2011 Joernaal - SA Vleismerino

ARTIKELS
Bladsy • Page
Voorwoord deur President 2
Redaksioneel 4
Rumenontwikkeling - onderskatte suksesfaktor in kudde 8
Inteling en sy effek op produksie en reproduksie 10
Erfopvolging - Oorgangsbestuur - Suksessie 14
Beste bestuurspraktyke vir ’n Wolskaapboerdery 18
Seleksieprioriteite vir die toekoms 24
Weerstand is ’n werklikheid 26
Voorkom “blapse” met BLUP 30
Genootskap om op trots te wees 34
BKB S.A.’s 2011 Skou uitslae 36
Kursusse 2011 42
Toekenning en Uitstallings 2011 44
Super 10 Skou 46
Grootfontein SAVM Opleidingskudde 48
Skaapbedryf in stygende siklus 50
Laparoskopie inseminasie - Ja of Nee? 54
News from Australia 56
Ramverkope op Veilings 60
Teelwaarde ontledings van ramme 62
Invloed van stapelsterkte op Wolwins 66
Belangrike punte om gehalte skeersels te verbeter 70
Aktiewe Keurders 72
Ledelys - List of members 76
Veilingsdatums - Sales 2012 80
Uitgegee deur : Die Suid-Afrikaanse Vleismerino Telersgenootskap,
Posbus 35533, Faunasig, 9325
Fleurmed 4, Barry Richterlaan 128, Fleurdal, Bloemfontein, 9301
Tel.: 051-522 6827 / 8
Faks : 051-522 5662 of 086 242 7052
E-Mail : sammsheep@yebo.co.za
Stuur data na: savmdata@yebo.co.za
Web page :
http://www.studbook.co.za/society/mutton/index.html
Ontwerp & Uitleg : Ansie Coetzer • 083 2575 376
Drukwerk : Bloemfontein Repro Services
5 Short Street, Central Business District, Bloemfontein
Tel.: 051-4488 975
1
Inhoud
Contents
Official Magazine of the South African Mutton Merino Breeders’ Society - 2011 . Editor: J.E.J. Vosloo
LYS VAN ADVERTEERDERS
Bladsy • Page
Riaan & Wouter Myburgh Binneblad
CMW 3
Hardus & Joey Botha 5
Johan & Petro Rautenbach 7
Jan Haasbroek 9
Manie & René van Niekerk 11
Daan & Ina Nolte 13
Hannes & Henriëtte Kotzé 15
Plaas Publishing 17
Van Heerden Familie 19
Pieter Badenhorst en Seun 21
Buks en Koos de Wet 23
Bosch Valley Farms 25
Niekie Fourie 27
Rowlen von Gericke 29
Hennie & Ena Blomerus 31
Henning Vorster 33
Joe & Elmarie Wilkinson 35
BKB 39
Cornie van den Heever 40, 41
De Jager Gesin 43
Du Toit & Riana Cillié 45
George & Hugh Smith 47
Van Aardt Greyling 49
Gerrie & Riëtte Muller 51
Johann & Jack Strauss 53
Adam & Andelie Vermaak 55
Fanie & Lynette van Heerden 57
Hugo Wiehahn & Seuns 59
Stelena - Manie Lombard 61
Vredebest 63
Gerhard & Joey Hartman 65
Whellan & Amanda Simkin 65
Jan & Magda Uys 67
Johnny van Riet 67
Fouché & Sobeth Jordaan 71
Universiteit Stellenbosch 71
LP Becker & Seuns 73
Jan van Biljon 74, 75
Loutjie Hanekom Binne agterblad
Oos-Kaap SA Vleismerino Klub Agterblad

VOORWOORD Manie
Na so ’n wonderlike jaar waarin
ons “bekers oorgeloop het” wil
ek begin deur elke teler te
bedank vir welke geringe bydra
ookal wat bygedra het tot die
sukses van ons ras. Ook my
opregte dank aan die raadslede
wat die belange van die ras so
onbaatsugtig op die hart gedra
het.
Dankie ook aan mnr Jan Vosloo
vir die uitstekende werk wat hy
en die kantoorpersoneel doen met die administrasie en
promosie van ons ras, sowel as vir die goeie beeld wat
uitgedra word. Na die afsterwe van mev Lloyd aan die
begin van die jaar was daar beslis ’n leemte gelaat maar
danksy toegewyde personeel funksioneer die kantoor
effektief.
Several things happened the world over during the past
year; which had remarkable consequences: A high demand
for sheep and wool from countries in the east; Australia’s
sheep flock shrunk considerably; increasing demand for
wool and wool products in Europe and the fashion world; a
ban on the export of Namibian sheep to South Africa; and
a decrease in reproduction and sheep numbers here at
home due to the unfavourable weather conditions and
diseases the previous seasons.
2
Lombard - President
All of these factors coincided and resulted in the sheep
industry being at the crest of a wave that we hope will last
for a long time. Mutton prices held their high levels for
some time now; and just recently wool prices reached an
alltime high. Our members achieved excellent prices for
rams and ewes as well as for semen from good rams.
This year was however one of uncertainty about the future
of the small stock performance testing scheme. We trust
that the new plans will ensure sound and reliable figures
and breeding values; which are inevitable for stock
improvement.
Die huidige ledetal van die genootskap is 182. Die totale
getal gekeurde en ongekeurde diere in die besit van telers
op 31 Julie 2011 was 58000; ’n toename van 5000 diere
sedert dieselfde tyd die vorige jaar.
Persone wat die ras met groot entoesiasme gekoester het,
het ons ontval gedurende die tyd; en waar die jaar nou ten
einde spoed dink ons weereens aan hulle en hul families.
Daar is soveel rede tot dankbaarheid vir wat ons die jaar
geput het uit ons ras en die mense wat gemoeid is met die
SA Vleismerino.
Ek wens u almal ’n Geseënde Kerstyd toe; en ’n nuwe jaar
2012 wat gevul sal wees met genade, liefde, vrede en
vreugde.
Raadslede: 2011 / 2012
Agter: Dr Vos Grey, Cornie van den Heever, Jan Vosloo (bestuurder), Koos de Wet, Riaan Myburgh.
Voor: Jan van Biljon, Gerrie Muller, Manie Lombard (president), Gerhard Hartman (vise-president) en Johann Strauss.

REDAKSIONEEL
4
Jan Vosloo - Rasdirekteur
Ons raak nou al gewoond daaraan dat die eerste
goeie somerreën jaarliks eers laat in November
begin voorkom. Die vorige reënseisoen het dit toe
regtig met mening gereën en sal die jaar 2011
onthou word vir die vloede wat vanaf Januarie tot so
laat as Junie voorgekom het in groot dele van die
land. Sover ek weet is dit die eerste keer ooit dat ’n
vloed die binneland teister gedurende Junie, in die
hartjie van die winter. Dit alles in opvolging van die
vrektes a.g.v. Slenkdalkoors sedert die vorige somer,
het ’n dramatiese inpak gehad op die aan was van
skape. Skape is nou eenmaal nie-am fibies nie en
die vele peste wat saamkom met so uitermatige nat seisoen, maak
produksietoestande nog moeiliker. Natuurlik bly so ’n nat jaar vir ons ’n baie groot
seën ten spyte van bogenoemde, omdat die veldbedekking en alle watervlakke so
dramaties verbeter het. Die realiteit is dat ons so nat siklus ongeveer elke 20 jaar
werklik nodig het. Veldbrande was intens a.g.v. die ruie grasveld en het wyd
voorgekom die afgelope maande met groot verwoesting wat gesaai is. Ons harte
gaan uit na alle veeprodusente wat groot verliese gely het.
Weens die kombinasie van verskeie plaaslike sowel as wêreldwye omgewings- en
ekonomiese faktore, heers daar tans uiters gunstige produkpryse in die markplek.
Aanbod van kleinveeprodukte is op ’n laagtepunt wat verdere opwaartse druk plaas
op die pryse van ons produkte. Gehalte aanteelvee is baie skaars en sodoende
duur, derhalwe het ons ’n 29.4% styging in rampryse behaal die afgelope seisoen.
Ons het voorwaar baie om voor dankbaar te wees, want die prima rentekoers was
vanjaar ook op ’n jarelange laagtepunt.
Dit wil voorkom asof dienslewering van die LNR rakende die administrering en
bedryf van al die Veeprestasie-Skema’s se rug gebreek is. Dit is weens buro -
kratiese rompslomp, gesloer met aanstellings en waarskynlik onkun digheid of
onwilligheid van hulle topbestuur om met verant woor delikheid tot voordeel van
die saak op te tree. Alles ten spyte van en ten koste van die hoë vlak en
kundigheid van meeste tegniese personeel wat binne die Dept. Landbou
opgebou is oor baie jare. Soos besluit by ons AJV vanjaar gaan ons vanaf
Januarie 2012 gebruik maak van Stam boek se afdeling vir produksie
aantekening as diensverskaffer t.o.v. dataverwerking vir indekse en
teelwaardes. U gaan egter voort om soos in die verlede alle gewigte na die
genootskap te stuur vanwaar ons dit sal kanaliseer.
Ramklasse vir die Nasionale Skou vanaf 21 – 23 Maart 2012 is verder
aangepas en vereenvoudig sodat enige jong ram wat u voorberei vir
veilings iewers sal kan inpas en kompeterend kan deelneem. Die
“Stilveiling” tydens die skou begin momentum kry en maak dit die moeite werd
vir enige stoetteler om die skou by te woon. U kan die geleentheid gebruik
om vroeg
vervolg bl. 6

in die jaar jong teelramme te kom uitsoek en aanskaf.
Teelwaardes sal ook vir die eerste keer aangedui word in die
skou-katalogus.
Die afgelope jaar het ek besef dat die genootskap te min
erkenning aan sy telers gee in vele opsigte. Ons sake en
bedryf is kerngesond danksy u as telers se onbaatsugtige
insette wat nie altyd met vergoeding daarvoor gepaard gaan
nie. Ek wil u almal graag baie bedank vir die ondersteuning
en betrokkenheid by u ras en genootskap. In die nuwe jaar
sal ons innoverend moet dink aan maniere om meer
erkenning te gee aan raadslede en telers wat meer as hul
deel doen. Voorstelle hiermee vanaf SAVM klubs sal
verwelkom word.
Noudat ons besluit het om elke jaar ’n Joernaal uit te gee, wil
ek u aanmoedig om jaarliks vooruit u advertensie vir die
Joernaal te beplan. Die neem van goeie foto’s van goeie
skape is uiters belangrik. Na my mening is die beste tyd om
foto’s te neem net voor die skou en net voor die veilings
wanneer u ramme so 4 – 6 maande wol dra en op hulle beste
vertoon.
Deesdae is daar baie verwikkelinge in die landboupers en
baie nuwe glanstydskrifte begin verskyn. Ons sal voortdurend
moet evalueer watter media die beste is en die meeste
waarde en trefkrag vir advertensies het. Dis onmoontlik en
onbekostigbaar om oral betrokke te raak. Veilingsad ver -
tensies moet by die mees relevante en gewildste tydskrifte
geplaas word volgens u keuse.
Dis duidelik dat daar nog baie opleiding nodig is omtrent
BLUP teelwaardes. Telers is nog nie almal gemaklik hiermee
nie en baie ervaar dit ongelukkig negatief. Enige verandering
verg aanpassing en bring weerstand totdat die werklike
voordele besef word en almal nougeset hulle geboortes en
6
gewigte korrek en tydig begin instuur. Lees gerus die artikel
in die verband.
Allan Haggett van Australië was pas die 18de keer in Suid-
Afrika om na nuwe gene te soek. Hy is vol lof vir die SAMM
se goeie groei, goeie wol en omdat die ooie so maklik lam en
lammers goed grootmaak. In Wes-Australië, Suid-Australië,
Victoria en NSW verkoop telers al letterlik duisende jong
“SAMM” 2-tand ramme op veilings direk vanaf aangeplante
weidings (op 110 tot 125kg) met die minimum insetkoste.
Onder is ’n tabel wat die vrugbaarheid van ons ooie duidelik
illustreer in ’n rasvergelykende studie.
Geseënde Kersfees aan u almal en dankie aan elke
adverteerder en outeur wat die publikasie moontlik maak.
Ewes for the future
– lambs, wool & profit
INTERBREED TRIAL TO EVALUATE DIFFERENT EWES FOR PROFITABILITY
2011 Lambing, additional scanning results
2011 breeding season. Ewes joined 1Dec2010.
Team
Ewe age at
mid joining, for
2010 lambing
Age in months
Average
weight of
ewes at
joining on
12Jan2010
Conditio
n score
at
pregnan
cy
scannin
g on
24Mar2
010
Ewes
scanned as
dry,
(percent of
ewes
joined)
Ewes
scanned as
carrying
singles,
(percent of
ewes
joined)
Ewes
scanned as
carrying
twins or
triplets,
(percent of
ewes
joined)
Pregnancy
scan
results
5Mar2011
Number of
foetus per
ewe joined
BLxMerino 30.6 77.4 4.2 2.4% 42.9% 54.8% 152%
Merino 31.1 61.6 3.2 7.5% 70.0% 22.5% 115%
CP Merino 28.4 66.7 3.4 11.9% 50.0% 38.1% 126%
Dohne 31.3 66.4 3.6 5.6% 72.2% 22.2% 117%
SAMM 31.0 76.9 4.3 zero 42.5% 57.5% 160%
Overall 30.5 71.7 3.8 5.5% 55.0% 39.5% 134%
HULDEBLYK - ZENOBIA LLOYD
Sy was ’n deeglike en pragtige mens
met haar eiesoortige styl. Uiters
getroue werker wat gelewe het vir
die stoetveebedryf en al sedert 1
Februarie 1990 in diens van die SA
Vleismerino Telersgenootskap was
tot 19 Januarie 2011. Meer lojaal
as sy sal jy moeilik vind en selfs
toe sy begin ernstig siek word het
moes ons mooipraat om haar te
oortuig om nie werk toe te kom nie.
Voorwaar ’n nastrewenswaardige
voorbeeld vir ons almal.
Noukeurigheid en ’n totale toewyding en vasbeslotenheid
om korrekte en akkurate werk te lewer was haar trots.
Menigmaal moes ’n teler verleë erken dat die fout in sy eie
rekords was. Sy was regtig die “matriarg” in ons kantoor en
dit was ’n buitengewone voorreg om met haar te kon
saamwerk omdat deeglike werk selfvertroue kweek. Die
goeie wat ons by jou geleer het, het ons standaarde gelig
en ons gaan daarna streef om dit te handhaaf.
Die telers het haar sonder uitsondering gerespekteer vir
haar nougesetheid en streng dienslewering. Omdat sy so
’n voorslag en staatmaker was met hope ervaring, mense -
kennis en deernis, het almal altyd hulle navrae aan haar
gerig. Ons verhouding was gebou op wedersydse respek
en vertroue. Sy laat ’n geweldige leemte in ons bedryf en in
ons harte wat nie gevul kan word nie. Haar liefde vir diere
sal ons altyd bybly. Na ’n lang siekbed gun ons jou ewige
vrede aan die voete van JESUS.
ONS EER JOU NAGEDAGTENIS !!!
Jan Vosloo
Namens alle SA Vleismerino personeel, raadslede en telers

RUMENONTWIKKELING – DIE ONDERSKATTE SUKSESFAKTOR
IN JOU KUDDE! Dr. Joubert Nolte, Meadow Feeds Tel: 011 9916000; www.meadowfeeds.co.za
Die vermoë van herkouers om
ru voer in te neem, te verteer en
voedings waarde daaruit te put
onderskei hierdie diere van an -
der spesies en maak dit moont -
lik om onder uitdagende toe -
stande met beperkte beskikbare
voedingstowwe suksesvol met
herkouers te boer. Veral in tye
van voedingskaarste wanneer
slegs lae kwaliteit ruvoer beskik -
baar is, is die vermoë van her -
kouers om lae-kwaliteit ru voere te benut goud werd. In
hierdie verband het die Suid-Afrikaanse Vleismerino hom
bewys as ’n geharde skaap wat onder strawwe toestande
steeds winsgewend pro duseer. Wat is die geheim? Die
antwoord is waarskynlik ’n kombinasie van die diere se
vreetgewoontes en ge netiese vermoë, sowel as ’n
funksionele rumen wat goed ontwikkel is en maksimum
voedingswaarde uit die beskik bare materiaal put.
Met geboorte beskik die jong lam oor geen vermoë om ru -
voer te verteer nie en is volkome afhanklik van bies en
melk om te oorleef. Die rumen (grootpens) is onaktief en
moet gestimuleer word om te ontwikkel tot die volwasse
orgaan wat ’n lewensbelangrike rol speel in die voeding
van die skaap. Vir rumenontwikkeling om so vinnig en
doeltreffend moontlik plaas te vind is ’n kombinasie van
noodsaaklike voedingstowwe en bestuursfaktore nodig.
Die algemene oortuiging dat voldoende ruvoerinname die
dryfveer van rumenontwikkeling is is slegs gedeeltelik waar.
Rumenontwikkeling berus op 2 bene:
1. Papillae (vingeragtige uitgroeisels in rumenwand) ont -
wikkeling
2. Kapasiteitsontwikkeling
Rumenpapillae is die vingeragtige uitgroeisels in die rumen -
wand waarsonder die rumen ’n disfunksionele orgaan sou
wees. Die papillae vergroot die oppervlak van die rumen -
wand en is verantwoordelik vir die absorpsie van voeding -
stowwe uit die rumen tot in die bloedstroom. Ruvoerinname
dryf nie papillae ontwikkeling nie, maar wel styselinname.
Navorsing toon duidelik dat die rumenwand van jong her -
kouers wat ’n dieet van slegs melk en ruvoer ontvang het
feitlik geen papillae ontwikkeling ondergaan nie (Figuur 1).
Daarteenoor toon die rumenwand van diere wat ’n dieet van
melk en graan ontvang het voldoende papillae ontwikkeling
sodat die diere op ongeveer 7 weke ouderdom suksesvol
gespeen kon word. Alhoewel hierdie navorsing op melk -
beeskalwers gedoen is, is die beginsels en noodsaaklike
8
voedingstowwe vir die ontwikkeling van die rumenpapillae
dieselfde. Met behulp van gespesialiseerde kalfdiëte en
goeie bestuur word suiwelkalwers algemeen suksesvol
tussen 6 en 8 weke ouderdom gespeen (Figuur 2 & 3). Deur
dieselfde fokus en beginsels toe te pas is dit dus ook
moontlik om lammers sukses vroeg te speen wanneer
nodig, soos bv in versnelde lamstelsels. Die eerste been
van rumenontwikkeling behoort dus papillae groei te wees.
Dieet: Melk Dieet: Melk & Hooi Dieet: Melk & Graan
Figuur 1 Die effek van verskillende diëte op papillae
ontwikkeling en kleur van die rumenwand.
Figuur 2 Onderontwikkelde papillae in verskillende dele van
die maag van ’n kalf op 4 weke ouderdom (Dr. K. Tanan,
Provimi)
Figuur 3 Goed ontwikkelde papillae in verskillende dele van
die maag van ’n kalf op 7 weke ouderdom (Dr. K. Tanan,
Provimi)
Die tweede fase van rumenontwikkeling is die verbetering
van rumenkapasiteit. Die rumen is in werklikheid ’n houer
waarin die dier sy kos stoor terwyl daar noodsaaklike fer -
mentasie en degraderingsprosesse plaasvind. Die fisiese
grootte van die rumen (stoorspasie) en die vermoë van die
rumen om die kos te meng (rumen bewegings) is bepalend
van die sukses van die prosesse wat hier plaasvind. Vol -
doende ruvoerinname is noodsaaklik om die kapasiteit van
die rumen te ontwikkel sodat dit groot genoeg is met sterk
bewegings/sametrekkings om genoeg kos te stoor en te
meng vir doeltreffende fermentasie. In hierdie fase is
voldoende inname van ruvoer noodsaaklik. Figuur 4 toon
duidelik die ontwikkeling van kapasiteit in die rumen vanaf 4
tot 7 weke ouderdom in suiwelkalwers. vervolg bl. 10

Ouderdom: 4 weke Ouderdom: 7 weke
Figuur 4 Duidelike verskille in die fisiese grootte van die
rumens van kalwers wat 4 weke en 7 weke oud is (Dr. K.
Tanan, Provimi)
Om rumenontwikkeling suksesvol te dryf is dit dus nodig om
beide stysel en ruvoerinname in die jong lam te stimuleer.
Om hierin te slaag moet die voer baie smaaklik wees sodat
die lam lus het om dit te vreet. Dit moet ook goed ge balan -
seer wees met die korrekte balans tussen vesel en stysel om
rumenontwikkeling te stimuleer. Voorts moet dit voldoende
hoeveelhede van ander noodsaaklike voedingstowwe (pro -
teïene, suiker, vitamiene en minerale) voorsien om goeie
groei te verseker. Veral in versnelde lamstelsels waar ooie
elke 8 of 9 maande lam en die lammers vroeër gespeen
word, vorm kruipvoer ’n onontbeerlike deel in die bestuurs -
Inteling kan gedefinieer word as
die paring van nader verwante
diere. Almal stem saam dat dit
die algemene definisie van in -
teling is. Dit is egter nie
heeltemal so eenvoudig nie,
want hoe verwant moet die
ouers wees om dit inteling te
kan noem? Almal besef dat die
paring van ’n vader met sy
dogter of ’n broer en suster
definitief inteling is. Wat van die
paring van ’n oupa met sy
kleindogter of ’n neef met sy
niggie, is dit inteling? By mense sou dit so wees en die wet
verbied gewoonlik sulke huwelike, maar by plaasdiere kom
dit dikwels voor. Stoetboere noem gewoonlik sulke parings,
lynteling en verdien duisende rande met diere wat uit sulke
kruisings gebore word.
In enige populasie is alle diere van ’n ras in ’n meerdere of
mindere mate verwant. Dit kan soos volg verduidelik word.
Elke dier het twee ouers, vier grootouers en agt groot
grootouers, maw die aantal voorouers verdubbel met elke
generasie. In die tiende generasie behoort ’n dier dus ’n
duisend voorouers te gehad het, as geen inteling
10
program. Alhoewel die koste van hierdie spesialiteitsproduk
op die oog af hoog lyk, is die doeltreffendheid waarmee
lammers die kruipvoer benut baie hoog. Tipies wissel die
voeromsetverhouding in hierdie fase tussen 2:1 en 3:1 in
vergelyking met volwasse diere waar dit tussen 7:1 en 10:1
wissel. Die jong lam is dus ongeveer 3 keer meer effektief in
die omskakeling van voer na lewende massa, wat die
strategiese aanwending van kruipvoeding regverdig.
Met goeie bestuur en voeding is dit dus moontlik om te ver -
seker dat lammers oor funksionele rumens beskik teen die tyd
dat hulle gespeen word en sodoende bydra tot die verbeterde
benutting van die beskikbare voedingsbronne. Indien rumen -
ont wikkeling nie voldoende plaasgevind het nie sal wan -
voeding prestasie beperk rondom speentyd wanneer die lam
deur geweldige stres gaan en buitendien verlaagde prestasie
toon weens speenskok. Rumenontwikkeling vind nog in te
veel kuddes bloot toevallig plaas, maar is nie ’n spesifieke
doelwit in die bestuursprogram van die jong lam nie. Meer
fokus behoort op hierdie noodsaaklike fisiologiese proses
geplaas te word om te verseker dat die lam so gou moontlik
oor ’n ontwikkelde rumen beskik om maksimum voordeel uit
die beskikbare voedingsbronne te put.
INTELING EN SY EFFEK OP PRODUKSIE EN REPRODUKSIE
Prof. Frikkie Neser, Professor in diereteelt aan die Universiteit van die Vrystaat
plaasgevind het nie. As geen inteling plaasvind nie, sal ’n
dier in die twintigste generasie ongeveer ’n miljoen
voorouers hê. Die meeste rasse stam uit slegs ’n paar
basis diere, so byvoorbeeld stam die Bruin Switser
populasie in Amerika uit 129 koeie en 21 bulle (Lush,
1949). Inteling moet dus gedefinieer word interme van ’n
spesifieke populasie of groep. ’n Beter definisie is dus die
paring van diere wat nader verwant is aanmekaar as die
gemiddelde verwantskap van die populasie of groep
waaruit hulle kom.
Die primêre effek van inteling is dat dit die kans vergroot
dat ’n dier dieselfde gene van beide ouers sal ontvang. Dit
sal die mate van heterose in die populasie verlaag en die
verwantskappe tussen diere tot meer as 50% opstoot.
Inteling sal dus lei tot ’n verhoging in homosigose, wat die
maklikste manier is om sekere enkelgeniese eienskappe,
soos kleur en horings, in die nageslag vas te lê. Verder kan
dit ook gebruik word om groter eenvormigheid ten opsigte
van byvoorbeeld rasstandaarde in ’n kudde of ras te verkry.
Dit is dan ook die basis wat gebruik is by die teling van baie
van veral die Britse bees-en skaaprasse.
vervolg bl. 12

Intelingkoëffisiënt
Die mate van inteling word uitgedruk as die inteling
koëffisiënt (Wright, 1922) en dit varieer tussen 0 (geen
inteling) en 100 (100% ingeteelt). ’n Inteelt koëffisiënt van
hoër as 6% word beskou as hoog en behoort vermy te
word. Die intelingskoëffisient van ’n dier is die helfte van die
verwantskap tussen die dier se ouers, behalwe as hulle self
ingeteel is, waarna ’n klein korreksie aangebring word. Al is
beide ouers ingeteel, maar nie verwant nie, is die nageslag
nie ingeteel nie. Inteling kan dus opgehef word na slegs
een onverwante paring. Die tempo waarteen inteling
plaasvind is egter belangriker as die inteelkoëfisient. Hoe
vinniger die inteling plaasvind hoe nadeliger is dit. Die
nadelige effekte van inteling kan in ’n mate (nooit heeltemal
nie) deur seleksie teengewerk kan word, mits inteling baie
stadig plaasvind.
Daar is egter ook ’n hele aantal nadelige effekte wat deur
inteling veroorsaak word. Die verhoging in homosigose
beteken dat nadelige resessiewe gene wat genetiese
defekte veroorsaak, soos byvoorbeeld skewe bekke, baie
makliker na vore kom. Hierdie is een van die belangrikste
redes hoekom neef en niggie huwelike verbied word,
aangesien dit die kans aansienlik sal vergroot dat
gebreklike kinders gebore kan word.
Fiksheid is een van die belangrikste eienskappe vir die
ekstensiewe beesboer in Suid-Afrika. Fiksheid is die
kollektiewe naam vir eienskappe soos vrugbaarheid,
aanpasbaarheid en oorlewing. Al hierdie eienskappe is
laag oorerflik en dus baie moeilik om te verbeter in
’n seleksieprogram. Ongelukkig word hierdie eienskappe
ook die meeste deur inteelverval en basterweelde
beïnvloed (Bourdon 1997). Inteelverval is die verlaging in
die prestasie van ingeteelde diere. Hierdie verlaging is baie
meer subtiel en belangriker as die voorkoms van nadelige
ressesiewe eienskappe wat deur min gene beinvloed word
en wat gewoonlik met inteling geassosieer word. Suid
Afrika het geweldige natuurskommelings en ingeteelde
diere pas baie moeiliker by hierdie wisselende
omstandighede aan, hulle reproduksie en produksie is ook
laer. In ’n ondersoek na die invloed van inteling op die
reproduksie van vroulike diere, is gevind dat ’n verhoging
van 1% in die intelingskoëffisient lei tot ’n verhoging in die
ouderdom tydens pubertyd en eerste kalwing (0.15 en 0.21
dae respektiewelik) (Smith et al. 1989).
In ’n ander studie daal die konsepsietempo met 0.07%, die
oorlewing van die fetus met 0.43% en die oorlewing na
geboorte met 0.75% (MacNiel et al. 1989). Beffa (1988)
soos aangehaal uit Burrow (1993) het gevind dat die kalfen
speenpersentasie van ingeteelde Afrikanerkoeie
(inteelkoëfisient van meer as 7%) respektiewelik 14% en
9% laer was as ’n vergelykende groep minder ingeteelde
diere (inteelkoëfisient van minder as 7%) van dieselfde ras.
Hulle kalwers was ook 8% ligter. Groei en melkproduksie is
twee ander eienskappe wat nadelig beïnvloed word. ’n
Verhoging van 1% in die intelingskoëfisient het ’n verlaging
12
van gemiddeld 0.06 kg in geboortegewig en 0.44 kg in
speengewig tot gevolg. Volwasse gewig daal ook met 1.3
kg (Burrow, 1993). ’n Verhoging van 1% in die in -
telingskoëfisient van die moeder het ’n verlaging van 0.3 kg
in die speengewig van haar kalf tot gevolg (Burrow, 1993).
In melkbeeste kan ’n verlaging van tot 22 kg in melk -
produksie per 1% verhoging in die intelingskoëfisient ver -
wag word (Schaeffer, 1991). Hierdie is alles eienskappe
wat die boer se sak direk raak. In vandag se moeilike
ekonomiese omstandighede is ’n verhoging in reproduksie
en produksie van die uiterste belang en definitief nie ’n
verlaging nie.
In ’n geslote populasie of klein kudde is die paring van
verwante diere eventueel onafwendbaar. Dit is een van die
redes waarom KI so ’n belangrike rol kan speel om inteling
te beperk. Nie net stel dit hoogstaande genetiese materiaal
aan die teler beskikbaar vir die verbetering van sy kudde
teen bekostigbare pryse nie, maar dit vergroot ook die
kudde se genetiese basis wat op sy beurt groter variasie
beteken.
Seleksie vordering hang grootliks af van die variasie wat in
’n populasie bestaan, hoe groter die variasie, hoe vinniger
die vordering. Inteling verlaag hierdie variasie, wat beteken
dat minder seleksie vordering gemaak kan word. Die
doeltreffendheid van huidige evaluasie hulpmiddels, soos
byvoorbeeld BLUP, versnel die proses. Omdat BLUP so
akkuraat is kan uitstaande families baie makliker
geïdentifiseer en intensief gebruik word in ’n populasie. Dit
mag ’n verhoging in inteling tot gevolg hê en sodoende
word die variasie in en die fiksheid van die populasie
verlaag.
Dit is dus baie belangrik om by die keuse van teeldiere die
stambome baie noukeurig na te gaan vir gesamentlike
voorouers om sodoende inteling te beperk. Rekenaar -
programme kan ook gebruik word om die inteling in ’n
kudde te beperk. Hierdie programme monitor die inteling en
waarsku die teler as sekere parings tot onaanvaarbaar hoë
vlakke van inteling gaan lei. Onverwante bulle moet ook
gereeld in die kudde ingebring word, om te verseker dat die
inteelkoëfisient laag bly. Deur meer onverwante bulle in ’n
kudde te gebruik kan die genetiese basis in die kudde
verbreed word. Sodoende word die gemiddelde vlakke van
inteling in die kudde verder verlaag.
Gevolgtrekking
Dit is in die belang van alle telers om die vlakke van inteling
in ’n ras so laag as moontlik te hou. Die variasie moet weer
so groot as moontlik wees, om maksimale seleksie
vordering te verseker. In kleiner kuddes is dit soms baie
moeilik om dit reg te kry. Dit kan egter gedoen word met
volledige rekordhouding en inbring van onverwante diere in
die plaaslike populasie.

ERFOPVOLGING – OORGANGSBESTUUR – SUKSESSIE
Die aantal kommersiële boere
neem jaarliks af. Alhoewel die breë
ekonomiese en politieke om ge wing
hiermee iets te doen het, is die
kompleksiteit van oor gangsbestuur
beslis ʼn by draen de faktor.
Die uitdaging
Een van die uitdagings van ʼn ge -
sinsboerdery is om te ver seker dat
elke generasie in ʼn posisie ge stel
word om sukses vol te wees.
Hierdie proses wemel van emosionele, eko no miese en finan siële
realiteite wat dreig om goeie be sluitneming te verongeluk. Die
konflik tussen regverdigheid en finansiële sukses is altyd ʼn grys
area. Ouers kan nie tussen hulle kinders kies nie. Moet die
dogters dieselfde as die seuns behandel word. Is die boerdery
vir die seuns ʼn passie. Die pa is nog te jonk om die boerdery oor
te gee aan die volgende bestuurders, terwyl die seuns alreeds
naby aan dertig is. Moet die seun wat langer boer meer
bevoordeel word as die een wat korter boer. Daar is nog talle
ander vrae, wat beantwoord moet word, wat situasie spesifiek is.
Die proses word ook bemoeilik deur toksiese verhoudings tus -
sen pa en ma, tussen ouers en kinders asook tussen kinders.
Elkeen van ons ervaar een of ander tyd dat jy aan die korste
end trek. Die uitdaging om skoondogters en skoonseuns te
betrek, is ook ʼn perd van ʼn ander kleur.
In hierdie pot is ook dinge soos generasiegapings, voort be -
staans vrese, die vraag wat elke man vra – is ek goed genoeg en
die vrou se vrees vir verlating. Gedrag wat nor maalweg hieruit
spruit is dat hierdie realiteite ontken word, geregverdig of
gerasionaliseer word. Die veg of vlug ge drags patrone kan maklik
manifesteer. Baie keer word die man gespeel en nie die bal nie.
Amerikaanse navorsing dui daarop dat net ʼn derde van boer -
derye die oorgang na die tweede generasie ooleef en slegs ʼn
derde hiervan oorleef na die derde generasie. Die kanse dat ’n
besigheidseienaar se kleinkinders sal oorvat is 1 uit 10.
Is ʼn oorgangsplan nodig?
Die nie-hantering van bostaande werklikhede lei dikwels dat of
die grond verkoop moet word, of deurgaans ʼn oor lewingstryd
gevoer word met “grudges” en skuldgevoelens wat permanente
emosionele skade in die gesin meebring. Baie boere is nie
suksesvol nie, nie omdat hulle nie kan boer nie, maar omdat
hulle nie hulle emosies kan bestuur nie. Lae emosionele
intelligensie vernietig goeie boer de rye. Dikwels word geen
besluite geneem nie, waarvan die gevolge baie groter is as die
van ʼn swak besluit.
As gesinne hulle besighede oor generasies wil bestuur, is dit
noodsaaklik dat ʼn weldeurdagte oorgangsplan so vroeg as
moontlik opgestel word, om te verseker dat ware rykdom in die
gesin behoue bly.
Ockie Olivier - IIQ Konsultante – Sel: 082 564 6156 – Epos: ockie@iiq.co.za
14
Die gevaar
Suksessie of oorgang is ʼn proses en nie ʼn gebeurtenis nie. Hoe
vinniger daarmee begin word, hoe beter is die kanse op sukses
en uitvoerbaarheid. Baie boerdery-eienaars oor dink die proses,
maar is traag om die plan te implementeer met partykeer ver -
reikende gevolge. Dit is byna ondenkbaar dat soveel besighede
sonder ’n besliste plan op die tafel voortgaan. Dit is so hartseer
dat baie gesinne die realiteite net eenvoudig ignoreer, of die
gewilde, maar nie altyd die regte besluite neem nie.
Ware Rykdom
Ware rykdom is waarskynlik geleë in die vermoë om jou
talente en passies in te span om sodoende ʼn besondere
kwaliteit lewe vir jou en jou gesin te skep. Ons verwar
dikwels geld, grond en ander materiële dinge as die bron van
ware rykdom. Materiële dinge is nie gelyk aan kwaliteit lewe
nie. Statistieke wys daarop dat meer as 90% van persone wat
groot geld wen, in afsien bare tyd daarna, in finansiële
moeilikheid beland met baie tragiese gevolge.
ʼn Boerdery kan derhalwe hoogstens ʼn rol as katalisator speel
om die vermoëns van die gesin te stimuleer. Elke persoon in
die gesin is vir sy eie ware rykdom – sukses verantwoordelik.
Gelyk en billik
Bill Gates het gesê: “die lewe is nie regverdig nie - aanvaar dit
so gou moontlik”. Enige oorgangsplan kan hoogstens ele men -
te van billikheid hê, maar sal nie noodwendig gelyk of regverdig
wees nie. As regverdigheid die dominante dryfveer vir geluk en
kwaliteit van lewe sou wees, moes ons almal dieselfde talente
ontvang het.
Die leeutrop
ʼn Gesin kan vergelyk word met ʼn leeutrop. Die belangrik ste
eienskap van ʼn leier leeumannetjie is dat hy nie vreemdes
verdra nie en met ʼn ysterhand regeer. Dit is ook so dat elke
leier leeumannetjie een of ander tyd van sy troon gestoot word
en selfs doodgemaak word.
Die pa neem verantwoordelikheid vir sy gesin. Die kinders
word gekoester (0 tot 10 jaar) en daarna word hulle opgelei en
afgerig (10 tot 24 jaar). Daarna is hulle self vir hulle eie lot
verantwoordelik. Hoe jonger die kinders is, hoe groter is die
drome. By mense is die kinders egter nie bereid om die
inisiatief te neem om die pa uit te skuif soos by die jong leeus
nie. Hierdie toedrag van sake lei dikwels daartoe dat beide die
pa en die seuns gefrustreerd raak. Die pa wil hê die seun moet
verantwoordelikheid neem, terwyl die seun nie besluite wil
neem wat die pa se toekoms kan beïnvloed nie. As die seuns
ouer as dertig word, neem hulle drome af en raak hulle maar
net handlangers van die pa.
Om al hierdie misverstande uit te skakel, is dit gewens dat die
ouers ʼn oorgangsdatum bepaal en ʼn oorgangsplan op die tafel
vervolg bl. 16

moet sit. Die kinders kan hulle derhalwe posisioneer en toe -
koms besluite daarvolgens neem.
Uit my ondervinding is dit nie gewens dat die kinders net na skool
of ander formele opleiding dadelik plaas toe kom nie. Dit is baie
beter dat kinders in hulle eie reg eers lewens onder vinding
opdoen in ander omgewings en dan as selfstandige mense die
boerderybestuur binne ʼn periode van drie jaar oor neem op grond
van die oorgangsplan op die tafel. Die kinders moet so gou as
moontlik blootgestel word aan die finansiële uitdagings van die
boerdery, deur of ʼn winssentrum vir eie gewin in die boerdery te
bestuur, of die boerdery as geheel te bestuur.
Ekonomiese realiteite
Tegnologiese ontwikkelings soos bestuurspraktyke, voer tuie,
rekenaars, radio’s, selfone en vele ander hulpmiddels bring
mee dat boere al hoe groter oppervlaktes doeltreffend kan
bestuur, alhoewel die vlak van kundigheid voortdurend styg.
Die platteland se infrastruktuur in terme van skole, banke en
sake-ondernemings is vanaf 1994 al onder druk. Trouens die
besteding aan privaatuitgawes het dramaties toegeneem in die
laaste 10 jaar. Die styging in boerdery inkomste en uitgawes
was gemiddeld twee en ’n half keer, terwyl die styging in
privaat uitgawes amper drie en ’n half keer was vanaf 1999 tot
2009 by tipiese veeboerderye.
Wat wil die gesin bereik met die oorgangsplan
ʼn Goeie oorgangsplan het tot gevolg dat die boerdery kan groei
van generasie tot generasie en ʼn bydrae tot die kwaliteit van
lewe van elke gesinslid kan lewer. Die ideaal is dat ouers,
broers en susters onafhanklik van mekaar hulle lewe voer. Die
oorgangsplan verminder onsekerhede en gee lede van die
gesin tyd om te deel met die harde werklikhede van suksessie.
Die sleuteleienskappe van ʼn weldeurdagte oorgangs plan
1. Daar moet so gou as moontlik datums bepaal word, wan neer
die oorgang en gepaardgaande aksies gaan plaasvind.
2. Die nageslag wat gaan boer hoef nie pertinent geïden ti -
fiseer te word voordat met die plan begin word nie.
3. Nie een van die kinders hoef te kom boer nie. Die oor -
gangs plan kan voorsiening maak vir die bestuur van die
grond tot voordeel van die nageslag.
4. Die ouers se finansiële behoefte moet bepaal word om
sodoende voldoende voorsiening te maak tot hulle
afsterwe.
5. Die boer se vrou moet finansieël versorg wees met sy
afsterwe.
6. Die boedelbelasting en kapitaalwins implikasies moet
beraam word van beide die boer en sy vrou se boedel.
7. Die langtermyn inkomste potensiaal van die boerdery
moet bepaal word.
8. Die verskillende metodes van die oorgang van grond na
die nageslag moet geëvalueer word.
9. Kommunikasie en nogmaals kommunikasie met alle
belangegroepe moet deel vorm van die oorgangsplan.
10. In elke oorgangsplan is daar ongewilde besluite. Dit is
noodsaaklik dat hierdie ongewilde besluite geneem word.
16
Kundigheid benodig in die opstel van ʼn oorgangsplan
Fasiliteringskundigheid: Die gesin moet deur die ver skil -
lende slaggate in die oorgangsproses navigeer word om
sodoende suksesvolle oorgang te verseker.
Landbou-ekonomies: Die keuse van die aantal gesinne wat
die boerdery kan onderhou en die uitvoerbaarheid van die
grond oordragplan moet bevestig word. Grond oordrag van een
generasie na ʼn volgende kan op drie maniere plaas vind: 1. Die
opvolger koop die grond op datum van oor gang; 2. Die op -
volger huur die grond vanaf datum van oor gang en erf die
grond later; 3. Die opvolger bekom be stuurs bevoegdheid oor
die grond nadat dit verkoop is aan ʼn familietrust gepaard -
gaande met ʼn weldeurdagte ver sorgings plan waar lewens -
dekking en annuïteite gekom bineer word om billikheid te skep.
Rekenkundig: Die berekening van alle rekenkundige en be -
lasting implikasies.
Regskundigheid: Die opstel van die nodige regs doku men te
soos testamente, kontrakte en die opstel van trust do kumente.
Versekeringskundigheid: Die evaluasie van die ver skil lende
lewensdekking en annuïteit produkte.
Menslike hulpbron kundigheid: Die evaluasie van die op -
volgers se belangstellings en vermoë moet deel vorm van die
oorgangsplan.
Wie inisieer die oorgangsproses
Dit is altyd die boer (pa) se verantwoordelikheid om die oor -
gangsproses te begin. Hy sal sy gedagtes vorm met breë
riglyne en dit aan sy gesin kommunikeer. Ek vind dat dit in die
praktyk baie moeilik vir ouers is om tussen hulle kinders te kies.
Dit is hier waar die kinders dan ʼn leidende rol kan speel in die
ontwikkeling van die oorgangsplan. Trouens die opvolgers is
verantwoordelik vir uitvoering van die plan.
Samevatting
Die bestuur van oorgang of suksessie is een van die sle uteltake
van elke boer. Hierdie taak is ʼn proses met ʼn groot aantal
slagysters. Die grootste uitdaging is om die datum van oordrag
te kombineer met die onderskeie ouderdomme van die boer en
sy opvolgers. Daarna moet die finansiële uitvoerbaarheid van
die grondoordragplanne en versorgingsplanne bevestig word.
Die kostes van elke plan, veral die van lewensdekking, moet
bepaal word. Die plan moet met elke gesinslid deurgepraat
word. Daar sal altyd ongemaklike besluite geneem moet word.
Indien daar in die gesin konsensus bereik word, kan die plan
geïmplementeer word met die nodige ooreenkomste in plek.
Indien daar nie konsensus plaasvind nie, moet daar in elk geval
ʼn versorgingsplan uitgevoer word.
Die waarde van ʼn weldeurdagte oorgangsplan is nie net in
finansiële terme belangrik nie, maar ook in emosionele terme.
Dit is ongelooflik om te sien hoe gesinne tot mekaar waarde
toevoeg as die oorgangsproses suksesvol verloop.
’n Betroubare fasiliteerder wat die binnewerke van hierdie
oorgangsproses verstaan, is vir die gesin van onskatbare
waarde.

PLAAS PUBLISHING
Boer saam in ons blaaie
waar goeie inligting saak maak
VEEPLAAS farmlink
STOCKFARM SA HORSEMAN
17
Tel: 087 808 9776
Faks: 012 348 5893
Privaatsak X2010, Menlyn 0063
Corobaystr 225, Waterkloof Glen, Pretoria
www.veeplaas.co.za

BESTE BESTUURSPRAKTYKE VIR ’N WOLSKAAPBOERDERY
Dr Louis du Pisani, EDUPLAN, Tel: 049 802 7300, Epos: louis.eduplan@gmail.com
EDUPLAN lewer ’n Buro- en
Be stuursdiens aan kleinvee -
boere in die Oos-Kaap, Noord-
Kaap en Suid-Vrystaat. Ons
kliënte wil altyd weet: ‘’Wat
doen die boere wat die beste in
die studiegroepe vaar, anders
as ons? Hierdie artikel fokus op
die die belangrikste praktyke
wat noodsaaklik is vir sukses
met ’n kleinveeboerdery.
1 PRODUKSIEBESTUUR (KUDDE- EN VOERVLOEI -
BESTUUR)
Daar is ’n noue verband tussen die ekonomiese
sukses wat ’n kleinveeboer behaal en sy ooi-kudde se
produktiwiteit (sien Figuur 1).
EDUPLAN gebruik ’n maatstaf, bekend as ooi-pro duk -
tiwiteit, om ’n ooi-kudde se produktiwiteit te meet. Dit word
bereken deur die hoeveelheid karkasmassa deur die
kudde geproduseer deur die totale massa van al die
teelooie in die teelkudde te deel. Hierdie maatstaf neem al
die veranderlikes van reproduksie (soos be settings per sen -
tasie, lampersentasie, speenper sentasie, speen massa,
bemarkings-persentasie en bemarkingsmassa) in ag.
Die beste reproduksie bestuurspraktyke tydens elke
fase van die reproduksieproses, word hierna be spreek.
Figuur 1 Verwantskap tussen die winsgewendheid van ’n
ooi-kudde en die ooi-produktiwiteit
1.1 BESETTING
Ooi-kuddes met top ooi-produktiwiteit se gemiddelde
besettingspersentasie is minstens 94% (jong ooie
ingesluit by die berekening) en met ’n 30% en beter
meerlingpersentasie.
1.1.1 Beste Praktyk 1 - Besetting
Die ramme is in optimale dekkondisie as hulle by die
ooie kom.
Minstens 3% gesonde, fikse, dekbehendige, viriele,
goed gevoede en vrugbare ramme word gebruik. In
18
die geval van jong ooie word minstens 5% ramme
gebruik. Alle bestuurs-aksies met die ramme is 8
weke voor paring afgehandel.
1.1.2 Beste Praktyk 2 – Besetting
Tydens ’n lente-paring word die ooie met viriele
koggelramme gekoggel.
1.1.3 Beste Praktyk 3 – Besetting
Die ooie se kondisie is in ’n groeifase as die ramme
bykom en die ooie het hierdie groeistadium reeds
ingegaan minstens 3 weke voor paring.
Hierdie praktyk is veral belangrik tydens ’n lente paring
op droë veld. Spaarveld, met ’n goeie lek, en/of sjoko -
lade-mielies met 4% tot 5% vismeel, gee goeie resultate.
1.1.4 Beste Praktyk 4 – Besetting
Gebruik ramme wat uit moederlyne kom met ’n goeie
ooi-produktiwiteit.
Die meerlingpersentasie in ’n kudde is onder andere
’n funksie van die ooie se vrugbaarheid. Voeding, die
tyd van die jaar wat die paring plaasvind en die
inherente vrugbaarheid van die ooie, speel ’n rol.
’n Lae inherente vrugbaarheid in die ooi-kudde kan slegs
reggestel word deur ramme te gebruik wat uit ’n vrugbare
moederlyn met ’n hoë ooiproduktiwiteit kom. Dit neem
tyd, want sulke ramme het nie ’n invloed op die huidige
geslag ooie se meerlingpersentasie nie, maar wel op die
ooi-nageslag wat die huidige geslag sal vervang.
1.2 FETUS- EN LAM-OORLEWING
Sowat 70% van alle lamvrektes kom voor binne die
eerste 2 weke na die lam gebore is. Daar is hoofsaaklik
vier oorsake, te wete ondervoeding, ontbering (veral
koue en nattigheid), siektes en predasie.
1.2.1 Beste Praktyk 1 – Fetus- en lam-oorlewing
Ent die ooie teen siektes wat op die plaas voorkom wat tot
aborsies of resorpsies kan lei, byvoorbeeld ensoötiese
aborsie, bloutong, slenkdalkoors, Wessel bronsiekte,
1.2.2 Beste Praktyk 2 - Fetus- en lam-oorlewing
Sorg dat die ooie in ’n goeie kondisie is wanneer hulle
lam en nie ondervoed is nie.
As die ooie ondervoed is by lamtyd, sal die lammers
ook ondervoed wees. Ondervoeding tydens lamtyd
gee aanleiding tot die volgende:
i Klein lammers, wat swak suip, wat nie genoeg ener -
gie het om die ooi te volg as sy wegloop van haar
geboorteplek af nie en wat maklik prooi is vir selfs
kleiner roofdiere soos muishonde.
vervolg bl. 20

ii Die ooie het ’n verlaagde moeder-instink, klein uiers
met min bies en melk en ’n verkorte laktasie-periode.
Die beste praktyk om ondervoeding uit te skakel, is om
te sorg dat die ooie se kondisie oor die laaste 8 weke
van dragtigheid in ’n goeie toestand gehou word. Sy
mag nie kondisie verloor nie en moet in goeie kondisie
(vet) wees as sy lam. Ooie wat in piek kondisie lam het
groot, lewensvatbare lam/mers wat moeilik deur kleiner
predatore soos muishonde gevang word, het goed
ontwikkelde uiers met genoeg bies en melk, het goeie
moeder-instink en het genoeg vetreserwes vir ’n
laktasie-periode van minstens 3 tot 4 weke.
1.2.3 Beste Praktyk 3 - Fetus- en lam-oorlewing
Lam minstens die meerling-ooie en vervangings-ooie in
lam hokkies en/of lamkrale, of op lande of in klein veld kam -
pies naby die huis waar goeie toesig gehou kan word.
Daar is baie te sê oor voor- en nadele van lamhokkies
en lamkrale. Feit is, daar is niks wat verliese as
gevolg van predasie en ontbering so beperk as om in
lamhokkies en/of lamkrale te lam nie. Voerkoste kan
’n probleem raak as die ooie langer as 5 tot 7 dae in
’n hokkie/kraal moet bly.
1.2.4 Beste Praktyk 4 - Fetus- en lam-oorlewing
Beperk lamvrektes deur die ooie in te ent teen siektes wat
dodelik is vir die lammers en wat op die plaas voorkom
Van belang is siektes soos bloednier (asook ander
klostridiale-siektes), bloutong, slenkdalkoors, Wessel -
bronsiekte en longkwale (pasteurella en koryne -
bakterium-infeksie).
1.3 LAMGROEI EN SPEENGEWIG
Daar is twee bestuursfaktore wat ’n groot effek op
lamgroei het. Dit is die ooi se melkproduksie (die
hoeveelheid en die lengte van die laktasie-periode)
en die voer wat die lam self ontvang.
1.3.1 Beste Praktyk 1 – Lamgroei en speengewig
Dra sorg dat die ooie by lamtyd genoeg vetreserwes
het sodat hulle ’n lang laktasieperiode en ’n hoë
laktasiepiek het.
Die hoeveelheid melk wat ’n ooi produseer, word
onder andere deur die grootte van die uier by lam, die
ooi se hoeveelheid vetreserwes en die voeding na
lam bepaal. Die lengte van die laktasie-periode word
deur die vetreserwes van die ooi by lam en die ooi se
voeding tydens laktasie bepaal. Die belangrikste is
dit dat die ooie in goeie kondisie lam.
1.3.2 Beste Praktyk 2 – Lamgroei en speengewig
Rus veld vir ’n volle kalenderjaar as daar ooie is wat
na die winter op droë veld moet lam.
Ooie lam baie goed op spaarveld na die winter, veral
as dit met ’n goeie proteien-lek aangevul word. Dit is
fataal om na die winter op veld te laat lam wat reeds
tydens die groeiseisoen in die somer kort bewei was.
20
Die fyn voer is weggevreet en die ooie en lammers
kry swaar as gevolg daarvan.
1.3.3 Beste Praktyk 3 – Lamgroei en speengewig
Dra sorg dat die ooie se uiers by lamtyd maksimaal
ontwikkeld is.
’n Ooi se uierontwikkeling word deur verskeie hor -
mone bepaal. Daar is veral twee wat ’n rol speel, te
wete prolaktien (wat deur die pituêre klier/hipofise in
die brein afgeskei word) en estriol (wat deur die
plasenta afgeskei word). Sodra die ooi klaar gelam
het en die plasenta (nageboorte) uitgewerp is, vind
daar relatief min verdere uier-ontwikkeling plaas.
Daarom is goeie voeding voor geboorte so belangrik
vir behoorlike uier-ontwikkeling.
1.3.4 Beste Praktyk 4 – Lamgroei en speengewig
Gee die lammers vanaf ’n jong ouderdom ’n goeie
kruipvoerrantsoen.
’n Suiplam het bykans dieselfde voeromsettings po ten -
siaal as ’n hoender. Om van hierdie eienskap van die
lam maksimaal gebruik te maak, is dit belangrik dat die
lam, bo-en-behalwe die ooi se melk, vanaf ’n baie jong
ouderdom goeie voeding kry. Die jong lam begin reeds
vanaf ’n week ouderdom vreet. Die rumen is dan nog
onontwikkel en die lam kan nog nie ruvoer behoorlik
verteer nie. Hy kan egter krag voer baie goed verteer en
benut. Daarom is dit be langrik om aan ’n lam ’n goed
gebalanseerde krag voer gebasseerde kruipvoeding
vanaf ’n jong ouderdom te verskaf. Syfers wat by
EDUPLAN kliënte versamel is, toon dat ’n lam gemiddeld
100g kruipvoer per dag tussen geboorte en speen vreet
of sowat 9kg oor ’n 90 dae periode.
1.3.5 Beste Praktyk 5 – Lamgroei en speengewig
Skuif die ooie en lammers na goeie veld sodra die
lammers gemiddeld 60dae oud is.
Kliënte is gereeld verbaas dat hulle lammers, wat aan -
vanklik goed gegroei het, ewe skielik kondisie ver loor
vanaf 2 maande ouderdom. Hierdie ouderdom van die
lam val saam met (i) die tyd wat die ooi se melkproduksie
vinnig begin afneem omdat sy reeds verby haar piek
melkproduksie is en (ii) die tyd dat die lam self baie sterk
moet begin vreet as hy wil oorleef. Sy grootste
kompetisie vir die beskikbare voer kom dan van sy ma en
die res van die ooie in die trop. Deur dan na vars veld te
skuif, los gewoonlik hierdie probleem op. Gelukkig is die
lam se rumen op hierdie ouderdom genoegsaam
ontwikkel om ruvoer goed te kan verteer.
1.3.6 Beste Praktyk 6 – Lamgroei en speengewig
Sorg dat die lammers gesond is.
Daar is veral twee siektes/toestande wat lamgroei en
speengewig benadeel. Dit is interne parasiete en toe -
stande wat aanleiding gee tot maagwerk en ont -
watering. Die belangrikste interne parasiete is melk -
vervolg bl. 22

lintwurm, lintwurm en ronde wurms. Die be langrikste
parasiete wat tot maagwerk aanleiding gee is kok -
sidiose, peervormige maagslak, melklintwurm en lint -
wurm. Moenie probeer om geld te bespaar op parasiet -
beheer by lammers nie. Gebruik net die beste middels
wat op die mark beskikbaar is. Sorg dat die toediening
tydig is, nie te vroeg nie, ook nie te laat nie.
1.4 SELEKTEER OOIE VIR HUL VERMOË OM BESET
TE RAAK, DRAGTIGHEID TE VOLTOOI, LEWEN -
DIGE LAMMERS IN DIE LEWE TE BRING EN
GOEIE LAMMERS TE SPEEN
1.4.1 Beste Praktyk 1 – Seleksie van ooie
Skot alle ooie uit wat (i) nie beset raak nie, (ii) die wat beset
raak, maar wat nie lam nie, (iii) die wat lam, maar wat nie
’n lam speen nie en (iv) die wat ligte lammers speen.
Ooie vertoon reeds tydens hul eerste lamkans of hulle die
vermoë besit om beset te raak, om dragtigheid te voltooi,
om lewendige lammers in die lewe te bring en daardie
lammers goed te speen. Boere wat kon sekwent jong
ooie dadelik uitskot wat nie hierdie eienskappe besit nie,
se ooi-kuddes het ’n aansienlik beter ooiproduktiwiteit as
boere wat ooie oor-en-oor kanse gee.
1.4.2 Beste Praktyk 2 – Seleksie van ooie
Skot by speen net daardie ooitjies uit wat te klein is of wat
werklik nie aan die rasstandaarde voldoen nie. Maak die
res almal groot en paar hulle op die geskikte ouderdom.
Doen die finale seleksie uit dié wat dragtig is.
1.5 BEMARKINGSMASSA VAN LAMMERS
1.5.1 Beste praktyk 1 – Bemarkingsmassa van lammers
Bemark die lammers so swaar as moontlik sonder om
gradering in te boet.
Hoe swaarder die lammers tydens bemarking (mits hul
gradering steeds goed is), hoe beter die ooiproduktiwiteit
van die kudde en lammer-inkomste (asook wol-inkomste
van die kudde). Boere redeneer dat hulle eerder die
lammers jonk en lig wil verkoop, want dan kan hulle meer
ooie aanhou. Hierdie is natuurlik ’n drog-redenasie. Vir
elke 100 lammers wat ’n boer vir 4 maande langer
aanhou, dra hy ’n ekstra 5 grootvee eenhede (GVE) op
sy veld. (GVE = 100 lammers X 0.15 GVE per lam X 4
maande ÷ 12 maande) Dit is gelykstaande aan die kos
van 21 ooie vir ’n jaar lank. Gestel die 100 lammers groei
teen 150g/dag, dan sal hulle gesamentlik 1800kg karkas -
massa aansit oor die 4 maande periode. Vir die 21 ooie
om dieselfde massa te produseer sal hulle 51 lammers,
wat elk 35kg weeg, moet produseer om gelyk te breek.
Ondervinding het geleer dat die belangrikste rede
waarom boere hul lammers lig verkoop, is wanneer
die bank hulle druk vir kontantvloei.
2. EKONOMIESE EN FINANSIËLE BESTUUR
’n Mens sien dikwels goeie kleinveeboere wat
finansieël swaarkry. Die probleem is dikwels aan
22
swak finansiële bestuur toe te skryf en nie swak
produksiebestuur nie.
2.1 LIKIDITEIT (KONTANVLOEI)
2.1.1 Beste Praktyk 1 - Likiditeit
Stel realistiese begrotings op (wat ’n persoonlike begroting
insluit), hou daarby of maak vroegtydig aanpassings.
’n Mens kry relatief min kleinveeboere met solvensie -
probleme, maar talle sukkel met likiditeit (kontant -
vloei). Die opstel en byhou van ’n begroting is nood -
saaklik. Dit reflekteer die boer se bestuursplan vir die
volgende 12 maande. Dit is belangrik om by die
opstel van ’n begroting die invloei en uitvloei van
fondse so ver moontlik met mekaar te sinkroniseer.
Elke keer wanneer daar ’n groot verandering in die
boerdery beplan word, moet die begrotingstydperk
vanaf 1 jaar na 3 jaar tot 5 jaar gerek word.
2.1.1 Beste Praktyk 2 – Likiditeit
Maak seker dat die terugbetaalperiode van ’n lening met
die leeftyd van bate wat aangekoop word, ooreenstem.
Boere maak dikwels van die verkeerde leningstermyn
vir krediet gebruik. Soos byvoorbeeld om vee op ’n
oortrokke bankrekening te koop, in plaas van ’n
termynlening van 5 tot 8 jaar.
2.1.3 Beste Praktyk 3 - Likiditeit
Vermy impulsiewe aankope.
Daar is min plek vir impulsiewe besluite in ’n klein vee -
boerdery. ’n Veeboerdery se kontantvloei is sensitief
vir selfs relatief kleinerige finansiële impakte. Impul -
siewe besluite, soos om byvoorbeeld onbepland ’n
nuwe bakkie te koop, het al dikwels likiditeits probleme
vir boere veroorsaak.
2.1.4 Beste Praktyk 4 - Likiditeit
Leef binne die besigheid se finansiële vermoë
Wanneer ’n boer hoor dat die boerdery winsgewend
is, hoor ’n mens dikwels die opmerking dat dit nie in
die bankrekening gesien kan word nie. Die rede? Die
persoonlike onttrekkings is meer as die boerdery
wins. Die oorsaak is of ’n te klein boerdery om in die
lewensbehoeftes van die boer te voorsien of die
trekkings is eenvoudig net te veel. Die oplossing vir
’n te klein boerdery is nie eenvoudig nie. Fyn
beplanning om die boerdery uit te brei, is al oplossing.
Die oplossing vir die tweede probleem is om binne ’n
mens se inkomste te lewe, ’n wilsbesluit wat ’n boer
moet neem.
EDUPLAN is ’n Agri Buro- en Bestuursdienste besigheid
wat in Middelburg Oos-Kaap gestasioneer is. Ons
spesialiseer in boerdery-diagnoses en adviesgewing aan
kleinveeboere in die Oos-Kaap, Noord-Kaap en Suid-
Vrystaat. Ons span bestaan uit landboukundiges, reken -
meesters en finansiële adviseurs.

SELEKSIEPRIORITEITE VIR DIE TOEKOMS
Dr. L G SWART, VREDEBEST PLASE (Edms) Bpk
Oor die afgelope aantal dekades
het telers gekonsentreer op die
verbetering van visuele eien -
skap pe in hul teelondernemings.
Die resultaat was dan ook ver -
beterde bouvorm en wolkwali -
teit. Hiervoor was die hand-enoogseleksie
voldoende. Tye het
egter verander en nuwe selek -
sie-insigte en hulpmiddels het
beskikbaar geword. Hier kan
gedink word aan BLUP-tegn lo -
gie wat rasverbetering kan ver -
haas asook die nuwe molekulêre genetika. Daar is tekens
dat hierdie nuwe konsepte inslag begin vind in die teel -
bedryf. Aanpassings by seleksiepraktyke sal noodwendig
een of ander tyd moet volg.
Dit bring ons by die vraag op watter eienskappe in die toe -
koms gefokus moet word. Die eienskappe wat die meeste
geld in die boer se sak sal sit, sal die bepalende faktor
wees. Dit sal weer beïnvloed word deur die eindverbruiker,
die huisvrou wat ons hoofproduk naamlik vleis moet koop.
Die huisvrou via die slagter stel nie belang in raseien -
skappe of die voorkoms van die dier voor dit geslag is nie.
Die verbruiker soek ’n smaaklike, hoë kwaliteit, bekostig -
bare produk. Vleisprodusente en telers behoort meer
hiervan kennis te neem en daarby aan te pas.
Eienskappe wat hier ter sprake kom en wat by seleksie in
ag geneem moet word, sluit die volgende in:
Vrugbaarheid
Groei
Siekteweerstand
Vleiskwaliteit
Wol
Vinnige seleksievordering in ’n sekere rigting is nie moontlik
indien vir te veel eienskappe gelyktydig geteel word nie. Die
getal eienskappe moet dus so min as moontlik wees. Kon -
sentreer dus net op die ekonomies belangrikste eienskap of
eienskappe. Die vraag is nou watter eienskap ekonomies die
belangrikste, dan die tweede belangrikste, ensovoorts, is.
VRUGBAARHEID
Bevestiging vir aanhalings uit literatuur kan gegee word van
bewerings dat vrugbaarheid 10 tot 20 keer belangriker is as
enige ander eienskap. Om hieroor ’n oordeel te vel, moet
die hele boerderyopset in aanmerking geneem word. ’n
Belangrike bepalende faktor is die hoeveelheid kos
(weiding) wat op 'n plaas beskikbaar is.
Dit is voor-die-hand-liggend dat twee ooie met een lam elk
baie meer voer benodig as een ooi met ’n tweeling. Die
24
gesamentlike onderhoudsbehoeftes van eersgenoemde
twee ooie is amper dubbel die van een ooi met ’n tweeling.
Volgens die Amerikaanse "National Research Council"
(2007) word sowat 548 kg droëmateriaal voer per jaar meer
benodig in eersgenoemde geval waar twee ooie nodig is in
plaas van een. Hierdie syfer geld vir 'n ooi van 70 kg en die
aanname van een lamtyd per jaar (sien tabel).
Die aanbevole droëbasis-voedingsbehoeftes vir skape
volgens die Amerikaanse Nasionale Navorsinsraad
(NRC) (2007)
Fisiologiese stadium Droëmateriaal-benodigdhede
Ooi met ’n enkeling Ooi met ’n tweeling
kg/dag kg/periode kg/dag kg/periode
Onderhoud (90 dae) 1.2 108.0 1.2 108.0
Prikkelvoeding (42 dae)
Vroeë en middelddrag-
1.3 54.6 1.3 54.6
tigheid (73 dae) 1.5 109.5 1.7 120.0
Laat dragtigheid (60 dae) 1.9 114.0 2.0 120.0
Vroeë laktasie (56 dae)
Mid- en laat laktasie
2.1 117.6 2.2 123.2
(44 dae) 1.9 83.6 2.2 96.8
Totaal (kg/jaar) - 587.3 - 626.7
Ander voordele van ’n hoër aanteeltempo is dat die groter
ge tal beskikbare diere seleksie vir ander eienskappe
moontlik maak. Indien nie, sou alle ooilammers as ver -
vangingsooie gehou moes word sonder enige teel ver -
betering vanaf die ooikant. Meer lammers behoort ook die
aanslag van ongediertes te temper.
Indien skaapboerdery meer intensief sou raak, d.w.s nader
aan die plaaswerf sou skuif as gevolg van diefstal of
ongediertes sal byvoeding nodig wees. In so ’n geval kan
eenlinge nie geduld word nie. Eenlinglammers sal aan -
vanklik vinniger groei as meerlinge, maar by bemarkings -
ouderdom vernou die verskil dramaties. Die sterftesyfer by
meerlinglammers is ook hoër as by eenlinge, maar die
nadele kanselleer nie die voordele van meerlinge uit nie.
Die gevolgtrekking kan sekerlik gemaak word dat vrug -
baarheid in hierdie stadium van die bedryf die belangrikste
seleksieprioriteit moet wees.
Die verbetering van vrugbaarheid is ’n stadige proses, want
die oorerflikheid is laag. As net op fekunditeit gekonsentreer
word (lammers gebore per ooi gelam), is ’n 1.5 % vordering
per jaar haalbaar.
Mnr P J van Rensburg, destyds van Elsenburg en een van
die pioniers met die ontwikkeling van die ras, het 50 jaar
gelede al gesê dat die lampersentasie van die Duitse
vervolg bl. 26

Merino (voorloper van die SA Vleismerino) 160 % oorskry.
Met moderne teelkennis en BLUP-tegnologie is daar geen
rede waarom ons nie 'n lampersentasie van 175 % kan
oorskry nie.
GROEI
Dit is waarskynlik die tweede belangrikste eienskap waarvoor
geselekteer moet word. Hoe vinniger die lam groei en hoe
gouer dit bemark kan word, hoe doeltreffender is die omsetting
van voer na vleis. Dit is omdat die onderhoudskomponent van
die voerverbruik (wat geen inkomste verdien nie) relatief
kleiner is in terme van totale voerinname.
Daar moet egter gewaak word teen te hoë volwasse lig gaams -
massa. Groter skape vreet meer weens hul hoër liggaams -
onderhouds-behoeftes. As weer na die NRC (2007) se tabelle
verwys kan word, blyk dit dat 'n ooi wat 10 kg swaarder weeg
as haar eweknie minstens 0.1 kg droëmateriaal voer per dag
meer sal inneem vir onderhoud van die groter liggaam. Oor 365
dae beteken dit 36.5 kg droëmateriaal. Sy sal dus meer produk
moet lewer om met die kleiner ooi te kan meeding.
SIEKTEWEERSTAND
Dit is moontlik om teen sekere siektes te selekteer. Ge luk -
kig is die SA Vleismerino baie bestand teen inwendige
Weerstand is ’n werklikheid en
kom meer algemeen voor as
wat baie van ons dink/besef!
Teen die tyd wat boere my bel is
dit ongelukkig al so ver gevorder
dat ons allerhande planne moet
maak om die situasie te red.
Ek gril vir “een skoen wat almal
pas”-programme – plase verskil.
Selfs bure se situasie is anders
– koop tog nie dieselfde “spe -
cials” by die kooperasie nie!
Maar – hopelik is die ’n beginpunt!
Refugia (afgelei van “refugees” = vlugtelinge of “ontsnaptes”)
Dit is die verskynsel dat ’n deel van die wurmbevolking
buite die dier “skuil” en nie aan dosering blootgestel word
nie, of dat ’n gedeelte van die kudde nie gedoseer word nie
en sodoende blootstelling aan die middel vryspring.
26
parasiete, soos bewys deur Australiese navorsing. Eie
ondervinding waar skape vir meer as 30 jaar op dieselfde
besproeide kikoejoe-weiding aangehou is, bevestig dit.
Bestandheid teen brommeraanvalle is ook baie hoog. In die
algemeen kan siektes deur inenting, medisyne en bestuur
beheer word. Seleksie teen siektes sal in hierdie stadium
nie kostedoeltreffend wees nie.
VLEISKWALITEIT
Australiese proewe toon dat die vleis van die SA
Vleismerino smaaklik en van 'n baie hoë gehalte is.
Seleksie hiervoor hoef nie oorweeg te word nie.
WOL
Dit is 'n eienskap wat by keuring visueel beoordeel word.
Miskien sal sommige telers meer aandag hieraan wil gee.
Samevattend kan gesê word dat die hoof seleksiefokus op
vrugbaarheid moet val. Daarna behoort die klem op groei
geplaas te word. Dit beteken dat dié twee ekonomies
belangrikste eienskappe daadwerklik verbeter sal word. Dit sal
die ras nog meer winsgewend en gesog maak.
WEERSTAND IS ’N WERKLIKHEID
Dr Dave Midgley: Veearts konsultant, Sel: 082 4933 423, Epos: dave.midgley@vodamail.co.za
3%
97%
Op sekere tye van die jaar (somermaande in die geval van
haarwurm in die somer-reënvalgebied) is slegs ongeveer
3% van ’n wurmpopulasie binne in die skaap. Gereelde
dosering het dan ’n relatiewe “klein” invloed op die
ontwikkeling van weerstand. Daarinteen is baie parasiete
tydens die wintermaande in die skape – as “hipobiotiese
larwes” (sien hieronder) en kan ’n enkele doseing
weerstand geweldig “versnel”!
Die “bestuur” van refugia is baie belangrik by die
verwisseling van kampe na dosering om seleksie vir
weerstand te voorkom/of te verlaag.
Hoe vroeër jy hiermee begin – met ander woorde, hoe
minder weerstand daar reeds is, hoe beter. Indien jy dus
reeds weerstand teen al die beskikbare middels het, maak
dit nie regtig sin om hierdie parasiete as sulks op jou plaas
te probeer “bewaar” nie! Ook hier begin ons dan met die
woorde – “Ken jou status”!
Die toepassing van refugia in die praktyk
• Moenie alle skape gelyktydig behandel en in ’n “skoon”
kamp plaas nie! (Sg. “dose and move”-stelsel)
• Doseer hulle met ’n “kortwerkende” middel en sit hulle
dan terug in die kamp waar hulle was (“Dose and
Leave”)
vervolg bl. 28

• Of skuif hulle na die nuwe kamp vir ’n tydperk
(afhangende van die tipe parasiete wat voorkom asook
die eiertelling – EPG) en doseer dan eers nadat daar
“genoegsame” refugia op die nuwe kamp “geskep” is!
• Laat ongeveer 10 % (?) van kudde ongedoseer om
“goeie” wurms te “saai”. Heelwat navorsing moet nog
volgens my mening hieroor gedoen word omdat ons
nog nie seker is watter 10% skape gelos behoort te
word nie! Ongelukkig het die 10% beste skape in ’n trop
in meeste gevalle goeie weerstand-biedigheid en
daardeur baie lae eiertellings. Gevolglik kan hul bydrae
tot refugia dan baie gering (te laag) wees om ’n verskil
te maak. Daarinteen is die risiko weer baie hoog as jy
die swakste skape los, aangesien van hulle kan vrek as
gevolg van parasietbesmetting en die boer dan
onnodige skade ly...
• Hou 2 troppe saam, maar doseer hulle uitmekaar uit
(prakties moontlik by meerpaarstelsels, of sonar en verdeel
die dragtige ooie in vroeg- en laat dragtig volgens
dekdatums of volgens die grootte van die fetusse)
• TST (Targeted Selected Treatment) of Geteikende
Selektiewe Behandeling
Gebruik die FAMACHA© - stelsel en die “Vyf-puntcheck”/Stêrkaart©
: Hierdie praktyke het juis hul ontstaan te
danke aan weerstand en is ontwikkel as “weerstandbevegters”.
Deur hulle te gebruik word net die diere wat
werklik erg besmet is en nie daarmee kan “saamleef” nie,
gedoseer. Daar is dan altyd genoeg skape “in refugia” oor
om die weiding van “vatbare” parasiete te voorsien.
Persoonlik is ek nog nie oortuig of dit prakties toegepas kan
word op groter “ekonomiese eenhede” nie, of dat die
koste:voordeel die moeite werd is nie. Die “besparing in
doseerkoste” “regverdig” nie volgens my mening die ekstra
koste aan arbeid en bestuur nie. Ek voel ook dat dit
gevaarlik is om te gebruik om te besluit of jy moet doseer al
dan nie, omdat dit te laat in die siklus van die “wurm”
gedoen word en die “skade” dan reeds aangerig is! Ek
verkies dus om hulle eerder as moniteringstelsels saam
met miseiertellings te gebruik, as om hulle te gebruik in
besluitneming om te doseer al dan nie!
Verder is ek bietjie “versigtig” vir die slagspreuk van “Leave
the best and treat the rest” omdat die “best” gewoonlik die
skape met baie lae MET (miseiertellings) is en in die
praktyk nie genoegsame refugia tot gevolg kan hê nie!
Hierdie is egter “baanbrekerswerk”, maar ek glo dat daar
nog baie navorsing hieroor gedoen moet word alvorens ons
dit met “vrymoedigheid” kan gebruik!
Dinge om in ag te neem by die uitwerk van die
DOSEER GEDEELTE van jou PRODUKSIEPROGRAM:
• ’n “Doseerprogram” is slegs ’n riglyn en moet
aanpasbaar wees by die boer se omstandighede
• ’n “Doseerprogram” behoort (moet?) deel uit te maak
van ’n boer se totale bestuursprogram
• Vir ’n “doseerprogram” om suksesvol te wees, behoort
dit op ’n duidelik sigbare plek vertoon te word
28
• Voordat ’n “doseerprogram” opgestel kan word, moet
daar eers bepaal word –
– watter wurmsoorte voorkom en,
– of daar weerstand teen enige wurmmiddelgroepe
bestaan (METRED)
• Parasietbeheer lê nie net in `n doseerkan nie! Die
weidingstelsel, byvoedingsbeleid en algemene
•
bestuursprogram moet ook in ag geneem word.
Veilige weidings, soos oesreste, moet in die
beheerprogram gebruik word, om die wurmlewensiklus
so ver doenlik sonder die gebruik van wurmmiddels
alleen, te onderbreek
• Eenvoud is van kardinale belang by “doseerprogramme”
• As algemene riglyn word die tydsberekening (wanneer
om wat te doseer) vir ’n doseerprogram bepaal deur
– bestuursfaktore (vir streke en individuele boerdery)
en die
– seisoenskommelings in die voorkoms van die
verskillende parasiete (fenologie)
’n 10-Puntplan om Parasiete en Parasietweerstand te
Bestuur:
1. Werk saam met ’n veearts ’n wurmbeheerstrategie uit
2. Gebruik effektiewe kwarantynpresedures om te
verhoed dat jy weerstandige parasiete “invoer”
3. Toets vir wurmweerstand
4. Dien wurmmiddels korrek en effektief toe
5. Gebruik middels slegs wanneer nodig en dan as deel
van ’n “totale strategie”
6. Vermy “hoe risiko strategië”
7. Kies die regte middle vir die geteikende problem/
parasite
8. Handhaaf/”bewaar” ’n vatbare populasie wurms op die
plaas
9. Verminder jou afhanklikheid van doseermiddels alleen
10. Gebruik verskillende middles na mekaar (“in sekwen -
sie”) of in kombinasie
Kom ons som op:
• Weerstand is ’n feit
• Weerstand kos die skaapbedryf miljoene rande elke
jaar
• Weerstand is geneties – oorgedra van generasie na
generasie
• Ons moet die nuwe produkte anders bestuur om te
verseker dat ons al die beskikbare wurmmiddels so
lank as moontlik kan gebruik
Ondersoek alle gevalle waar weerstand vermoed word
deeglik en rapporteer positiewe gevalle aan jou veearts
asook aan die medisyne maatskappye wie se produkte ter
sprake is!

VOORKOM “BLAPSE” MET BLUP Jan Vosloo
Ons benodig regtig nog baie op -
leiding en opskerping ten einde te
sorg dat data vanaf die plaas
bruikbaar en betroubaar is. Die
geloofwaardigheid van teel waar -
des berus by die teler. Telers voor -
sien die stamboom- en pre stasie
inligting vir berekening van teel -
waar des. Indien hierdie inligting
on ak kuraat is sal die voorspelde
teel waardes foutief en ongeloof -
waardig wees. Moenie BLUP teg -
nologie blameer vir jou foute nie.
PRAKTIESE WENKE EN VEREISTES VIR KORREKTE
DATA
1. Akkurate identifikasie van lammers is uiters
belangrik. Knap u bestuur met lamtyd op en maak
100% seker dat ’n lam dadelik en korrek net na ge -
boorte genommer word met ’n plaatjie van u keuse in
die linkeroor. Die lam se nommer en u stoet se ken -
merk letters moet op die plaatjie geskryf of ingekap
word. U moet absoluut seker wees wie is die moeder
en vader van die lam. Stuur dadelik na die laaste ooi
vir die spesifieke lamseisoen gelam het, die hele
lamseisoen se geboortes saam vir die genootskap.
Moet nooit stuk stuk aanstuur nie, want die lammers
word by die geboorteregistrasieproses in ’n geboor -
tegroep verdeel waarin die oudste lam en jongste lam
binne die groep nie met meer as 60 dae in ouderdom
mag verskil nie.
2. Tattoeëer alle lammers (enigste permanente
3.
nommer) korrek so gou as moontlik, maar op die
laatste teen speentyd in die regteroor. Maak baie
seker dat u tang se “pad” waarop skerp pennetjies
deurdruk nog stewig en heel is en dat elke syfer en
letter nog alle skerp pennetjies bevat (soms val pen -
netjies uit). Gebruik verkieslik swart “ZEBO” stoof po -
litoer en vryf die ink baie goed in die gaatjies om ’n
duidelik leesbare nommer te verseker.
Weeg u lammers voor werklike speentyd (of op die
dag waarop u hulle wegneem van die ooie) solank as
wat dit voor 150 dae ouderdom is en die jongste
lammetjie in die groep moet tydens weging net ouer as
70 dae wees. Gebruik verkieslik ’n elektroniese
skaal en werk uiters noukeurig. (Die weeg van lam -
mers op speentyd is verpligtend en daarsonder is
BLUP berekeninge onmoontlik). Stuur die speen ge -
wigte dadelik in vir die genootskap en vermeld die
weegdatum. Onthou om aan te dui watter groep lam -
mers spesiale behandeling (soos kruipvoer, groen -
voer, ens.) ontvang het. Groepeer slegs eners be -
handelde diere se gewigte saam. Veral uitsoekdiere
wat reeds meer kos gekry het vir skoue of
30
veilings skep probleme en hulle kry dan foutiewe teel -
waardes. Abnormaal swaar of ligte lammers in ’n
weeg groep (wat saam in ’n geboortegroep ook was)
word as uitskieters beskou en hulle gewigte word
uitgegooi behalwe as u dit kan verklaar met ’n rede
soos siekte of skougroep, ens. Weeg alle diere in -
sluitende die uitskot lammers wat u nie wil hou om
mee te teel nie. Deur slegs die beter lammers te
weeg, maak jy hulle “middelmatig” in plaas van “goed”
omdat hulle ligter maats nie geweeg is nie.
4. U kan maar lammers met ooglopende prulfoute
uitskot na hulle geweeg is op speentyd. Nor maal -
weg sal daar meer rammetjies as ooitjies uitgegooi
word en verkoop / geslag word kort na speentyd.
5. Alle oorblywende ooi- en ramlammers wat u hou
moet so tussen 8 en 10 maande ouderdom weer
saam geweeg word op een dag. Daardie weeg -
datum moet vermeld word en die Na-speense gewigte
is ook baie belangrik en moet ingestuur word na die
genootskap. Onthou om al die ooitjies en die ram -
metjies saam te weeg wat in dieselfde lamseisoen
gebore was. Indien u uitsoek ooitjies en rammetjies
vir veilings en/of skoue apart gevoer het na speentyd
moet u hulle oornommers verstrek wanneer u die ge -
wigte instuur sodat hulle data in ’n aparte groep
ingedeel kan word. ’n Praktiese wenk is om hulle op
’n ander datum ’n week of wat vroeër of later te weeg.
Dis tog logies dat dit onregverdig is om lammers se
gewigte wat op veld geloop het te vergelyk met die
gewigte van lammers wat gevoer was. Moet nooit
“bietjies-bietjies diere weeg nie. BLUP werk een voudig
beter as ’n groot groep lammers wat eners behandel
was, saam geweeg word. Dit vergemaklik ook u be -
stuur en die ideaal sal wees dat alle lammers dieselfde
hanteer word tot met die na-speense weging en dan in
skou en veilingsgroepe verdeel kan word net soos u
verkies om hulle te bestuur.
6. Geen verdere gewigte of woldata word van u gevra nie.
Weeg dus slegs op speen en op ongeveer 9 maan de al
u lammers. Dan sal u uiters bruikbare Teel waardes
ontvang wat u geneties meerder waardige produ seer -
ders sal uitwys. U hoef nie self die teel waardes te
gebruik as u nie wil nie, maar stuur as seblief volledige
en korrekte data in ter wille van die kopers wat u skape
wil koop. Hulle maak staat op u integriteit en elkeen
wat aanteeldiere wil verkoop, moet homself daartoe
verbind om betroubaar te handel.
7. Probeer u dekseisoene (paartye) inkort na mak -
simum 35 dae (5 weke). Dit word sterk aanbeveel dat
indien u koggelramme gebruik. Sit die koggelramme
vir 9 dae in voordat u die teelram bysit en dek dan
slegs vir 28 dae (4 weke). Sodoende sal u lammers
vervolg bl. 32

vir ’n lamseisoen binne ’n korter tyd gebore word wat
u bestuur vergemaklik en die groot voordeel sal wees
dat die speengewigte en 9 maande gewigte van
daardie groep lammers meer bruikbaar sal wees
omdat hulle ewe oud is en dieselfde behandeling ont -
vang het. Verder vergemaklik dit u voervloei, lek -
aanvulling, arbeidsbenutting, inentingsprogram, ens.
Hoe meer lammers saam gebore word, hoe beter kan
hulle groeiprestasie evalueer word. Groter groepe =
beter syfers.
8. Bied alle ongekeurde skape aan vir keuring elke jaar
wat die keurder u plaas besoek. Die swakste prulle en
die bestes wat nog op die plaas is moet almal gepunt
word. Doen betyds aansoek om keuring by die ge noot -
skap en sorg dat alle skape minstens 4 maande wol dra
tydens keuring, om die wol te kan punt. Vra ’n amptelike
keuringslys aan vanaf die genootskap waarop die
keurder elke skaap se wol en bou punte moet inskryf.
Kanselleer die diere wat dood en verkoop is op die
keuringslys met ’n X. Die keurder moet sy eie naam en
ID nommer sowel as mede-keurders se name en ID
nommers invul op die keuringslys, elke bladsy teken en
dit dadelik terugstuur na die genootskap. Hou altyd vir
uself ’n afskrif van elke keuringsbladsy ingeval iets
verlore raak.
Genetic trend for breed
32
9. Gebruik altyd minstens 2 ramme per dekseisoen
wanneer u ooie KI of natuurlik paar. Verdeel dus u
ooie in minstens 2 troppe elk met ’n ram by vir die dek -
seisoen. Dis natuurlik ook wenslik om minstens 20
ooie per ram te laat dek of KI sodat genoeg nageslag
van elke vader se gewigte met mekaar vergelyk kan
word. Dit is van kardinale belang, want andersins
werk BLUP tegnologie nie effektief nie. Daar moet
genetiese koppelings wees tussen dekseisoene
en tussen stoete anders kan die omgewingseffek
nie uitgehaal word nie. Wanneer u dus nuwe
belowende jong ramme (waagvaars) identifiseer in u
stoet moet hulle altyd saam met ’n ander ram wat in ’n
vorige seisoen lammers verwek het, gebruik word.
Andersins kan hulle nageslag nie vergelyk word met
die nageslag van ander vaders nie. Probeer dus om
nooit alle ramme in een seisoen te vervang nie. Net
so moet u koppelings met die ras bewerkstellig deur
ramme saam met ander stoete te gebruik of ander
stoete moet stoetramme gebruik wat reeds in u stoet
gebruik was. Hierdie basiese beginsels is fun damen -
teel belangrik vir BLUP tegnologie om sinvolle en
bruikbare teelwaardes te kan oplewer. Indien gene tie -
se koppelings nie bewerkstellig word nie kan u entlik
slegs daardie nageslag se indekse gebruik.

GENOOTSKAP OM OP TROTS TE WEES Clynton Collett
Februarie 2012 sal dit 10 jaar
wees sedert die uitverkoping
van my SA Vleismerino Stoet
(eers Kransdraai en later La
Rochelle stoet). As ek so na die
vele toekennings wat ek van die
Vleismerino’s ontvang het in my
studeerkamer kyk, wonder ek of
daar dalk iewers nog ’n Vleis -
merino ram of ooi rondloop met
die voorvoegsel CRC. Na 10
jaar sal dit ’n wonder wees.
Die 32 jaar wat ek lid was van die Vleismerino was van die
gelukkigste van my lewe. Ek moet eerlik wees; die oor -
skakeling na ’n ander ras wat beter aangepas het in my
baie strawwe omgewing was geweldig geslaagd, dus het
ek my SA Vleismerino skape nie veel gemis nie. Die
Vleismerino genootskap en sy lede is egter ’n heel ander
saak. Ek mis hulle albei nog verskriklik elke dag.
Ons was soos een groot familie. Kon nie wag vir ’n skou of
veiling om mekaar net weer te kon sien nie. Mans, vrouens
en kinders was almal vriende. Wat ’n wonderlike tyd in my
lewe. Dit en ons Vleismerino bustoere Suid Kaap, Weskus
en Oos Kaap en Vrystaat toe! Dit was ’n belewenis. Oom
Manie van Niekerk wat sy danspassies op die vulstasie
vloer uithaal op die maat van boeremusiek uit die bus of
Poelie van Huyssteen wat die Engelsman nader roep (dis
nou ek) met die woorde “comes to I”.
Ons het straf teen mekaar meegeding op skoue en veilings en
drasties in warm gesprekke van mekaar verskil op
vergaderings, maar nooit het moeilike situasies lelik geword
nie. Daar was net te veel ware respek vir mekaar en die kern
34
van die Vleismerino lede te gesond om ooit tweedrag toe te
laat. As die stof gaan lê het, volg ons die meerderheidsbesluit
en trek hard saam om die wa deur die drif te kry.
Die ou wyse manne – Oom Charlie Simkin, Oom Danie
Slabbert, Oom Manie van Niekerk en vele meer het vir ons
jonger Raadslede en die lede in die geheel sulke goeie
leiding gegee en was sulke ware “gentlemen” dat dit die
hele genootskap beïnvloed het. Kwaadstekers het probeer
inkom, maar het hulle gou vasgeloop teen die eens ge -
sindheid en hoë morele waardes dat hulle vinnig ontuis
gevoel het en eerder aanbeweeg het.
Ek dien vir die afgelope 36 jaar aaneenlopend op een of
meer skaap- of bees-genootskap se raad en moes ook met
baie ander genootskappe saamwerk op verskeie komitees
soos SA Stamboek, Kleinvee Federasie ens. dus het ek ’n
goeie idée wat in die genootskappe aangaan. Die
gesindheid onder lede van die Vleismerino genootskap
was altyd en is hopelik nog uniek. Met trots het ek altyd
ander genootskappe van die Vleismerino’s vertel en soms
selfs gesmeek dat ons net by hulle moet leer.
I realize that all this did not just happen spontaneously in the
Mutton Merino Society, but that they were blessed with very
dynamic leaders that worked tirelessly for the benefit of all
members, often putting their own needs and wishes aside.
What you as the present Mutton Merino Society inherited is
something other Societies can only hope and pray for. It is
a blessing flowing from the deeds of God fearing leaders.
Work hard to protect this inheritance - it did not come
cheap. May the next generation of Mutton Merino breeders
be able to sing your praises as it has been a pleasure and
honor for me to do. Continue to set the example and be the
envy of all other societies.
DAGSTUKKIE UIT “VOLUIT MENSWEES” Ds Riekert Botha
1 Tessalonisense 4:1-12
prestasies, finansiële mylpale, be vorderings,
Laat dit vir julle ’n saak
WAARIN STEL JY JOU EER?
aanstellings en dies meer.
van eer wees om rustig te
Om in eer te lewe is ’n belangrike lewe …(1 Tess 4:11a)
My tone krul omtrent van lekkerkry as ek sien
deel van menswees. God het
wat God as eerbaar beskou. Paulus skryf in
ons so geskep. Dawid skryf: “U het hom hierdie Bybelteks dat dit vir ons ’n saak van eer moet wees om
… met aansien en eer gekroon” (Ps 8:6). rustig te lewe en ons eie sake te behartig. Dis God se wysheid
Sonde, daarenteen, is die groot stroper van waarvan Paulus hier praat. Daar is verdienste daarin om nie
heerlikheid en aansien. Paulus skryf: “Almal het gesondig, en bemoeisiek te wees nie, om getrou in die alledaagse dinge te
het nie deel aan die heerlikheid van God nie” (Rom 3:23). wees, hard te werk en rustig te wees. Daar is geen
Jesus herstel eer in mense se lewe.
verdienstelikheid daarin om “God te vertrou” vir finansies
terwyl jy op jou louere rus nie. God se definisie van eer is nie
Daar is baie waarde in eerbare dinge. God se karakter is die ’n strewe na die “hoë dinge” van die lewe nie, maar getrouheid
kern van alles wat eerbaar is. Die Heilige Gees leer dit aan in die eenvoudige, alledaagse dinge. Dit beteken ek en jy het
elke dissipel van Jesus. Die veragtelikheid van die wêreldse nie spesiale gawes nodig om dit te verkry nie – ons moet slegs
stelsel kan gesien word in dinge waarin mense hulle gehoorsaam wees.
verdienste vind. Hulle stel dit in hoe dronk, hoe sedeloos, hoe
wreed, hoe oneerlik, hoe onbetroubaar en hoe selfsugtig hulle Dit is hoekom God so ’n wonderlike pleister is!
was. Luister maar na praatjies om braai vleisvure, in raadsale Hy is eg en sonder tierlantyntjies.
of kroeë. Mense stel ook hulle meriete in aka de miese en sport

BKB Kampioen Wolooi: vertoon deur Janvos
Landgoed van Brakfontein in Davel. v.l.n.r. Coleen
Wilkinson, Pierre Vlok (BKB) en Sameul Mokwena.
ENB Kampioen Ooilam: vertoon deur Pieter van Heerden & sy 3 seuns van Wesselsbron
v.l.n.r. Izak van Heerden, Andries Mulder (ENB), Pieter van Heerden, Willem van Heerden en
PW van Heerden.
MOLATEK Kampioen Ramlam: vertoon deur Johann Strauss
van Platberg in Calvinia. v.l.n.r. Fanie Ferreira (BKB), Koos
Vorster (Stoet Adviseur), Johann Strauss (vertoner) en Sipho
Klaas.
S.A.’s 2011 SKOU UITSLAE
BKB Junior Kampioen Wolram: vertoon deur Jan van
Biljon van Niekerksrus in Viljoenskroon. v.l.n.r. Jan
van Biljon, Gawie Kleinhans (BKB) en Simon Mpondo.
ENB Junior Kampioen Ram: vertoon deur Hardus
Botha van Kroonstad. v.l.n.r. Andries Mulder (ENB),
Hardus Botha en Willem Tsoahele.
36
BKB Senior Kampioen Wolram: vertoon deur Joe
Wilkinson van Vereeniging. v.l.n.r. Fanie Ferreira
(BKB), Joe Wilkinson en Shorty Mohape.
BAYER Junior Kampioen Ooi: vertoon deur Hardus Botha van
Kroonstad. v.l.n.r. Hardus Botha en Thabiso Lebeko.
CMW Senior Kampioen Ram: vertoon deur Jan van
Biljon van Niekerksrus in Viljoenskroon v.l.n.r. John
Melville (CMW), Jan van Biljon en Simon Mpondo.

Die 3 beoordelaars: Gerhard Hartman, Manie Lombard, Jacques Potgieter
en aankondiger Koos Pansegrouw.
37
Ringgidse en skaalbeamptes was voorsien deur BKB en CMW.
Dankie aan ons borge wat altyd ondersteuning bied. Daar was 80 ramme vertoon in klas 14: Ramme 125 tot 140 kg.
Ram 9049 NY met sy skou vertoonnommer 643 wat ver -
koop is vir R50 000 tydens die stilveiling wat gehou is
tydens die SA Vleismerino Nasionale Kam pioenskappe op
18 Maart 2011 in Bloem fon tein. Toeskouers kon ge skre we
aanbiedinge maak op enige van die ramme wat ver toon is
tydens die skou. Dit is die eerste ram wat so verhandel is.
Sipho Klaas hou die ram vas tydens die skou in die
beoordelaarsring. Johann Strauss van Plat berg in Calvinia
is die verkoper en die kopers is Van Aardt Greyling van
Lady Grey, George & Hugh Smith van Dor drecht en Buks
& Koos de Wet van Graaff-Reinet.
S.A.’s 2011 SKOU UITSLAE
Hugo Wiehahn & Seuns van Tussenbeide in Caledon het skoonskip gemaak in die SA
Vleismerino Nasionale Vagkompetisie.
Hulle het die Kampioen en Reserwe Ramvagte sowel as die Kampioen en Reserwe Ooivagte
vertoon asook die beste groep van 3 vagte gewen en met dit alles natuurlik by verre die meeste
punte verwerf in die vagkompetisie.
Die Vagkompetisie vind onder vaandel van die NWKV plaas en word geborg deur BKB en Heiniger.

KLAS 1: Kampioen Wolooi geborg deur BKB
1 ste 0015 JVG Janvos Landgoed
2 de 0172 GHM Gerrie Muller
3 de 0014 JVB Jan van Biljon
4 de 0097 RDW Danie de Wet
5 de 0028 JVB Jan van Biljon
KLAS 2: Junior Kampioen Wolram geborg deur
BKB
1 ste 0033 JVB Jan van Biljon
2 de 0008 GZ SS Greyling
3 de 0113 H Hardus Botha
4 de 0053 HWB Hennie Blomerus
5 de 0081 HWB Hennie Blomerus
KLAS 3: Senior Kampioen Wolram geborg deur
BKB
1 ste 9050 KIN Joe Wilkinson
2 de 9042 HWB Hennie Blomerus
3 de 9203 VAG Van Aardt Greyling
4 de 9241 VAG Van Aardt Greyling
5 de 9066 HVN Manie van Niekerk
KLAS 4: Ooilam 60kg en onder geborg deur
MERIAL
1 ste 0098 CVH Pieter van Heerden
2 de 0356 XK Hannes Kotze
3 de 0002 PWI PW & I van Heerden
4 de 0389 XK Hannes Kotze
5 de 0099 PB Pieter Badenhorst
KLAS 5: Ooilam 60.1-70kg geborg deur PFIZER
1 ste 1028 FVH Fanie van Heerden
2 de 0009 PWI PW & I van Heerden
3 de 0057 PB Pieter Badenhorst
4 de 0168 CZB Cobus Botha
5 de 0054 NY Johann Strauss
KAMPIOEN OOILAM geborg deur ENB
(aangewys uit klas 4 – 5)
1 ste 0098 CVH Pieter van Heerden
2 de 0356 XK Hannes Kotze
3 de 0028 FVH Fanie van Heerden
4 de 0002 PWI PW & I van Heerden
5 de 0389 XK Hannes Kotze
KLAS 6: Ooilam 70.1-80kg geborg deur ABSA
1 ste 0029 HVN Manie van Niekerk
2 de 0045 HVN Manie van Niekerk
3 de 0003 HVN Manie van Niekerk
4 de 0041 HVN Manie van Niekerk
5 de 0186 COR Cornie van den Heever
KLAS 7: Ooilam bo 80kg geborg deur STANDARD
BANK
1 ste 0019 H Hardus Botha
2 de 0023 JVB Jan van Biljon
3 de 0228 XK Hannes Kotze
4 de 0017 HWB Hennie Blomerus
5 de 0034 JVB Jan van Biljon
S.A.’s 2011 SKOU UITSLAE
JUNIOR KAMPIOEN OOI geborg deur BAYER
(aangewys uit klas 6 – 7)
1 ste 0019 H Hardus Botha
2 de 0023 JVB Jan van Biljon
3 de 0228 XK Hannes Kotze
4 de 0029 HVN Manie van Niekerk
5 de 0045 HVN Manie van Niekerk
KLAS 8: Ramlam 70kg en onder geborg deur
LAND BANK
1 ste 0209 NY Johann Strauss
2 de 0272 JJH Jan Haasbroek
3 de 0045 FVH Fanie van Heerden
4 de 0021 JS Koos de Wet
5 de 0076 JVB Jan van Biljon
KLAS 9: Ramlam 70.1-80kg geborg deur VIRBAC
1 ste 0208 NY Johann Strauss
2 de 0074 HWB Hennie Blomerus
3 de 0076 AY Jack Strauss
4 de 0112 LW Buks de Wet
5 de 0008 KIN Joe Wilkinson
KLAS 10: Ramlam 80.1-90kg geborg deur AFGRI
1 ste 0012 AY Jack Strauss
2 de 0200 RDV Philip Botha
3 de 0043 CVH Pieter van Heerden
4 de 0003 FVH Fanie van Heerden
5 de 0081 AY Jack Strauss
KAMPIOEN RAMLAM geborg deur MOLATEK
(aangewys uit klas 8 – 10)
1 ste 0209 NY Johann Strauss
2 de 0208 NY Johann Strauss
3 de 0012 AY Jack Strauss
4 de 0272 JJH Jan Haasbroek
5 de 0045 FVH Fanie van Heerden
KLAS 11: Ramlam 90.1-100kg geborg deur ENB
1 ste 0053 GZ SS Greyling
2 de 0133 H Hardus Botha
3 de 0011 GU Jan Uys
4 de 0034 WTM Riaan Myburgh
5 de 0144 CZB Cobus Botha
KLAS 12: Ramlam bo 100kg geborg deur
TELWIEDRE
1 ste 0109 H Hardus Botha
2 de 0026 JVB Jan van Biljon
3 de 0048 GU Jan Uys
4 de 0049 HWB Hennie Blomerus
5 de 0036 HWB Hennie Blomerus
JUNIOR KAMPIOEN RAM geborg deur ENB
(aangewys uit klas 11 – 12)
1 ste 0109 H Hardus Botha
2 de 0026 JVB Jan van Biljon
3 de 0048 GU Jan Uys
4 de 0049 HWB Hennie Blomerus
5 de 0036 HWB Hennie Blomerus
38
KLAS 13: Ram 125kg en onder geborg deur
VOERMOL
1 ste 9139 HVN Manie van Niekerk
2 de 9097 HVN Manie van Niekerk
3 de 9105 JS Koos de Wet
4 de 9476 XK Hannes Kotze
5 de 9372 CVH Pieter van Heerden
KLAS 14: Ram 125.1-140kg geborg deur
BKB
1 ste 9083 JVB Jan van Biljon
2 de 9069 HVN Manie van Niekerk
3 de 9123 H Hardus Botha
4 de 9045 AY Jack Strauss
5 de 9140 JVB Jan van Biljon
KLAS 15: Ram 140.1-160kg geborg deur
CMW
1 ste 9046 JVB Jan van Biljon
2 de 9010 GJS George Smith
3 de 9113 WTM Riaan Myburgh
4 de 9113 JJH Jan Haasbroek
5 de 9409 XK Hannes Kotze
KLAS 16: Ram bo 160kg geborg deur CMW
1 ste 9193 JJH Jan Haasbroek
2 de 9106 JJH Jan Haasbroek
3 de 9040 JVB Jan van Biljon
4 de 9164 COR Cornie van den Heever
5 de 9071 NY Johann Strauss
SENIOR KAMPIOEN RAM geborg deur CMW
(aangewys uit klas 13 – 16)
1 ste 9083 JVB Jan van Biljon
2 de 9193 JJH Jan Haasbroek
3 de 9139 HVN Manie van Niekerk
4 de 9106 JJH Jan Haasbroek
5 de 9069 HVN Manie van Niekerk
KAMPIOEN OOITELER 2011 geborg deur
CMW
1 ste Hardus Botha
2 de Pieter van Heerden
3 de Jan van Biljon
4 de Hannes Kotze
5 de Janvos Landgoed
KAMPIOEN RAMTELER 2011 geborg deur
CMW
1 ste Jan van Biljon
2 de Johann Strauss
3 de Hardus Botha
VICTOR LUDORUM 2011 (meeste punte) geborg
deur BKB
1 ste Jan van Biljon
2 de Manie van Niekerk
3 de Hardus Botha
4 de Johann Strauss
5 de Jan Haasbroek

KURSUSSE 2011
Spesiale kursusse word gereël volgens behoefte in ’n area op een van ons telers se plase. Laat weet asb. die
Genootskap indien u graag ’n kursus wil doen by tel. 051 522 6827/8.
Grootfontein studente
Grootfontein studente besig om skape te keur. Junior beoordelaaarskursus te Viljoenskroon.
Skoliere van Marlow Landbouskool. Elsenburg studente.
42

TOEKENNING EN UITSTALLINGS 2011
NAMPO uitstalling 17 - 20 Mei
MEGA WEEK uitstalling te Bredasdorp vanaf 14 - 16 September
Grootfontein Landboukollege Ekspo 30 Junie - 1 Julie (Eeufeesvieringe)
44
George Latsky ontvang ’n Oorkonde vir sy jarelange
en besondere bydrae tot bevordering van die S.A.
Vleismerino ras, vanaf Manie Lombard President
van die Genootskap.

Kampioen Wolram
Die Vrystaters het dit baie geniet
Netjiese krale by Moorreesburg skou Talle trofees is uitgedeel Bootrit met die seiljag op Langebaan Lagoon
Klub Mikanos by Langebaan waar ons tuis was
Ingang by die “Strandloper” Restaurant
SUPER 10 SKOU
Op Vrydag 9 September 2011 was daar ’n Super 10 Ramkampioenskappe vir SA Vleismerino’s by Moorreesburg
skou aangebied.
Enige teler vanoor die hele land kon ’n maksimum van 10 ramme inskryf vir die skou. Wes-Kaap klub het dit
uitstekend organiseer en beplan om dit elke 2de jaar te Moorreesburg aan te bied. Dit sal ’n groot fout wees as
u dit weer misloop in 2013.
Kampioen Ligte Ramlam Junior Kampioen Ram
Senior Kampioen Ram
Opperste en Reserwe Kampioen Ramme Kampioen Groep van 3 ramme
Marilize was die bootgids
Onvergeetlike middagete by die “Strandloper”
46
Susan het ons “lekke” laat sing met die
vreemde kitaar

GROOTFONTEIN SAVM OPLEIDINGSKUDDE Cor Uys - CMW (Mentor)
2011 was voorwaar in talle op -
sigte ’n waterskeidingsjaar vir
land bou en die SAVM produksieeenheid
te Grootfontein LBK. Die
Karoo het ’n goeie reënseisoen
beleef. Die mini-plaas is dank -
baar vir die groter stuk veld met
meer kampe wat uitgeruil is met
een van die ander eenhede.
Dit het meer keuses en beweeg -
ruimte vir die eenheid verskaf en
hulle in staat gestel om baie
beter wei dingsbestuur toe te
pas. Onder die leiding van die
Oos-Kaap SAVM klub en verskeie ander instansies het dit
die werk van die studente en Andries Pretorius hul direkte
raadgewer, baie vergemaklik. Die studente het al vroeg in
die jaar borge genader wat kon help met die mini-plaas se
beeld en produksie van die diere. Borge en hulp is oral
beskikbaar, maar dit moet deur harde werk en goeie
kommunikasie geaktiveer word, en dit is seker een van die
groot lesse wat te leer is in vandag se tye, dat daar niks
Vanjaar se 7 studente staan en voor hurk Andries
Pretorius (Opleidingsbeampte)
Ooie met lammers op Karooveld
48
gaan gebeur as jy dit nie laat gebeur nie. Die potensiaal
van alles moet deur jouself ontsluit moet.
Die eenheid het die afgelope paar jaar goeie besetting- en
speenpersentasies behaal. Vanjaar het ons van KI gebruik
gemaak, met saad van de Wet ramme. Uit die 50 ooie was
17 tweelinge, 30 eenlinge en 3 droog. Lamtyd het goed
verloop en daar was min komplikasies wat die studente nie
kon baasraak nie. Die skape is Oktober geskeer en terug
in die veld waar dit tot op datum baie goed gaan sonder
enige ongediete en diefstal probleme.
Daar was vanjaar 7 studente in die eenheid betrokke wat
met geesdrif ’n groot verandering gemaak het. Ons is baie
opgewonde oor die toekoms en die SAVM as ras, en glo dat
ons die produksie-eenheid met groter vrug kan gebruik vir
opleiding en rasbevordering. Op die manier leer die
studente meer van die bedryf en die verskillende fasette
van skaapboerdery op ’n praktiese manier.
Dankie aan almal wat betrokke was en hulp verleen het.
Ons hoop om 2012 op die suksesse van 2011 te verbeter
en goeie rentmeesters te wees van dit wat aan ons
toevertrou is.
Studente gooi lek en maak waterkrip skoon Tweelinge word in lamhokkies gehou vir paar dae
Lammers word gemerk met oorplaatjies Studente besig met skape in die kraal

SKAAPBEDRYF IN STYGENDE SIKLUS Prof. Johan Willemse
Verskeie pro ble -
me in die plaas -
like skaapbedryf
be teken dat die
diere se getalle
daal, terwyl daar
’n ál groter vraag
na wol en lams -
vleis is.
Wol- en lams vleis -
pryse is tans in
’n fase waarin die pry se styg en waar
vraag en aanbod dit voort dryf. Pryse het
die laaste jare heelwat in Suid-Afrika,
asook in Australië en Nieu-Seeland, ver -
stewig.
Internasionale voorraadvlakke van wol is
laag, terwyl wolpro duk sie ook aan sien lik
laer is as ’n dekade of wat ge lede. Hier -
mee saam is daar ’n sterk internasionale
vraag na wol, veral uit ontwikkelende lan -
de. Die vraag het ook toegeneem omdat
daar minder beperkings is op die inmeng
van wol in kledingstukke en by ander tipe
materiaal en tekstiele.
Skaapgetalle in Australië het die laaste 20
jaar met bykans 90 miljoen skape gedaal
tot sowat 75 miljoen skape, terwyl die
samestelling van hul skaapkudde ook
ver ander het. Dit het noodwendig die
produksie van skaap- en lamsvleis, as -
ook wol, laat daal.
Baie duur plaasarbeid in veral Australië,
waar hulle met ’n sterk groeiende myn -
boubedryf meeding, het tot gevolg dat
boere minder geneig is om met wol -
skape te boer. Die neiging is ook om
net met vleistipe skape te boer. Die
vraag na skaap- en lamsvleis uit die
Arabiese en Asiatiese lande bly beson -
der groot en die aanduidings is dat dit
gaan toeneem. Australië slag tans so -
wat 20 miljoen en meer lammers per
jaar, enoor sowat 3 miljoen tot 4 miljoen
in Suid-Afrika. Hulle is hoofsaaklik op
die uitvoermark gerig. Met Australië se
kleiner skaapvleis-aanbod en goeie
uitvoermark-pryse het hul pogings om
skaapvleis op groot skaal na Suid Afrika
uit te voer, getaan.
Hierby moet genoem word dat die wol -
skaapgetalle in Namibië ook gedaal
het. Saam met die gedwonge binne -
landse slagbeleid vir sy boere (teen laer
prysrealisasies as in Suid-Afrika) neig
boere in die suide van Namibië om ook
weg te beweeg van skaapboerdery.
Skaapgetalle in Suid-Afrika het die laas te
20 jaar heelwat gedaal en daar was ook ’n
verskuiwing van waar daar met skape
geboer is. In distrikte in grasweigebiede,
soos Mpumalanga, KwaZulu-Natal en
dele van die Vrystaat, het diefstal boere
laat ophou boer met wolskape.
Skaapboerdery het na die Karoo verskuif,
maar met die Regering se beheptheid om
eerder jakkalse en rooikatte as skape te
beskerm, is skaapgetalle in die Karoo ook
aan ’t daal. Boere boer eerder met beeste
en wild. Daarenteen was daar die afge -
lope jare in die hoëreënval-, saai- en selfs
besproeiingsgebiede ’n neiging om
intensief op aangeplante weiding met
50
Bron: erkenning aan Landbouweekblad
Die swak toestand van die staatsveeart -
seny diens en probleme met die voor -
siening van entstof het die laaste twee jaar
heelwat probleme met siektes, soos
slenkdalkoors en knopvelsiekte, veroor -
saak. Die nat weerpatroon het probleme
vererger en siektes, soos vrotpootjie, eis
ook hul tol. Kortom, daar is heelwat be -
rigte uit die skaapweigebiede en ook in
beesproduksiegebiede dat ooi- en koei -
besettings heelwat laer is as normaalweg.
Verder is daar ook in die ekstensiewe
skaap produksiegebiede hele kuddes wat
geen lammers in die eerste deel van die
nuwe seisoen gaan lewer nie weens abor -
sies en lae besettings. Die aanbod van
speenkalwers en lammers in die res van
die jaar sal kleiner wees as in vorige jare.
Intussen bly die vraag stewig en, met die
ekonomie in ’n opswaaifase, is daar ’n
groter vraag na rooivleis.
Die dilemma gaan wees dat skaap- en
lamsvleis, asook beesvleis in ’n mindere
mate, té duur gaan raak teenoor mede -
dingende vleissoorte, soos hoender- en
varkvleis. Dit kan die markaandeel daar van
in die volgende paar jaar verklein. Dié ver -
loop word duidelik in grafiek 1 aangetoon.
Terselfdertyd het die relatief hoë pryse ’n
aantrekkingskrag vir nuwe toetreders tot
die bedryf en behoort dit te help om in die
volgende paar jaar ’n stewige kuddebou -
fase te vestig. As die nuwe, groter skaap -
vleisaanbod oor drie of vier jaar mark toe
kom, het die vraag dalk verklein en sal pry -
se moet daal om verbruikers terug te lok.
Daar is op die winkelrak ook nie juis ’n waa -
borg dat die verbruiker volgens die gehalte
van vleis betaal nie. Die meeste super -
markte verkoop lams- en skaapvleis
sonder graderingsaanduidings op die ver -
pakking. Daar is ook nog nie sterk han -
delsmerke gevestig wat met sekere
gehalte-eienskappe geassosieer word nie.
’n Mens moet wel toegee dat party super -
markgroepe daarop begin fokus om deur -
lopende gehalte met hul eie handelsmerke
te voorsien, sodat die verbruiker se eet- en
smaakervaring meer konstant is. Dit is tog
waaroor handels merke gaan.
veral wolskape te boer. vervolg bl. 52

Grafiek 1 toon hoe groot die verskille in
pryse is. In die volgende paar jaar sal daar
baie meer aandag gegee moet word aan
die vestiging van gehalte-handelsmerke vir
die verbruiker, wat die duurder produk in
die hoërinkomste-marksegment kan be -
kostig.
Daar sal wegbeweeg moet word van
die benadering om die verbruik van
vleis te bevorder. In die volgende paar
jaar is verbruik nie die uitdaging vir rooi -
vleis en spesifiek skaap en lamsvleis
nie, maar eerder om gehalte te waar -
borg en só markaandeel te probeer be -
skerm met ’n nismarkproduk van ge -
halte.
Grafiek 2 toon die verloop van die
internasionale vraag-en-aanbod nei gings
van wol, asook die skerp daling in
voorraad.
Wolpryse het die laaste twee jaar skerp
gestyg ná die skerp insinking van
2008/’09 met die internasionale reses -
sie en geldkrisis. Pryse het intussen
heelwat verbeter in Suid-Afrika en
Australië, waar Suid-Afrikaanse pryse
naby aan dié van Australië verhandel.
Grafiek 3 toon die verloop van die
plaaslike wolprys-aanwyser, wat die
hoogste in baie jare is, tesame met
lamsvleispryse. Dit toon ook hoe die
winsgewendheid van wolskape ver -
beter het as probleme met ongediertes,
siektes en diefstal bekamp kan word.
Die Nasionale Wolkwekersvereniging
doen baie werk in dié verband. Hy het
ook goeie inligting beskikbaar oor die
wins gewendheid van wolskape in streek -
verband.
China was tot ’n jaar gelede die groo ste
enkele koper van Suid-Afrika se wol -
skeersel. Dit is weens die sterk groei in
die vraag na alle produkte in China,
maar veral China se sterk mede -
dingende posisie in die internasionale
klere- en materiaalbedryf.
China het met die uitbreking van
slenkdalkoors ’n verbod geplaas op die
invoer van Suid-Afrikaanse wol, al is
daar nie wetenskaplike bewyse dat dié
siekte deur wol versprei word nie. Die
uitbreking van bek-en-klouseer in Kw -
Zulu-Natal het die probleem vererger.
Gelukkig is die vraag só groot dat ander
Oorlede 21 April 2011
Begrafnisdiens 26 April 2011
Lang huldeblyke is nie wat oom Danie
wou hê op hierdie dag nie. Dankie aan
die familie dat julle egter ingestem het
dat ek vandag ’n paar woorde sê na -
mens die SA Vleismerino Telers ge -
nootskap.
Ons is beslis almal vandag hartseer om
iemand soos oom Danie te groet.
Nietemin is daar egter ook so baie waarvoor
ons dankbaar kan wees, dat ons ook by
hierdie geleentheid sy lewe kan vier.
Hy was ’n teler van ons ras vir bykans 30 jaar en gedurende
hierdie tyd het hy ook ’n paar jaar op die Raad gedien. Ek sal
onthou dat hy nie geskroom het om sy mening te gee nie; al het
baie van hom verskil. Hy was deurgaans entoesiasties oor die
ras en het ongetwyfeld ’n groot bydra gelewer met sy insette.
Hy was aktief betrokke by baie aktiwiteite van die ras. Hy het
altyd gesê as ’n teler erns maak met sy stoet moet hy by die
plekke wees waar dinge gebeur rondom die ras. Hy het ook sy
plaas en fasiliteite by verskeie geleenthede beskikbaar gestel
vir beoordelaar kursusse.
Oom Danie het verskeie diere geteel wat ’n beduidende invloed
gehad het op die ras en baie van sy diere sal nog vir jare
52
lande se kopers die skielike leemte
gevul het.
’n Deel van die oplossing is om meer
wol plaaslik in die eerste fase te ver -
werk, want dan verval die uitvoer pro -
bleme ten opsigte van die “rou” wol.
Onge lukkig het die eerste fase van die
verwerking van wol in Suid-Afrika die
laaste dekade of wat stelselmatig agter -
uitgegaan, met die gevolg dat daar tans
net ongeveer 15% tot 20% in die eerste
fase verwerk word. Daar is tans her -
nieude pogings om dié vermoë uit te
bou en te poog om die meeste wol
plaas lik minstens in die eerste fase
voor uitvoer te verwerk. Hierdie aspek
sal dringend aandag moet kry.
Die wolbedryf sal by die nywerheids -
ontwikkelingskorporasie (IDC) moet
gaan aanklop om finansiering om die
wolverwerkingsbedryf uit te brei,
anders sal woluitvoer in die hek duik.
Die wolskaapmanne het werk om te
doen, anders kan die boere hulle ná ’n
paar jaar vasloop in laer pryse en ’n
mark wat onder druk is.
HULDEBLYK - OOM DANIE DE WET Manie Lombard
figureer in die stambome van ons ras. Hy was baie lief vir die
ras en baie beskeie oor prestasies. Ek sal altyd sy reaksie
onthou wanneer hy gelukgewens is met ’n prestasie. Dit was
altyd: “Baie dankie ou ou ou (dan soek hy na die naam) Jan; die
Here is vir my goed.”
Sy eerlikheid was dikwels ten koste van homself. By
geleentheid het hy in ’n gesprek gesê dat hy nie so ’n goeie
verloorder is soos hierdie en daardie persoon nie; “Ek kerm en
mor maar” het hy gesê.
Hy was ’n vaderfiguur en inspirasie vir menige beginner teler.
Ons sal sy entoesiasme en sy aansteeklike lag mis.
Nadat hy opgeneem is in die Hoogland Medi Clinic het ek
telefonies met hom gepraat en gevra hoe lank hul hom nou
daar wil hou. Sy antwoord was “O ek weet nie maar ek is nie
bekommerd daaroor nie, want die Here is in beheer”.
Op Woensdagmiddag 20 April het ek hom besoek op pad na
die April Raadsvergadering. Dit was ontstellend om oom Danie
so te sien; so geweldig afgetakel deur die siekte. Hy het toe nie
meer gepraat en gereageer nie en is 12 ure later oorlede.
Dis so goed om te weet dat daar nou vir hom beskore is die
allesoorheersende vrede; ’n vrede wat ons menslike verstand
nie kan bedink of integreer nie. Vir u wat die naaste aan hom
was wens ons ook vrede, vertroosting en berusting wat geen
mens kan gee nie, maar wat net ons Hemelse Vader kan gee.

LAPAROSKOPIE INSEMINASIE - JA OF NEE? Hennie Blomerus - Kroonstad
Laparoskopie inseminasie, KI of
ramme? Nie ’n maklike vraag nie,
want daar is baie faktore wat
uiteindelik die keuse bepaal. Die
belangrikste hiervan is kud de -
bestuur. Kennis van laparo skopie
is noodsaaklik sodat kudde be -
stuur hierby aangepas kan word.
’n Groot voordeel van laparo -
skopie is dat heelwat minder
semen per ooi benodig word,
gevolglik kan meer ooie met ’n
spesifieke ram se semen bevrug
word teen 300 ooie per dag met laparoskopie teenoor 60
ooie met gewone KI.
Die drie bene van sukses met laparoskopie is:
Bestuur – laparoskopie is multifaktoraal en dus moeiliker
om te bestuur, dit is nie maar net nog ’n taak wat gou
afgehandel moet word nie, nee dit is ’n deurlopende proses
vir 365 dae van die jaar ten einde sukses te verseker. In
99,9% van alle gevalle kan lae besettingsyfers terug verwys
word na ’n swak skakel iewers in die bestuurstelsel.
Veeartsenydiens is belangrik – gebruik die beste Veearts
beskikbaar soos slegs voorsien kan word deur Ramsem.
Kwaliteit semen – met vars semen moet die ram deeglik
voorberei en gereed wees op die dag met laparoskopie.
Kwaliteit gevriesde semen word deur Ramsem voorsien.
Met alles in plek is daar geen verskil in resultate tussen vars
en gevriesde semen nie.
Die SA Vleismerino is met reg trots daarop om die hoogste
besettingsyfer van alle skaaprasse in Suid-Afrika te
handhaaf, volgens Ramsem.
Alle eer aan die Here vir hierdie sukses.
LAPAROSKOPIE PROGRAM:
6 weke voor laparoskopie
Ooie moet op hierdie stadium alreeds in ’n goeie kondisie
wees om met laparoskopie op ’n kondisiepunt van 4 te wees.
Afhangende van kondisie word 150 tot 300 gram mielies per
ooi per dag gevoer tesame met ’n goeie fosfaatlek, hou egter
die proteien inhoud van die lek laag veral 6 weke voor LI.
Ooie loop op “Sugargraze” weiding
54
Geen lusern vanaf 6 weke voor laparoskopie nie.
Handel alle doserings en inentings op hierdie stadium af.
Gebruik sommer die geleentheid om die ooie in groepe te
merk veral waar meer as 50 ooie gelaparaskoop word en
handel alle aksies in die volgorde af..
Ontvang die LI program betyds om die korrekte indeling te
kan doen – daar is ’n tydverskil tussen jong en ouer ooie
asook vars en bevrore semen.
NB: Doseer Vit A - moenie die aanbevole dosis oorskry nie.
Spuit Multimin + SE onderhuids.
Hierdie 2 toedienings is uiters belangrik!
Met die afhandeling van bg. plaas ooie terug op goeie
weiding en beplan u aanvullings
Ooie moet te alle tye versigtig en rustig hanteer word.
LI program self:
Dag 0: spons ooie vanaf groep 1 soos gemerk – as sponse
bv. 8vm. onttrek word dan spons jy ook 8vm en nie deur die
dag soos sommige doen nie.
Dag 13 staak mielies. Dit is wenslik om ooie so natuurlik as
moonlik aan te bied op dag 16 tydens laparoskopie en om
nie van ’n kalmeermiddel gebruik te maak nie.
Dag 14: Ontspons en spuit DMS vanaf groep 1 soos
gemerk. Weereens let op hantering.
Dag 15: 10vm plaas ooie volgens groepering in krale by
laparoskopie lokaal met geen kos en water.
Dag 16:Begin met Laparoskopie - Indien bogenoemde
pratyke gevolg word, is ’n kalmeermiddel onnodig en nie
aan te beveel nie. Dit is wenslik om ooie so natuurlik as
moontlik aan te bied. Hanteer ooie baie versigtig en rustig.
Plaas ooie terug op goeie weiding met lek en verminder
mielie voeding geleidelik.
Hantering vanaf 6 weke voor tot 6 weke na LI is baie
belangrik. Die sukses word hier bepaal.
Vir daardie spesiale ooi wat jy graag wil beset kry –
Ontspons haar op dag 7 en sit ’n nuwe spons in – doen dit
net stiptelik op dieselfde tyd as wat die eerste keer gespons
is. Doen jou deel na die allerbeste wat aan jou gegee is en
wees dan verseker van ’n suksesvolle laparoskopie
inseminasie. Sorg 365 dae van die jaar vir jou ooie en hulle
sal verseker vir jou sorg. Wees hiermee saam verseker van
Ramsem se professionele diens.
Vleismerino ooie benut “Sugargraze” ten volle

NEWS FROM AUSTRALIA Hennie Blomerus
As jy wonder of jy ’n boer is of kan wees:
Jy is ’n boer as die volgende al met jou gebeur het, of as jy so optree of dink:
• As jy al jou voete met die tuinslang moes afspuit voor jou vrou jou in die huis wou toelaat.
• As jy nooit ’n 5 liter kan of ’n ander houer, kan weggooi nie.
• As jy al baaldraad gebruik het om jou bakkie se nommerplaat mee vas te maak.
• As jy die bemestingsprogram, saaidigtheid, onkruiddoderprogram en opbrengste van ’n plaas wat jy 10 jaar gelede gehuur het
kan onthou, maar jou vrou se verjaardag vergeet.
• As jy al dieselfde mes gebruik het om kalwers te kastreer en lemoene af te skil.
• As jy alle voertuie op die pad groet, of jy die mense ken of nie.
• As 50% van die klere wat jy besit van saad- en voerhandelaars kom.
• As jy glo dat die eerste dag van die jagseisoen ’n publieke vakansiedag is.
• As jy nie jou tyd mors om die hond se gemors op die gras op te tel nie, want jy besef dit is plantvoeding.
• As jou ander voertuig ’n Massey Ferguson is.
• As jy besef dat depressie net woede sonder entoesiasme is.
• As jy ook beleef dat rekeninge baie vinniger deur die poskantoor afgelewer word as tjeks.
56

FVH 0016

ONS HET DIT ALMAL NODIG - NATANIËL
Wees altyd dankbaar vir alles wat jy het en lewe eenvoudig. Hoe minder
goeters jy het, hoe minder wharries het jy ..en hoe lekkerder slaap jy!
Wees onvoorwaardelik lief vir jou gesin en familie en aanvaar elkeen
presies net soos hy/sy daar is ...vriende kan jy kies, familie nie!
Moenie toelaat dat jou brein muf met 'issues' soos onvergewens -
gesindheid, skuldgevoelens of grudges nie ...sorteer alle stront uit nog
voor die son sak!
Hardloop jou lewens-spiedomitir in die rooi ...help waar jy kan en lewe
voluit terwyl jy nog lewe in jou het ...'use it - or lose it'!
Geniet die eenvoudige dinge. Die 'image'-goed en 'keeping up with the Jones'
is sommer 'n pot snot ...hulle (die Jones') sit in elk geval nou in Ozzie.
Al wys die 'replay' duidelik dat hy verkeerd is ...maak vrede met die ref
se beslissings en jy sal dadelik beter voel!
Vermy bedompige gyms wat stink na yuppie-spray waar hooter-neuse in
snaakse Star Wars klere soos hamsters op gevriesde fietse sit en trap.
...kry oefening deur te gaan stap langs die see of in die veld of 'n
rêrige fiets te ry
58
doen iets in die buitelug, maar moenie in die strate op en af draf nie, dis
'common' en maak ander mense skuldig voel.
As jy 'n 'no-name brand' T-Shirt sien wat jy laaik, koop dit ...na *(+_ met die
name-goed wat jy in elk geval nie kan bekostig nie - solank dit net gemaklik
pas. Laat andere maar hul geld mors op goed wat hulle vals selfvertroue in
hul eie plestiek-wêreld gee!
Lag dikwels ...lank en lekker, dit hou jou gesond! Haal diep asem, drink
meer water as wat jy moet en kou jou kos fyn. Eet meer van die goed
wat mens pluk of uit die grond grawe. Moet nooit alleen alkohol gebruik
nie en wanneer jy ietsie vat ...hou matigheid voor oë ...ALTYD!
Behou jou grapgat vrinne en vermy die suurgatte ...hulle is 'demoralising'
en trek jou af na hulle vlak.
Jou huis is jou plek en daar leef jy soos JY wil, to hell met die snobs ..en
die beste kar is een wat klaar betaal is!
Stel God EERSTE en alle ander goed sal self in plek val ..hê geloof!
Sê vir mense dat jy vir hulle omgee ...môre trek jy dalk jou hout-jas aan,
dan's dit te laat.

RAMVERKOPE OP VEILINGS
DIE AFGELOPE 10 JAAR SE VEILINGSSTATISTIEK
VAN RAMVERKOPE BY ALLE VEILINGS ONDER
BESKERMING VAN DIE S.A.V.M. GENOOTSKAP
JAAR AANTAL GEMID. % STYGING BRUTO
VERKOOP PRYS OMSET
2002 1661 R2932 46.02 R4,870,000
2003 1535 R2814 -4.02 R4,319,000
2004 1580 R3196 13.57 R5,049,000
2005 1719 R3701 15.80 R6,362,000
2006 1859 R5245 41.72 R9,750,000
2007 2023 R5211 -0.65 R10,541,000
2008 1965 R6307 21.03 R12,392,800
2009 2018 R5366 -14.92 R10,828,250
2010 2111 R5780 7.72 R12,202,000
2011 2178 7478 29.38 R16 287,000
60
PRYS & AANTAL
GEM. RAMPRYSE & AANTAL VERKOOP PER JAAR
AANTAL
PRYS
Foto onder: GJS 9010 is die duurste ram wat
op die Nasionale veiling van 3 Augustus 2011
verkoop is. Prys: R60 000

VAARS met NAGESLAG / SIRES with PROGENY
Ontledingsdatum/Analysis date: 2011-11-01
Stoet Nr JR SEQ Kuddes Nageslag. Spn Dir Spn Mat
Akk
Akk
Stud No YR SEQ Flocks Progeny. Wean Dir Acc Wean Mat Acc
Spn Kombineer
Wean Combined
62
Na Spn
Post Wean
Akk
Acc
GLS Akk
NLW Acc
REW SIRE DAM
REV Line Line
IAN 06 0038 2 116 3.25 88 * 1.95 70 * 3.57 5.64 85 * 1.84
48
+ 15.49 * 18.30 4.49
RDW 03 0127 11 183 2.22 90 * 1.88 75 * 2.99 1.73 86 + 1.68
46
+ 15.01 * 11.22 3.84
RDV 08 0026 7 206 4.81 89 * 0.84 52 * 3.24 7.14 80 * -1.85
29
- 14.82 * 22.83 2.32
JVB 04 0100 7 307 3.64 86 * 1.47 76 * 3.29 5.44 85 * -0.31
47
= 14.73 * 18.55 3.13
CLE 03 0115 1 122 3.82 82 * 1.14 79 * 3.04 6.06 74 * 2.04
54
+ 14.24 * 19.21 4.06
ISH 07 0008 3 108 2.17 84 * 1.71 50 * 2.79 2.75 84 + -0.85
31
- 12.33 * 11.81 2.37
KIN 06 0034 1 30 0.68 74 + 2.34 58 * 2.68 0.10 69 - 1.73
34
+ 12.26 * 5.65 3.55
AVM 07 0024 3 122 3.99 85 * 0.60 46 + 2.59 5.74 88 * -1.03
16
- 12.24 * 18.61 2.08
WTM 08 0005 1 106 3.33 80 * 0.61 51 + 2.27 5.49 82 * 6.32
30
* 12.07 * 16.38 5.43
VB 07 3164 1 116 2.00 84 * 1.15 64 * 2.15 2.68 88 + 6.60
35
* 11.78 * 10.40 5.45
AVM 05 0244 2 176 2.53 91 * 1.45 82 * 2.71 3.64 94 * -2.12
55
- 11.49 * 13.40 1.65
WTM 08 0133 1 80 3.07 82 * 0.54 53 + 2.08 4.38 82 * 4.42
33
* 11.35 * 14.42 4.29
JVB 03 0212 4 201 2.82 90 * 0.69 83 * 2.10 3.90 87 * 3.65
50
* 11.17 * 13.38 3.93
NY 02 0120 2 90 2.97 85 * 0.13 77 = 1.62 4.84 78 * 10.24
56
* 10.65 * 13.97 6.74
XK 08 0029 1 91 2.88 83 * 1.10 63 * 2.54 5.37 80 * 0.32
40
= 10.53 * 15.67 2.70
JS 05 0081 3 211 0.49 88 = 1.81 77 * 2.06 1.68 89 + 10.53
52
* 10.51 * 5.86 7.32
GJS 07 0053 1 52 3.54 85 * -0.03 58 - 1.74 4.18 84 * 1.46
43
+ 10.29 * 14.75 2.47
AVM 07 0317 1 39 4.57 77 * -0.05 42 - 2.24 7.47 78 * -1.57
18
- 10.16 * 21.11 1.46
LPB 05 0112 1 26 1.74 72 * 1.40 63 * 2.27 4.31 71 * 6.76
37
* 10.14 * 11.62 5.65
JVB 03 0222 2 81 4.23 69 * 0.06 69 = 2.18 6.89 65 * -0.54
32
= 10.10 * 19.66 1.91
COR 09 0060 1 31 2.70 72 * 0.71 51 * 2.05 4.11 67 * 1.27
33
+ 9.82 * 13.26 2.69
BEC 02 0268 2 221 2.37 93 * 1.08 91 * 2.27 4.11 95 * 0.36
68
= 9.72 * 12.85 2.45
NY 02 0334 3 40 0.74 66 + 2.24 51 * 2.61 1.47 61 + -1.97
29
- 9.63 * 7.05 1.63
WTM 05 0121 2 40 1.25 81 + 1.01 74 * 1.63 1.84 77 + 8.35
54
* 9.59 * 7.10 5.80
JVB 09 0040 2 29 1.38 73 + 1.13 43 * 1.82 1.04 75 = 1.96
20
+ 9.50 * 6.89 2.80
WTM 06 0037 1 158 2.00 90 * 1.35 68 * 2.35 3.11 88 + -2.44
53
- 9.43 * 11.14 1.13
RDW 07 0187 1 37 1.66 70 * 1.63 56 * 2.46 2.66 65 + -3.36
35
x 9.34 * 10.09 0.78
ADB 06 0367 1 53 1.63 83 * 0.68 56 + 1.49 0.95 87 = 3.62
30
* 9.31 * 6.86 3.30
WTM 07 0128 6 139 1.84 90 * 1.20 67 * 2.12 3.44 92 + 2.27
47
+ 9.28 * 10.75 3.26
HVN 04 0189 1 50 3.32 74 * 0.70 57 * 2.35 5.46 67 * -4.52
33
x 9.17 * 16.45 0.09
US 07 0305 1 34 1.03 70 + 1.48 45 * 2.00 1.11 63 = 1.11
21
+ 9.12 * 6.43 2.55
AFJ 06 0027 3 64 1.86 78 * 1.29 55 * 2.22 3.34 73 + -0.49
34
= 9.00 * 10.86 1.98
US 03 0407 1 89 2.04 83 * 0.91 74 * 1.94 2.76 75 + -0.07
52
= 8.96 * 10.26 1.90
JVB 05 0247 2 293 1.16 84 + 1.28 60 * 1.86 1.44 77 + 2.07
28
+ 8.81 * 6.83 2.90
VB 07 0315 1 45 2.71 73 * 0.51 61 + 1.87 4.75 79 * 2.31
27
+ 8.78 * 13.65 3.02
LW 06 0070 1 24 2.27 71 * 0.93 53 * 2.06 4.02 66 * 0.15
39
= 8.72 * 12.23 2.14
WTM 08 0006 1 62 2.01 81 * 0.61 51 + 1.61 3.64 83 * 6.32
30
* 8.67 * 10.58 4.77
WA 07 0033 1 68 2.05 60 * 0.88 43 * 1.91 3.53 56 * 1.59
24
+ 8.60 * 11.00 2.71
JVV 09 0001 1 28 3.27 71 * 0.34 43 + 1.97 5.35 67 * -1.56
25
- 8.58 * 15.67 1.19
GZ 07 0035 5 142 2.18 86 * 0.80 61 * 1.89 2.82 82 + -1.77
35
- 8.50 * 10.57 1.00
US 06 0108 1 31 1.46 72 + 1.24 53 * 1.97 1.84 67 + -1.22
35
- 8.49 * 8.08 1.36
COR 06 0150 1 31 0.38 74 = 1.72 50 * 1.91 -0.48 75 - -0.72
29
- 8.49 * 3.25 1.55
JVB 00 0018 15 393 3.33 96 * -0.16 93 - 1.51 4.47 94 * 0.79
76
+ 8.47 * 14.23 1.90
BEC 02 0368 4 218 0.95 90 + 1.26 84 * 1.74 3.12 84 + 9.34
55
* 8.41 * 7.87 6.40
JVB 99 0080 2 174 2.06 86 * 0.48 83 + 1.51 2.74 81 + 3.46
47
+ 8.41 * 9.63 3.24
IAN 08 0028 4 62 1.48 81 + 1.04 58 * 1.78 1.79 75 + 0.62
43
= 8.39 * 7.80 2.09
JVB 06 0021 4 92 1.33 84 + 1.15 66 * 1.82 1.84 82 + 1.32
37
+ 8.36 * 7.56 2.48
HWB 06 0007 1 29 1.05 72 + 1.39 62 * 1.91 1.21 66 = -0.26
43
= 8.33 * 6.44 1.78
NWB 07 0110 1 34 1.10 72 + 1.11 53 * 1.66 1.59 66 + 3.87
33
* 8.30 * 6.54 3.59
RDW 05 0411 2 224 1.53 86 + 1.08 64 * 1.85 2.70 82 + 2.00
34
+ 8.26 * 8.93 2.85
WTM 06 0073 3 35 2.09 78 * 0.67 53 + 1.71 3.49 82 * 2.17
32
+ 8.14 * 10.77 2.80
CVH 07 0053 6 134 0.46 88 = 1.87 46 * 2.10 1.51 86 + 1.75
25
+ 8.12 * 5.68 2.97
GJS 09 0010 2 25 3.63 73 * -0.08 55 - 1.74 6.16 69 * 0.21
39
= 8.11 * 16.92 1.84
GU 08 0018 1 32 1.98 75 * 1.23 48 * 2.22 3.84 71 * -3.38
30
x 7.85 * 11.62 0.53
CLE 05 0176 2 40 0.79 67 + 1.31 51 * 1.71 1.18 60 = 2.11
28
+ 7.73 * 5.51 2.76
AY 08 0034 2 85 2.18 82 * 0.32 39 + 1.40 2.66 74 + 1.45
19
+ 7.72 *
9.66 2.13

Jong ramme sonder nageslag: Analiesedatum/Analysis date:
Young rams without progeny:
64
2011-11-01
Sire / Vaar Estimated Breeding value / Verwagte teelwaardes Rangorde/Ranking
Stud
Stoet
JR SE
YY SE
Stud
Stoet
JR SEQ
YY SEQ
Spn Dir Akk
Wn Dir Acc
Spn Mat
Akk
Wn Mat Acc
Spn Komb Na Spn
Wn Comb Post Wn
Rew Sire Dam
Akk
Acc
GLSAkk
NLWAcc
Rev Line Line
CVH 10 0321 CVH 07 0053 2.52
WDW 10 0277 GJS 07 0053 3.27
WTM 10 0003 WTM 06 0073 2.20
WTM 10 0005 WTM 06 0073 2.43
US 10 0130 XK 08 0029 2.40
ISH 10 0263 ISH 07 0008 1.94
WTM 10 0012 WTM 07 0072 2.37
US 10 0105 XK 08 0029 2.39
US 10 0106 XK 08 0029 2.39
ISH 10 0322 WTM 07 0128 2.62
WTM 10 0062 WTM 07 0072 2.30
WTM 10 0063 WTM 07 0072 2.32
ISH 10 0276 ISH 07 0008 2.73
RDW 10 0221 RDW 05 0768 2.46
VB 10 3268 WTM 08 0005 2.93
VB 10 0005 WTM 08 0133 2.46
US 10 0131 XK 08 0029 2.03
US 10 0123 XK 08 0029 2.06
ISH 10 0005 WTM 07 0128 2.61
VB 10 0387 WTM 08 0133 2.39
US 10 0337 US 08 0213 1.68
ISH 10 0227 WTM 07 0128 2.17
GK 10 0078 WTM 08 0006 2.62
VB 10 3124 WTM 08 0005 2.12
VB 10 3037 WTM 08 0005 1.96
XK 10 0076 XK 05 0296 3.17
VB 10 3167 WTM 08 0005 1.73
WDW 10 0247 RDW 03 0127 0.70
VB 10 3137 WTM 08 0005 2.65
JJH 10 0276 JJH 09 0013 3.11
CVH 10 0308 JVB 06 0021 1.55
GK 10 0077 WTM 08 0006 2.38
US 10 0128 XK 08 0029 2.21
KD 10 0013 RDW 03 0127 1.52
KD 10 0014 RDW 03 0127 1.52
VB 10 0090 VB 07 3164 1.77
ISH 10 0125 ISH 07 0008 1.63
CVH 10 0281 JVB 06 0021 1.68
ISH 10 0336 ISH 07 0008 1.66
US 10 0129 XK 08 0029 2.09
VB 10 0173 WTM 08 0133 2.13
BV 10 0189 RDV 08 0026 2.63
VB 10 3208 WTM 08 0005 1.98
VB 10 0055 WTM 08 0133 2.20
XX 10 0241 XX 08 0209 1.60
WDW 10 0390 IAN 06 0038 2.59
BEC 10 0157 BEC 07 0107 2.90
WTM 10 0006 WTM 07 0072 1.95
WTM 10 0007 WTM 07 0072 1.97
AY 10 0076 AY 08 0034 2.15
VB 10 0241 VB 07 3164 1.40
WTM 10 0101 WTM 06 0073 2.16
US 10 0231 US 07 0305 0.87
VB 10 3200 WTM 08 0005 1.72
VB 10 3023 VB 07 3164 1.18
WTM 10 0071 NX 08 0056 2.25
WTM 09 0113 AVM 05 0244 3.54
DDB 09 0356 JVB 04 0100 2.77
WTM 09 0114 AVM 05 0244 2.22
*
57
1.79 36 * 3.05 4.50
54 * 2.40
22 + 13.29 *
*
55
0.81 40 * 2.45 4.35
53 * 1.78
25 + 12.42 *
*
60
1.52 45 * 2.62 3.61
63 * 4.14
29 * 12.36 *
*
56
1.25 43 * 2.47 3.88
57 * 4.86
26 * 12.19 *
*
55
1.20 46 * 2.40 4.05
53 * 2.82
29 + 11.06 *
*
59
1.70 38 * 2.67 2.85
61 + -2.00
22 - 10.94 *
*
65
1.05 51 * 2.24 3.80
67 * 3.77
31 * 10.91 *
*
54
1.24 45 * 2.44 4.04
52 * 1.52
28 + 10.85 *
*
54
1.24 45 * 2.44 4.04
52 * 1.52
28 + 10.85 *
*
60
1.24 45 * 2.55 4.64
63 * 0.19
30 = 10.73 *
*
65
0.99 51 * 2.13 3.19
67 + 2.53
31 + 10.61 *
*
65
0.99 51 * 2.15 3.31
67 + 2.53
31 + 10.57 *
*
60
1.18 40 * 2.55 4.34
62 * -2.19
16 - 10.52 *
*
60
0.81 49 * 2.04 3.32
56 + 2.57
29 + 10.45 *
*
58
0.51 37 + 1.98 5.28
61 * 5.93
22 * 10.22 *
*
56
0.75 41 * 1.98 4.05
56 * 4.90
26 * 10.19 *
*
55
1.20 46 * 2.21 3.46
53 * 2.82
29 + 10.19 *
*
55
1.30 45 * 2.32 3.48
52 * 0.94
28 + 10.08 *
*
61
1.21 46 * 2.51 4.80
64 * -0.99
30 - 10.04 *
*
60
0.95 45 * 2.15 4.30
62 * 3.47
26 + 10.02 *
*
53
1.28 39 * 2.12 2.39
47 + 2.26
16 + 9.99 *
*
61
1.14 42 * 2.22 4.00
63 * 2.54
29 + 9.88 *
*
60
0.59 42 + 1.90 4.69
61 * 5.86
20 * 9.86 *
*
60
0.72 45 * 1.79 3.53
63 * 6.84
28 * 9.85 *
*
58
1.08 44 * 2.06 3.50
60 * 4.09
28 * 9.77 *
*
62
0.96 46 * 2.55 6.52
64 * -0.71
24 - 9.70 *
*
58
1.08 42 * 1.95 2.58
61 + 3.70
28 * 9.68 *
+
58
1.75 48 * 2.10 0.22
55 - 0.84
31 + 9.63 *
*
59
0.51 42 + 1.83 4.92
62 * 6.20
25 * 9.53 *
*
56
0.68 39 + 2.23 5.41
58 * -0.71
26 - 9.43 *
+
54
1.33 40 * 2.10 2.39
51 + 1.36
22 + 9.40 *
*
60
0.59 42 + 1.78 4.30
61 * 5.86
20 * 9.29 *
*
53
1.11 42 * 2.21 3.66
50 * -0.67
23 - 9.29 *
+
58
1.01 46 * 1.77 1.58
54 + 2.53
29 + 9.20 *
+
58
1.01 46 * 1.77 1.58
54 + 2.53
29 + 9.20 *
*
61
0.71 48 * 1.60 2.77
65 + 6.75
25 * 9.13 *
*
60
1.32 36 * 2.13 2.39
62 + -0.54
21 = 9.12 *
*
56
1.12 41 * 1.96 2.51
52 + 1.53
24 + 9.05 *
*
60
1.13 38 * 1.96 1.96
61 + -0.16
24 = 9.05 *
*
53
1.11 42 * 2.15 3.47
50 * -0.67
23 - 9.00 *
*
59
0.83 37 * 1.89 3.33
62 + 1.87
23 + 8.97 *
*
57
0.54 37 + 1.85 4.05
52 * 1.09
19 + 8.91 *
*
59
0.92 43 * 1.91 3.55
62 * 3.12
27 + 8.88 *
*
56
0.41 43 + 1.51 3.51
57 * 5.95
27 * 8.68 *
*
55
1.05 40 * 1.85 2.35
53 + 1.61
20 + 8.64 *
*
58
0.64 44 + 1.94 4.14
54 * -0.48
30 = 8.57 *
*
60
0.61 40 + 2.06 6.57
57 * 3.44
19 + 8.44 *
*
64
0.95 47 * 1.92 3.82
66 * 2.49
32 + 8.42 *
*
64
0.95 47 * 1.93 3.94
66 * 2.49
32 + 8.39 *
*
55
0.32 37 + 1.40 3.01
50 + 5.13
21 * 8.39 *
+
59
0.73 42 * 1.43 1.79
63 + 5.52
22 * 8.30 *
*
58
0.64 40 + 1.72 3.46
61 * 1.97
24 + 8.26 *
+
51
1.26 37 * 1.70 0.92
45 = 2.21
19 + 8.14 *
*
59
0.51 42 + 1.37 2.96
62 + 7.15
25 * 8.08 *
+
57
0.95 44 * 1.54 1.94
58 + 5.27
20 * 8.07 *
*
59
0.57 39 + 1.69 3.91
62 * 2.36
23 + 8.01 *
*
63
1.65 53 * 3.42 5.82
65 * 2.71
34 + 15.59 *
*
56
1.64 49 * 3.02 4.22
53 * 2.46
28 + 13.97 *
*
63
1.65 53 * 2.76 2.98
65 + 2.71
34 + 13.13 *
Geb Dir Akk
Birh Dir Acc
14.75 4.25 0.00 0
15.38 3.33 0.00 0
12.49 4.69 0.00 0
13.05 4.90 0.00 0
13.05 3.81 0.00 0
11.21 1.67 0.00 0
12.49 4.12 0.00 0
13.08 3.20 0.00 0
13.08 3.20 0.00 0
14.35 2.64 0.00 0
11.55 3.40 0.00 0
11.74 3.41 0.00 0
14.30 1.45 0.00 0
11.91 3.33 0.00 0
14.84 4.94 0.00 0
12.56 4.43 0.00 0
11.35 3.62 0.00 0
11.59 2.79 0.00 0
14.44 2.02 0.00 0
12.91 3.88 0.00 0
9.35 3.25 0.00 0
12.22 3.49 0.00 0
13.43 4.83 0.00 0
10.99 5.21 0.00 0
11.00 4.10 0.00 0
17.48 2.19 0.00 0
9.39 3.80 0.00 0
4.93 2.51 0.00 0
13.64 4.93 0.00 0
15.74 1.87 0.00 0
9.02 2.78 0.00 0
12.33 4.71 0.00 0
11.95 1.88 0.00 0
7.65 3.04 0.00 0
7.65 3.04 0.00 0
9.16 4.98 0.00 0
9.26 1.86 0.00 0
9.24 2.72 0.00 0
8.63 1.88 0.00 0
11.39 1.82 0.00 0
10.96 2.83 0.00 0
12.75 2.40 0.00 0
10.86 3.47 0.00 0
10.72 4.49 0.00 0
8.73 2.65 0.00 0
12.87 1.70 0.00 0
16.18 3.78 0.00 0
11.09 3.17 0.00 0
11.27 3.18 0.00 0
9.95 3.96 0.00 0
7.08 4.19 0.00 0
10.89 2.70 0.00 0
5.42 2.80 0.00 0
8.90 4.95 0.00 0
6.91 4.18 0.00 0
11.50 2.87 0.00 0
18.92 4.77 0.00 0
14.97 4.25 0.00 0
12.12 4.11 0.00 0
Wol Bou
Wool Conf

INVLOED VAN STAPELSTERKTE OP WOLWINS
Robert Scott van BKB, Sel: 082 774 8763
Treksterkte van wol of anders
ge stel, hoe gesond en egalig die
vesel gegroei het, is van uiterste
belang in die verwerking van
wol. Dit sal dus bepaal wat die
ver werker in die eind- produk
gaan kry en hy verdiskonteer dit
in die aankoopprys.
As daar na die ses fisiese eien -
skappe van wol gekyk word
naam lik: fynheid, treksterkte,
leng te, kwali teit, voorkoms en
kondisie en watter invloed elk van hierdie eienskappe op
die prys van ruwol het, is trek sterkte naas fynheid die
tweede belangrikste prys bepalende faktor.
Tesame met lengte sal die treksterkte bepaal of die eind -
produk ’n kamwol (worsted yarn) of kaardwol (woollen yarn)
is. Om hierdie terme te vereenvoudig, is die eindproduk ’n
pak klere of ’n kombers?
Die wolkoper gebruik die volgende formule om te bepaal
wat die “hauteur” van die gespinde produk is. Hauteur is
die voorspelde lengte in die kambol (tops):
H = (0,52 x L) + (0,47 x S) + (0,95 x D) – (0,19 x M*) – (0,45
x V) – 3.5
H is Hauteur (mm)
L Is Gemiddelde Stapellengte (mm)
S is Stapelsterkte (N/Ktex)
D is Gemiddelde Veseldeursnee (µ -Mikron)
M* is Aangepaste persentasie van middelbreek (’n
minimum van 45% word gebruik maar indien die %
hoёr is word die werklike % gebruik)
V is die % plantmateriaal
Die waarde van 3,5 mag varieer van verwerker tot
verwerker om dus so hul verwerkings aanleg se korreksies
te doen.
Uit die formule kan gesien word, hoe belangrik treksterkte
en posisie van breek dus op die eindproduk is.
Die treksterkte van wol word in die skeerskuur subjektief
bepaal, maar word lotte met ’n lengte van 50mm en langer
ook objektief vir treksterkte getoets.
’n Praktiese definisie van treksterkte van wol sal wees:- die
weerstand wat individuele wolvesels in die wolstapel bied
ten spanning, wrywing en slytasie.
In die vetwolstadium en subjektiewe bepaling word
treksterkte soos volg gegradeer:
1) Gesonde stapels
Wanneer ’n wolstapel (potloodgrootte) tussen die
vingers (duim en wysvinger) geneem en getokkel word
(met ’n middelvinger) sal dit ’n metaalagtige klank gee
66
en vanaf die bokant tot die afskeerkant van die stapel
geen tengerigheid of breek hoegenaamd hê nie.
Gesond gegroeide vagte word dan volgens die oor -
blywende fisiese eienskappe tipeer.
2) Tengerige stapels
Wanneer die wolstapel tussen die vingers geneem en
getokkel word sal dit ’n dowwe geluid afgee en kan
vanaf die bokant tot die afskeerkant van die stapel op
enige plek ’n verswakking in die veselgroei hê, wat met
redelike spanning uiteindelik sal breek.
Hierdie verskynsel kan toegeskryf word aan die
vernouing van ’n vesel weens faktore soos gebrekkige
voeding (droogte) of dragtigheid en laktasie. Hoewel dit
nie soseer ’n breekwol is nie, is dit raadsaam om hierdie
wol afsonderlik te verpak indien die hoeveelhede dit
regverdig en dit so aan die makelaar te adviseer.
3) Breekstapels
Wanneer ’n wolstapel tussen die vingers geneem en
getokkel word, sal dit meteens en opsigtelik ’n breek in
die stapel toon – merk TDR
Soos reeds gestel, word wol ook objektief getoets vir
treksterkte indien dit ’n lengte van 50mm en langer het,
en word dit as Newtons per Kilotex aangedui.
Newtons per Kilotex kan as volg gedefinieer word: die
krag in Newtons om ’n stapel van een Kilotex in dikte te
breek. Om dit ook te vereenvoudig is dit ’n wolstapel
van 100mm lank wat 0,1 gram weeg en dus dan die
krag het om dit te breek
(9.81 Newtons = krag uitgeoefen deur 1 kilogram)
Hoe hoёr dus die Newtons per Kilotex (N/Ktex) hoe
sterker of gesonder gegroei is die stapel. Wol met ’n
gemiddelde waarde van:
25 N/Ktex Toenemend tenger (Lae treksterkte)
25 - 30 N/Ktex Gedeeltelik tenger (Gemiddelde
30 - 40 N/Ktex Toenemend gesond (Hoë Treksterkte)
40 N/Ktex Baie gesonde wol (Baie hoë treksterkte)
Tesame met die meting in N/Ktex word daar ook bepaal
watter persentasie van die stapels op die TIP, in die
MIDDEL of op die BASIS breek. ’n Hoё % middelbreek
veroorsaak ’n groot verlies aan lengte in die kambol wat
spinverrigting negatief beinvloed. Dit is dus belangrik
dat die % middelbreek deur goeie kuddebestuur so laag
moontlik gehou moet word om ’n goeie lengte vesel in
die kambol te verseker.
vervolg bl. 68

Soos wat N/Ktex verlaag – verhoog die % uitkamsels
(Noils) en is die waarde van die uitkamsels, maar
ongeveer 25% van die kambol.
Indien ’n verhoging van 5mm in die HAUTEUR gesoek
word, moet die stapelsterkte met 10,6 N/Ktex verhoog
of stapellengte met 9.6mm verleng word, of veseldikte
moet met 5 mikron verhoog wat uit die aard nie
ekonomies is nie, of die % middelbreek moet met 26%
verlaag word of die % plantmateriaal met 11%
verminder.
Die stapelsterkte en % middelbreek is dus die twee
faktore wat met bestuur aangespreek kan word om dus
so ’n verbeterde lengte in die kambol (Tops) / Hauteur
te verseker.
Die verdiskontering vir lae treksterkte is ook hoër hoe
fyner die vesel is. Die prys verdiskontering is op alle fyn
wol, ongeag of dit geneties fyn of as gevolg van
beperkte voerinname is (hongerfyn).
Die volgende gemiddelde % verdiskonterings per
micron-groep en N/Ktex word ondervind teenoor ’n 35
N/Ktex as norm.
Fyn (18.6 – 20,5µ) = 30 N/Ktex Minus 10%
20 N/Ktex Minus 20%
17 N/Ktex Minus 25%
Medium (20.6 -22.5µ)= 30 N/Ktex Minus 5%
20 N/Ktex Minus 15%
17 N/Ktex Minus 20%
Sterk (22.6 – 24.5µ) = 30 N/Ktex Minus 0%
20 N/Ktex Minus 10%
17 N/Ktex Minus 12%
WAT VEROORSAAK LAE TREKSTERKTE?
1) Variasie binne ’n vesel weens voeding. Wol as ’n pro -
teien naamlik Keratien is gevoelig vir proteien ver -
andering in weiding / voedingsomstandighede. So kan
’n vesel tot 10 mikron in deursnee, oor sy lengte verskil.
Hierdie koёffisient van variasie is hoogs ge kor re leerd
met stapelsterkte. Daar word dus ’n breek in wol ver -
oorsaak waar die profiel van die vesel vernou of selfs
ook waar dit verbreed (blow out). Daar is egter toe -
rusting soos die OFDA beskikbaar om die profiele te
monitor en daarvolgens te bestuur om dus ’n meer
egalige en dus sterker vesel te produseer.
2) Genetiese variasie tussen vesels. Variasie in vesel -
dikte is gekorrelleerd met variasie in lengte, en pro -
duseer sommige follikels langer en dikker vesels terwyl
ander weer dunner en korter vesels produseer. Vesels
is gekartel en oorvleuel om ’n stapel te vorm en is die
meeste vesels langer as die stapellengte, maar die
presiese lengte van vesels varieer. Dit beinvloed die
treksterkte omrede die korter vesels breek voordat die
lang vesels die krag absorbeer. Genetiese seleksie vir
hoё treksterkte of lae koëffisient van variasie vir
veseldikte verlaag dus die verskil tussen vesels.
68
Genetiese seleksie verhoog dus treksterkte in alle
omgewings / produksie toestande.
3) Spanning (stress) verlaag treksterkte deur sluiting van
follikels (follical – shutdown) Wolgroei is afhanklik van
proteien vloei deur die pens. Dus sal die veseldikte nie
verdun deur kort termyn (minder as drie dae)
voedingstekorte nie, maar sal faktore soos onsuiwer
(brommeraanvalle) veroorsaak dat die skaap sal
“stress” wat sal lei tot “follical shutdown” wat sal ver -
oorsaak dat wolvesel dus breek. Die invloed is egter
groter as skape in ’n dalende massa-tendens is (herfs)
teenoor ’n gewigstoename (lente).
As follikels toemaak (shutdown) kan dit maande neem
om weer vesels te groei. Dit kan ’n groot invloed op
vagmassa tot gevolg hê. Hierdie “shutdown” is meer
opmerklik in nie-woldraende rasse, maar selfs by
woltipe skape kan dit so hoog as 5% wees. Hierdie
“shutdown” is ook hoёr by diere wat op ’n swak
voedingspeil is, asook waar diere vir ’n tyd sonder water
moes klaarkom.
Toetsresultate wys dat ongeveer 70% van wissellam en
jong skape se wol tenger is, en ongeveer 35% van pro -
duserende ooie. Stapelsterkte het dus ’n groot finan -
siële implikasie op jong skaap aangesien hulle ook
fyner mikron wol het.
Verandering in liggaamsmassa is as gevolg van energie
inname terwyl wolgroei afhanklik is van deurvloei
proteien en is die twee dus laag gekorreleerd. Anders
gestel is verandering in liggaamsmassa nie ’n manier
om die vesel profiel te meet nie. Soos reeds genoem
kan dit gemonitor word deur dit te OFDA. Vir hierdie
oefening is slegs een stapel van 20 verskillende diere
nodig.
Opsommend:
Hoe kan ons treksterkte verhoog?
- Ontwikkel ’n veseldeursnee profiel
- Kyk na maniere om voerinname op ’n konstante basis
te kry en dus ’n platter profiel
- Hou ook die volgende bestuursaspekte ingedagte:
* veelading
* tyd van lam
* koste van addisionele voer
* gewigsdoelwitte
- Om ’n lam te produseer affekteer wolgroei en dus het
ooie met tweelinge ’n groter voedingsbehoefte.
- Ooie wat lammers verloor, kan ook tenger wol pro -
duseer en soms ook meer tenger as ooie met lammers,
aangesien ooie drastiese wolgroei toon met verhoogde
veseldikte, m.a.w. ’n vesel met hoër verspreiding en
swakker stapel (micron blow-out).
vervolg bl. 70

’n Dosyn redes om met
SA Vleismerino’s te boer:
1. Super vrugbaar met volop meerlinge
2. Handhaaf reproduksietempo a.g.v. goeie
konstitusie
3 Goeie moeders met baie melk
4. Aanpasbaar, gehard en “easy care”
5. Lewenskragtig en langlewend
6. Lammers groei fantasties
7. Beste voeromsetverhouding (ekonomies)
8. Kwaliteit lamsvleis met min vet (sag, sappig en
smaaklik)
9. Suiwer merino wol sonder kemp en kleur
10. Nie-draadkruipers en nie-selektiewe vreters
11. Weerstandig teen siektes en parasiete
12. Beste keuse vir kruisteling - boonop poenskop
Graanboere beproef altyd saad van die beste Cultivars.
Dit is tyd dat skaapboere die beste Ramme inspan!!!
69

- Fetus het ’n groot behoefte aan proteien in laat
dragtigheid op droё voer benodig ’n fetus 23 gram
proteien per dag, ooi 15g/dag om liggaamsbehoeftes te
vervul en 6g/dag om wol te produseer (Fetus kry
voorkeur). Gedurende laktasie benodig ’n ooi 70g
proteien per 1-1.5 liter melk wat sy produseer.
- Wolgroei is stadig tydens dragtigheid, so om tydens
hierdie tyd te voer, gaan min nadelige effek op
gemiddelde veseldikte hê.
Die Cape Wools markaanwyser het
op die laaste veiling deur die be -
langrike grens van R 100.00/ kg ge -
breek wat weereens die belangrik -
heid van wolproduksie beklemtoon
het. Fout verslae word deur die
waar deerders en kopers opgestel
en deur Cape Wools geadmini -
streer. Foute is in 11 kategorieë
ver deel (Sien Tabel 1).
Tabel 1: Persentasie foute in die Suid Afrikaanse
skeersel
TIPE FOUT AANTAL %
ONEGALIGE LENGTES 205 21.4
ONEGALIGE KWALITEIT 19 2.0
SWEETSTUKKE IN DIE HOOFLYNE
PENS EN STUKKE LYN MET MIS
0 0.0
EN URIENE BEVLEK 0 0.0
SWART HARE 12 1.3
KEMP/GEMEDULEERDE VESELS
KONTAMINASIE: BAALTOU EN
PLASTIEK
KONTAMINASIE: VERF EN
MERKINK
KONTAMINASIE: SIGARET-
STOMPIES, ENS
KONTAMINASIE: METAAL,DRAAD,
6
49
361
1
0.6
5.1
37.6
0.1
}74.8%
WOLHAKE, ENS 4 0.4
KONTAMINASIE: ANDER 303
960
31.6
Dit is duidelik dat besoedeling van wol 74.8% van die fout
verslae uitmaak en dat produsente nie genoeg aandag aan
besoedeling gee nie. Onder die punt: Ander Kontaminasie
vind ons ’n groot persentasie (31.6%) wat aandui dat die
mate van kontaminasie baie divers is.
70
- Deur genetiese seleksie:
* oorerflikheid van treksterkte = 0.36
* oorerflikheid van koëffisient van variasie (K/V) in
veseldikte = 0.50
* genetiese korrelasie tussen K/V en treksterkte = 0.58
* ramme met ’n lae K/V vir veseldikte sal nageslag met
gesonder wol produseer.
* sonder treksterkte in ’n teling-seleksie-indeks sal seleksie
vir lae veseldikte ’n laer treksterkte tot gevolg hê.
BELANGRIKE PUNTE OM DIE GEHALTE VAN JOU SKEERSEL TE
VERBETER Jan Louis Venter, Produksie Adviseer van die NWKV in Bloemfontein, Sel: 083 650 1131
Die gebruik van verf en merkink op wol moet heeltemal
gestop word (37.6%). Indien diere gemerk word, moet
hulle verkieslik op die haar gedeeltes (gesig) gemerk word.
Voor skeer moet verfkolle op skape afgeskeer word. Die
gebruik om verf op die klassering tafel te werwyder werk nie
aangesien die skeerproses so vinnig geskied dat die klas -
ser nie altyd alles kan verwyder nie en ’n groot klomp goeie
wol word ook verwyder. Dieselfde geld vir merkink, aange -
sien die koper nie weet of dit sal uitwas nie. Kopers beskou
dus merkink as nie uitwasbaar. Die belangrikheid om jou
skape skoon te maak van verf en merkink voor skeer kan
nie oorbeklemtoon word nie.
Naas besoedeling lewer onegalige lengtes (mixed lenghts)
die grootste bydrae tot die fout verslag. Wolverwerkers
soek wol van ’n egalige lengte sodat hulle egalige garing
kan spin en is dus bereid om meer te betaal vir sulke wol.
Die grootste oorsaak van onegalige lengtes is a.g.v. die
skeer proses. Gebruik asseblief goed opgeleide skeerders
en hou behoorlik toesig oor die werk van die skeerders.
Onthou, die produsent is die hele jaar besig om sy wol op
te pas en wanneer dit by die oestyd kom is ons nie meer
betrokke by die proses nie. Dit is belangrik dat hierdie pro -
ses ook met dieselfde sorg gedoen word as die versorging
van die skape deur die jaar. Ver skil len de lengtes moet
uitge haal word en slegs aangrensende lengtes kan saam
verpak word.
Die wolklasserings handleiding is by die NWKV en Cape
Wools beskikbaar. Die reëls van saamverpakking is
duidelik hierin uiteengesit. Dit bly die verantwoordelikheid
van die produsent om toe te sien dat sy wol korrek verpak
word.
Die kopers is bereid om goeie geld vir wol te betaal, maar
dan wil hulle WOL koop en nie ander probleme
(kontaminante) daarmee saam nie. Sorg dus dat u skeersel
so goed as moontlik geklas word en dat besoedeling vermy
word.

AKTIEWE KEURDERS
’n Keurder moet minstens by een stoet per jaar keuring doen om op die aktiewe lys van keurders te bly. Indien ’n keurder dus
vir ’n tyd lank nie betrokke was by die keuring van SA Vleismerino’s nie en hy wil graag weer as keurder optree, dan moet hy
eers die genootskap verwittig en die nuutste prosedures ontvang.
Slegs keurders wat in 2011 amptelike keuringslyste van die Genootskap voltooi en onderteken het se name verskyn op die lys
hieronder.
Laat weet die genootskap by telefoon 051 – 522 6827 / 8 indien u besonderhede foutief is op onderstaande lys van keurders
of indien u naam per abuis uitgelaat is. Sien onderstaande grafieke hoe die keuringspunte versprei is.
Van Voorl Naam Posadres Selfoon Firma
Alexander T C Tobie Bus 232, Ermelo, 2350 082 7725 041 BKB
Aucamp P F Pieter Bus 618, Kleinbrakrivier, 6503 082 825 3890 BKB
Bosch J C N Nico Bus 178, Wolmaransstad, 2630 082 771 3480 BKB
Botha J C Hardus Bus 6262, Kroonheuwel, 9501 082 413 8426 Teler
Cawood J B Johnny Bus 54, Marquard, 9610 071 476 5128 Vryskut
Claassen C J C Corrie Bus 1062, Lichtenburg, 2740 083 236 3528 Teler
Cronje J H Boet Bus 220, Standerton, 2430 082 772 4541 BKB
De Wet D R Danie Bus 15, Frankfort, 9830 082 772 4537 BKB
De Wet J B Johan Bus 800, Caldedon, 7230 082 853 4851 CMW
Geldenhuys J H Hennie Bus 158, Koringplaas, Riversdal, 6670 079 899 6130 Teler
Haasbroek J J Jan Bus 46, Hoopstad 082 466 8319 Teler
Hanekom J Johan Tuiste Aftree-oord, Ceres, 6835 082 453 4726 Vryskut
Hartman G L Gerhard Bus 26, Kroonstad, 9500 082 550 7196 Teler
Hattingh H W Hennie Bus 555, Caledon, 7230 082 786 1534 BKB
Haupt R B Richard Bus 113, Volksrust, 2470 082 772 4542 BKB
Hayward L C Louis Bus 135, Steytlerville, 6250 082 825 3886 BKB
Immelman W F E William Rosestraat 13, Porterville, 6810 082 808 2668 BKB
Jordaan C D Niel Bus 1988, Kroonstad, 9500 082 8263 244 BKB
Joubert J C Jan Bus 37593, Langenhovenpark, 9330 082 573 4980 BKB
Kleynhans R Robbie Bus 525, Wesselsbron, 9680 082 779 6495 CMW
Latsky G S George Postnet suite 363, PsakX9013, Ermelo, 2350 082 853 4817 CMW
Lombard D Danie Bus 27, Middelburg OK , 5900 082 463 8822 BKB
Louw O C Nellis Bus 11, Piketberg, 7320 083 441 4032 BKB
Munnik J G Jan Bus 975, Senekal, 2630 082 949 9323 BKB
Myburgh M A Riaan Bus 123, Moorreesburg, 7310 082 853 4618 CMW
Naude H P Henry Bus 186, Barkly-Oos, 9786 082 374 3193 BKB
Pienaar W J M Kleintjie Somersetstraat 95, Graaff-Reinet, 6280 082 823 0648 BKB
Sauer J Johann Bus 68, Jamestown 9742 071 525 8018 Boer
Steyn T Tjaart BKB, Bus 27, Darling, 7345 082 771 5843 BKB
Uys J G Jan Bus 137, Steynsrus, 9515 082 375 9217 Teler
Van den Berg M Mike Bus 29732, Danhof, Bloemfontein, 082 7722 596 BKB
Van den Heever C C Cornie Bus 355, Schweizer Reneke, 2780 '082 948 3338 Teler
Van Straaten J A Kotie Bus 163, Molteno, 5500 082 854 3904 CMW
Venter P J Piet Bus 98, Colesberg, 9795 082 772 4546 BKB
Visser H J Hennie Bus 851, Harrismith, 9880 084 583 1626 Vryskut
Vorster J A Koos Bus 93, Nieuwoudville, 8180 076 172 8667 Vryskut
Vosloo J E J Jan Bus 35533, Faunasig, 9325 082 556 9822 SAVM
Wiehahn H Hugo Bus 194, Caledon, 7230 083 456 4582 Teler
72

SUID-AFRIKAANSE LEDELYS /
LIST OF SOUTH AFRICAN MEMBERS
Gauteng
BOTES S (ASB)
POSBUS 235, RAYTON, 1001
Sel.: 084 559 5047 / 083 507 7288
FLEETWOOD HERD (FWD)
POSBUS 4580, ATLASVILLE, 1465
Tel.: 011 425 1301 / 011 968 9800
Sel.: 082 902 4226
johanbez@gmail.com
HEELBO BOERDERY (HB)
POSBUS 61658, PIERRE VAN RYNEVELD, 0045
Sel.: 082 573 9377
heelbofarms@mweb.co.za
KOTZE EE (GXE)
POSBUS 259, RANT-EN-DAL, 1751
Sel.: 082 4607 843 / 082 975 7759
alfasys@vodamail.co.za
ONLY THE BEST TRADING 23 (BES)
POSBUS 14024, WADEVILLE, 1422
Tel.: 011 824 8700
Sel.: 082 804 6588
vanessa@att-tyres.co.za
POTGIETER M (LS)
POSBUS 232, NIGEL, 1490
Sel.: 079 505 1651 / 082 928 3322
sppot@mweb.co.za
WILKINSON J J (KIN)
POSBUS 3, EIKENHOF, 1872
Tel.: 011 948 6071 / 011 948 6072
Sel.: 072 146 0467 / 072 371 0469
sales@wbm.co.za
Kwazulu-Natal
VERMAAK A (AVE)
POSBUS 111, WINTERTON, 3340
Tel.: 036 488 7043
Sel.: 082 786 2904 / 083 365 0391
andelie@telkomsa.net
Mpumalanga
BEVAN T E (BLJ)
P.O. BOX 179, HENDRINA, 1095
Tel.: 013 293 7015
Sel.: 072 263 4444
BOTHA H A M (HAM)
POSBUS 374, STANDERTON, 2430
Tel.: 017 712 4356
Sel.: 083 487 9155
BOTHA P S J (RUB)
POSBUS 408, GREYLINGSTAD, 2415
Tel.: 017 778 9028
Sel.: 072 376 9973
psj.botha@gmail.com
DE JAGER KOBUS & JACO (XX)
POSBUS 123, AMERSFOORT, 2490
Tel.: 017 753 1635
Sel.: 083 320 8924 / 083 723 5599
jolener@ghtglobal.com
DE VOS J C (PEG)
POSBUS 833, SECUNDA, 2302
Tel.: 017 634 8381
Sel.: 083 292 4704 / 082 859 1181
issiedevos@mweb.co.za
DU PLESSIS JANETTE & EBERT (EJ)
POSBUS 25, PLATRAND, 2435
Tel.: 017 785 1443
Sel.: 082 385 1854 / 082 388 1899
setaria@standerton.co.za
DU PLOOY R A & Sn. (DP)
POSBUS 3813, STANDERTON, 2430
Tel.: 017 712 4455
Sel.: 072 119 5320 / 074 138 7923
duplooy@telkomsa.net
HEFER J V (HFR)
POSBUS 3611, STANDERTON, 2430
Tel.: 017 701 3195 / 017 7122 345
Sel.: 082 300 8558 / 073 1409 516
lsstanderton@mweb.co.za
JACOBSZ J H J (JJ)
POSBUS 52, ERMELO, 2350
Tel.: 017 629 3207
Sel.: 082 820 4706 / 083 328 8572
calelaj@vodamail.co.za
JAFLET BOERDERY (JAF)
POSBUS 714, BETHAL, 2310
Sel.: 082 882 3224 / 082 922 4570
aletfourie@jaflet.co.za
JANVOS LANDGOED (JVG)
POSBUS 46, DAVEL, 2320
Tel.: 017 629 3263
Sel.: 082 559 7861
vosgrey@gmail.com
KOTZE J B (KJB)
POSBUS 84, BELFAST, 1100
Sel.: 082 561 6934 / 076 906 5622
kotze.ben@gmail.com
LAAS T M dr (TM)
POSBUS 498, VOLKSRUST, 2470
Tel.: 082 774 7305
Sel.: 082 412 1352
tmmj@goggaconnect.co.za
LINGENFELDER J F (E)
POSBUS 1533, BETHAL, 2310
Tel.: 017 624 2084
Sel.: 079 494 0633 / 083 564 5028
MEYER K A (KAM)
POSBUS 327, PIET RETIEF, 2380
Tel.: 079 490 9126
Sel.: 082 686 8079 / 072 111 8137
jenny.meyer@mkhhondo.co.za
NOLTE D G H (DT)
POSBUS 975, DELMAS, 2210
Sel.: 082 446 2076 / 083 288 9254
PIETERSE DOROTHY (SYF)
POSBUS 781, STANDERTON, 2430
Sel.: 083 633 6611 / 082 853 1525
dorothy.syf@mweb.co.za
REDGRASS BOERDERY (RVM)
POSBUS 1463, FAERIE GLEN, 0041
Tel.: 012 845 0000
Sel.: 083 2899 220
jan@tradeskills.co.za
REMAN BOERDERY (LWD)
POSBUS 305, KINROSS, 2270
Tel.: 017 689 1702
Sel.: 082 225 7220 / 082 222 3410
reman@vodamail.co.za
SCHEEPERS L (FXF)
POSBUS 22 / 1606, ERMELO, 2350
Tel.: 017 753 1826
Sel.: 082 312 2029 / 082 824 6487
4x4brdy@vodamail.co.za
76
THERON W J (WT)
POSBUS 449, BETHAL, 2310
Tel.: 017 647 5229
Sel.: 082 894 1434 / 079 822 4417
woutertheron@vodamail.co.za
UYS J W (JWU)
POSBUS 92, STOFFBERG, 1056
Tel.: 013 2717 179
Sel.: 082 858 2908 / 082 856 7734
yjuys@telkomsa.net
VAN DER MERWE M F (MF)
POSBUS 4088, STANDERTON, 2430
Sel.: 079 875 4789 / 082 734 8598
mfvdm@mail4all.co.za
VAN HUYSSTEEN A R (BFT)
POSBUS 51, DAVEL, 2320
Tel.: 017 827 8074
Sel.: 076 791 5837 / 084 597 4434
vHuyssA@eskom.co.za
WESSELS H F (HFW)
POSBUS 621, STANDERTON, 2430
Sel.: 082 352 5101 / 082 813 2545
fwessels@ananzi.co.za
Noord-Kaap / Northern Cape
COETZEE T (TC)
POSBUS 454, POSTMASBURG, 8420
Tel.: 053 3133 407
Sel.: 082 492 7036 / 082 394 0095
theocoetzee@telkomsa.net
DANRIKA BDY. (DBL)
POSBUS 491, PRIESKA, 8940
Tel.: 053 363 2262 / 053 004 0038
Sel.: 082 801 4847 / 082 801 4846
danas.lubbe@gmail.com
NIEUWOUDT P S (PIP)
POSBUS 15, NIEUWOUDTVILLE, 8180
Tel.: 027 218 1253 / 027 4822 807
Sel.: 083 650 5593 / 082 761 4174
namapip@hantam.co.za
STRAUSS F J (NY)
POSBUS 164, CALVINIA, 8190
Tel.: 027 3412 162
Sel.: 083 2311 872
platberg@hantam.co.za
STRAUSS J G L (AY)
POSBUS 164, CALVINIA, 8190
Tel.: 027 341 29+82 / 027 341 2162
Sel.: 079 892 0522
jack@hantam.co.za
Noord-Wes / North West
ACKHURST J S (ACK)
POSBUS 261, DELAREYVILLE, 2770
Tel.: 053 948 1527 / 053 948 1527
Sel.: 083 294 6364 / 076 507 8055
ackhurst@lantic.net
BEZUIDENHOUT A (BB)
POSBUS 801, LICHTENBURG, 2740
Tel.: 018 632 5042 / 018 632 9439
Sel.: 082 388 0321
braam.bezuidenhout@monsanto.com
BRAND C P (RHJ)
POSBUS 197, DELAREYVILLE, 2770
Sel.: 082 524 8551 / 082 524 8550
rihanju@lantic.net
CAMPHER L E (LEC)
POSBUS 241, VENTERSDORP, 2710
Sel.: 082 255 3037
campherl@gmail.com

LEDE / MEMBERS
CARSTENS W & J H (CAR)
POSBUS 138, WOLMARANSSTAD, 2630
Tel.: 018 596 1974
Sel.: 083 264 2474
DE KOCK M J (YX)
POSBUS 2121, POTCHEFSTROOM, 2520
Sel.: 082 857 8619
mjdekock@iafrica.com
DE VOS NT (NDV)
POSBUS 1013, SCHWEIZER RENEKE, 2780
Tel.: 082 7711 369
Sel.: 082 410 8233
nico@wasp-sa.co.za
DU PLESSIS P J (PJD)
POSBUS 458, COLIGNY, 2725
Tel.: 018 673 0140
Sel.: 082 899 7237
flipsta@webmail.co.za
ELLIS DJA (DJA)
POSBUS 2896, KLERKSDORP, 2570
Tel.: 018 462 3549
Sel.: 083 284 9209 / 083 411 7409
andreegs@absamail.co.za
HATTINGH J D H (UG)
POSBUS 221, DELAREYVILLE, 2770
Tel.: 053 948 1503
Sel.: 083 274 4493 / 083 589 5744
leeuwpan@mweb.co.za
HOFFMAN JD (JDH)
POSBUS 186, MAKWASSIE, 2650
Tel.: 018 597 4317
Sel.: 076 380 0134 / 082 622 8561
JAMOR TRUST (JT)
POSBUS 886, VENTERSDORP, 2710
Sel.: 082 417 4708 / 082 929 6637
JOUBERT J C & CLAASSEN C J C (JC)
POSBUS 1787, LICHTENBURG, 2740
Tel.: 018 632 6357
Sel.: 082 853 9534 / 083 236 3528
corclaassen@yahoo.com
LIEBENBERG L P (L)
POSBUS 2943, LICHTENBURG, 2740
Tel.: 072 775 6231
Sel.: 072 775 6231
tess@xnets.co.za
LIEBENBERG W S (S)
POSBUS 463, KOSTER, 0348
Tel.: 014 543 9073
Sel.: 082 615 9427
liebenbergboerdery@l+xmail.co.za
PIETERS BOERDERY (WP)
POSBUS 6762, BAILLIE PARK, 2526
Tel.: 018 2911 784
Sel.: 082 802 7887 / 082 440 6316
jenniferp@nashuaisp.co.za
PRE RUS STOET (EZD)
HARPINGTON, POTCHEFSTROOM, 2520
Sel.: 084 392 3786 / 084 831 4518
prerus@webmail.co.za
REINECKE CT (CR)
POSBUS 2171, POTCHEFSTROOM, 2520
Sel.: 083 458 0384
chavein@vodamail.co.za
RIVERS A C F (ACF)
POSBUS 3047, LICHTENBURG, 2740
Tel.: 014 543 9162
Sel.: 076 688 0525 / 076 828 5774
wjrivers@telkomsa.net
VAN DEN HEEVER C C (COR)
POSBUS 355, SCHWEIZER-RENEKE, 2780
Tel.: 053 965 0772
Sel.: 082 948 3338 / 082 948 3334
coralta@vodamail.co.za
VAN RENSBURG M (AMU)
POSBUS 260, SANNIESHOF, 2760
Sel.: 082 952 1955 / 082 873 8681Mn
grietha@nwisp.co.za
WILSUNEL TRUST (PR)
POSBUS 315, VENTERSDORP, 2710
Tel.: 018 264 2434 / 083 566 4348
Sel.: 079 516 4999
roodekop@truenw.co.za
Oos-Kaap / Eastern Cape
BILLY SCHOEMAN LIVESTOCK (JAK)
P.O. BOX 278, CRADOCK, 5880
Tel.: 048 881 4614
Sel.: 0711 897 339 / 072 620 3498
jak@jabama.co.za
DE WET J S (JS)
POSBUS 478, GRAAFF-REINET, 6280
Tel.: 049 847 0020
Sel.: 082 400 4935
jsdewet@jabama.co.za
DE WET L J (LW)
POSBUS 478, GRAAFF REINET, 6280
Tel.: 049 847 0018
Sel.: 082 775 7937
jsdewet@jabama.co.za
GREYLING J V A (VAG)
POSBUS 87, LADY GREY, 9755
Tel.: 045 942 1005
Sel.: 082 782 7674 / 087 550 1043
ricksu@nokwi.co.za
GREYLING S S (GZ)
POSBUS 87, LADY GREY, 9755
Tel.: 045 942 1005
Sel.: 082 782 7674 / 087 550 1043
ricksu@nokwi.co.za
JCP STOET (JCP)
POSBUS 262, DORDRECHT, 5435
Tel.: 045 942 1041 / 045 838 2335
Sel.: 083 898 6667 / 083 262 4174
pottie@awe.co.za
KINGWILL K D (KD)
P.O. BOX 106, MIDDELBURG, 5900
Tel.: 049 842 2122
Sel.: 079 881 7800
westaway@worldonline.co.za
ROSSOUW C G (CGR)
POSBUS 10, DORDRECHT, 5435
Tel.: 045 9433 024
Sel.: 078 209 3802
cgrossouw@gmail.com
SCHMIDT G M (GMS)
POSBUS 287, DORDRECHT, 5435
Tel.: 045 942 1059 / 045 942 1059
Sel.: 084 9411 395
gertschmidt09@ananzi.co.za
SMITH G J (GJS)
POSBUS 121, DORDRECHT, 5435
Tel.: 045 952 9061
Sel.: 082 934 8658
SMITH H G (IAN)
POSBUS 121, DORDRECHT, 5435
Tel.: 045 952 1399
Sel.: 072 729 8553
hugh.welgevonden@gmail.com
SNYMAN S L (SS)
POSBUS 23, KLEINPOORT, 6236
Tel.: 049 838 0066
Sel.: 072 127 6666
fanie.snyman@absamail.co.za
VORSTER H F (HV)
POSBUS 79, LADY GREY, 9755
Tel.: 051 603 7053 / 051 575 0788
Sel.: 082 567 1777 / 082 778 9927
saaimanjj@telkomsa.net
77
Kudde Kenmerk Letters is in (hakies).
Herd Designation Marks in (brackets).
VORSTER I F (ISA)
POSBUS 129, MIDDELBURG, 5900
Tel.: 049 842 1966 / 049 8421730
Sel.: 082 963 4440
VORSTER W J (WJV)
POSBUS 129, MIDDELBURG, 5900
Tel.: 049 842 1966 / 049 842 1730
Sel.: 082 963 4440
Vrystaat / Free State
B W STAAL / BOS BLANCO (BOS)
POSBUS 676, KROONSTAD, 9500
Tel.: 056 212 6567 / 056-212 6567
Sel.: 082 828 6892 / 082 828 1082
hantie@bosblanco.co.za
BADENHORST P A R (PAR)
POSBUS 69, COLESBERG, 9795
Tel.: 051 753 1386 / 051 753 0801
Sel.: 072 243 5123
meerderwyk.pieter@gmail.com
BADENHORST P G (PB)
POSBUS 69, COLESBERG, 9795
Tel.: 051 753 1386 / 051 753 0801
Sel.: 082 959 4349 / 0722 435 123
meerderwyk.pieter@gmail.com
BECKER L P (LPB)
POSBUS 256, WARDEN, 9890
Tel.: 058 642 4230
Sel.: 082 5500 687 / 082 7800 192
leonbecker@vodamail.co.za
BECKER L P & Sns. (BEC)
POSBUS 256, WARDEN, 9890
Tel.: 058 642 4230
Sel.: 082 5500 687 / 082 7800 192
leonbecker@vodamail.co.za
BELLAVISTA BOERDERY BK (KS)
POSBUS 66, WINBURG, 9420
Tel.: 058 481 3067 / 082 899 6637
Sel.: 084 549 8782
krugernj@yahoo.com
BLOMERUS H W (HWB)
POSBUS 7069, KROONPARK, 9502
Tel.: 056 212 7067
Sel.: 082 576 4594 / 082 374 8133
hwblomerus@gmail.com
BOSCH J H (JHB)
POSBUS 143, STEYNSRUS, 9515
Tel.: 056 471 0807
Sel.: 071 685 5830
BOSCH VALLEY - PHILIP (RDV)
POSBUS 76, MEMEL, 2970
Sel.: 082 944 9130
BOSCH VALLEY - THYS (BV)
POSBUS 76, MEMEL, 2970
Tel.: 082 855 8855 / 082 944 9130
Sel.: 082 944 9140
BOTHA E (EBO)
POSBUS 1099, HARRISMITH, 9880
Tel.: 058-623 0283
Sel.: 083 447 0407 / 083 415 7370
eben@megawifi.co.za
BOTHA J C (H)
POSBUS 6262, KROONHEUWEL, 9501
Sel.: 082 413 8426
hardus.botha@vodamail.co.za
CLOETE H M (HMC)
POSBUS 1323, HARRISMITH, 9880
Tel.: 058 714 1050
Sel.: 082 445 3396 / 082 773 8492
elene.cloete@vodamail.co.za
CLOETE S M (SMC)
POSBUS 1323, HARRISMITH, 9880
Tel.: 058 714 1050
Sel.: 082 773 8492 / 082 445 3396
elene.cloete@vodamail.co.za

LEDE / MEMBERS
COBUS BOTHA (CZB)
POSBUS 1306, BETHLEHEM, 9700
Tel.: 058 303 2406 / 058 303 6508
Sel.: 082 378 3319 / 082 7855 933
blindspot@xsinet.co.za
DANIE DE WET Bdy. BK (DDW)
POSBUS 134, PETRUS STEYN, 9640
Tel.: 058 871 3248
Sel.: 082 804 6420 / 082 731 0664
judica.engelbrecht@gmail.com
DE BEER B J H (ME)
POSBUS 48, TWEELING, 9820
Tel.: 058 881 0707
Sel.: 083 653 0850 / 084 606 9359
benniedb@gmail.com
le DE WET D J (RDW)
POSBUS 134, PETRUS STEYN, 9640
Tel.: 058 871 3248
Sel.: 082 775 3310 / 082 731 0664
judica.engelbrecht@gmail.com
Dr J TERBLANCHE BOERDERY (JRT)
POSBUS 12723, BRANDHOF, 9324
Tel.: 051 436 4561 / 051 410 3172
Sel.: 083 272 2718 / 082 213 4156
johann.terblanche@parexel.com
DU BRUYN A J (DDB)
POSBUS 635, BULTFONTEIN, 9670
Sel.: 082 338 2376 / 082 300 2076
du_bruyn@vodamail.co.za
DU PLESSIS A S (ADP)
POSBUS 275, THEUNISSEN, 9410
Tel.: 082 802 8312
Sel.: 082 802 8313
ansieduplessis@vodamail.co.za
DU PLOOY P W (WD)
POSBUS 406, BULTFONTEIN, 9670
Tel.: 051 853 2063
Sel.: 082 823 2251
wouterduplooy5@gmail.com
ESTERHUYZE FAMILY TRUST (PCE)
POSBUS 1505, KROONSTAD, 9500
Tel.: 056 212 5232
Sel.: 072 229 1680
essie@compuking.co.za
FANETTE & SNS Bdy. (FVH)
POSBUS 90, WESSELSBRON, 9680
Tel.: 057 899 2442
Sel.: 083 627 4129
FOURIE H L W (HF)
POSBUS 109, PETRUS STEYN, 9640
Tel.: 058 871 3553
Sel.: 082 411 5722
henlofr3@gmail.com
FOURIE N J (XL)
POSBUS 233, CHRISTIANA, 2680
Tel.: 079 505 3300
Sel.: 082 331 1566 / 082 739 9145
vtvbemarking@lantic.net
GERT MALHERBE BDY. TRUST (GM)
POSBUS 208, HERTZOGVILLE, 9482
Tel.: 053 421 9493
Sel.: 082 807 9216
GOOSEN J A (WPT)
POSBUS 229, HERTZOGVILLE, 9482
Tel.: 051 400 1929
Sel.: 082 3399 432 / 082 821 4214
egoosen@lantic.net
HAASBROEK JAN (JJH)
POSBUS 46, HOOPSTAD, 9479
Tel.: 053 444 1749
Sel.: 082 466 8319
HARTMAN G L (GLH)
POSBUS 26, KROONSTAD, 9500
Tel.: 056 213 1480 / 056 212 4275
Sel.: 082 550 7196
ghartman@drl.co.za
HARTMAN J A P & v.d. WATT H J (WH)
BARNARDSTRAAT 59, KROONSTAD, 9500
Tel.: 056 212 3801
Sel.: 083 235 2150
HELM E J (HAH)
POSBUS 207, HOOPSTAD, 9479
Tel.: 053 444 1866
Sel.: 082 3377 801
erfdeel@telkomsa.net
HUMAN W (WHU)
POSBUS 59, STEYNSRUS, 9515
Tel.: 056 471 0879
Sel.: 082 292 7358
wiese150@gmail.com
JANSE VAN RENSBURG W A (WA)
POSBUS 78, PETRUS STEYN, 9640
Sel.: 084 5588 180 / 084 5588 188
Paradys@Bosveld.za.net
JANSEN VAN VUUREN J (JVV)
FICHARDTPARK, BLOEMFONTEIN, 9301
Tel.: 051 421 0118 / 051 505 2617
Sel.: 083 4545 705
jordaan@oldmutualpfa.com
JOHANNADALE BK (SVH)
POSBUS 256, MARQUARD, 9610
Tel.: 051 991 7061
Sel.: 083 266 1392
johanschoeman45@hotmail.com
JORDAAN A F Regter (AFJ)
POSBUS 13231, NOORDSTAD, 9302
Tel.: 051 861 2170 / 051 406 8104
Sel.: 082 557 5660
fjordaan@iburst.co.za
KARMEL BOERDERY (DDP)
POSBUS 58, FOURIESBURG, 9725
Tel.: 058 223 0089
Sel.: 083 2744 114 / 082 719 8066
danildupreez@gmail.com
KRIEK R D V (RDK)
POSBUS 34, SLABBERTS, 9703
Tel.: 058 303 1749
Sel.: 082 389 9917
riaankriek@vodamail.co.za
LOMBARD FAMILIE TRUST (LT)
POSBUS 123, ORANJEVILLE, 1995
Sel.: 083 232 4324
maans@webmail.co.za
MALHERBE FRANCOIS (JFM)
POSBUS 185, HERTZOGVILLE, 9482
Tel.: 053 421 9517 / 051 811 0056
Sel.: 083 4155 445
MOTLOUNG S E (SEM)
POSBUS 8887, BLOEMFONTEIN, 9300
Tel.: 051 430 3567
Sel.: 082 829 6479
sehapi@intekom.co.za
MULLER C J (RK)
POSBUS 129, TWEELING, 9820
Tel.: 058 881 0712
Sel.: 082 494 9042 / 082 451 2094
tiesie@vodamail.co.za
MULLER G H (GHM)
POSBUS 136, FRANKFORT, 9830
Sel.: 082 876 2277 / 082 772 9080
revack80@gmail.com
MVB BOERDERY (BC)
POSBUS 202, CLOCOLAN, 9735
Tel.: 051 943 7093
Sel.: 082 804 3470 / 071 155 3412
michellevbdutoit@gmail.com
78
Kudde Kenmerk Letters is in (hakies).
Herd Designation Marks in (brackets).
PIENAAR B J J (PBJ)
POSBUS 207, BULTFONTEIN, 9670
Tel.: 051 853 1250
Sel.: 083 279 2375 / 082 440 4492
bennieneline@live.co.za
PIENAAR J C (HS)
POSBUS 23, EDENBURG, 9908
Tel.: 051742 2412
Sel.: 072 444 7968
ewescanh@webmail.co.za
POTGIETER J U (JUP)
POSBUS 219, WINBURG, 9420
Tel.: 05242 vra 1913
Sel.: 082 550 8383
jup@vodamail.co.za
PRINSLOO J R (JRP)
POSBUS 304, VILJOENSKROON, 9520
Sel.: 084 701 1971
jrudiprinsloo@gmail.com
RADNOR & KINGTON BDY. BK (KC)
POSBUS 3, CORNELIA, 9850
Sel.: 083 2543 726
paulskruger@yahoo.com
RAUBENHEIMER F H (FHR)
POSBUS 87, ROUXVILLE, 9958
Tel.: 05572 vra 2622
Sel.: 073 420 4438
RAUTENBACH J A (JAR)
POSBUS 300, LINDLEY, 9630
Tel.: 079 515 6718
Sel.: 082 780 1189
jatro@zippnorth.co.za
ROUX F J (FR)
POSBUS 55, VENTERSBURG, 9450
Tel.: 057 651 4191
Sel.: 083 455 1264
083 455 1264@mtnloaded.co.za
RPF BOERDERY (RF)
POSBUS 1245, LADYBRAND, 9745
Tel.: 051 924 2234
Sel.: 082 944 0519 / 082 3899 331
ferreirarobbie1@gmail.com
SANNIESGUNS BDY. TRUST (HPJ)
POSBUS 110, BULTFONTEIN, 9670
Tel.: 051 853 2645
Sel.: 083 3777 111
sgh@buo.co.za
SCHOEMAN J C (SAV)
POSBUS 7014, KROONPARK, 9502
Sel.: 072 610 0692 / 083 414 2975
kschoeman@gcs.co.za
SCOTT J D B (JDS)
POSBUS 142, WINBURG, 9420
Tel.: 083 312 9473
Sel.: 083 312 9473 / 083 235 2366
janniescott@mtnloaded.co.za
SCOTT P B (OF)
POSBUS 142, WINBURG, 9420
Tel.: 05242 vra 3513
Sel.: 082 741 0298
SIMKIN C H W (CS)
POSBUS 213, DEWETSDORP, 9940
Tel.: 052112 vra 1004
Sel.: 082 578 7490
wsimkin46@gmail.com
SLABBERT J H (JH)
POSBUS 196, THEUNISSEN, 9410
Tel.: 057 733 5800 / 057 733 5800
Sel.: 083 787 8572
lynette.slabbert@gmail.com
STEYN BOERDERY (HT)
POSBUS 405, VILJOENSKROON, 9520
Tel.: 056 343 1264
Sel.: 072 783 4845

LEDE / MEMBERS
STRAUSS D J (DNW)
POSBUS 138, CLOCOLAN, 9735
Tel.: 051 943 7218 / 9
Sel.: 083 9755 171
moperi@webmail.co.za
STRYDOM J H (JHS)
POSBUS 512, SENEKAL, 9600
Tel.: 058 481 2557
Sel.: 083 707 8170
UYS J G (GU)
POSBUS 137, STEYNSRUS, 9515
Tel.: 056 471 0865
Sel.: 082 375 9217
jgu@vodamail.co.za
VAN BILJON J K (JVB)
POSBUS 29, VILJOENSKROON, 9520
Tel.: 056 343 1073
Sel.: 082 781 5210 / 082 357 5994
janvanbiljon@telkomsa.net
VAN DER MERWE G G (GGM)
POSBUS 590, BOTHAVILLE, 9660
Tel.: 018 581 9872 / 018 581 9643
Sel.: 083 297 8122 / 082 946 2193
cevdm@btbrts.co.za
VAN DER WESTHUIZEN W J (GL)
POSBUS 37, BOTHAVILLE, 9660
Tel.: 056 515 1415 / 056 514 9304
Sel.: 072 225 3593
louw@wymar.co.za
VAN HEERDEN C H (CH)
POSBUS 771, VILJOENSKROON, 9520
Tel.: 056 343 0057
Sel.: 083 309 8728
chvh@absamail.co.za
VAN HEERDEN P W & I J (PWI)
POSBUS 271, WESSELSBRON, 9680
Tel.: 057 8992 418 / 083 627 4133
Sel.: 083 627 4133
pwvanheerden@mailbox.co.za
VAN HEERDEN PIETER (CVH)
POSBUS 271, WESSELSBRON, 9680
Tel.: 057 899 2418
Sel.: 083 627 4130
carien.vanheerden24@gmail.com
VAN NIEKERK H J & Sn. (HVN)
POSBUS 7128, KROONPARK, 9502
Tel.: 056 212 4000
Sel.: 082 550 3890 / 082 5500 417
monica@gcs.co.za
VAN RHYN G A (VRG)
BOERNEEFSTRAAT, LANGENHOVENPARK, 9301
Tel.: 053 861 4103
Sel.: 082 850 3308
www.vanrhuyng@yahoo.com
VAN RIET J J (JVR)
POSBUS 75, EXCELSIOR, 9760
Tel.: 051 973 7092
Sel.: 072 284 2521 / 082 417 5888
VON GERICKE R E (RVG)
POSBUS 19, WINBURG, 9420
Sel.: 073 168 0535
rrvongericke@gmail.com
WHITTINGTON BDY. (WHT)
POSBUS 2075, BLOEMFONTEIN, 9300
Tel.: 051 441 7628
Sel.: 079 8700 497
whittington.farm@gmail.com
WIHANN TRUST (JDJ)
POSBUS 79, REITZ, 9810
Tel.: 058 913 2188 / 058 913 2188
Sel.: 082 672 6913 / 082 494 9180
Wes-Kaap / Western Cape
ADDERLEY BOERDERY (ADB)
POSBUS 2432, DURBANVILLE, 7551
Tel.: 021 972 1612
Sel.: 083 270 4139 / 073 235 3371
info@adderleyboerdery.co.za
AGTERLAND BOERDERY BK (AVM)
POSBUS 42, PORTERVILLE, 6810
Tel.: 022 913 2104
Sel.: 082 875 0039 / 083 656 4179
dutoitcillie@paarlonline.co.za
BURGER P F B (BUR)
POSBUS 481, PIKETBERG, 7320
Tel.: 022 913 2004
Sel.: 082 574 9550
pfburger@mweb.co.za
CARSTENS G E (GEC)
POSBUS 55, PORTERVILLE, 6810
Tel.: 022 931 3254 / 022 931 2788
Sel.: 083 636 0784 / 082 416 2088
nicolette@pampoenkraal.net
DE WAAL H W (WDW)
POSBUS 38, MOORREESBURG, 7310
Tel.: 022 433 2555 / 022 433 2556
Sel.: 082 783 0011 / 082 552 5456
locheim@xsinet.co.za
DU BOIS F G (FDB)
POSBUS 74, PORTERVILLE, 6810
Tel.: 022 931 2946
Sel.: 083 233 6019 / 083 954 4904
bdubois@telkomsa.net
ELSENBURG LANDBOUKOLLEGE (EL)
PRIVAATSAK X 1, ELSENBURG, 7607
Tel.: 021 808 5234
Sel.: 083 644 0628
anneliek@elsenburg.com
ERASMUS C F (CFE)
POSBUS 82, RIVERSDAL, 6670
Tel.: 028 713 1243 / 028 713 1327
Sel.: 082 491 0898
rassie@isat.co.za
GELDENHUYS A R (GE)
POSBUS 157, RIVERSDAL, 6670
Tel.: 028 713 2984
Sel.: 072 6122 783
kola@intellect.co.za
GRAAFF DAVID SIR (DG)
POSBUS 15282, PANORAMA, 7506
Tel.: 021 558 1552 / 021 558 7083
Sel.: 082 466 2630
info@degrendel.co.za
GROENKOL BOERDERY (GK)
POSBUS 138, CLANWILLIAM, 8135
Tel.: 027 4822 641 / 027 4822 640
Sel.: 082 611 4004 / 082 610 4488
willem@groenkol.co.za
HANEKOM GEBRS. (GH)
POSBUS 1, EENDEKUIL, 7335
Tel.: 022 942 1741 / 022 942 1743
Sel.: 083 565 1918
hanekomwhoek@agrizone.co.za
HUGO W A (WAH)
POSBUS 61, EENDEKUIL, 7335
Tel.: 022 942 1657
Sel.: 082 611 4004 / 082 594 1777
lillibet@webmail.co.za
HUGO WIEHAHN & Sns. (JW)
POSBUS 194, CALEDON, 7230
Tel.: 028 212 2232
Sel.: 083 456 4582
tussenbeide@telkomsa.net
79
Kudde Kenmerk Letters is in (hakies).
Herd Designation Marks in (brackets).
KORINGPLAAS TRUST (KO)
POSBUS 52, RIVERSDAL, 6670
Tel.: 028 713 2773 / 079 899 6130
Sel.: 082 925 2541 / 082 679 0293
jhgeldenhuys@hilbert.co.za
KOTZE J C (XK)
POSBUS 69, MOORREESBURG, 7310
Tel.: 022 433 2503 / 022 433 2577
Sel.: 082 926 1179 / 082 583 6627
jckotze@wcaccess.co.za
LIEBENBERG A J (LIE)
POSBUS 99, PORTERVILLE, 6810
Tel.: 022 930 2879
Sel.: 084 343 7480 / 083 366 0247
lieb3s@yahoo.com
MULCO TRUST (MC)
POSBUS 158, RIVERSDAL, 6670
Tel.: 028 713 2701
Sel.: 082 8111 328 / 084 510 3998
mulco@vodamail.co.za
MYBURGH RIAAN & WOUTER (WTM)
POSBUS 123, MOORREESBURG, 7310
Tel.: 022 4333 663
Sel.: 082 853 4618
rmyburgh@cmw.co.za
NUWERUS BOERDERY (NWB)
POSBUS 72, PIKETBERG, 7320
Tel.: 022 913 1958
Sel.: 082 783 1972 / 083 232 5130
PEER A K (AK)
P O BOX 3500, CAPE TOWN, 8000
Tel.: 021 762 7786 / 021 683 1786
Sel.: 082 576 7786 /
akpeer@lagroup.co.za
PIENAAR N E (NX)
POSBUS 38, VREDENBURG, 7380
Tel.: 022 713 1423
Sel.: 082 658 4901
deklip@vodamail.co.za
UNIVERSITEIT STELLENBOSCH (US)
POSBUS 61, ELSENBURG, 7607
Tel.: 021 8844 200 / 021 8844 460
Sel.: 082 771 2285
jm3@sun.ac.za
UYS DCH (DU)
POSBUS 116, BREDASDORP, 7280
Tel.: 028 424 2151
Sel.: 082 940 2152 / 076 483 9557
merino@whalemail.co.za
VETKRAGGA BOERDERY (VKB)
POSBUS 69, RIVERSDAL, 6670
Tel.: 028 713 2731
Sel.: 082 718 3533 / 082 494 0631
spitskop@vodamail.co.za
VLAKKERUG BOERDERY BK (VLK)
POSBUS 4, RIEBEECK-WES, 7306
Tel.: 022 461 2246 / 022 461 2804
Sel.: 084 491 1211 / 082 923 0341
jpcdutoit@agrizone.co.za
VREDEBEST PLASE (VB)
POSBUS 11, KLAPMUTS, 7625
Tel.: 082 331 6646 / 021 875 5901
Sel.: 082 878 1079 / 082 878 1079
swart@vredebest.co.za
WELGEMEEN BDY (ISH)
POSBUS 142, CERES, 6835
Tel.: 023 313 3331 / 023 313 3373
Sel.: 082 578 2166 / 082 870 5500
welgemeen@breede.co.za

80
VEILINGS
SALES 2012
NAAM / PLEK Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Des
Cooper - Mosselbaai 18
Carel van Heerden - Viljoenskroon 15
George & Hugh Smith - Dordrecht 15
Van Aardt Greyling - Lady Grey 16
Buks & Koos de Wet - Graaff-Reinet 22
Rautenbach & Fourie - Petrus Steyn 23
Lindie Scheepers - Amersfoort uitverkoop 6
Billy Schoeman - Cradock 8
Janvos Landgoed - Davel 13
Gerrie Muller - Frankfort 14
Manie Lombard - Oranjeville 22
Hugo Wiehahn & seuns - Caledon 13
Johann de Jager - Reitz 13
Haasbroek, Helm, du Bruyn - Hoopstad 14
Oos-VS veldramklub - Tweeling 15
Adam Vermaak - Winterton 19
Jan van Biljon - Viljoenskroon 20
Van Riet / Von Gericke - Excelsior 21
Cornie van den Heever - Schweizer-R. 27
Bosch Valley Farms - Memel 28
Noord Natal - Vryheid 4
Universiteit Stellenbosch 11
Vrede - Lente Veldramveiling 12
Wes-Kaap - Boland Landbouskool 18
Riemland - Petrus Steyn 20
Ermelo 24
Bredasdorp - Suid-Kaap 26
Nasionale Veiling Bloemfontein 1
Harrismith 8
Piketberg boere 8
Moorreesburg boere 15
Wolmaransstad 16
Senclomar veldramklub - Winburg 17
Vrystaat klub - Blouskool Kroonstad 22
Swartland Lenteveiling - Moorreesburg 23
Greylingstad 28
Wes Karoo - Calvinia 28
Adderley Bdy.- Durbanville 29
Weskus - Vredenburg 30
Noordwes klub - Wolmaransstad 4
Danie de Wet Bdy. BK - Petrus Steyn 5
Clocolan (DJ Strauss & MVB Bdy.) 6
Boertjiefees - Bultfontein 7
Pro Genepoel - Kroonstad 7
Rouxville Ramveiling 11
Potchefstroom Veldramveiling 12
Leon Becker - Warden 13
Daan Nolte - Delmas 14
Kobus de Jager - Amersfoort 18
Sanniesguns Bdy.- Bultfontein 19
Loutjie Hanekom - Ceres Topvee 20
J Potgieter & NJ Kruger - Winburg 26
Malherbe & Roberts - Hertzogville 3
J Hattingh - Delareyville 10
Alle veilings vind onder die beskerming van die Genootskap plaas en die in bold gedruk is
amptelike veilings wat deur die Genootskap gereël word en toeganklik is vir alle lede.