everything maths and science - C2B2A

Dink jy jy het dit? Kry oplossings en meer oefening op ons Intelligent Practice Service
1. 27BG
www.everythingscience.co.za m.everythingscience.co.za
Ohmiese en nie-ohmiese geleiers ESE67
Geleiers wat Ohm se wet gehoorsaam het ’n konstante weerstand wanneer die spanning
oor hulle of die stroom deur hulle verhoog word. Hierdie geleiers word ohmiese
geleiers genoem. ’n Grafiek van stroom teenoor potensiaalverskil oor hierdie geleiers
sal ’n reguitlyn wees. Voorbeelde van ohmiese geleiers sluit in stroombaan resistors
en nichroomdraad.
Soos jy gesien het word konstante temperatuur vermeld wanneer ons van Ohm se
wet praat. Dit is omdat die weerstand van sekere geleiers verander wanneer hulle
temperatuur verander. Hierdie tipe geleiers word nie-ohmiese geleiers genoem, omdat
hulle nie Ohm se wet gehoorsaam nie. ’n Gloeilamp is ’n algemene voorbeeld
van ’n nie-ohmiese geleier. Ander voorbeelde van nie-ohmiese geleiers is diodes en
transistors.
Die weerstand van ’n gloeilamp se filament (gloeidraad) neem dramaties toe soos dit
van kamertemperatuur tot gebruikstemperatuur verwarm. As ons die leweringspanning
in ’n stroombaan wat ’n gloeilamp in het verhoog, sal die gevolglike verhoogde stroom
veroorsaak dat die filament warm word. Hierdie verhoging in temperatuur verhoog die
filament se weerstand. Dit lei tot ’n effektiewe beperking op die verhoging in stroom.
In hierdie geval volg potensiaalverskil en stroom nie Ohm se wet nie.
Die verskynsel dat weerstand verander met verandering in temperatuur is waar vir
amper alle metale, waarvan die meeste drade gemaak word. Vir die meeste van die
gebruike is die verandering in weerstand klein genoeg om geïgnoreer te word. In die
geval van metaal gloeidrade waar die temperatuur baie toeneem (tot omtrent 1000 ◦ C
beginnende by kamertemperatuur) is die verandering redelik groot.
Oor die algemeen sal die grafiek van spanning teenoor stroom vir nie-ohmiese geleiers
nie ’n reguitlyn wees nie. Dit dui aan dat die weerstand nie vir al die waardes van
spanning en stroom konstant bly nie.
Stroom, I (A)
4
3
2
1
0
I vs. V for a
nie-ohmiese geleier
0 1 2 3 4
Potensiaal, V (V)
380 11.2. Ohm se wet