03.05.2013 Views

everything maths and science - C2B2A

everything maths and science - C2B2A

everything maths and science - C2B2A

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

sou jy waargeneem het dat die molekule met swakker intermolekulêre kragte ‘n laer<br />

kookpunt as die molekule met sterker intermolekulêre kragte tussen die deeltjies gehad<br />

het.<br />

Nog ‘n punt om op te let is dat kovalente netwerkstrukture (hersien Graad 10 werk<br />

waar kovalente verbindings groot netwerk of kristalstrukture vorm soos in diamant)<br />

‘n hoë smelt- en kookpunt sal hê as gevolg van die feit dat sommige bindings (bv.<br />

sterk kragte tussen atome) moet breek voor die stof kan smelt. Kovalente molekulêre<br />

verbindings (bv water, suiker) het dikwels laer smelt- en kookpunte as gevolg van die<br />

teenwoordigheid van swakker intermolekulêre kragte wat die molekule bymekaar hou.<br />

Termiese uitsetting<br />

Soos ‘n stof verhit word begin die molekule meer heftig beweeg (die kinetiese energie<br />

van die deeltjies verhoog). Dit veroorsaak dat die vloeistof uitsit tydens verhitting. Jy<br />

kan dit waarneem in ‘n termometer. Soos die alkohol (of kwik) verhit word, sit dit uit<br />

en styg dit in die buis.<br />

Om voorsiening vir uitsetting te maak moet jy openinge tussen die teëls in ‘n teëlvloer<br />

laat. Dit is ook die rede waarom hoogspanningslyne uitsit en bruê gapings het vir<br />

uitsetting.<br />

Termiese geleidingsvermoë<br />

Verskillende materiale gelei warmte verskillend. Die volgende aktiwiteit sal dit uitlig.<br />

Ondersoek: Termiese geleidingsvermoë<br />

Neem ‘n lang dun grafietstafie en ‘n lang dun koperstafie (of <strong>and</strong>er metaal). Smelt ‘n<br />

stukkie was op die een punt van elkeen van die stafies vas. Druk ‘n t<strong>and</strong>estokkie in<br />

die wasbolletjie terwyl dit nog sag is.<br />

Hang nou die grafiet- en koperstafies aan ‘n tafel of stoel met behulp van ‘n stukkie tou<br />

en verhit die grafiet en koperstafies aan die punt waar die was nie vasgesmelt is nie.<br />

Neem waar watter t<strong>and</strong>estokkie eerste afval. Probeer verklaar waarom dit gebeur.<br />

Warmte word deur die stof gelei vanaf die punt wat verhit word na die <strong>and</strong>er punt.<br />

Dit is die rede waarom die bodem van ‘n pot eerste warm word op ‘n stoofplaat. In<br />

metale is daar vry, gedelokaliseerde elektrone wat kan help om die warmte-energie<br />

deur die metaal te versprei. In kovalente molekulêre verbindings is daar geen vry<br />

gedelokaliseerde elektrone nie en warmte beweeg nie so maklik deur die materiaal<br />

nie.<br />

Uitgewerkte voorbeeld 3: Om intermolekulêre kragte te kan verstaan<br />

VRAAG<br />

Verduidelik waarom die smeltpunt van suurstof (O2) baie laer is as die smeltpunt van<br />

waterstofchloried (HCl).<br />

186 4.1. Intermolekulêre en interatomiese kragte

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!