Studentenbrochure Vrouwenkliniek 20120618.pdf - UZ Gent

VROUWENKLINIEK P3-P4
www.vrouwenkliniek.be
VERLOSKUNDE
GYNAECOLOGIE/ONCOLOGIE
REPRODUCTIEVE GENEESKUNDE

STUDENTENBROCHURE
Vrouwenkliniek
2

Inhoudstafel
1 Voorstelling van de dienst ................................................................................................ 5
1.1 Voorwoord .................................................................................................................... 5
1.2 Inleiding ........................................................................................................................ 5
1.3 Grondplan ..................................................................................................................... 5
1.4 Visie en missie .............................................................................................................. 5
1.5 Organisatie ................................................................................................................... 6
1.5.1 Medisch team ......................................................................................................... 6
1.5.2 Vroedvrouwen / verpleegkundig team .................................................................... 6
1.5.3 Laboranten ............................................................................................................. 7
1.5.4 Administratief personeel ........................................................................................ 7
1.5.5 Onderhoudspersoneel ............................................................................................ 7
1.5.6 Sociale dienst ......................................................................................................... 7
1.6 Specifieke aandachtspunten voor studenten ................................................................. 8
2 Informatie over de afdeling verloskunde ......................................................................... 9
2.1 Prenatale raadpleging ................................................................................................... 9
2.1.1 Bloedonderzoek ................................................................................................... 11
2.1.2 Prenatale diagnostiek ........................................................................................... 12
2.2 Postnatale raadpleging ............................................................................................... 14
2.3 Psychische begeleiding ............................................................................................... 14
2.4 Verpleegkundige handelingen ..................................................................................... 14
2.5 Patiëntendossier ......................................................................................................... 15
3 Informatie over de afdeling gynaecologie/oncologie .................................................... 16
3.1 Ambulante gynaecologische ingrepen en onderzoeken .............................................. 16
3.2 Kliniek voor vulvovaginale pathologie .......................................................................... 16
3.3 Menopauzekliniek ...................................................................................................... 17
3.4 Turnerkliniek ............................................................................................................... 17
3.5 Pediatrische gynaecologie .......................................................................................... 17
3.6 Continentiekliniek ........................................................................................................ 17
3.7 Oncologie .................................................................................................................... 18
3.7.1 Borstkliniek ........................................................................................................... 18
3.7.2 Pelvience oncologie .............................................................................................. 18
3

4 Informatie over de afdeling reproductieve geneeskunde ............................................. 20
4.1 De opbouw van de consultaties .................................................................................. 21
4.1.1 Eerste consultatie bij de arts ................................................................................. 21
4.1.2 Tweede consultatie bij de arts .............................................................................. 21
4.2 De taak van de vroedvrouw ......................................................................................... 24
Bijlagen ............................................................................................................................... 25
Bijlage A: Veel gebruikte afkortingen ................................................................................ 25
Bijlage B: Grondplan UZ Gent: Vrouwenkliniek (P3-P4) .................................................... 27
Bronnen .............................................................................................................................. 28
4

VROUWENKLINIEK
1 Voorstelling van de dienst
1.1 Voorwoord)
Met deze brochure willen we jou als student wegwijs maken op de dienst Vrouwenkliniek
zodat je stage vlot kan verlopen.
Op je eerste stagedag zal een stagementor van de dienst je rondleiden en wat algemene
informatie geven omtrent de werking en de verwachtingen die we in jou stellen.
Indien jij vragen en/of specifieke verwachtingen hebt bij de start of in de loop van de
stageperiode, kan je steeds terecht bij de leidinggevende of mentoren van de dienst.
Wij wensen je een leerzame en aangename stage toe.
1.2 Inleiding
De Vrouwenkliniek van het UZ Gent omvat de afdelingen verloskunde, gynaecologie en
reproductieve geneeskunde.
De poliklinische activiteiten van de afdeling verloskunde zijn vanaf oktober 2012 gesitueerd
op de eerste verdieping van het gebouw P3 (1P3). Momenteel gaan deze raadplegingen
door in het containercomplex voor P3 en P4.
De poliklinische activiteiten van de afdeling gynaecologie vinden plaats op de gelijkvloerse
verdieping van het gebouw P4 (0P4).
De afdeling reproductieve geneeskunde is gesitueerd op de eerste en tweede verdieping van
het gebouw P4 (1P4 en 2P4).
1.3 Grondplan
Zie bijlage B.
1.4 Visie en missie
De Vrouwenkliniek van het UZ Gent is een goed georganiseerde, dynamische en warme
dienst waar het goed is voor patiënten om op consult te komen en aangenaam om werken
voor medewerkers en studenten. De Vrouwenkliniek heeft een goede samenwerking met
verwijzers en collegae binnen en buiten het UZ, en wordt alom erkend als een tweede en
derde lijnscentrum in Vlaanderen en daarbuiten.
Een kwaliteitsvolle 2de en 3de lijns patiëntenzorg is de belangrijkste doelstelling van de
dienst, waarbij hoog kwalitatieve zorg verleend wordt in een professioneel, patiëntvriendelijk
en pluralistisch kader. Kwaliteit, zorg, warmte en betrokkenheid, openheid en goede
communicatie zijn waarden die we hoog in het vaandel dragen.
Samenwerkingsverbanden met andere ziekenhuizen in de regio worden uitgebouwd, evenals
samenwerkingen met andere universitaire ziekenhuizen. Een goede interactie met de eerste
lijn is van kapitaal belang.
5

Onderzoek en onderwijs worden optimaal ondersteund gezien belangrijk voor een
universitaire instelling (TEMMERMAN, M.).
6

1.5 Organisatie
1.5.1 Medisch team
Diensthoofd Vrouwenkliniek: Prof. dr. Marleen Temmerman
Verantwoordelijke arts voor de polikliniek: dr. Steven Weyers
Afdeling Gynaecologie
Afdelingshoofd: Prof. dr. Rudy Van den Broecke
Stafleden: Prof. dr. Geert Braems
Prof. dr. Herman Depypere
Prof. dr. Marc Dhont
Dr. Philippe Tummers
Dr. Hans Verstraelen
Dr. Steven Weyers
Residenten: Dr. Tjalina Hamerlynck
Consulenten: Prof. dr. Amin Makar
Dr. Anne-Marie Waterschoot
Dr. Mireille Merckx
Afdeling Verloskunde
Afdelingshoofd: Dr. Kristien Roelens (waarnemend)
Stafleden: Prof. dr. Paul Defoort
Prof. dr. Walter Parewijck
Dr. Kristien Roelens
Dr. Ellen Roets
Dr. Elke Sleurs
Dr. Griet Vandenberghe
Afdeling Reproductieve Geneeskunde
Afdelingshoofd: Prof. dr. Petra De Sutter
Stafleden: Prof. dr. Jan Gerris
Dr. Frank Vandekerckhove
Residenten: Dr. Nele Vankeirsbilck
Consulenten: Dr. Frank Dumortier
Dr. Steven Hellebaut
IVF - artsen Dr. An De Baerdemaker
Dr. Nathalie Peters
1.5.2 Vroedvrouwen / verpleegkundig team
Het team is te herkennen aan de witte kledij.
Samenstelling:
- Hoofdverpleegkundige polikliniek: Mevr. Marleen Remmery
- Adjunct hoofdvroedvrouw verloskunde / gynaecologie: Mevr. Régine Goemaes
- Adjunct hoofdvroedvrouw reproductieve geneeskunde: Mevr. Annick Geril
- Stagementoren: Heleen Buyssens, Bo Madoc, Maaike Vandenbroucke, Evelien Van
Mieghem
- Vroedvrouwen / gegradueerde verpleegkundigen
- Studieverantwoordelijken: Sabien Inion, Stefanie Van Acker
7

1.5.3 Laboranten
De laboranten zijn verantwoordelijk voor de verschillende laboratoriummanipulaties, zoals de
manipulaties die het sperma in het laboratorium ondergaat, het samenbrengen van eicel en
zaadcel, en het beoordelen van de embryo’s.
- Hoofd labo: dr. Etienne Van Den Abbeel
- Hoofdembryologe: Mevr. Ilse De Croo
- Hoofdlaborante– logistiek manager IVF-labo: Mevr. Anneleen Van de Velde
1.5.4 Administratief personeel
Het administratief personeel kunnen we indelen in twee groepen: de onthaalmedewerkers en
de medewerkers van het administratief secretariaat.
Onthaalmedewerkers staan o.a. in voor het ontvangen van de patiënten, de telefonische
ontvangst en het boeken van de afspraken via het elektronisch systeem UltraGenda. Zij
houden zich ook bezig met het opmaken en versturen van de documenten.
Medewerkers van het administratief secretariaat staan in voor zowel patiënten gelinkte
administratie als algemene administratie zoals brieven, facturatie, statistiek, tarificatie, …. Zij
komen in principe niet rechtstreeks in contact met de patiënten.
1.5.5 Onderhoudspersoneel
Het onderhoudspersoneel is te herkennen aan het logo van de externe poetsfirma’s.
1.5.6 Sociale dienst
Medewerkers van de sociale dienst helpen bij het oplossen van sociale moeilijkheden. Zij
geven informatie, advies en begeleiding bij financiële, materiële, familiale of persoonlijke
problemen.
8

1.6 Specifieke aandachtspunten voor studenten
Vóór de aanvang van de stage neem je tijdig contact op met de hoofdverpleegkundige.
Op de eerste stagedag verwachten wij de studenten in uniform en op tijd. Zij worden
ontvangen door één van de stagementoren. De stagementor maakt de student wegwijs in de
veiligheidsvoorschriften, verschillende consultaties, indeling van de polikliniek en
werkverdeling. De doelstellingen worden samen overlopen en besproken. De student wordt
elke dag gekoppeld aan een vroedvrouw. (Deze werkplanning is terug te vinden op het bord
in de receptie).
Je krijgt voor de duur van de stage een sleutel voor een handtassenkastje.
Feedback
Op de polikliniek zetten we ons ten volle voor studenten in, maar we verwachten ook
voldoende eigen initiatief om doelstellingen te bereiken en om onderzoeken bij te wonen. Als
student krijg en vraag je dagelijks feedback (zowel schriftelijk als mondeling) van de
vroedvrouw aan wie je toegewezen bent. Voor het nemen van notities en het geven van
schriftelijke feedback wordt verwacht dat de student gebruik maakt van de documenten die
het UZ Gent ter beschikking stelt. Meer informatie over de stagedocumenten kan je op de
website van het UZ Gent terugvinden via volgende link:
http://www.uzgent.be/wps/wcm/connect/nl/web/opleiding/studentenverpleegkunde/bachelorst
udenten/stagedocumenten
Als er zaken zijn die je tijdens de stage tegenvallen, vragen waar je geen antwoord op krijgt,
suggesties of kritische opmerkingen, kom die dan op tijd met de stagementoren bespreken
en wacht niet tot op de laatste dag. In geval van discussie kan je steeds in eerste instantie
de stagementoren en in tweede instantie een leidinggevende aanspreken.
Leerkansen
Op de polikliniek krijg je veel leerkansen. Het is belangrijk dat je tijdens deze stage niet
alleen verpleegkundige en vroedkundige handelingen uitvoert maar ook dat je goed
observeert en hierover kritisch reflecteert. De uitgevoerde handelingen schrijf je samen met
de observaties en reflecties best ook neer in je stageverslagen.
We verwachten dat de theorie, die je in de opleiding rondom de zwangerschap en de
fertiliteit ziet, gekend is. Je krijgt ook kansen om de praktijk in te oefenen (zoals een
bloedafname, de handgrepen van Leopold, het aanleggen van een CTG,…). We verwachten
ook voldoende eigen initiatief om doelstellingen te bereiken en om onderzoeken bij te wonen.
Respect
In de Vrouwenkliniek staat het respect voor de patiënte en haar partner centraal. Veel
patiënten hebben een belaste voorgeschiedenis waarmee rekening gehouden moet worden.
Gedragscode voor de stagiair
Voor de stagiair geldt dezelfde gedragscode als voor de artsen en de vroedvrouwen:
- Zwijgplicht om de privacy van de patiënte en partner te beschermen.
- Professionele houding: omgang, gedrag, uiterlijk (kapsel, kleding,…) mogen niet
aanstootgevend zijn.
- Toepassen van de ziekenhuishygiëne: voor en na een onderzoek handen wassen of
desinfecteren, geen juwelen dragen en geen uurwerk dragen om de pols.
- Respect voor de wensen van de patiënte en partner
- Identiteit: draag je naamkaartje, zodat iedereen weet wie je bent.
Om je te helpen een beter inzicht te krijgen in de werking van de dienst kan je hiervoor
volgende omschrijvingen nakijken en onze procedures raadplegen via intranet: via MTD/
Vrouwenziekten en Verloskunde/ documenten vrouwenziekten en verloskunde/ afdeling
verloskunde.
9

2 Informatie over de poli verloskunde
De doelstelling van de afdeling verloskunde in het UZ Gent is verloskundige zorgverlening
van hoge kwaliteit bieden, op een vrouwvriendelijke (‘mother friendly’) en patiëntbetrokken
manier, in nauwe samenwerking met de aanverwante disciplines.
2.1 Prenatale raadpleging
De consultaties lopen van 8u tot 17u, op sommige dagen zijn er avondconsultaties.
Alle raadplegingen zijn op afspraak. De raadplegingen worden door de arts en een
assisterende vroedvrouw uitgevoerd. Tweemaal tijdens de zwangerschap kan de zwangere
op controle komen bij de vroedvrouw.
Er worden drie echo’s gepland tijdens de normale zwangerschap.
De consultaties worden vaak geassisteerd door assistenten in de gynaecologie-
verloskunde.
Meestal verloopt elke controle volgens hetzelfde schema:
Gewicht
Het gewicht wordt vanaf het begin van de zwangerschap bij elke prenatale raadpleging
geregistreerd. Zo kunnen de arts en de vroedvrouw de gewichtstoename nauwkeurig
opvolgen. Dit geeft een idee over de groei van de baby, de hoeveelheid vruchtwater,
eventuele oedemen (vochtopstapelingen), enz. De gemiddelde gewichtstoename bedraagt
10 à 15 kg. Een gezonde en evenwichtige voeding is hier belangrijk!
Urine-onderzoek
Er wordt een urinestaal gevraagd voor onderzoek op glucose (suiker) in verband met
diabetes (suikerziekte) en op albumine (eiwitten) in verband met pre-eclampsie
(zwangerschapsvergiftiging). Het resultaat wordt meteen meegedeeld.
Bloeddruk
Bij elke consultatie wordt de bloeddruk gecontroleerd om pre-eclampsie vroegtijdig op te
sporen (symptomen zijn bloeddrukstijging, eiwit in de urine, vochtopstapeling).
Lichamelijk onderzoek
De arts/vroedvrouw zal de buik palperen om de grootte van de baarmoeder in te schatten en
zo de groei van de baby op te volgen. De arts/vroedvrouw zal zo nodig een inwendig
onderzoek uitvoeren om de toestand van de baarmoederhals na te gaan.
Ligging van de baby
De ligging kan door middel van palpatie (Handgrepen van Leopold) van de buik of met
behulp van een echografie bepaald worden.
De harttonen
Deze zijn hoorbaar vanaf de 12de week van de zwangerschap en worden bij elk
bezoek beluisterd met de doptone.
Bloedonderzoek
Dit gebeurt bij de eerste prenatale raadpleging (zie verder) en nadien nog tweemaal
op een later tijdstip.
10

Echografie
Dit is een ongevaarlijke techniek die via geluidsgolven de uterus, baby en
placenta in beeld brengt. Tijdens een normale zwangerschap worden drie
echografische onderzoeken gepland (zie verder in het hoofdstuk Prenatale diagnostiek).
Verloop prenatale raadpleging:
Aantal weken Gynaecoloog / vroedvrouw Acties
eerste consultatie gynaecoloog Intake + bloedafname+ transvaginale
echo
(+ bloedafname combinatietest)
12 weken gynaecoloog 1e trimesterecho (nekplooimeting)
(combinatietest)
15 - 16 weken vroedvrouw midstream urinecultuur
21 weken gynaecoloog structurele echo
25 - 26 weken gynaecoloog controle
30 - 31 weken gynaecoloog bloedafname + groeiecho
34 - 35 weken gynaecoloog controle
36 - 37 weken vroedvrouw GBS afname
38 - 39 weken gynaecoloog controle
40 weken gynaecoloog CTG
Kind en Gezin
Op de afdeling verloskunde worden twee maal per week prenatale consultaties gehouden
samen met Kind en Gezin. Deze consultaties zijn er voor zwangeren met psychosociale
problemen en kwetsbare zwangeren (o.a. zwangere adolescenten, generatie- en
kansarmen,..).
Kind en Gezin begeleidt de ouders doorheen de zwangerschap en gaat na hoe de algemene
leefsituatie is en wat de financiële mogelijkheden zijn. Kind en Gezin heeft als opdracht om
actief bij te dragen tot het welzijn van jonge kinderen en hun gezinnen door dienstverlening
op de beleidsvelden preventieve gezinsondersteuning, kinderopvang en adoptie.
11

2.1.1 Bloedonderzoek
In het begin van de zwangerschap vraagt de arts een vrij uitgebreid bloedonderzoek aan.
Hierbij worden volgende zaken onderzocht:
PBO (Hb, Hct, erythrocyten, leucocyten, trombocyten), ferritine, TSH, glucose
Bloedgroep en resusfactor, antistoffen tegen rode bloedcellen (indirecte Coombs)
Als je resusnegatief bent, wordt de indirecte Coombs herhaald bij 25-26 weken
zwangerschap.
Kort na 28 weken zwangerschap krijgt de zwangere preventief een injectie met
antistoffen (Rhogam®) zodat het lichaam er zelf geen gaat aanmaken.
Serologische screening:
• Rubella IgG/ IgM
•Toxoplasmose IgG/ IgM
• Cytomegalie IgG/ IgM
Na overleg met de patiënt:
• Hepatitis B
• Hepatitis C
• Syphilis
• HIV
Downsyndroom screening
Als de zwangere een screeningstest wenst voor het syndroom van Down (zie hoofdstuk
‘Prenatale Diagnostiek’ : combinatietest) wordt de bloedafname voor deze test bij
voorkeur uitgevoerd tussen 9 en 12 weken zwangerschap.
12

2.1.2 Prenatale diagnostiek
Echografisch onderzoek
Het onderzoek berust op het principe dat organen geluidsgolven terugkaatsen. Naargelang
de densiteit van het weefsel worden meer of minder golven teruggekaatst en gevisualiseerd
op een scherm. Een echografisch onderzoek dient om de zwangerschapsduur te bepalen bij
ongekende laatste menstruatie, de placenta te lokaliseren, de groei van de foetus te volgen
(eventuele groeiachterstand opsporen), enz. Op deze manier kunnen ook afwijkingen
opgespoord worden, bijv. anencefalie, hydrops foetalis.
Tijdens de normale zwangerschap worden drie echo’s gepland.
1) 11w-13w6: termijn + nekplooimeting + combinatietest
Tijdens deze eerste echografie wordt allereerst gekeken of de zwangerschap goed evolueert
en of de foetus goed groeit. Dit is het beste tijdstip om de zwangerschapsduur te bepalen.
Als er een groot verschil is tussen de vooropgestelde bevallingsdatum en de grootte van de
foetus, wordt de zwangerschapsduur aangepast. Later in de zwangerschap gebeurt dit niet
meer.
Ook het aantal foetussen wordt vastgesteld en er wordt gekeken of meerdere foetussen
al dan niet de placenta delen.
Zeer zware afwijkingen zoals het ontbreken van een lidmaat of de schedelstructuur
kunnen nu reeds worden gezien.
Er wordt ook een nekplooimeting uitgevoerd. Dit is een meting van de hoeveelheid vocht die
zich bevindt tussen de huid en de wervels ter hoogte van het nekje van de foetus. Een
verdikking van deze nekplooi kan wijzen op zeer uiteenlopende afwijkingen. Deze kunnen al
dan niet genetisch (chromosomaal) zijn, of wijzen op een infectie, bloedarmoede van de
foetus, of een hartafwijking, …
Als de zwangere vrouw tijdens de consultatie gekozen heeft voor een screeningstest voor
trisomie 21 (combinatietest) zal de nekplooimeting ook hiervoor gebruikt worden
(zie verder).
2) 20-22w: structurele echografie
Tijdens deze echo wordt de foetus structureel nagekeken. Zoveel mogelijk orgaanstelsels en
structuren worden zo nauwkeurig mogelijk nagekeken. De foetus wordt ook gemeten en er
wordt vastgesteld waar de placenta zich bevindt. Het geslacht van de foetus kan nu
meegedeeld worden.
3) 30-32w: groeiecho
Hier wordt de groei van de foetus gecontroleerd. Ook de ligging van de placenta wordt nog
eens nagekeken. De doorstroming van de navelstreng (zie flow-meting) wordt gemeten en is
een weerspiegeling van de werking van de placenta. Ook de ligging van de foetus wordt
bepaald.
Flow-meting
Via ultrasone geluidsgolven wordt de doorbloeding in de vene van de navelstreng en in de
aorta van de foetus gemeten, zodoende controleert men materno-foetale circulatie. Dit
onderzoek is zeer belangrijk bij hypertensie van de moeder en in geval van groeiachterstand
van de foetus.
13

Screening voor het syndroom van Down
Voor paren die dit wensen, kan een inschatting worden gemaakt van het risico op trisomie 21
(syndroom van Down).
Vroeger werd voor de inschatting van dit risico enkel rekening gehouden met de leeftijd van
de moeder. Tegenwoordig kan men het risico nauwkeuriger inschatten door ook rekening te
houden met bepaalde waarden in het bloed van de moeder en met de dikte van de nekplooi
van de foetus (de zgn. combinatietest).
Een bloedafname gebeurt tussen 9 en 14 weken, maar liefst vóór 12 weken zwangerschap.
De echografie wordt gepland tussen 11 0/7 weken en 13 6/7 weken zwangerschap.
Voordeel van de combinatietest is dat het momenteel de nauwkeurigste test is voor risicoinschatting
in het eerste zwangerschapstrimester en dat het geen enkel risico voor baby of
moeder inhoudt. Het nadeel van de combinatietest is dat het hoe dan ook een risicoinschatting
blijft. De test biedt dus geen absolute zekerheid.
De nekplooimeting is de standaard eerste trimester echografie die ook wordt uitgevoerd
als de zwangere de combinatietest niet wenst.
Invasieve prenatale diagnostiek
Als het uiteindelijke risicoresultaat hoog is (meer dan 1/250) stelt de gynaecoloog een
vlokkentest / chorionic villus sampling (CVS) of vruchtwaterpunctie (VWP) / amniocentesis
(AC) voor.
Het nadeel van deze testen, en meteen ook de reden waarom deze niet bij iedere zwangere
vrouw worden uitgevoerd, is een miskraamrisico van ongeveer 1/200. Bij een laag risico op
trisomie 21 (kleiner dan 1/250) is het bijgevolg weinig zinvol de foetus bloot te stellen aan dit
miskraamrisico.
Een vlokkentest of vruchtwaterpunctie kan ook om andere redenen worden uitgevoerd:
een vorig kind met een erfelijke afwijking, of wanneer de vrouw en/ of partner drager zijn van
een gekende erfelijke aandoening (of familiaal). Of bij het oplopen van een infectieziekte
(toxoplasmose,CMV,…) tijdens de zwangerschap.
Vóór de test wordt uitgevoerd, krijgen de zwangere vrouw en haar partner eerst een gesprek
met een arts van de dienst Medische Genetica. Deze overloopt de procedure en geeft een
antwoord op de vragen van het koppel.
Zowel interne als externe patiënten worden hiervoor doorverwezen. Er wordt nauw
samengewerkt in een multidisciplinair team van gynaecologen, neonatologen en cardiologen.
Vlokkentest / CVS (chorionic villus sampling)
Dit onderzoek gebeurt meestal bij een zwangerschapsduur van ongeveer 12 weken. Nadat
de buikhuid is ontsmet, wordt met echografie de juiste plaats bepaald voor het inbrengen van
de naald via de onderbuik. De punt van de naald komt in de placenta te liggen en wordt wat
heen en weer bewogen, zodat vlokjes van de placenta loskomen. Deze worden via een
spuitje dat aangesloten is op de naald, opgezogen. Vooral het bewegen van de naald bij het
opzuigen van het placentaweefsel kan een wee en soms pijnlijk gevoel veroorzaken.
Vruchtwaterpunctie / AC (amniocentesis)
Dit onderzoek wordt uitgevoerd bij een zwangerschapsduur van 15 à 16 weken. De buik
wordt ontsmet waarna echografisch de juiste positie wordt bepaald voor het inbrengen van
de naald. Deze gaat tot in de vruchtzak en er wordt via een spuitje ongeveer 25 ml
vruchtwater opgezogen. In dit vruchtwater bevinden zich cellen van de foetus die voor erfelijk
onderzoek kunnen worden bekeken. Vruchtwater kan ook worden gebruikt voor het
opsporen van een infectie bij de baby, bijv. toxoplasmose of CMV. Dit is niet mogelijk bij een
vlokkentest.
14

2.2 Postnatale raadpleging
Een zestal weken na de partus komt de patiënte terug op consultatie. Verschillende
controles worden uitgevoerd en anticonceptie wordt besproken.
2.3 Psychische begeleiding
Niet elke zwangerschap kent een gelukkige afloop. Wanneer een zwangerschap fout loopt
ontstaat er een crisissituatie. Zo kan een beginnende zwangerschap plots tot einde komen
ten gevolge van een miskraam. Wegens prenataal gediagnosticeerde congenitale
afwijkingen kan de zwangerschap onderbroken worden. De baby kan in de baarmoeder
reeds afgestorven zijn vóór de geboorte (mors in utero). Op de afdeling verloskunde bestaat
er een zorgpad i.v.m. zwangerschapsinterruptie. Dit is te raadplegen via intranet: via
diversen/ zorgpaden/ zwangerschapsinterruptie en mors in utero.
Deze patiënten maken een rouwproces door en wensen een psychologische opvang en
begeleiding van het volledige multidisciplinair team (artsen, verloskundigen en neonatologen,
vroedvrouwen en verplegend personeel). Hoofdzakelijk wordt gevraagd naar meevoelen,
kunnen luisteren, begrip tonen en tijd besteden.
Zelfs een normale zwangerschap vereist een bijzonder tactvolle aanpak. Er is de
onzekerheid van de jonge onervaren moeders, soms onder druk van de familie. Er zijn
ongeplande zwangerschappen gewenst of niet gewenst. Tijdens de zwangerschap kan de
moeder in een psychisch onevenwicht (grotendeels hormonaal) geraken. Deze zaken vragen
aandacht, begrip en hulp.
2.4 Verpleegkundige handelingen
Staalafnames
Bij de staalafnames wordt vooral de nadruk gelegd op het steriel/ hygiënisch afnemen ervan.
De meest gevraagde staalafnames zijn:
- Bloedafname
- Urine midstream voor kweek en sediment
- GBS kweek
Onderzoeken
Uitwendig onderzoek
De vier handgrepen van Leopold.
Deze handgrepen worden gebruikt tijdens de consultatie om de ligging van het kind en de
indaling van het voorliggende deel te bepalen. De fundushoogte wordt ook gemeten (hoort
bij 1 e handgreep van Leopold). Verder kijken we bij de zwangere vrouw naar de
aanwezigheid van varices, oedeem, ….
Inwendig onderzoek.
Een vaginaal toucher wordt alleen op indicatie gedaan omdat bij elk onderzoek kans op
infectie bestaat en dit onderzoek bovendien door de vrouw als onaangenaam ervaren wordt.
Echografie
(Zie PND)
15

Cardiotocografie (CTG)
Dit onderzoek wordt bij zwangeren op indicatie en vanaf een zwangerschapsduur van 40
weken routinematig toegepast:
- voor foetale bewaking, d.w.z. harttonen van de foetus controleren en zien hoe deze
reageren op eventuele contracties;
- om te controleren of er contracties aanwezig zijn en zo ja, hoe frequent.
De duur en de frequentie van het cardiotocogram worden door de gynaecoloog
voorgeschreven of bij probleemstelling door de vroedvrouw en de gynaecoloog beslist. Een
CTG wordt steeds in halfzittende houding of in zijligging afgenomen. Omwille van het vena
cava syndroom wordt rugligging vermeden.
2.5 Patiëntendossier
Tijdens de eerste raadpleging wordt een elektronisch zwangerschapsdossier geopend
(MOSOS). Hierin wordt de anamnese ingevuld en worden de controles genoteerd. In het
ziekenhuisbrede elektronische patiëntendossier (EPD) zijn verslagen en laboresultaten van
de zwangere terug te vinden.
16

3 Informatie over de afdeling gynaecologie
Onder de kernactiviteiten van de raadpleging gynaecologie vallen uiteraard in eerste
instantie de klassieke gynaecologische activiteiten zoals advies rond anticonceptie,
onderzoek en behandeling van bloedingsstoornissen, pelviene pijnklachten enz. Bovendien
hebben we, ondanks onze focus op tweede en derdelijnsactiviteiten, nog heel wat patiënten
die voor een routine gynaecologisch onderzoek (uitstrijkje, borstonderzoek, …) op onze
polikliniek beroep doen. Naast deze algemene gynaecologische activiteiten hebben we ook
een aantal gespecialiseerde raadplegingen. Hieronder een overzicht van deze activiteiten.
3.1 Ambulante gynaecologische ingrepen en onderzoeken
In het endoscopielokaal van de Vrouwenkliniek worden volgende ambulante ingrepen en
onderzoeken uitgevoerd:
- colposcopie: bij een afwijkend uitstrijkje wordt met een microscoop naar de cervix
gekeken. Indien nodig wordt een biopt genomen om de afwijking te bevestigen.
- LLETZ: Large Loop Excision of the Transformation Zone: na het bevestigen van een
afwijking aan de cervix via colposcopie en bioptie wordt de afwijkende zone d.m.v.
een elektrocoagulatielus verwijderd. Dit gebeurt onder lokale verdoving.
- ambulante hysteroscopie: met een camera wordt in de uterus gekeken, bijv. bij een
vermoeden van een poliep, een myoom, een placentarest op echografie, … Bij
fertiliteitspatiënten wordt een hysteroscopie uitgevoerd na drie gefaalde IVFpogingen.
De arts kijkt na of o.a. een septum, vergroeiingen of poliepen aanwezig
zijn.
- operatieve hysteroscopie: deze ingreep wordt uitgevoerd voor o.a. het verwijderen
van een kleine poliep. Ook wanneer de draadjes van een spiraal te hoog zitten of
verdwenen zijn, kan het spiraal via deze ingreep verwijderd worden.
- verwijderen van Implanon®: het verwijderen van dit anticonceptiestaafje gebeurt
onder lokale verdoving.
- coagulatie van condylomen: via elektrocoagulatie worden genitale wratten onder
lokale verdoving verwijderd.
3.2 Kliniek voor vulvovaginale pathologie
Tweemaal per week wordt een gespecialiseerde raadpleging gehouden voor vrouwen met
chronische of recidiverende vulvaire en/of vaginale klachten, in het bijzonder patiënten met
recidiverende infecties, vulvaire dermatosen en patiënten die last hebben van pijn bij het
vrijen. Eenmaal per maand wordt de raadpleging samen met een dermatologe gehouden.
17

3.3 Menopauzekliniek
In de menopauzekliniek kunnen vrouwen terecht met specifieke klachten rond de
menopauze. In het bijzonder vrouwen met hardnekkige menopauzale symptomen of
menopauzeklachten na de behandeling voor borstkanker worden hier geholpen.
3.4 Turnerkliniek
Het multidisciplinaire team van deskundigen van het UZ Gent stelt zich tot doel adolescenten
en vrouwen met het syndroom van Turner te begeleiden op zowel medisch als psychologisch
vlak.
Jong volwassen vrouwen met het Turnersyndroom hebben een hoger risico op verscheidene
gezondheidsproblemen, zoals schildklierproblemen, gehoorsdaling, overgewicht en
hypertensie. Het niet tijdig diagnosticeren en behandelen van deze problemen zorgt voor een
toegenomen morbiditeit en mortaliteit.
Een bijzondere aandacht in de Turnerkliniek gaat uit naar vrouwen met zwangerschapswens,
waar een uitgebreid preconceptioneel nazicht voor mogelijke schildklier- en cardiovasculaire
problemen noodzakelijk is. Ook tijdens de zwangerschap en het postpartum is het belangrijk
hiervoor specialistische opvolging te voorzien, gezien het verhoogde risico op aortadilatatie
en – dissectie bij zwangere Turner patiënten.
3.5 Pediatrische gynaecologie
Op de poli gynaecologie wordt er een apart spreekuur voorzien voor gynaecologische
raadplegingen bij kinderen.
3.6 Continentiekliniek
In de continentiekliniek worden zowel blaas-, stoelgangs- als gynaecologische problemen, al
dan niet gepaard gaand met ongewild urine- of stoelgangverlies, onderzocht en behandeld.
Een nauw samenwerkend multidisciplinair team, bestaande uit
(continentie)verpleegkundigen, artsen (urologen en gynaecologen) en een kinesitherapeut,
staat in voor deze zorg. De continentiekliniek bevindt zich in de polikliniek Urologie, die vanaf
oktober 2012 verhuist naar de gelijkvloerse verdieping van polikliniek 3 (0P3).
Er is een informatiebrochure ter beschikking voor patiënten, waarin het zorgtraject
beschreven staat.
18

3.7 Oncologie
3.7.1 Borstkliniek
De borstkliniek is een multidisciplinaire setting die deels ressorteert binnen de
Vrouwenkliniek. Hierbij wordt nauw samengewerkt met andere diensten zoals o.a. medische
oncologie, radiotherapie, radiologie, medische genetica, anatoompathologie, zorgprogramma
oncologie, algemene en plastische heelkunde.
De patiënten met borstkanker doorlopen een zorgtraject waarin verschillende zorgverleners
betrokken zijn.
De medisch coördinator is prof. dr. Rudy Van den Broecke.
Verder bestaat het team uit o.a. artsen uit de betrokken diensten, verpleegkundig
consulenten oncologie (borstverpleegkundigen), sociaal verpleegkundigen en psychologen.
De borstverpleegkundige vormt de rode draad in het geheel en doet dit a.d.h.v. een
verpleegkundig spreekuur dat op verschillende kritische momenten in het zorgpad
aangeboden wordt aan de patiënte. De borstverpleegkundige werkt heel nauw samen met
de behandelende artsen en de psychosociale medewerkers. Het verpleegkundig spreekuur
wordt meestal complementair met het medisch consult georganiseerd: bij de
diagnosemededeling, bij de bespreking van het APD (anatoompathologische diagnose)
verslag, bij de start van een nabehandeling en bij de slecht nieuws mededeling, bijv. herval
van de ziekte.
Wekelijks wordt er een MOC (multidisciplinair oncologisch consult) georganiseerd op
maandag van 16u tot 17u. Alle disciplines zijn bij voorkeur aanwezig en de behandelende
arts stelt zijn/haar patiënten voor. In het kader van een kwaliteitsvolle kankerregistratie wordt
iedere patiënt met een nieuwe diagnose of iedere patiënt met een verandering in haar
ziektetoestand (bijv. herval, omschakeling naar een andere behandeling) besproken. Een
multidisciplinair behandelplan wordt opgesteld.
De medische behandeling van borstkanker vindt u terug in het kwaliteitshandboek van het
oncologisch centrum. Dit kan via Intranet geraadpleegd worden.
3.7.2 Pelviene oncologie
De tumorgroep pelviene oncologie bestaat uit verschillende pelviene tumoren:
- Cervixcarcinoom (baarmoederhalskanker)
- Ovariumcarcinoom (eierstokkanker)
- Endometriumcarcinoom (baarmoederkanker)
- Vulvacarcinoom (kanker van de schaamlip(pen))
- Vaginacarcinoom
19

Het diagnostisch- en behandelingstraject van een patiënt met een pelviene tumor is steeds
een traject waarbij verschillende zorgverleners betrokken zijn.
Dit vereist een nauwe multidisciplinaire samenwerking, de belangrijkste zijn diensten zoals
de Vrouwenkliniek, radiotherapie, medische oncologie, hospitalisatie gynaecologie,
digestieve heelkunde, plastische heelkunde, medische beeldvorming, medische genetica,
anatoompathologie, oncologisch centrum, …
De medische coördinator is prof. dr. Rudy Van den Broecke.
Er wordt ook een multidisciplinair consult gehouden waarbij de gynaecologen en
radiotherapeuten samen patiënten zien, zowel voor diagnostiek als follow up.
De rode draad doorheen het traject van een patiënt is de verpleegkundig consulent, zij
implementeert op verschillende belangrijke momenten, in het zorgtraject, een verpleegkundig
spreekuur al dan niet complementair aan de artsenconsultatie.
Zij werkt nauw samen met de behandelende artsen, poliverpleegkundigen, psychologen,
sociale werkers, hospitalisatieverpleegkundigen.
Er worden wekelijks een aantal overlegmomenten georganiseerd waarop patiënten worden
besproken:
- Multidisciplinair oncologisch consult (MOC): dit gaat door op maandag tussen 16u en
17u, alle disciplines zijn hier aanwezig en de patiënt wordt voorgesteld door één van
de behandelende artsen. Op dit overleg wordt het behandelingstraject van de patiënt
besproken en vastgelegd.
- Psychosociaal overleg (PSO): op dit overleg worden patiënten besproken die extra
ondersteuning nodig hebben en wordt bepaald door welke hulpverlener die
ondersteuning het best wordt opgenomen, de verpleegkundig consulent en/of sociaal
werker en/of psycholoog.
- Multidisciplinair overleg (MDO): hier worden patiënten voorgesteld die
starten/herstarten met chemotherapie.
- Patiëntenbespreking op hospitalisatie gynaecologie: meestal gaat het op deze
overlegmomenten over patiënten die een heelkundige ingreep hebben ondergaan,
soms patiënten die opgenomen worden wegens complicaties bij hun behandeling.
De diagnostiek, behandeling en follow up van de verschillende pelviene tumoren kan u
raadplegen in het kwaliteitshandboek van het oncologisch centrum via Intranet van het UZ
Gent.
20

4 Informatie over de afdeling reproductieve geneeskunde
De missie van de afdeling Reproductieve Geneeskunde (ARG) zoals ze in 2010 door het
kernteam is gedefinieerd, is het aanbieden van wetenschappelijk verantwoorde diagnostiek
en therapie bij vruchtbaarheidsproblemen, het uitvoeren van hoogkwalitatief onderzoek ter
zake, zorgen voor onderwijs en opleiding op het terrein en maatschappelijke dienstverlening
en uitstraling. De ARG wil zich onderscheiden door aan de nationale en internationale top te
staan, in combinatie met een patiëntgerichte aanpak, waarbij de menselijke en holistische
aspecten vooraan staan.
Onze visie gaat uit van het feit dat elke patiënt, elk koppel uniek is, en vanuit een holistische
visie benaderd dient te worden. De psychologisch-emotionele aspecten van een
vruchtbaarheidsbehandeling zijn daarbij van kritisch belang. Vandaar wensen we de
begeleiding van koppels en patiënten zo geïndividualiseerd mogelijk aan te bieden, waarbij
de patiënt-medewerker relatie een echte vertrouwensrelatie zal zijn. Hoewel zwangerschap
meestal het gewenste resultaat van een behandeling is, moeten ook mensen bij wie het niet
lukt van hun contacten met de ARG een goed gevoel overhouden.
Daarnaast wil de ARG leidinggevend optreden op nationaal en internationaal vlak, zowel op
niveau van wetenschappelijk onderzoek als van maatschappelijke dienstverlening en
uitstraling. Onze medewerkers moeten stuk voor stuk mensen zijn die de toon aangeven en
aanwezig zijn daar waar het debat wordt gevoerd en het beleid wordt gemaakt. Ons
onderzoek is erop gericht klinisch toepasbaar te zijn. De ARG moet tenslotte een afdeling
zijn waar ook de medewerkers zich goed voelen, waar een goede collegiale sfeer heerst en
waar continue groeimogelijkheden bestaan. Teamactiviteiten, voortgezet onderwijs,
opleidingen en bijscholing zijn instrumenten die hiertoe bijdragen.
De afdeling Reproductieve Geneeskunde staat in voor diagnostiek en behandeling van
koppels met vruchtbaarheidsproblemen. Eén op de 6 paren heeft medische hulp nodig bij
voortplanting. Dit kan via allerlei technieken die hieronder verder worden besproken.
21

4.1 De opbouw van de consultaties
4.1.1 Eerste consultatie bij de arts
a) Anamnese
b) Uitvoeren van de opdrachten van de arts:
- Bloedafname:
1. serologie bij vrouw en man
2. bijkomende bloedonderzoeken in opdracht van de arts
- Onderzoeken plannen:
1. Vrouw: HSG (Hysterosalpingografie), hysteroscopie en/of laparoscopie
2. Partner: semen analyse
- Eventueel consulten regelen:
1. Endocrinoloog
2. Uroloog
3. Androloog
4. Tweede afspraak plannen bij de fertiliteitsgynaecoloog
4.1.2 Tweede consultatie bij de arts
a) Bespreken resultaten en diagnose stelling
b) Behandeling bepalen:
We spreken van medisch begeleide voortplanting (MBV) wanneer de essentiële stappen van
de voortplanting, namelijk het samenbrengen van de eicellen en de zaadcellen, op
kunstmatige wijze gebeurt. Het gaat hier in de eerste plaats om in-vitrofertilisatie en alle
technieken die hiervan zijn afgeleid. Ook intra-uteriene inseminatie (IUI) wordt als MBV
beschouwd omwille van de manipulaties die het sperma in het laboratorium ondergaat.
22

1) IUI ( Intra-uteriene inseminatie)
In sommige gevallen kan men het natuurlijk bevruchtingsproces letterlijk en figuurlijk een
eindje op weg helpen door het sperma - dat van de eigen partner of dat van een donor - via
een technische ingreep op het juiste ogenblik rechtstreeks in de baarmoeder te brengen met
een fijn buisje (een katheter). Door de bewerking van het sperma selecteren we de meest
actieve zaadcellen en verwijderen we de nadelige bestanddelen uit het spermavocht. Deze
behandeling wordt IUI genoemd. De kans op zwangerschap is constant gedurende de eerst
drie behandelingscycli. Na drie cycli zijn 35% van de patiënten zwanger.
2) IVF/ ICSI (In-vitrofertilisatie/ intra-cytoplasmatische sperma injectie)
In het natuurlijke bevruchtingsproces wordt de eicel bevrucht tijdens haar tocht doorheen de
eileider. Bij in-vitrofertilisatie (IVF) gebeurt de bevruchting van de eicel buiten het lichaam
van de vrouw. Deze techniek werd aanvankelijk ontwikkeld als oplossing voor
onvruchtbaarheid die te wijten is aan verstopte eileiders. Later is gebleken dat we deze
methode ook konden toepassen bij andere oorzaken van onvruchtbaarheid. De beperkende
factor was evenwel de kwaliteit van het sperma. In 1993 werd ook deze beperking
opgeheven toen bleek dat eicellen kunstmatig kunnen worden bevrucht door het inbrengen
van één enkele zaadcel in de eicel met een fijne naald (intra-cytoplasmatische sperma
injectie of ICSI).
De belangrijke stappen in deze behandeling zijn:
stimulatie van de eierstokken om meerdere rijpe eicellen te ontwikkelen,
aanprikken van de follikels en aspireren van de eicellen (eicelpunctie),
bewerking van het zaadstaal,
bevruchting van de eicellen in het laboratorium (IVF of ICSI) en het terugplaatsen van
één of twee embryo’s in de baarmoeder.
Het overbrengen van embryo’s naar de baarmoeder is een eenvoudige procedure, waarvoor
geen ziekenhuisopname of verdoving vereist is. De embryo’s worden met een katheter uit
het laboratoriumschaaltje opgenomen en via de baarmoederhals in de baarmoederholte
gebracht onder echografische controle.
23

3) MESA / TESE (Microchirurgische epididymaire sperma aspiratie/ testiculaire sperma
extractie)
Bij sommige mannen vindt men geen enkele zaadcel in het ejaculaat (azoöspermie).
Verstopping van de zaadleiders (na infectie, na sterilisatie of aangeboren afwezigheid) is een
van de oorzaken. In andere gevallen produceren de teelballen geen of te weinig zaadcellen.
De precieze oorzaak moet via voorafgaand onderzoek worden uitgemaakt. Hiervoor wordt de
man verwezen naar de androloog of uroloog. Als de zaadleider verstopt is, kunnen
zaadcellen via een eenvoudige heelkundige ingreep uit de bijbal worden geaspireerd (MESA
of microchirurgische epididymaire sperma aspiratie; een ingreep onder algemene verdoving).
Wanneer in de zaadvloeistof bij routineonderzoek helemaal geen zaadcellen worden
aangetroffen, kan men bij ongeveer 40% van deze patiënten toch eilandjes van beperkte
zaadcelproductie vinden (TESE of testiculaire sperma extractie). Dit vergt een relatief kleine
heelkundige ingreep die in de dagkliniek kan verricht worden. Zonder een goede exploratie
van de scrotale inhoud en bijhorend microscopisch onderzoek van het afgenomen weefsel,
kan men een individueel geval van azoöspermie niet als volledig onderzocht beschouwen en
blijven behandelingsmogelijkheden soms onbenut. De bevruchting van de eicel gebeurt door
middel van ICSI, omdat zowel het aantal als de kwaliteit van de zaadcellen onvoldoende zijn
voor IVF. De resultaten van deze behandeling zijn bijna even goed als bij het gebruik van
zaadcellen na ejaculatie.
4) PGD (Pre-implantatie genetische diagnostiek)
Hieronder verstaat men het onderzoek van embryo’s op genetische afwijkingen vóór ze in de
baarmoeder worden geplaatst. Wanneer een embryo het 8-cellig stadium heeft bereikt (d.i.
drie dagen na de bevruchting) kan men één of twee cellen van het embryo wegnemen en
hierop een genetisch onderzoek verrichten. Met dit onderzoek kan men het geslacht van
embryo’s bepalen, en nagaan of het chromosomenaantal normaal is. Deze techniek wordt
actueel toegepast wanneer er een gekend risico bestaat op een kind met een ernstige
genetische afwijking. Vermits de efficiëntie van dergelijke embryodiagnostiek nog geen 100%
bedraagt, wordt in geval van zwangerschap een vruchtwaterpunctie sterk aangeraden. Het
genetisch onderzoek wordt verricht in samenwerking met de dienst Medische Genetica (Prof.
dr. A. De Paepe). Geslachtsbepaling gebeurt enkel voor koppels met een groot risico op
eengeslachtsgebonden erfelijke afwijking.
5) Spermabank
Alleenstaande en lesbische koppels leven dikwijls met een onvervulde kinderwens met
ernstige emotionele en psychologische stress tot gevolg. Maar ook koppels bij wie de man
onvruchtbaar is. Spermadonoren geven aan deze kinderloze koppels de kans op
ouderschap. Spermadonatie zit echter nog te veel in de taboesfeer omdat het nog te veel
geassocieerd wordt met vaderschap. Onterecht want de Belgische wetgeving garandeert
absolute anonimiteit. Er bestaat een chronisch tekort aan Belgische spermadonoren om te
kunnen beantwoorden aan de toenemende vraag. De belangrijkste voorwaarde voor
donoren is dat ze tussen 18 en 40 jaar oud zijn, en gezond. Om dit laatste te verifiëren
worden een aantal testen voorafgaande de donatie uitgevoerd. Verder wordt van de donor
verwacht dat hij een aantal dagen geen zaadlozing heeft en dat hij naar het centrum komt
24

om een spermastaal te produceren en af te leveren. Hiervoor wordt per gift een
onkostenvergoeding voorzien.
4.2 De taak van de vroedvrouw
Organisatorisch :
- Dossiers klaarleggen
- Nodige resultaten opzoeken en klasseren
Nodige behandeling plannen en in detail uitleggen :
- Informatiebrochure en/of DVD meegeven
- Uitleg medicatieschema
- Administratieve afhandeling van wettelijk noodzakelijke documenten
Technische actes:
- Staalafnames : meestal bloedafnames
- Assistentie bij embryo terugplaatsing (ET): echografische begeleiding van de arts bij
de ET. Het overbrengen van embryo’s naar de baarmoeder is een eenvoudige
procedure waarvoor geen ziekenhuisopname of verdoving vereist is. De embryo’s
worden met een katheter uit het laboratoriumschaaltje opgenomen en via de
baarmoederhals in de baarmoederholte gebracht onder echografische controle.
Wanneer na een embryoterugplaatsing één of meer embryo’s van goede kwaliteit
overblijven, kunnen we ze bewaren in vloeibare stikstof (cryopreservatie). Indien de
embryo’s van onvoldoende kwaliteit zijn, worden zij aan hun natuurlijk lot (d.w.z. ten
onder gaan) overgelaten. Men moet ermee rekening houden dat gemiddeld slechts
de helft van de embryo’s het invries- en ontdooiproces overleeft. Het kan dus
gebeuren dat na ontdooiing geen enkel embryo overleeft. Na ontdooiing worden de
embryo’s nog één dag in cultuur gehouden om na te gaan of ze verder delen.
Op de afdeling zijn verschillende informatiebrochures beschikbaar.
25

Bijlagen
Bijlage A : Veel gebruikte afkortingen
Poli verloskunde
AB Antibiotica
Abgram Antibiogram
AAP Abortus Arte Provocatus
AC Amniocentesis (vruchtwaterpunctie / VWP)
BOH Bad Obstetrical History
BV Borstvoeding
CLEA Continuous Lumbal Epidural Anaesthesia: epidurale
CMV Cytomegalovirus
CTG Cardiotocografie
CVS Chorionic villus sampling (vlokkentest)
cx Cervix
D + C Dilatatie en Curettage
ECG Elektrocardiogram
Epi Episiotomie
E/S Eiwit/suiker (in urine)
EUG Extra-uteriene graviditeit
FHR Fetal Heart Ratio
FV Flesvoeding
GBS Groep B streptokokken
Hb Hemoglobine
HCG Humaan Choriongonadotrofine
Hct Hematocriet
HIV Human Immunodeficiency Virus
HL Hoofdligging
HSG Hysterosalpingografie
ICSI Intra Cytoplasmatische Sperma Injectie
IO Inwendig onderzoek
Irr. AL Irregulaire antilichamen
IUD Intra-uterine Device
IUI Intra-uteriene inseminatie
IV Intraveneuze
IVF In vitro fertilisatie
KB Kindsbewegingen
K&G Kind en Gezin
KIE Kunstmatige Inseminatie met Eigen zaad
KID Kunstmatige Inseminatie met Donorzaad
LM Laatste Menses
MDO Multidisciplinair overleg
MESA Microchirurgische epididymaire sperma aspiratie
MOC Multidisciplinair oncologisch consult
MIC Maternal Intensive Care
N, N/S enz. Fundushoogte op navelhoogte, halfweg navel/symfyse
NIC Neonatal Intensive Care
OGTT Orale Glucose Tolerantietest
PBO Perifeer Bloedonderzoek
26

PC Bloedtransfusie (ml) Pc Packed Cells
PGD Pre-implantatie genetische diagnostiek
Plac. Placenta
PND Prenatale diagnostiek
PO Per os
PPH Postpartumhemorragie
PROM Premature Rupture Of Membranes
PSO Psychosociaal overleg
R Re, Li Rug rechts of links
RR Perifere Bloeddruk
RX Röntgenonderzoek
SC Sectio Caesarea
SL Stuitligging
TESE Testiculaire sperma extractie
U/S Ultrason, syn. echografie, in ultrasontaal:
V Verlossing
VE Vacuümextractie
VV Verwachte verlossingsdatum
VWP Vruchtwaterpunctie
W Weken (zwangerschapsduur in ....)
27

Bijlage B : Grondplan UZ Gent: Poli Vrouwenkliniek (P3-P4)
28

Bronnen
BRAEMS, G. (2011). Welkom in de Vrouwenkliniek, UZ Gent. Studentenbrochure.
ROETS, E. (2011). Zwangerschap, prenatale raadpleging. Informatiebrochure.
UZGENT (2011), geraadpleegd op www.uzgent.be op 30 juni 2011.
UZGENT AFDELING REPRODUCTIEVE GENEESKUNDE, (2008). Informatiebrochure.
UZGENT INCONTINENTIEKLINIEK. (2009). Informatiebrochure.
VROUWENKLINIEK UZGENT (2010), geraadpleegd op www.vrouwenkliniek.be op 30 juni
2011.
Deze studentenbrochure werd enkel ontwikkeld voor gebruik binnen het UZ Gent. Alle
rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in
een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige
wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het UZ Gent.
Auteurs: Buyssens Heleen, Decoene Elsie, De Croo Ilse, Geril Annick, Goemaes Régine,
Goossens Marleen, Remmery Marleen, Temmerman Marleen, Weyers Steven, Marrou
L’khattabi Ouafae
29