kosten van aanleg en onderhoud die met
de investering zijn gemoeid worden vastgesteld.
Het saldo van de in geld uitgedrukte
baten en de kosten geeft aan of de investering,
vanuit een breed welvaartsperspectief,
de moeite waard is. Gesproken wordt van
een breed welvaartsperspectief, omdat niet
alleen de effecten worden meegerekend
waarvoor een marktprijs bestaat, maar
ook waarvoor de prijs niet op een markt
tot stand komt. Hierbij kan bijvoorbeeld
gedacht worden aan reistijdwinst.
De kracht van de methode is tegelijkertijd
haar zwakte. Ingeschat moet worden hoe
effecten door mensen worden gewaardeerd,
terwijl dit op voorhand niet altijd duidelijk
is. Vaak worden uiteenlopende methoden
gebruikt om de omvang van effecten in te
schatten, zodat verschillende investeringen