everything maths and science - C2B2A
everything maths and science - C2B2A everything maths and science - C2B2A
3. Neem waar hoe hoog die water in die buis op beweeg. 4. Herhaal vir die ander drie stowwe. Onthou om die bak en die buis na elke proefneming te was. Resultate: nou buis Teken jou resultate aan in die onderstaande tabel. Jy hoef nie die spesifieke afstand te meet wat die water in die buis opstoot nie, maar jy kan slegs aandui of die water ‘n groot of klein afstand opgestoot het. bak Stof Hoogte wat die water in die buis beweeg Water Olie Naellakverwyderaar Brandspiritus Bespreking en gevolgtrekking: Water beweeg die grootste afstand in die buis op. Naellakverwyderraar beweeg die kleinste afstand in die buis. Kapillêre krag hou verband met die oppervlakspanning. Indien die aantrekkende kragte tussen die glaswande van die buis en die stof baie sterker is as die intermolekulêre kragte in die stof, word die kante van die vloeistof bokant die oppervlak van die vloeistof opgetrek. Dit help dan ook om die vloeistof in die buis op te trek. Stowwe met sterk intermolekulêre kragte sal hoër op in die nou buis beweeg (groter kapillêre kragte) as stowwe met kleiner intermolekulêre kragte. Uit hierdie eksperimente kan ons sien hoe die intermolekulêre kragte (mikroskopiese eienskap) die gedrag van die stof op die makroskopiese vlak beïnvloed. Indien ‘n stof ‘n klein intermolekulêre krag besit sal dit maklik verdamp. Stowwe met klein intermolekulêre kragte sal ook ‘n lae oppervlakspanning hê en nie so hoog in die buis opstoot soos stowwe met groot intermolekulêre kragte nie. Die kookpunte van stowwe met kleiner intermolekulêre kragte is ook laer. Stowwe is meer geneig om oplosbaar te wees in ander vloeistowwe met soortgelyke intermolekulêre kragte. Ons gaan nou ook in meer besonderhede na ander eienskappe (molekulêre grootte, viskositeit, digtheid, smelt- en kookpunt, termiese uitsetting en termiese geleidingsvermoë) kyk. Hoofstuk 4. Intermolekulêre kragte 183
FEIT Dit is gedeeltelik die sterker intermolekulêre kragte wat kan verklaar waarom petrol (hoofsaaklik oktaan (C8H18))‘n vloeistof is terwyl kerswas (C23H48) ‘n vaste stof is. Indien hierdie intermolekulêre kragte nie sou toeneem met ‘n toenemende molekulêre grootte nie sou ons nie vloeibare brandstof in ons motors kon gooi of vaste stof kerse kon gebruik nie. Molekulêre grootte Die alkane is ‘n groep organiese verbindings wat koolstof en waterstof in die verbinding bevat. Die koolstofatome koppel aan mekaar om kettings met verskillende lengtes te vorm. Die kook- en smeltpunt van hierdie molekule word bepaal deur die molekulêre struktuur en die oppervlakarea. Hoe meer koolstofatome in die verbinding voorkom hoe langer is die ketting en hoe groter is die oppervlakarea en gevolglik die intermolekulêre kragte, wat lei tot ‘n verhoging in die kookpunt. Dit kan gesien word in die onderstaande tabel. Formule CH4 C2H6 C5H12 C6H14 C20H42 Naam metaan etaan pentaan heksaan ikosaan Molekulêre massa (g·mol −1 ) 16 30 72 86 282 Smeltpunt ( ◦ C) −183 −183 −130 −95 37 Kookpunt ( ◦ c) −164 −89 36 69 343 Fase by kamertemperatuur gas gas vloeistof vloeistof vaste stof Jy sal ook waarneem dat, wanneer die molekulêre massa van die alkane min is (bv. min koolstofatome in die ketting), is die organiese verbinding gasse - die intermolekulêre kragte is klein. Soos die hoeveelheid koolstofatome en dus ook die molekulêre massa toeneem, sal die verbinding meer geneig wees om as ‘n vloeistof of ‘n vaste stof voor te kom as gevolg van sterker intermolekulêre kragte. Jy behoort te sien dat hoe groter die molekule is, hoe sterker die intermolekulêre kragte tussen die molekule is. Dit is een van die redes waarom metaan (CH4) ‘ngasby kamertemperatuur is terwyl pentaan (C5H12) ‘n vloeistof en ikosaan (C20H42) ’n vaste stof is. Viskositeit Viskositeit is die weerstand teen vloei deur ‘n vloeistof. Vergelyk hoe maklik dit is om water en stroop of heuning te skink. Die water vloei baie vinniger as die stroop of die heuning. Jy kan dit sien wanneer jy ‘n silinder gevul met water en ‘n silinder gevul met gliserien neem. Laat val ‘n klein metaalballetjie in elke silinder en hou dop hoe maklik dit vir die balletjie is om na die bodem te val. In die gliserien val die balletjie stadig terwyl dit vinnig val in die water. Stowwe met sterker intermolekulêre bindingskragte is taaier as stowwe met swakker intermolekulêre kragte. 184 4.1. Intermolekulêre en interatomiese kragte
- Page 146 and 147: [IEB 2002/11 HG1] 33. ’n Motor op
- Page 148 and 149: stut tou R 70 P ◦ boks tou S a) T
- Page 150: 9. Bereken die gravitasiekrag tusse
- Page 153 and 154: 3 Atomiese kombinasies Ons bly in
- Page 155 and 156: Hierdie drie kragte werk gelyktydig
- Page 157 and 158: WENK ’n Lewis diagram gebruik kol
- Page 159 and 160: Die kruisies en kolletjies tussen d
- Page 161 and 162: WENK ‘n Alleenpaar kan gebruik wo
- Page 163 and 164: Oefening 3 - 4: Stel die volgende m
- Page 165 and 166: 5. Voltooi die volgende tabel: Verb
- Page 167 and 168: Figuur 3.8: Die algemene molekulêr
- Page 169 and 170: WENK Ons kan ook die vorm van ‘n
- Page 171 and 172: FEIT Die konsep van elektronegatiwi
- Page 173 and 174: WENK Om vas te stel of ’n molekul
- Page 175 and 176: Stap 4: Stel die polariteit van die
- Page 177 and 178: DEFINISIE: Bindingslengte Die afsta
- Page 179 and 180: c) ’n Maatstaf van ’n atoom se
- Page 182 and 183: Intermolekulêre kragte HOOFSTUK 4
- Page 184 and 185: Figuur 4.1: ’n Ander voorstelling
- Page 186 and 187: Hierdie kragte word aangetref in he
- Page 188 and 189: Onthou dat kovalente bindings ’n
- Page 190 and 191: O H H O H H O H H O H H O H H O H H
- Page 192 and 193: Metode: 1. Plaas ongeveer 50 ml van
- Page 194 and 195: Bespreking en gevolgtrekking: Stof
- Page 198 and 199: Aktiwiteit: Masjien- en motorolies
- Page 200 and 201: OPLOSSING Stap 1: Skryf neer wat jy
- Page 202 and 203: Watermolekule word bymekaar gehou d
- Page 204 and 205: Uitgewerkte voorbeeld 4: Eienskappe
- Page 206 and 207: 2. Watter eienskappe van water laat
- Page 208 and 209: Hidried Smeltpunt ( ◦C) HI −34
- Page 210 and 211: Geometriese Optika HOOFSTUK 5 5.1 O
- Page 212 and 213: lig versprei. Ligstrale is nie ’n
- Page 214 and 215: Weerkaatsing ESE42 As jy in ’n sp
- Page 216 and 217: invalstraal 60 ◦ 60 ◦ weerkaats
- Page 218 and 219: 11. ’n Ligstraal (byvoorbeeld van
- Page 220 and 221: van lig verander wanneer dit in die
- Page 222 and 223: Ons word die brekingsindeks n van g
- Page 224 and 225: invallende straal normaal θ1 water
- Page 226 and 227: Informele eksperiment: Ligvoortplan
- Page 228 and 229: Teken die gebreekte straal as: a) m
- Page 230 and 231: straalkissie glasblok A4 papier 3.
- Page 232 and 233: 5. Die doel van hierdie eksperiment
- Page 234 and 235: die wiele deur die lang gras te sto
- Page 236 and 237: Uitgewerkte voorbeeld 4: Gebruik Sn
- Page 238 and 239: Invalshoek Brekingshoek 0,0 ◦ 0,0
- Page 240 and 241: Elke media paar het hul eie unieke
- Page 242 and 243: Stap 3: Skryf die finale antwoord n
- Page 244 and 245: innekern omhulsel Figuur 5.17: Die
FEIT<br />
Dit is gedeeltelik die<br />
sterker intermolekulêre<br />
kragte wat kan verklaar<br />
waarom petrol<br />
(hoofsaaklik oktaan<br />
(C8H18))‘n vloeistof is<br />
terwyl kerswas (C23H48)<br />
‘n vaste stof is. Indien<br />
hierdie intermolekulêre<br />
kragte nie sou toeneem<br />
met ‘n toenemende<br />
molekulêre grootte nie<br />
sou ons nie vloeibare<br />
br<strong>and</strong>stof in ons motors<br />
kon gooi of vaste stof<br />
kerse kon gebruik nie.<br />
Molekulêre grootte<br />
Die alkane is ‘n groep organiese verbindings wat koolstof en waterstof in die verbinding<br />
bevat. Die koolstofatome koppel aan mekaar om kettings met verskillende lengtes<br />
te vorm.<br />
Die kook- en smeltpunt van hierdie molekule word bepaal deur die molekulêre struktuur<br />
en die oppervlakarea. Hoe meer koolstofatome in die verbinding voorkom hoe<br />
langer is die ketting en hoe groter is die oppervlakarea en gevolglik die intermolekulêre<br />
kragte, wat lei tot ‘n verhoging in die kookpunt. Dit kan gesien word in die<br />
ondersta<strong>and</strong>e tabel.<br />
Formule CH4 C2H6 C5H12 C6H14 C20H42<br />
Naam metaan etaan pentaan heksaan ikosaan<br />
Molekulêre massa (g·mol −1 ) 16 30 72 86 282<br />
Smeltpunt ( ◦ C) −183 −183 −130 −95 37<br />
Kookpunt ( ◦ c) −164 −89 36 69 343<br />
Fase by kamertemperatuur gas gas vloeistof vloeistof vaste stof<br />
Jy sal ook waarneem dat, wanneer die molekulêre massa van die alkane min is (bv. min<br />
koolstofatome in die ketting), is die organiese verbinding gasse - die intermolekulêre<br />
kragte is klein. Soos die hoeveelheid koolstofatome en dus ook die molekulêre massa<br />
toeneem, sal die verbinding meer geneig wees om as ‘n vloeistof of ‘n vaste stof voor<br />
te kom as gevolg van sterker intermolekulêre kragte.<br />
Jy behoort te sien dat hoe groter die molekule is, hoe sterker die intermolekulêre<br />
kragte tussen die molekule is. Dit is een van die redes waarom metaan (CH4) ‘ngasby<br />
kamertemperatuur is terwyl pentaan (C5H12) ‘n vloeistof en ikosaan (C20H42) ’n vaste<br />
stof is.<br />
Viskositeit<br />
Viskositeit is die weerst<strong>and</strong> teen<br />
vloei deur ‘n vloeistof. Vergelyk<br />
hoe maklik dit is om water en<br />
stroop of heuning te skink. Die<br />
water vloei baie vinniger as die<br />
stroop of die heuning.<br />
Jy kan dit sien wanneer jy ‘n silinder gevul met water en ‘n silinder gevul met gliserien<br />
neem. Laat val ‘n klein metaalballetjie in elke silinder en hou dop hoe maklik dit vir<br />
die balletjie is om na die bodem te val. In die gliserien val die balletjie stadig terwyl<br />
dit vinnig val in die water.<br />
Stowwe met sterker intermolekulêre bindingskragte is taaier as stowwe met swakker<br />
intermolekulêre kragte.<br />
184 4.1. Intermolekulêre en interatomiese kragte
Change language