everything maths and science - C2B2A

11 Elektriese stroombane
11.1 Inleiding ESE65
Die studie van elektriese stroombane is noodsaaklik om tegnologie wat elektrisiteit in
die werklike lewe gebruik, te verstaan. Ons is afhanklik van elektrisiteit en elektriese
toestelle om baie dinge in ons daaglikse lewens moontlik te maak. Wanneer daar ’n
kragonderbreking is kom ons duidelik agter dat ons nie die ketel kan gebruik om tee
of koffie te maak nie, ons kan nie die stoof of oond gebruik om aandete voor te berei
nie, ons kan ook nie die selfoon se battery herlaai, TV kyk of elektriese ligte gebruik
nie.
Sleutel Wiskunde Konsepte
• Eenhede en eenheidsomskakeling — Fisiese Wetenskappe, Graad 10, Wetenskaplike
vaardighede
• Vergelykings — Wiskunde, Graad 10, Vergelykings en ongelykhede
• Grafieke — Wiskunde, Graad 10, Funksies en grafieke
11.2 Ohm se wet ESE66
Drie fundamentele eenhede in elektriese stroombane is: stroom, spanning (potensiaalverskil)
en weerstand. Om saam te vat:
1. Elektriese stroom, I, word gedefinieer as die tempo waarteen lading deur die
stroombaan vloei.
2. Potensiaalverskil of spanning, V , is die hoeveelheid energie per eenheidslading
wat benodig word om daardie lading tussen twee punte in die stroombaan te
beweeg.
3. Weerstand, R, is ’n aanduiding van hoe ’moeilik’ dit is om stroom deur ’n
stroombaanelement te stoot.
Ons gaan nou kyk hoe hierdie drie eenhede verwant aan mekaar is in elektriese
stroombane.
’n Belangrike verwantskap tussen stroom, spanning (potensiaalverskil) en weerstand in
’n stroombaan is deur Georg Simon Ohm ontdek. Dit word Ohm se wet genoem.
DEFINISIE: Ohm se wet
Die hoeveelheid elektriese stroom wat deur ’n metaalgeleier, by ’n konstante temperatuur,
in ’n stroombaan vloei is direk eweredig aan die potensiaalverskil oor die geleier
en word beskryf as
I = V
R
waar I die stroom is deur die geleier, V die potensiaalverskil oor die ente van die
geleier en R die weerstand van die geleier. Met ander woorde, by ’n konstante temperatuur
is die weerstand van ’n geleier konstant, ongeag die spanning (potensiaalverskil)
aangewend oor die geleier of die stroom wat daardeur vloei.
376 11.1. Inleiding