Fase 2: Valorisatie reststromen - Glastuinbouw Waterproof

1 Inleiding
In fase 1 van het onderzoek is in de haalbaarheidsstudie “Valorisatie van concentraatstromen” (Feenstra e.a., 2011) een
overzicht opgesteld van de meest perspectiefvolle technieken die in aanmerking komen voor doorontwikkeling in fase 2.
Daarnaast zijn een aantal technieken en onderwerpen benoemd die in aanmerking komen voor een nadere verkenning
middels een desktop studie. Op basis van de bevindingen in fase 1 van het onderzoek is door het projectteam besloten
om in het laboratoriumonderzoek van fase 2 (Feenstra e.a., 2012) aandacht te besteden aan de volgende onderwerpen:
• Nutriëntenterugwinning door toepassing van nanofiltratie (NF) en elektrodialyse (ED), en
• Fosfaatmeststof, precipitatie van fosfaat als struviet.
Verder is besloten om in een desktop studie aandacht te besteden aan de afzetmogelijkheden van het concentraat als
meststof voor andere teelten, de valorisatie. Dit rapport geeft de resultaten weer van de deze desktop studie.
1.1 Doel van het onderzoek in fase 2
Uit de resultaten van de studie uit fase 1 is gebleken dat hergebruik van het volledige drainwater of het concentraat
daarvan, het meeste economische perspectief zal hebben wanneer dit direct of indirect weer ingezet kan worden voor
de teelt van gewassen, eventueel na beperkte opwerking daarvan. De aantal mogelijke routes (teelten) is enorm divers,
en een volledig beeld van de meest kansrijke afzetroutes daarbinnen is er zeker nog niet. Fase 1 heeft wel al een
aantal aanknopingspunten daarvoor opgeleverd. Doel van deze studie (fase 2) is om een inventarisatie te maken van
mogelijke routes. Voor alle routes willen we dan inzicht krijgen in de eisen die afnemers stellen aan het ontvangende
water; eventuele belemmeringen door wetgeving of logistiek; het marktperspectief; en de termijn waarop de afzetroute
praktisch geïmplementeerd zou kunnen worden. Dit alles moet leiden tot een overzicht met meest kansrijke afzetroutes
die op de korte termijn (voor 2020) geïmplementeerd zouden kunnen of andere routes die voor de langere termijn (tot
2027) onderzocht kunnen worden.
1.2 Leeswijzer
In hoofdstuk 2 worden de verschillende afzetroutes geclassificeerd en worden de beschikbare waterstromen geïdentificeerd
en beschreven. In detail worden deze routes toegelicht in de bijlagen (factsheets). Daarna (hoofdstuk 3) komen de
verschillende teelten aan bod, globaal geclassificeerd in 3 groepen: grondteelten, substraatteelten en aquacultuur. Hierin
wordt aangegeven welke eisen deze teelten aan de watersamenstelling stellen. In hoofdstuk 4 worden de verschillende
teelten en de mogelijke afzetroutes met elkaar gematched en wordt bezien welke waterstroom gebruikt kan worden, en of
er in de route een bewerkingsstap (indirect) noodzakelijk is, of dat de waterstroom direct toegepast kan worden. Hierbij zal
vooral gekeken worden naar eisen t.a.v. de watersamenstelling. Waar nodig zullen binnen de drie hoofdgroepen de meest
kansrijke subgroepen nader benoemd worden op basis van algemene kennis van de sector. Zo ontstaat een groslijst van
potentiële afzetroutes. In het volgende hoofdstuk 5 zal deze groslijst tegen het licht gehouden worden van een aantal
randvoorwaarden zoals wetgeving, logistiek, markt en toekomstperspectief. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een
overzicht van de kansen en de resterende onderzoeksvragen. Hoofdstuk 6 verwoord tenslotte de conclusie.
9