everything maths and science - C2B2A

Met verloop van tyd is ’n hele aantal definisies vir sure en basisse ontwikkel. Een
van die eerste was die Arrhenius definisie. Arrhenius (1887) het agtergekom dat water,
volgens die volgende vergelyking, in hidronium-(H3O + ) en hidroksied(OH − )ione
ioniseer (opbreek):
2H2O (l) → H3O + (aq) + OH − (aq)
Arrhenius beskryf ’n suur as ’n verbinding wat die konsentrasie van die H3O + ione in
water verhoog en ’n basis as ’n verbinding wat die konsentrasie van die OH − ione in
water verhoog.
Kyk na die volgende voorbeelde wat die ionisasie van soutsuur en die dissosiasie van
natriumhidroksied (basis) onderskeidelik aandui:
1. HCl (aq) + H2O(l) → H3O + (aq) + Cl − (aq)
Wanneer soutsuur in water oplos verhoog die konsentrasie van die H3O + ione
en is daarom ’n suur.
2. NaOH (s) H2O
−→ Na + (aq) + OH− (aq)
Wanneer natriumhidroksied in water oplos verhoog die konsentrasie van die
OH − ione en natriumhidroksied is daarom ’n basis.
Let op dat ons H2O
−→ skryf om aan te dui dat water vir dissosiasie benodig word.
Maar, hierdie definisie kan slegs vir sure en basisse in waterige reaksies gebruik word.
Aangesien daar baie reaksies is wat nie in water plaasvind nie was dit belangrik om
met ’n breër definisie vir sure en basisse vorendag te kom.
In 1923 bou Lowry en Brønsted voort op die werk van Arrhenius en ontwikkel ’n breer
definisie vir sure en basisse. Die Brønsted-Lowry model definieer sure en basisse op
grond van hulle vermoë om protone te doneer of te aksepteer
DEFINISIE: Sure
’n Brønsted-Lowry suur is ’n stof wat protone afstaan (waterstofkatione H + ), en word
daarom ’n proton donor genoem.
DEFINISIE: Basisse
’n Brønsted-Lowry basis is ’n stof wat protone opneem (waterstofkatioon H + ), en word
daarom ’n proton akseptor genoem.
Hieronder ’n aantal voorbeelde:
1. HCl (aq) + NH3(aq) → NH + 4 (aq) + Cl− (aq)
Ons beklemtoon chloor en stikstof sodat ons kan volg wat met die elemente gebeur
wanneer hulle reageer. Ons beklemtoon nie die waterstofatome nie omdat
ons belangstel hoe hulle verander. Die kleurkodering is alleenlik om jou behulpsaam
te wees om aspekte van die reaksie te identifiseer en verteenwoordig
geensins enige eienskap van hierdie elemente nie.
HCl (aq) + NH3(aq) → NH + 4 (aq) + Cl− (aq)
Hoofstuk 13. Reaksietipes
WENK
Vir verdere inligting
omtrent dissosiasie,
verwys na Graad
10(Hoofstuk 18: reaksies
in waterige medium).
443