everything maths and science - C2B2A

everything maths and science - C2B2A everything maths and science - C2B2A

03.05.2013 Views

Beskou die diagram en beantwoord die volgende vrae: 1. Noem drie van die raarste metale. 2. Noem vier elemente wat gesteentes vorm. 3. Watter element is die raarste? 4. Watter element is die mees algemeenste? 5. Vind die volgende elemente in die prentjie: goud, koper, yster, mangaan, platinum, sink, chroom, fosfor, suurstof en koolstof. Watter van hierdie is die mees volop? Watter van hierdie elemente is die raarste? 6. Klassifiseer die volgende elemente as gesteentevormend, raarste metale en ander: goud, koper,yster, mangaan, platinum, sink, chroom, suurstof en koolstof. 14.3 Die mynbedryf en mineraal verwerking ESE7D Noudat jy weet waar die mensdom die minerale wat gebruik word vandaan kry, kan ons kyk hoe hierdie minerale bekom word. Ons het gesien dat minerale nie sommer net rondlê en wag om opgetel te word nie, maar eerder dat hulle in die aardkors in rotse ingebed is in verbinding met ander elemente. Soos die mens meer kennis bekom het en nuwe ondekkings gemaak het, het tegnieke om erts te ontgin verbeter. Dit het grootliks daartoe bygedra dat die hoeveelheid Hoofstuk 14. Die litosfeer 481

FEIT Inheemse mense het baie keer unieke maniere om mineraalafsettings te vind, soos om dieregedrag dop te hou, of te let op die weligheid van sekere plantsoorte. FEIT Steenkoolmyners het gebruiklik ‘n kanarie saam met hulle in die myn afgeneem. As die kanarie doodgaan het hulle geweet dat daar ‘n hoë vlak van gas aan die opbou was en dat dit nie veilig was om onder in die myn aan te bly nie. minerale wat ontgin kan word dramaties vermeerder het. Groot tonnels begin deur die Aarde sny waarmee minerale diep ondergrond ontgin word. Nuwe prosesvaardighede beteken dat dat nuwe soorte metale gemyn kan word. Die belangrikste stadiums in die mynbedryf is verkenning, ontginning, verwerking, vervaardiging en bemarking. Ons sal vlugtig aandag skenk aan verkenning, ontginning en verfyning. Verkenning ESE7F Outydse mense was nie besorg oor of die erts wat hulle ontgin het vir hulle geld sou inbring nie. Al waaroor hulle omgegee het, was om toegang tot die metale en minerale wat hulle sou help om te eet, warm te bly en die naburige stamme te oorwin, te verkry. In modern tye maak geld saak en die eerste stap in mynbou is om ‘n mineraalerts neerslag van geskikte grootte te vind. Diamande word byvoorbeeld in Kimberley aangetref en gouderts in Johannesburg. Hierdie neerslae was groot genoeg vir die ekonomiese ontginning van goud en diamant. Die verkryging van erts ESE7G Sodra ‘n geskikte hoeveelheid erts gevind is, kan die ontginning begin. In die ou tyd was mynwerk en mineraalprossessering baie primitief en die metode wat hoofsaaklik gebruik is was om met die hand te grawe. Mynbou word hoofsaaklik in oppervlak- en ondergrondse mynbou verdeel. Minerale word dikwels in rivierbeddings, strandsand en ander sanderige gebiede gevind. Hulle staan as spoelafsettings bekend. Hierdie minerale kan redelik eenvoudig deur oppervlak mynboutegnieke verwyder word. Ander minerale kom in lang stroke wat as are bekend staan, of in pype voor. Ondergrondse mynboutegnieke word gebruik om toegang tot hierdie minerale te verkry. Oppervlakmynbou sluit dagboumyne, groefmynbou, stroopmynbou en ”landfill miningïn. Steenkool en koper word dikwels so ontgin. Ondergrondse mynbou bestaan hoofsaaklik uit die grawe van tonnels en skagte in die aardkors. Goud word dikwels op hierdie manier gemyn. Ondergrondmyn is gevaarliker as oppervlakmynbou, omdat tonnels ineen kan tuimel en gevaarlike gasse ondergronds kan opbou. Ons sal binnekort verder na oppervlak- en ondergrondse mynbou kyk. Mineraalwinning ESE7H Sodra die erts ontgin is, word dit gewoonlik fyner gemaak sodat dit makliker verwerk kan word. Die mineraal moet dan uit die erts gehaal word. Outydse mense het vinnig geleer dat vuur gebruik kon word om die metale te louter. Hierdie tegniek staan as smeltwerk bekend. Dit was die vroegste metode wat gebruik is om die mineraal uit die erts te win. 482 14.3. Die mynbedryf en mineraal verwerking

FEIT<br />

Inheemse mense het baie<br />

keer unieke maniere om<br />

mineraalafsettings te vind,<br />

soos om dieregedrag dop<br />

te hou, of te let op die<br />

weligheid van sekere<br />

plantsoorte.<br />

FEIT<br />

Steenkoolmyners het<br />

gebruiklik ‘n kanarie<br />

saam met hulle in die<br />

myn afgeneem. As die<br />

kanarie doodgaan het<br />

hulle geweet dat daar ‘n<br />

hoë vlak van gas aan die<br />

opbou was en dat dit nie<br />

veilig was om onder in<br />

die myn aan te bly nie.<br />

minerale wat ontgin kan word dramaties vermeerder het. Groot tonnels begin deur die<br />

Aarde sny waarmee minerale diep ondergrond ontgin word. Nuwe prosesvaardighede<br />

beteken dat dat nuwe soorte metale gemyn kan word.<br />

Die belangrikste stadiums in die mynbedryf is verkenning, ontginning, verwerking,<br />

vervaardiging en bemarking. Ons sal vlugtig a<strong>and</strong>ag skenk aan verkenning, ontginning<br />

en verfyning.<br />

Verkenning ESE7F<br />

Outydse mense was nie besorg oor of die erts wat hulle ontgin het vir hulle geld sou<br />

inbring nie. Al waaroor hulle omgegee het, was om toegang tot die metale en minerale<br />

wat hulle sou help om te eet, warm te bly en die naburige stamme te oorwin, te verkry.<br />

In modern tye maak geld saak en die eerste stap in mynbou is om ‘n mineraalerts neerslag<br />

van geskikte grootte te vind. Diam<strong>and</strong>e word byvoorbeeld in Kimberley aangetref<br />

en gouderts in Johannesburg. Hierdie neerslae was groot genoeg vir die ekonomiese<br />

ontginning van goud en diamant.<br />

Die verkryging van erts ESE7G<br />

Sodra ‘n geskikte hoeveelheid erts gevind is, kan die ontginning begin. In die ou tyd<br />

was mynwerk en mineraalprossessering baie primitief en die metode wat hoofsaaklik<br />

gebruik is was om met die h<strong>and</strong> te grawe.<br />

Mynbou word hoofsaaklik in oppervlak- en ondergrondse mynbou verdeel. Minerale<br />

word dikwels in rivierbeddings, str<strong>and</strong>s<strong>and</strong> en <strong>and</strong>er s<strong>and</strong>erige gebiede gevind.<br />

Hulle staan as spoelafsettings bekend. Hierdie minerale kan redelik eenvoudig deur<br />

oppervlak mynboutegnieke verwyder word. Ander minerale kom in lang stroke wat as<br />

are bekend staan, of in pype voor. Ondergrondse mynboutegnieke word gebruik om<br />

toegang tot hierdie minerale te verkry.<br />

Oppervlakmynbou sluit dagboumyne, groefmynbou, stroopmynbou en ”l<strong>and</strong>fill miningïn.<br />

Steenkool en koper word dikwels so ontgin.<br />

Ondergrondse mynbou bestaan hoofsaaklik uit die grawe van tonnels en skagte in<br />

die aardkors. Goud word dikwels op hierdie manier gemyn. Ondergrondmyn is gevaarliker<br />

as oppervlakmynbou, omdat tonnels ineen kan tuimel en gevaarlike gasse<br />

ondergronds kan opbou.<br />

Ons sal binnekort verder na oppervlak- en ondergrondse mynbou kyk.<br />

Mineraalwinning ESE7H<br />

Sodra die erts ontgin is, word dit gewoonlik fyner gemaak sodat dit makliker verwerk<br />

kan word. Die mineraal moet dan uit die erts gehaal word.<br />

Outydse mense het vinnig geleer dat vuur gebruik kon word om die metale te louter.<br />

Hierdie tegniek staan as smeltwerk bekend. Dit was die vroegste metode wat gebruik<br />

is om die mineraal uit die erts te win.<br />

482 14.3. Die mynbedryf en mineraal verwerking

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!