everything maths and science - C2B2A
everything maths and science - C2B2A everything maths and science - C2B2A
• Was die projek suksesvol? • Wat was ’n paar van die uitdagings? Groepsbespreking: Mynbou en Mapungubwe Lees die volgende inligting oor Mapungubwe: Weens die geskiedenis verbonde aan die terrein is Mapungubwe in die 1980’s tot Nasionale Erfenisterrein verklaar en in 2003 tot Wêreld Erfenisterrein. In 1995 is die omliggende area tot Nasionale Park verklaar. Tans word die terrein bedreig deur ’n Australiese mynmaatskappy wat die regte bekom het om ’n oop- en ’n ondergrondse myn minder as 6km van die grens van die Nasionale Park te bou. Daar heers groot kommer dat mynbedrywighede ’n negatiewe impak op die ekosisteme en fauna en flora rondom Mapungubwe kan hê, en dat dit die bewaring van die terrein kan belemmer. Verskeie omgewingsagentskappe het ’n saak by die hof aanhangig gemaak in ’n poging om die beplande myn te verbied en die omgewing rondom Mapungubwe te beskerm. Bespreek as ’n klas of die voorgestelde mynbedrywighede moet voortgaan of nie. Deel die klas in twee spanne in. Wys een span as vír die mynaktiwiteite, en die ander daartéén. Elke span moet feite relevant tot hulle argument vind en dan die argument aan die ander span bied. Aan die einde van die bespreking moet gevolgtrekkings gemaak word of die mynbedrywighede moet voortgaan of nie. Ander minerale ESE7Q Ons het hoofsaaklik gefokus op die proses betrokke by die ontginning van goud. Maar goud is nie die enigste mineraal van belang vir die mens nie. Baie ander minerale is nuttig, bv. koper, yster en platinum. Aktiwiteit: Ander mynbouaktiwiteite Kies een van die minerale vanuit die lys hieronder en vind inligting oor hoe die mineraal gebruik word. Gebruik die inligting in hierdie hoofstuk oor goudontginning en probeer soortgelyke inligting opspoor oor die mineraal wat jy gekies het. Beskryf jou bevindinge in ’n verslag. Indien moontlik moet die klas in groepe ingedeel word en aan elke groep moet ’n verskillende mineraal toegeken word. • Yster • Fosfaat • Steenkool • Diamant • Koper • Platinum • Sink • Chroom • Asbes Hoofstuk 14. Die litosfeer • Mangaan 489
14.4 Energiebronne ESE7R Tans maak ons hoofsaaklik staat op olie- en steenkoolbronne om in ons energiebehoeftes te voorsien. Maar hierdie bronne is nie-hernubare energiebronne en het baie nadelige uitwerkings op die omgewing. Alternatiewe energiebronne word voortdurend ondersoek om te bepaal of hulle in ons groeiende energiebehoeftes kan voorsien. Indien ons hierdie alternatiewe ignoreer gaan ons eendag nie meer olie- en steenkoolreserwes oor hê nie. Een van die mees gedebatteerde onderwerpe rakende energiebronne is klimaatsverandering. Wetenskaplikes en omgewingsbewustes verskil oor die oorsake en effekte daarvan en of dit werklik bestaan of nie. Aktiwiteit: Klimaatsverandering Klimaatsverandering is ’n beduidende en voortdurende verandering in die verspreiding van weerpatrone oor tydperiodes wat kan wissel van dekades tot millenia. Dit word beskou as veranderings in weergebeurtenisse van uiterstes (fratsstorms, tornado’s, tsunami’s, ens.) en veranderings in die gemiddelde weersomstandighede by stede en streke. Wetenskaplikes versamel data oor klimaatsverandering deur middel van yskernboring, fauna en flora-rekords, glasiale en periglasiale prosesse, isotopiese analises en baie ander metodes. Elkeen van hierdie metodes verskaf unieke inligting oor hoe die aarde se klimaat met die verloop van tyd verander het. Baie faktore beïnvloed die aarde se klimaat, bv. die hoeveelheid sonbestraling wat ontvang word, veranderings in die aarde se wentelbaan, veranderings op die aarde se oppervlakte, soos kontinentverskuiwing en die grootte van die pool-yskappe, ens. Al hierdie faktore tesame maak dit moeilik om presies te bepaal wat veroorsaak ’n besondere klimaatsverandering. Boonop kan hierdie effekte eeue neem om te ontwikkel. Menslike bedrywighede soos mynbou, verbranding van fossielbrandstowwe en landbou het ook ’n effek op die klimaat. Wetenskaplikes stem oor die algemeen saam dat die klimaat besig is om onherroeplik te verander en dat mense ’n groot oorsaak van die verandering is. Waaroor daar nie eenstemmigheid is nie, is hoe groot die effek van mense is en hoeveel van ’n probleem dit is. Tans is globale temperature aan die styg en die ys neerslae by die pole is besig om kleiner te word. Daar is nog geen sekerheid of mense dit bloot vererger en of hulle die oorsaak van die verandering is. Ten spyte van die debat moet mense bewus wees van hulle impak op die omgewing en met maniere vorendag kom om hierdie impak te verminder. 1. Bespreek bogenoemde informasie. 2. Bespreek maniere waarop menslike aktiwiteite ’n impak het op die omgewing. 3. Bespreek maniere waarop hierdie impak verminder kan word. 490 14.4. Energiebronne
- Page 451 and 452: ) Energie word vrygestel as die bin
- Page 454 and 455: Reaksietipes HOOFSTUK 13 13.1 Sure
- Page 456 and 457: Met verloop van tyd is ’n hele aa
- Page 458 and 459: Wanneer ons net na Brønsted-Lowry
- Page 460 and 461: Aktiwiteit: Gekonjugeerde suur-basi
- Page 462 and 463: • natriumhidroksiedoplossing •
- Page 464 and 465: Ons gaan ou na drie spesifieke suur
- Page 466 and 467: Metode: rubber prop koeksoda en sou
- Page 468 and 469: Doel 2 1. Voeg versigtig 25 ml swae
- Page 470 and 471: Oksidasiegetalle ESE75 Deur element
- Page 472 and 473: In die verbinding NH3, moet die som
- Page 474 and 475: As ’n reagens, het chloor ’n ok
- Page 476 and 477: Metode: WAARSKUWING! Moenie direk n
- Page 478 and 479: Uitgewerkte voorbeeld 4: Die balans
- Page 480 and 481: Uitgewerkte voorbeeld 5: Die balans
- Page 482 and 483: Watter een van die volgende stellin
- Page 484 and 485: Oefening 13 - 9: 1. Gee een woord o
- Page 486 and 487: Die litosfeer HOOFSTUK 14 14.1 Inle
- Page 488 and 489: DEFINISIE: Litosfeer Figuur 14.1:
- Page 490 and 491: Toe die koloniste en ontdekkingsrei
- Page 492 and 493: DEFINISIE: Mineraal Minerale is nat
- Page 494 and 495: Beskou die diagram en beantwoord di
- Page 496 and 497: Smeltwerk omvat die verhitting van
- Page 498 and 499: en word tonnels word vanuit die hoo
- Page 500 and 501: Oefening 14 - 1: Goudontginning 1.
- Page 504 and 505: 4. Doen navorsing oor klimaatsveran
- Page 506: Units used in the book Fisiese hoev
- Page 509 and 510: 14. het gelyke groottes maar teenoo
- Page 511 and 512: Oefening 2 - 9: 1. 5 F 2. afneem 3.
- Page 513 and 514: Oefening 3 - 6: Molekulêre vorm 1.
- Page 515 and 516: Oefening 5 - 4: Snell se Wet 2. b)
- Page 517 and 518: Oefening 7 - 7: 1. a) Ideale gas b)
- Page 519 and 520: 9 Elektrostatika Oefening 9 - 1: El
- Page 521 and 522: Oefening 11 - 4: Ohm se wet in seri
- Page 523 and 524: 13 Reaksietipes Oefening 13 - 1: Su
- Page 525 and 526: Lys van definisies 2.1 Normaalkrag
- Page 527 and 528: Erkennings vir beelde 1 Foto deur U
• Was die projek suksesvol?<br />
• Wat was ’n paar van die uitdagings?<br />
Groepsbespreking: Mynbou en Mapungubwe<br />
Lees die volgende inligting oor Mapungubwe:<br />
Weens die geskiedenis verbonde aan die terrein is Mapungubwe in die 1980’s tot<br />
Nasionale Erfenisterrein verklaar en in 2003 tot Wêreld Erfenisterrein. In 1995 is die<br />
omliggende area tot Nasionale Park verklaar. Tans word die terrein bedreig deur ’n<br />
Australiese mynmaatskappy wat die regte bekom het om ’n oop- en ’n ondergrondse<br />
myn minder as 6km van die grens van die Nasionale Park te bou. Daar heers groot<br />
kommer dat mynbedrywighede ’n negatiewe impak op die ekosisteme en fauna en<br />
flora rondom Mapungubwe kan hê, en dat dit die bewaring van die terrein kan belemmer.<br />
Verskeie omgewingsagentskappe het ’n saak by die hof aanhangig gemaak in ’n<br />
poging om die bepl<strong>and</strong>e myn te verbied en die omgewing rondom Mapungubwe te<br />
beskerm.<br />
Bespreek as ’n klas of die voorgestelde mynbedrywighede moet voortgaan of nie. Deel<br />
die klas in twee spanne in. Wys een span as vír die mynaktiwiteite, en die <strong>and</strong>er<br />
daartéén. Elke span moet feite relevant tot hulle argument vind en dan die argument<br />
aan die <strong>and</strong>er span bied. Aan die einde van die bespreking moet gevolgtrekkings<br />
gemaak word of die mynbedrywighede moet voortgaan of nie.<br />
Ander minerale ESE7Q<br />
Ons het hoofsaaklik gefokus op die proses betrokke by die ontginning van goud. Maar<br />
goud is nie die enigste mineraal van belang vir die mens nie. Baie <strong>and</strong>er minerale is<br />
nuttig, bv. koper, yster en platinum.<br />
Aktiwiteit: Ander mynbouaktiwiteite<br />
Kies een van die minerale vanuit die lys hieronder en vind inligting oor hoe die mineraal<br />
gebruik word. Gebruik die inligting in hierdie hoofstuk oor goudontginning en<br />
probeer soortgelyke inligting opspoor oor die mineraal wat jy gekies het. Beskryf jou<br />
bevindinge in ’n verslag. Indien moontlik moet die klas in groepe ingedeel word en<br />
aan elke groep moet ’n verskillende mineraal toegeken word.<br />
• Yster<br />
• Fosfaat<br />
• Steenkool<br />
• Diamant<br />
• Koper<br />
• Platinum<br />
• Sink<br />
• Chroom<br />
• Asbes<br />
Hoofstuk 14. Die litosfeer<br />
• Mangaan<br />
489
Change language