everything maths and science - C2B2A

4. Doen navorsing oor klimaatsverandering en die debatte daaroor. Analiseer die
inligting krities en maak jou eie gevolgtrekkings. Bespreek hierdie idees en gevolgtrekkings
met jou klasmaats.
14.5 Opsomming ESE7S
Sien aanbieding: 27HF op www.everythingscience.co.za
• Die aarde se litosfeer is ’n ryk bron met baie minerale.
• Die litosfeer bestaan uit die aarde se boonste kors en mantel.
• Die minerale kan ontgin word deur middel van mynboutegnieke.
• Mense buit vir lank reeds die aarde se mineraalbronne uit.
• Mynbou en mineraalgebruik het ’n beduidende impak op die omgewing.
• Ander bronne in die litosfeer is brandstowwe.
Oefening 14 – 2:
1. Gee een woord/term vir elkeen van die volgende beskrywings:
a) Die deel van die aarde wat die kors insluit en waarin alle minerale gevind
word.
b) Die proses waartydens minerale uit die ertse ontgin word.
c) Die tydperk waartydens mense die gebruik van vuur ontdek het om die
eienskappe van steen te verbeter.
2. Lees die volgende uittreksel en antwoord die vrae wat volg:
Meer winste, meer giwwe
In die afgelope drie dekades het goudmyners gebruik gemaak van die sianiedproses
om goud van die erts te ontgin. Meer as 99% van goud kan op hierdie
wyse van die erts ontgin word. Dit stel myners in staat om goudvlokkies te
herwin wat te klein is vir die oog om te sien. Goud kan ook ontgin word uit ou
myne waar soms tot ’n derde van die goud onontgin gelaat is.
Die ongebruikte sianied kan hergebruik word, maar word gewoonlik in ’n poel
of ’n dam gestoor, of direk in ’n plaaslike rivier gestort. ’n Teelepel met tweepersent
sianied oplossing kan ’n volwasse mens se dood veroorsaak.
Mynmaatskappye dring daarop aan dat sianied opbreek wanneer dit aan sonlig
en suurstof blootgestel word, wat dit dan skadeloos laat. Hulle verwys ook na
wetenskaplike studies wat toon dat sianied wat deur visse ingesluk is nie ’bioakkumuleer’
nie, wat beteken dit is geen bedreiging vir enigiemand wat die
vis eet nie. In die praktyk sal ’n sianiedoplossing wat in die grond insypel nie
opbreek nie weens die afwesigheid van sonlig. Indien die sianiedoplossing baie
Hoofstuk 14. Die litosfeer
491