handleiding feedback en interactie.pdf - Klare taal rendeert

voor de proeftuin Landelijke Thuiszorg, Herentals, 15 mei 2012
NodO+ Feedback en interactie
WAT?
Sessie van 3 uur door HvN Vlaams Brabant (Sigrid Quintelier) en VDAB (Nele Van Mieghem) met informatie over het geven van feedback op
mondeling en schriftelijk taalgebruik en toetsen, en hoe interactie in de les de juiste voorwaarden schept voor het geven van feedback. De
deelnemers gaan actief aan de slag met voorbeelden en eigen lesonderwerpen.
PRAKTISCH
de vakdocenten maken afspraken met hun taalcoach om na deze sessie een eigen toets met de checklist te bekijken en ev. aan te passen
concreet resultaat = 1 eigen les waarop een interactieve werkvorm wordt toegepast en 1 lesonderwerp dat in een schrijfkader wordt
gegoten
DOEL: vakdocenten de principes en het belang van feedback in een leerproces meegeven. De link tussen les- en toetspraktijk aantonen.
Duidelijk maken welke rol interactie daarin speelt. Interactieve werkvormen zijn verwerkt in de sessie, zodat de deelnemers aan den lijve de
aanpak ondervinden (zie groene markeringen).
PROGRAMMA:
9u30 Intro
toelichting programma; uitdelen agenda
Feedback is essentieel voor anderstaligen, anders leren ze niets uit hun fouten
5’ I. Taalgericht evalueren = 1 vorm van feedback:
link tussen cursus en examen weerspiegelt de toetsvorm de aanpak in de les?
praktijkgerichte lessen en toetsen: kan de cursist in de realiteit zijn taak kan waarmaken? = stap verder
dan kennis alleen! ook toepassen van die kennis
cursist vertrouwd met het toetsformaat
duidelijke vraagstelling: checklist → zijn alle items duidelijk?
9u35
10’
Toetsen bekijken (in groepjes onder begeleiding van de taalcoach en de NodO+-expert)
a) Goede toetsvragen bekijken
zie lijst ‘goede voorbeelden’ p.7-8
Nele
kopies met neerslag
uitdelen
Nele
kopies bundel
‘kijkwijzer’
1

20’
(10’
+ 10’)
10u05
5’
10’
10’
10u30
1 zie pdf in bijlage
NodO+ Feedback en interactie
Met de hele groep alle vragen overlopen aan de hand van de checklist: waarom is dit een goede
vraag? Nadruk op het taakgerichte, toegepaste aspect van de vragen.
→ achteraf: uitdelen bundel ‘kijkwijzer’ 1 : nog meer tips en voorbeelden van goede vragen
b) Minder goede toetsvragen beoordelen
Docenten bekijken in kleine groepjes een toets met minder goede vragen aan de hand van de checklist
(p.4-5; p.6 NIET). Ze doen suggesties ter verbetering en denken na over de taaleisen van de vraag.
→ bekijken slechte toetsvragen; liefst 1 begeleider per groepje
Groep 1: vraag 1-3
Groep 2: vraag 4-7
Groep 3: vraag 8-10
Elke groep kiest 1 interessante vraag om klassikaal te bespreken: wat was wel/niet goed en wat is jouw
suggestie ter verbetering?
c) ‘Huiswerk’: de vakdocenten van Wijgmaal kunnen met Tineke afspreken om 1 eigen toets onder de loep
te nemen
II. Feedback op toetsen (door interactie)
rondvraag: in Wijgmaal bestaat systeem van herkansing: ook in de Herentals en Bilzen? Is er dan
feedback op de eerste toets? Hoe?
een manier van feedback op toetsen = door interactie in de les
opdracht per 2: ‘hoe zou je dat in de les kunnen doen?’
klassikale bespreking van de resultaten
onze suggestie: moeilijkste vragen uit de toetsen halen en in een les verwerken, bv. toetsen teruggeven,
csn. per 2 laten nadenken over fouten, ... (aan te vullen)
m.a.w.: interactie
III. Interactieve werkvormen
woordspin: waaraan denk je bij interactie? (ev. woordspin weglaten?)
kleurkaartjes of
speelkaarten voor
groepsverdeling
(Nele)
Sigrid
(kleurkaartjes voor
groepssamenstelling
?)
woordspin op bord
(schrijfbord
2

20’
11u
30’
11u30
10’
10’
12u
30’
5’
20’ (10 +
10’)
5’
(10’ pauze na woordspin?)
NodO+ Feedback en interactie
matching (per 2? nieuwe koppels?) van werkvormen met omschrijving en een lesvoorbeeld: wat hoort
bij elkaar? feedback van taalcoach en worshopleiders.
korte terugkoppeling op basis van de feedback die in de groepjes gegeven werd
filmpje Klasse (Meesterlijk – voedingsdriehoek): via ‘genummerde hoofden’: welke interactieve
werkvormen zag je in deze les?
IV. Feedback op mondeling taalgebruik
oefening met informatiekloof: ‘het babybadje’: per 3: 1 feedbackgever, 2 ‘cursisten’. De feedbackgever
kiest een taal waarin hij/zij vrij goed is en de andere 2 minder goed. Instructie geven bij informatiekloof.
De feedbackgever observeert en geeft feedback naar eigen goeddunken.
klassikale terugkoppeling: welk soort feedback werd gegeven? hoe? wanneer? overzicht aan iedereen
uitdelen
V. Feedback op schriftelijk taalgebruik
feedback kan gaan over inhoud en vorm. Inhoud primeert: moeilijk om daarop feedback te geven als
structuur in het schrijfproduct ontbreekt. Dus beter ‘voorkomen’ door structuur te bieden: schrijfkader.
Wat is een schrijfkader? Zie vbn. in handout.
opdracht: bedenk een lesonderwerp en kies het bijhorende schrijfkader (of omgekeerd). Werk samen
met 1 collega die een ander vak geeft dan jij. Geef de opdracht om het schrijfkader aan te vullen met
wat hij weet over het onderwerp dat jij gekozen hebt. Doe hetzelfde met zijn of haar onderwerp. Wissel
jullie schrijfkaders uit en geef er feedback over.
klassikaal afronden
aanwezig?)
bijlage interactieve
werkvormen nog
toevoegen
computer, internet
(of filmpje op
stick!), beamer
Nele
gekleurde kopies: wit
voor 1/3,
geel voor ander 1/3,
neerslag ‘feedback’ voor
feedbackgever (groen?)
+ neerslag feedback
voor iedereen
Sigrid
voorbeelden van
schrijfkaders
3

NodO+ Feedback en interactie
CHECKLIS T VOOR T AAL G ERICH TE TOE TS- EN EX AM ENVRAGEN
Duid met een kruisje aan of de toets- of examenvraag goed is of beter kan.
Geef suggesties hoe het beter kan of geef opmerkingen.
I FORMULERING VAN DE VRAAG
1 Zijn alle woorden bekend voor de cursisten?
Gebruik ik alleen woorden waarmee cursisten
vertrouwd zijn uit de lessen? Bv.:
vaktermen
schooltaalwoorden zoals kenmerk, gebied,
factor, oorzaak, ...
instructiewoorden zoals vergelijk, omschrijf,
definieer, ...
2 Gebruik je geen beeldspraak of woordspelingen?
3 Zijn de formuleringen van de vragen niet nodeloos
complex? Bv.:
geen naamwoorden maar werkwoorden
geen lange constructie maar een imperatief
geen passieve maar actieve zinnen
geen samengestelde maar enkelvoudige
vragen
4 Zijn afkortingen voluit geschreven?
5 Zijn de vragen POSITIEF geformuleerd? Als ze
negatief geformuleerd zijn, markeer de negatie dan
zeer duidelijk, bv. ‘Welke shampoo is NIET
verzorgend?’
6 Bevraag je wat je echt wil weten? Gebruik je het
juiste vraagwoord? Bv.: ‘wat?’ voor een definitie,
‘wanneer?’ voor een moment, ‘waardoor?’ voor een
oorzaak, ...
7 Past de vraag binnen de reële situatie waarin de
verzorgende de kennis zal moeten inzetten? Is de
vraag gelinkt aan een situatie in de realiteit?
II LAY-OUT
8 Staat er bij elke nieuwe opdracht 1
voorbeeldantwoord?
9 Is de lay-out duidelijk en rustig? (niet teveel op 1
blad, genoeg ruimte om te schrijven)
in
orde
kan
beter
suggesties/opmerkingen
4

III GESLOTEN VRAGEN
NodO+ Feedback en interactie
10 Bij waar/niet waar-vragen: is het antwoord in alle
gevallen waar of niet waar?
11 Bij meerkeuzevragen:
Zijn alle antwoorden plausibel en is er maar 1
goed antwoord?
Zijn alle antwoorden ongeveer even lang en
gelijkaardig geformuleerd?
Zijn alle antwoorden logische aanvullingen op de
vraag / op het eerste deel van de zin?
Blijft de keuze beperkt tot max. 4 mogelijkheden?
IV OPEN VRAGEN
12 Is er een eenduidige context bij invulvragen?
13 Gebruik geen vage begrippen zoals ‘enkele, een
paar, verklaar,…’, maar geef concreet aan hoeveel
je verwacht: ‘2 voordelen en 2 nadelen’.
14 Zijn de vragen niet dubbelzinnig?
15 Zijn de vragen enkelvoudig; niet samengesteld?
16 Zijn de vragen zo concreet mogelijk?
V
OPBOUW VAN DE TOETS
17 Is de test logisch opgebouwd? Gaan de vragen van
makkelijk naar moeilijk en zijn de vragen
onafhankelijk van elkaar?
18 Is er een mix van vraagtypes, die meer of minder
taalproductie vereisen? (bv. open en gesloten
vragen, mondeling en schriftelijk)
5

HET AFNEMEN VAN DE TOETS
NodO+ Feedback en interactie
19 Heb je de cursisten op voorhand geïnformeerd over
de vragen, de puntenverdeling, de duur van de
toets, enz.?
20 Heb je de meest toepasselijke toetsvorm gekozen?
(een schriftelijke toets als ze schriftelijk geoefend
hebben – een mondelinge toets als ze mondeling
geoefend hebben?)
21 Zijn de cursisten vertrouwd met het toetsformaat?
bv. kennen ze het principe van een
meerkeuzevraag, weten ze hoe en hoeveel ze
moeten antwoorden bij een open vraag?
22 Is de timing realistisch? (truc: maak de test zelf,
vermenigvuldig alles met 4, geef nog 10 minuten
extra om alles te controleren)
23 Heb je op voorhand een scorewijzer opgesteld?
Heb je op voorhand de goede antwoorden
geformuleerd? Staat het verwachte antwoord
uitgeschreven?
Heb je bepaald hoeveel punten een correct
antwoord oplevert?
Heb je bepaald hoeveel punten een fout
antwoord kost?
24 Heb je eerst de vragen samen met de cursist
overlopen?
25 Heb je de cursisten tijd gegeven om vragen te
stellen?
26 Heb je meegedeeld na hoeveel tijd de toets moet
afgegeven worden?
27 Heb je de kans gegeven om achteraf de test in te
kijken?
28 Heb je feedback en werkpunten meegegeven en
vragen beantwoord?
6

VOEDINGS- EN DIEETLEER
NodO+ Feedback en interactie
Voorbeelden goede examenvragen
1. Mijn lievelingseten
Sander eet graag lekker. Hij spendeert nogal wat geld aan eten.
Wat heeft hij vorige week gegeten na school?
maandag: 3 bicky cheeseburgers
dinsdag: 1 kebab
woensdag: twee Margaritapizza’s
donderdag: een broodje club kaas – ham
vrijdag: frietjes
a) Waar situeer je het eetpatroon van Sander in de voedingsdriehoek?
b) Hoe zou je Sander kunnen motiveren om het anders aan te pakken?
TIP: gebruik de voedingsdriehoek maar zorg ook dat Sander het lekker zal vinden.
Waar zou jij beginnen? Wat zou je hem aanraden? Mag hij nog iets eten van zijn
lievelingseten?
2. Jouw cliënt mag enkel licht verteerbare voeding eten. Hij volgt een dieet.
Welke voedingsmiddelen mag hij eten? Omcirkel ze.
rauwkost – kabeljauw – doorgestoken groentesoep- spek – licht gekookt ei – cola -
gekookte aardappelen – roomijs - ui – droge koek- mosterd - vermicelli - fruitmoes-
sandwiches
OMGANGSKUNDE
3. Dit zijn fragmenten uit het communicatieschrift.
Is dit goede rapportage? Omcirkel.
Waarom wel/niet? Gebruik de regels van rapportage in je argument(2)
Verander de zinnen die niet oké zijn, zodat ze wel beantwoorden aan de
regels van een goede rapportage.
Voorbeeld: ...
‘Ella Claerhout eet soms een bord groentepap leeg’.
Goede rapportage: ja - nee
Waarom wel/niet?
‘Felix Devroey heeft vanmorgen rond 7 u een boterham met kaas
opgegeten.’
Goede rapportage: ja - nee
Waarom wel/niet?
‘Maria Vercruysse doet niet veel anders dan slapen.’
Goede rapportage: ja - nee
Waarom wel/niet?
7

NodO+ Feedback en interactie
4. Lees deze situatie. Welke gegevens zou jij in de zorgmap schrijven? (2)
Je staat met twee verzorgenden bij een mevrouw: jij komt elke maandag, dinsdag en
woensdag in de voormiddag, de andere verzorgende elke donderdag -en vrijdagvoormiddag
Het gaat om een alleenstaande hoogbejaarde vrouw (95 jaar) die soms wat verward is.
Mevrouw heeft geen kinderen, enkel een neef die op zondag langskomt.
Als verzorgende doe je alle huishoudelijke taken; koken, was, strijk, boodschappen doen en
poetsen. Je doet ook haar administratie
De laatste tijd is mevrouw stil en soms wat afwezig.
Iedere dag komt er een verpleegkundige.
De zorgmap wordt iedere dag ingevuld.
De huisarts komt wekelijks en kijkt dan ook even de zorgmap in.
HUISHOUDKUNDE
5. Je komt bij een cliënt thuis. In de berging staan poets- en onderhoudsproducten. Je ziet
deze symbolen op de verpakking.
a) Wat betekenen de volgende symbolen?
b) Welke veiligheidsmaatregelen neem je?
a)
betekenis
b)
veiligheidsmaatregel
1
ontvlambaar
2 3 4 5
niet gebruiken
in de buurt van
vuurt
ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE
6. Lees de situaties.
a) Benoem de angst.
b) Hoe reageer je het best?
Voorbeeld: ...
Situatie 1
Katrijn van 4 jaar zegt dat janneke maan altijd boos naar haar kijkt.
a)
b)
Situatie 2
Jan, 3 jaar, gaat voor het eerst naar school en weent heel hard wanneer zijn mama
weer naar huis gaat
a)
b)
8

NodO+ Feedback en interactie
Minder goede examenvragen beoordelen
Dit zijn vragen uit toetsen en examens uit verschillende opleidingen polyvalent verzorgende.
1) Leg de vragen naast de checklist voor taalgerichte toets- en examenvragen.
Wat is in orde, wat kan beter? Heb je ook suggesties voor een betere formulering?
Schrijf telkens het nummer van de vraag in de laatste kolom naast het passende
aandachtspunt.
2) Wat vereist de vraag op talig vlak van de cursist?
Is de vraag moeilijk of makkelijk te begrijpen? Is daar veel taal voor nodig?
Is het antwoord moeilijk of makkelijk uit te leggen? Is daar veel taal voor nodig?
Voorbeeld:
Omcirkel de toegelaten voedingsmiddelen voor een licht verteerbare voeding.
rauwkost – kabeljauw – doorgestoken groentesoep - spek – licht gekookt ei - cola-
gekookte aardappelen – roomijs - ui – droge koek – mosterd – vermicelli - fruitmoes -
sandwiches
VOEDINGSLEER
1. Schets de kenmerken van goede voeding.
2. Meerkeuze: juist antwoord = +1p fout antwoord = -2p juist antwoord niet aangeduid
= 0p
Let op !! er kunnen meerdere antwoorden correct zijn, maar er kan ook geen enkel
antwoord correct zijn.
Alle correcte antwoorden moeten aangekruist worden !!
Een kind van 11 weken oud dat 7,1 kg weegt heeft een vochtbehoefte van (gebruik
onderstaande tabel)
Leeftijd Behoefte Lichaamsgewicht Behoefte
0 – 4 weken 200 ml/kg/dag 3.5 kg 700 ml
4 tot 12 weken 150 ml/kg/dag 5.1 kg 765 ml
3 tot 6 maanden 130 ml/kg/dag 7 kg 910 ml
6 tot 9 maanden 125 ml/kg/dag 9 kg 1125 ml
9 maanden tot 1 jaar 120 ml/kg/dag 10.5 kg 1260 ml
Antwoord =
0 1065 ml /dag
0 923 ml/dag
0 910 ml/dag
PSYCHOLOGIE
3. Wat weet je over motivatie?
9

VERZORGING
NodO+ Feedback en interactie
4. Wat zijn de belangrijkste voor- en nadelen van de 3 geziene technieken voor reiniging
van een kunstgebit?
5. Waaraan is depressie bij bejaarden o.a. toe te schrijven?
PARTICIPATIE AAN DE ARBEIDSWERELD
6. Geef de indeling van de soorten handicaps en beschrijf ze.
7. Wanneer spreekt men van vergrijzing van de bevolking?
8. Wat verstaat men onder de kerntaken van het CLB?
9. We leven in een samenleving waarin de behoefte aan georganiseerde zorg groot is.
Vergelijk vroeger en nu.
PRAKTIJK KOKEN
10. Leg uit hoe je spaghetti bolognaise klaarmaakt.
10

NodO+ Feedback en interactie
FEEDBACK GEVEN OP MONDELING TAALGEBRUIK
• reageren of niet?
• wanneer reageren?
tijdens of achteraf?
noteren of opnemen
• hoe reageren?
verbaal of visueel?
positieve of negatieve feedback?
• wat wel, wat niet?
inhoud voor vorm
Bron: http://taaluniecentrum-nvt.org/materialenbank/newPackage/opdracht_33.html
11

Interactieve werkvormen
NodO+ Feedback en interactie
Opdracht 1 Interactieve werkvormen/ samenwerkend
leren
In groep
In enveloppe 1 vinden jullie een aantal kaartjes met de beschrijving van
werkvormen en in enveloppe 2 concrete voorbeelden.
Match de werkvormen met de concrete voorbeelden.
Interactieve werkvormen
Opdracht 3 Interactieve werkvormen/ samenwerkend
leren
• Zoek een lesonderwerp dat je moeilijk vindt om te geven of om interessant
te maken voor cursisten.
• Zoek voor dit onderwerp één of meerdere interactieve werkvormen die je
zou kunnen gebruiken. Help elkaar hierbij.
• Hoe ga je deze werkvorm toepassen?
• Bekijk de taalkaarten en spreek- en schrijfschema. Kies er één of meerdere
uit en link deze aan de interactieve werkvorm(en) die jij gekozen hebt.
Hoe ga je dit schema inzetten?
• Kies één voorbeeld uit je groep en presenteer het voor de klas.
(genummerde hoofden)
12

Interactieve werkvormen
NodO+ Feedback en interactie
Opdracht 2 Interactieve werkvormen/ samenwerkend
leren
• Kijk naar het filmfragment over 'gezonde voeding'.
• Hoe zorgt deze leerkracht voor interactie? (Welke interactieve werkvormen
gebruikt zij?) Schrijf de voorbeelden op. (individueel)
1. ______________________________________________________
2. ______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. _______________________________________________________
• Wat zijn de voordelen, van deze verschillende interactiemomenten, voor de
cursisten? Schrijf per voorbeeld een voordeel op. (per twee)
1. ______________________________________________________
2. ______________________________________________________
3. ______________________________________________________
4. ______________________________________________________
5. ______________________________________________________
6. ______________________________________________________
7. ______________________________________________________
8. _______________________________________________________
13

NodO+ Feedback en interactie
KAARTJES OM TE KNIPPEN = voor enveloppe 1
denken, delen en uitwisselen:
Laat de leerlingen eerst zelf nadenken over een vraag. Daarna vormen de
leerlingen groepjes en wisselen ze hun informatie uit.
genummerde hoofden:
Dit is een manier om ervoor te zorgen dat alle leerlingen zich bemoeien met het
overleg in de groep en dat moeilijke dingen aan zwakkere leerlingen worden
uitgelegd tot ze het begrijpen. Op die manier leren alle leerlingen bij. Na overleg
wordt aan een willekeurig nummer het antwoord gevraagd. Dat nummer
vertegenwoordigt de hele groep!
Pars pro toto:
Latijn voor ‘deel voor het geheel’. Bij deze werkvorm leveren alle groepsleden
een deel van het totaalproduct. Voor de totale opdracht zijn leerlingen
afhankelijk van mekaar.
Experts:
De klas wordt in groepjes verdeeld. Elk groepje krijgt een deel van de leerstof.
Aan de hand van opdrachten verwerken de leerlingen de leerstof. Ze zorgen
ervoor dat ze alles begrijpen en dat ze het ook aan leken kunnen uitleggen.
Daarna gaan de ‘experts’ naar een andere groep om hun deel van de leerstof uit
te leggen. En vice versa.
Resultaten vergelijken
Een zeer eenvoudige werkvorm maar wel doeltreffend is dat de leerlingen
mekaars oplossingen bij een opdracht vergelijken. Het is niet de bedoeling dat
het bij ‘juist/fout’ blijft, maar dat ze (bij meningsverschillen) aan mekaar
kunnen uitleggen hoe ze tot die oplossing zijn gekomen.
14

Informatiekloof
NodO+ Feedback en interactie
Wederzijdse afhankelijkheid is één van de hoofdprincipes van samenwerkend
leren. Je kan dit stimuleren door te werken met informatiekloven. Leerlingen A
en B moeten samen een opdracht uitvoeren. A heeft informatie die B niet heeft
en andersom. De leerlingen hebben elkaar nodig om de opdracht tot een goed
einde te brengen.
Skimmen
Skimmen is globaal lezen. De lezer leest de tekst diagonaal om er de
hoofdzaken uit te halen. Je wil weten wat er over het centrale thema wordt
gezegd. Je concentreert je voornamelijk op de kernwoorden en -zinnen. Deze
werkvorm is pas interactief wanneer je leerlingen laat uitwisselen en/of de
antwoorden nabespreekt tijdens de les.
Scannen
Scannen is zoekend lezen. De lezer wil bepaalde informatie uit de tekst halen,
dit wordt ook wel scannen genoemd. Het kan gaan om data, cijfergegevens,
namen, plaatsen. Tast de tekst vluchtig met je ogen af, op zoek naar de
gewenste informatie. Daarna lees je die delen van de tekst die de gewenste
informatie bevatten. Deze werkvorm is pas interactief wanneer je leerlingen laat
uitwisselen en/of de antwoorden nabespreekt tijdens de les.
Placematmethode
De placematmethode oefent het formuleren van meningen en argumenten voor
gebruik in een discussie, met als doel tot een gezamenlijk standpunt/antwoord
te komen. De groep bestaat steeds uit vier personen die hun antwoorden op een
vraag of stelling apart neerschrijven in een vak. Nadien komen ze tot een
conclusie die ze in het middelste vak neerschrijven. De antwoorden/argumenten
worden klassikaal besproken.
15

Dictoglos
NodO+ Feedback en interactie
Bij deze werkvorm worden meerdere vaardigheden in combinatie getraind. Je start
met een luisterronde. De leerkracht leest een tekst tweemaal voor. De leerlingen
moeten de tekst zelf opnieuw neerschrijven op basis van de luisterronde en
onderling overleg. De groepsleden onderhandelen zowel over de inhoud als over de
grammatica, spelling en woordenschat. Tegelijkertijd schrijven ze een gezamenlijke
tekst. Aan het einde van de oefening lezen de leerlingen elkaars en het originele
verhaal. Dictoglos geeft bovendien de leerkracht een goed zicht op het niveau in de
groep op het gebied van spelling, grammatica en tekstopbouw.
Raadspelletje
Bij deze werkvorm gaan leerlingen woorden omschrijven door gebruik te maken van
synoniemen, tegenstellingen en eigen omschrijvingen.
Voorbeeld 1:
Vak: Ik word verpleegkundige.
De leerlingen noteren eerst individueel welke waarden ze van hun ouders hebben
meegekregen. Daarna wisselen ze per twee of drie deze info uit.
Tip: als je verschillende nationaliteiten laat samenwerken, krijgen de leerlingen
impliciet inzicht in interculturele verschillen.
Voorbeeld 2:
Vak: Medicatieleer
De leerlingen vullen per drie samen een medicatieschema in. Als iemand van de groep
iets niet begrijpt, dan leggen de anderen het aan hem uit.
16

Voorbeeld 3:
Vak: Voeding
NodO+ Feedback en interactie
De totaalopdracht is het cholesterolgehalte van een bepaald gerecht berekenen. Elke
leerling zoekt eerst individueel het cholesterolgehalte van één deel van het gerecht op.
Daarna gaan ze in groep zitten en geeft iedereen zijn stukje informatie om tot het
totale cholesterolgehalte te komen.
Voorbeeld 4:
Vak: Verzorging
De les gaat over de verschillende ziektes (parkinson, diabetes, MS, …). De leerlingen
worden in groepjes van 4 personen ingedeeld (groep 1,2,3,4). Elk groepje bestudeert
één ziekte: de symptomen en de behandeling. Hiervoor krijgen ze een tekst waar ze
deze informatie uit moeten halen. Ze controleren of iedereen alles goed begrepen
heeft.
Daarna worden er nieuwe groepen (A,B,C,D) gevormd. In elke groep zit een lid van
groep 1,2,3,4. Ieder lid legt zijn ziekte aan de andere collega’s uit.
Voorbeeld 5:
Vak: Voeding
Elke leerling zoekt informatie op in de voedingsmiddelentabel. Daarna vergelijkt hij met
zijn rechterbuur of ze hetzelfde resultaat hebben.
Voorbeeld 6:
Vak: Categoriale Methodieken E2
Leerlingen krijgen een tekst over de opvang van bejaarden in België en Nederland.
De volledige tekst wordt verknipt. In tekst A staat de informatie over de situatie in
België. In tekst B staat de informatie over Nederland. Leerling A krijgt tekst A. Leerling
B tekst B. Het doel van de les is dat de leerlingen een vergelijking maken tussen de
opvang van bejaarden in België en Nederland. Ze vullen samen een Venn-diagram in
wat een handige manier is om verschillen en gelijkenissen te noteren. Leerling A geeft
informatie die B niet heeft en leerling B geeft informatie die A niet heeft. De genoteerde
informatie kan dan bijvoorbeeld dienen om een tekst te schrijven.
17

Voorbeeld 7:
Vak: /
NodO+ Feedback en interactie
Deel een informatieve tekst over je nieuwe onderwerp uit. Geef de leerlingen 30 à 60
seconden om de hele tekst voor het eerst te bekijken. Laat ze in tweetallen en zonder
tekst kort vertellen wat ze weten over de tekst. Bespreek na wat de leerlingen
gedaan hebben. Wat hebben ze als eerste gelezen? Hebben ze tussenkopjes gezien?
Of eerste regels van elke alinea? Hebben ze gelet op de introductie en de conclusie?
Wat viel op aan de tekst? Waar gaan ze in de volgende ronde op letten?
Laat leerlingen ervaren dat ze niet steeds een hele tekst intensief hoeven te lezen om
toch te weten waar een tekst over gaat.
Herhaal deze werkvorm meerdere keren. Als je vragen voorziet bij de tekst, kunnen
de leerlingen de tekst nu intensief gaan lezen en de vragen beantwoorden.
Voorbeeld 8:
Vak: geschiedenis
Geef leerlingen een tekst over Napoleon.
Vragen bij een tekst over Napoleon: Hoe heet de vrouw van Napoleon? Waar is hij
gestorven? Hoe is hij gestorven? Hoe lang heeft hij geregeerd?
Schrijf één van de vragen op het bord en vraag de leerlingen om het antwoord snel te
zoeken. Afhankelijk van de lengte van de tekst kun je kiezen voor 30 à 60 seconden.
Bespreek het antwoord op de vraag en hoe de leerlingen gezocht hebben. Waar
hebben ze in de tekst op gelet (bijvoorbeeld tussenkopjes, cursieve tekst,
kernwoorden)? Hoe wisten ze in welke alinea ze moesten kijken?
Voorbeeld 9:
Vak: Categoriale Methodieken E2
Leerlingen gaan per vier in een groep zitten. Geef hen een A3-vel. Elke leerling
schrijft in een apart vak op het blad zijn antwoorden op de vraag: Wat zijn de
oorzaken van een depressie bij ouderen? Nadien bespreekt de groep de verschillende
oorzaken en komen ze gezamenlijk tot een aantal hoofdoorzaken. Deze schrijven ze
in het middelste vak van het blad.
18

Voorbeeld 10:
Vak: Verzorging
NodO+ Feedback en interactie
Verdeel leerlingen in groepjes van drie. De leerkracht kiest een kort verhaal over een
bejaarde met parkinson. De leerkracht vertelt waar het verhaal over gaat en zet een
aantal mogelijks onbekende woorden (namen, kernwoorden) op het bord. De
leerlingen worden in groepjes van drie verdeeld. De bedoeling van de oefening is dat
leerlingen de tekst die de leerkracht zal voorlezen gaan reconstrueren. De leerkracht
leest de tekst eerst voor op een normaal tempo. De leerlingen noteren nog niets. De
leerkracht leest de tekst opnieuw voor en de leerlingen mogen aantekeningen maken.
De leerlingen reconstrueren nadien met hun groepjes de tekst in 20 minuten. Ze
schrijven hierbij maar één tekst (één leerling schrijft). De tekst moet inhoudelijk en
grammaticaal kloppen maar hoeft geen exacte kopie te zijn. Nadien kan je de
verschillende versies tussen de groepjes uitwisselen en elkaars werk nakijken.
Voorbeeld 11:
Vak: verzorging (verbandleer)
Noteer vijf à 10 woorden die je wilt herhalen op blad A en vijf à 10 op blad B.
Vb.: snelverband, drukkend verband, zwachtelverband, kruisverband,
scharnierverband, kruisverband, gewricht, etc.
Maak tweetallen. Deel blad A uit aan leerling 1 en blad B aan leerling 2. De leerlingen
mogen elkaars blad niet zien. De leerlingen kiezen om beurten een woord en geven
hiervan een omschrijving zonder het woord zelf te noemen. De ander probeert het
woord te raden. Bespreek een aantal woorden klassikaal na door een paar leerlingen
een woord te laten omschrijven. De klas raadt om welk woord het gaat. Leerlingen
die problemen hebben met enkele of alle woorden, kunnen de omschrijving of het
synoniem in hun woordenschrift noteren.
19

SCHRIJFKADERS
Verslag
Over het onderwerp ....
Wist ik al dat ...
Ik heb nu geleerd dat ...
Ik heb ook geleerd dat ...
Werkwijze
Hoe maak je ...
Je hebt nodig:
-
-
-
-
Eerst ...
Daarna ...
Vervolgens ...
Ten slotte ...
Oorzakelijke relatie
Ik wil uitleggen hoe het komt dat ...
Als ...
Dan ...
Hierdoor ...
Dan ...
Dit veroorzaakt ...
Dus ...
NodO+ Feedback en interactie
Iets anders wat ik te weten ben gekomen is dat ...
Tot slot heb ik geleerd dat ...
20

Beschrijven van een tijdsvolgorde
Ik wil uitleggen hoe ...
Eerst ...
Daarna ...
Vervolgens ...
Ten slotte ...
NodO+ Feedback en interactie
Beschrijven van een object, persoon, begrip of fenomeen
Een ... is een ...
Een kenmerk van ... is ...
Dat betekent dat ...
Een ander belangrijk kenmerk is ...
Ook typisch voor een ... is ...
Een ... is geen ...
Mening geven
Ik wil mijn mening geven over ...
Ik vind dat ...
Ik heb een aantal argumenten om mijn mening te ondersteunen.
Ten eerste ...
Ook ...
Een ander argument is ...
Nu begrijp je waarom in vind dat ...
21

NodO+ Feedback en interactie
Overeenkomsten uitleggen
Hoewel ... en ... verschillend zijn, lijken ze op sommige punten op elkaar.
Zo hebben ze allebei ...
Een andere overeenkomst is dat ...
De ... is dezelfde als ...
Ze lijken ook op elkaar omdat ...
Ten slotte zijn ze allebei ...
Verschillen uitleggen
Hoewel ... en ... allebei ... zijn, zijn er ook een heleboel verschillen.
De ... is ..., terwijl de ...
Ze zijn ook anders omdat ...
Een ander punt waarop ze verschillen is ...
Ten slotte ...
22