Fase 2: Valorisatie reststromen - Glastuinbouw Waterproof

Figuur 8. Verwaardingspiramide van algenproducten (plaatje gebruikt uit: Dijkman&Jongbloed, AquaPhyto BV, NL).
Algen kunnen geproduceerd worden voor verschillende doeleinden, uiteenlopend van brandstoffen tot grondstoffen voor
de productie van medicijnen, zie Figuur 8. In deze piramide wordt duidelijk gemaakt dat de eindproducten onderin een
groot volume nodig hebben, maar relatief weinig opbrengen en bovenin de piramide het volume kleiner wordt, maar meer
opbrengen. Niet alle producten kunnen door alle algensoorten gemaakt worden en alle algensoorten hebben specifi eke eisen
aan het water waarin ze geproduceerd worden. Sommige algen groeien goed in zout water (EC ongeveer 50mS/cm), anderen
beter in brak (EC ongeveer 30mS/cm) of zoet water (EC ongeveer 1mS/cm). Restwater in de glastuinbouw heeft een EC die
in de orde van grootte valt waar zoetwateralgen goed op kunnen groeien. Door concentrerende waterzuiveringstechnieken
zoals omgekeerde osmose of membraandestillatie toe te passen, kan de restwaterstroom tot maximaal een factor 10
geconcentreerd worden. Daarmee kan een EC gemaakt worden tot 30mS/cm, waarmee het niet mogelijk is om een zoutwater
alg te kweken. Het effect op de groeisnelheid van algen van de aanwezigheid van gewasbeschermingsmiddelen is op basis
van ervaring met algenproductie waarschijnlijk klein (Van Dorpel, 2012). De aanwezigheid van gewasbeschermingsmiddelen
in het productieproces van Nannochloropsis verlaagt mogelijk de groeisnelheid (Hii et al. 2009).
Wat er precies met de gewasbeschermingsmiddelen gebeurt in de productie van algen is niet duidelijk. Sommige soorten
algen groeien goed bij aanwezigheid van GBM en kunnen zelfs voor een vermindering van de GBM in water zorgen
door sorptie of afbraak (Friesen-Pankratz, 2003). Andere middelen kunnen worden opgenomen en binnen de cel worden
afgebroken (Jin, 2012). In de productie van algen voor het voeden van oesters is onderzocht wat het effect is van de
GBM uit restwater van de glastuinbouw op de oesters (Kamermans, 2008). Waar de gewasbeschermingsmiddelen uit het
tuinbouw restwater blijven tijdens de productie van algen is onbekend en zal verder onderzocht moeten worden om meer
over de kwaliteit van de algen te kunnen zeggen.
Het meest gunstig voor de valorisatie van de restwaterstroom in de glastuinbouw is het maken van producten die zo
hoog mogelijk in de verwaardingspiramide staan. Vaak kunnen na het winnen van deze producten van de restanten nog
producten gemaakt worden die lager in de piramide staan. Echter, hoe hoger de producten in de verwaardingspiramide
staan, hoe hoger de kwaliteitseisen zijn aan het product. De producten in het groen hebben direct te maken met producten
waar mensen mee in aanraking komen. Zeker voor productie van grondstoffen voor de farmacie is het gebruiken van
restwaterstromen waar gewasbeschermingsmiddelen in zitten of gezeten hebben niet bespreekbaar, zelfs niet na het
toepassen van zuiveringstechnieken (P. van Dorpel, 2012). Voor de productie van voedsel en voedingssupplementen uit
algen gelden waarschijnlijk dezelfde eisen als voor residu van gewasbeschermingsmiddelen op andere gewassen, de
maximale residu limiet (Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit, 2012), hoewel hier nog geen informatie over beschikbaar
is. Door de hogere waarde van de producten is het mogelijk om zuiveringsstappen uit te voeren voordat het water gebruikt
wordt in de productie van algen. Voor de productie van diervoeding, meststoffen en veevoer zijn de kwaliteitseisen aan
het algen productieproces al een stuk lager, tegelijk met een afgenomen productwaarde en een toegenomen benodigd
volume. De kwaliteitseisen aan het productieproces, opslag en transport van algen voor veevoer zijn te vinden in de
GMP+ database (GMP+, 2012) 19 . Algenveevoer moet ten minste voldoen aan de kwaliteitseisen die de EU stelt aan
veevoer (R. Jongbloed, 2012). Voor echte bulkproducten als bio plastics en biobrandstoffen zijn de kwaliteitseisen aan
het productieproces nog lager, omdat ze niet direct door mensen geconsumeerd worden.
19 Hier moet je echter lid van zijn om de informatie te kunnen zien. Heb geprobeerd via een algen productiebedrijf deze informatie boven tafel te
krijgen, maar heb tot op heden nog niets ontvangen (WUR, Jim van Ruijven).
67