Hulpmeststoffen Inzet en werking in de open teelten - Louis Bolk ...

5 Evenwichtige bemesting
De keuze van de soort mest, de hoeveelheid en het tijdstip waarop
wordt bemest is meestal gebaseerd op ervaringen van de teler. In
de meeste gevallen is dat voldoende. Toch neemt de noodzaak toe
om dergelijke keuzes te onderbouwen en inzichtelijk te maken. De
meststoffenwet en de milieuwetgeving noopt hier steeds meer toe
(hoofdstuk 7). Voor dit doel zijn er rekenprogramma’s ontwikkeld die
hierin behulpzaam kunnen zijn. Speciaal voor de biologische sector is
het computermodel NDICEA ontwikkeld dat in diverse praktijksituaties
is getoetst.
De stikstofvoorziening van gewassen is grotendeels afhankelijk van
de stikstofmineralisatie uit bodem organische stof, uit gewasresten en
groenbemesters en uit organische meststoffen. Het beschikbaar komen
van stikstof door mineralisatie tijdens het seizoen komt in het ideale
geval overeen met de stikstofopname door het gewas. In de praktijk is
dit echter vaak niet het geval (figuur 5). Dat kan leiden tot een tekort
voor gewasgroei, terwijl in andere situaties sprake kan zijn van een te
ruime stikstofvoorziening waardoor verliezen op kunnen treden.
In de gangbare landbouw wordt bij veel groentegewassen meerdere
malen stikstof toegediend. In aanvulling op de stikstofbemesting bij
het zaaien of planten wordt tijdens het groeiseizoen bij een dreigend
stikstoftekort een tweede of derde stikstofbemesting uitgevoerd. In
deze gevallen wordt een snelwerkende, goed oplosbare stikstofmeststof
toegediend.
Voor een zo goed mogelijke stikstofbenutting door de gewassen is het
belangrijk dat gewassen op het juiste moment de juiste hoeveelheid
stikstof ter beschikking hebben. Eén grote gift aan het begin van
het seizoen vergroot de kans op uitspoeling. Dat is ook het geval bij
organische mest, zeker als die relatief veel minerale stikstof bevat.
Een nauwkeuriger manier is om gedurende het groeiseizoen de
stikstofvoorraad in de bodem te meten en aan de hand daarvan de
bijbemesting eventueel aan te passen. Met een dergelijke stikstof
bijbemesting kan beter ingespeeld worden op de processen die
bepalen hoeveel stikstof in de bodem beschikbaar komt.
NDICEA
In de biologische teelt is het NDICEA model (Nitrogen
Dynamics In Crop rotations in Ecological Agriculture) een
instrument waarmee een inschatting kan worden gemaakt
of een bijbemesting noodzakelijk is. Op basis van de
bedrijfsvoering, de opbrengsten en het weersverloop over de
jaren kan het verloop van de stikstofhuishouding in een bodem
worden berekend. Hierbij wordt rekening gehouden met het
water- en stikstoftransport in de bodem en de groei van het
gewas. Ook met de meerjarige effecten van organische mest,
gewasresten, wortelresten en groenbemesters wordt rekening
gehouden. De combinatie van al deze gegevens resulteert in
een schatting van het mineraal stikstofgehalte in de bodem
op een bepaald moment. Deze modelberekeningen kunnen
als basis gebruikt worden voor een eventuele bijbemesting.
Fig 5: Met NDICEA wordt inzicht verkregen waar de aan een
perceel toegediende stikstof blijft. Zo wordt inzicht verkregen of de
beschikbaarheid voldoende is om de gewasbehoefte te dekken (rode
lijn). In het voorbeeld is er zonder een vinasse gift van 5 ton (blauwe
lijn) onvoldoende stikstof en met een vinasse gift (groene lijn) genoeg
stikstof om de gewasbehoefte van een tarwegewas te dekken.
Fig 6: Verloop van de minerale stikstof in de bodem mét (groen) en
zonder (roze) hulpmeststof.
Fig 7: De hulpmeststof is slechts één van de bronnen van
stikstofbeschikbaarheid voor een gewas. Ook de oude kracht
van de bodem kan aanzienlijk bijdragen. Het model houdt
daar rekening mee.
Lo u i s Bo L k in s t i t u u t HuLpmeststoffen- 17