Fase 2: Valorisatie reststromen - Glastuinbouw Waterproof

Omdat een algenteler nooit meer voor de nutriënten zal willen betalen dan gangbaar op de markt, mogen we het maximum
daarom echter op 1.75 €/m 3 stellen. In de praktijk zal dit maximum niet zo gauw gehaald worden.
Huidige status
Imares en Stichting H2Organic hebben in opdracht van Stichting Innovatie Glastuinbouw Nederland (SIGN) en Innovatie
Netwerk een desktop studie uitgevoerd (Kamermans, 2008) en laboratorium onderzoek (Oei, 2009) naar de kweek
van algen op basis van drainwater uit de glastuinbouw. Tevens is gekeken naar mogelijk gebruik van de algen voor de
productie van oesters. Er is een suggestie gegeven voor de algensoort dat geschikt zou zijn voor de teelt. Grote reductie
van stikstof en fosfor zijn mogelijk. Voedselveiligheidsrisico’s worden vooral gerapporteerd voor zover de algen gebruikt
worden voor de productie van voedsel (bv. oesters). Belangrijke stoffen daarvoor zijn gewasbeschermingsmiddelen,
zware metalen, dioxines, PCB’s en eventueel micro-organismen. Kamermans (2008) concludeert dat: “Het (beperkte)
zoutgehalte van het drainwater maakt het water mogelijk geschikt voor de kweek van brakwater (en adaptieve mariene)
algensoorten. Hierdoor worden waardevolle nutriënten onttrokken en wordt de anorganische belasting van het drainwater
lager. Het gekweekte algenproduct kan geschikt zijn voor een aanvullende teelt van een aquacultuurproduct zoals
schelpdieren, deze kunnen aan elkaar gekoppeld worden”.
Er zijn enkele pilots uitgevoerd met algenkweek op drainwater uit de glastuinbouw (IMARES, Hogeschool Zeeland) in
kunstmatige vijvers op containers. Op dit moment is er geen praktijktoepassing van algen op drainwater. Belangrijke
knelpunten zijn de energie nodig voor de teelt, met name bij de oogst wordt relatief veel energie gebruikt. Het niet jaarrond
kunnen telen van algen is een ander belangrijk knelpunt, en daarnaast is de kwaliteit, kwantiteit en samenstelling van
de concentraatstroom ook niet erg constant. Als laatste is het opwerken van de algen naar geschikte eindproducten een
knelpunt. WUR gaat het AlgaePARC bouwen in Wageningen, een onderzoekscentrum voor algenkweek.
Algenkweek in volledig natuurlijke systemen komt nog niet voor in Nederland. Deze manier van kweken brengt veel
onzekerheden met zich mee. Afhankelijk van het doel waarvoor de oogst gebruikt gaat worden zullen bepaalde
algensoorten de voorkeur hebben. In een natuurlijk system zal naar verwachting de samenstelling van de algen met ieder
seizoen variëren. Ook als het systeem geënt wordt met de gewenste algensoort (dit kan overigens alleen een van naturen
in de Noordzee of Westerschelde voorkomende soort zijn), kunnen er veel variaties in soortensamenstelling optreden.
Slager (2011) ontwikkelde een model om algen productie van biomassa te voorspellen en om de economische haalbaarheid
van de gecombineerde productie van tomaten en algen te beoordelen. Focus van het werk was op algenproductie en
economie. Algenproductie werd gedaan in buisvormige fotobioreactoren (PBR) en die is afhankelijk van straling en
temperatuur. Het effect van de locatie van de PBR in de kas, de diameter van de buizen PBR, de algen biomassa
concentratie, de lichtintensiteit en de temperatuur PBR op de algen productiviteit werden bekeken. Daarnaast werd
de economische haalbaarheid van de gecombineerde productie berekend, rekening houdend met zowel investerings-en
exploitatiekosten. Drie mogelijke locaties voor de PBR werden beschouwd, onder de tomatenteelt, op het pad tussen
de rijen gewassen en in een gescheiden compartiment. Ook drie mogelijkheden voor de PBRtube diameter werden
beschouwd, 0,06 m, 0,11 m en 0,16 m. Als basis voor de bioreactor lay-out, werd een algenproductie systeem gekozen
dat momenteel door een tomatenteler wordt gebruikt. Zowel vaste als variabele kosten van algen en de productie van
tomaten werden geschat. Economische haalbaarheid van algenproductie onder de tomatenteelt was laag, een minimum
eenheidsprijs biomassa productie kosten van €70/kg algen droge stof werd berekend. Het verhogen van de lichtintensiteit
door daling van de tomaat LAI door extra bladplukken verhoogt de economische haalbaarheid van de algenproductie
onder het gewas. Om economisch haalbaar te zijn moeten deze prijs zakken onder de €11/kg. Het ontwikkelde model
kan fungeren als een basis voor verder onderzoek naar gecombineerde productie van een gewas en microalgen in
Nederlandse kassen.
Zowel het onderzoek naar en implementatie van grootschalige algenproductie in buisvormige PBR is nog steeds in een
onvolwassen stadium in vergelijking met bijvoorbeeld tomatenproductie in Nederlandse kassen. Model verbetering is
een zeer belangrijke kwestie, met betrekking tot de groeimodel en de evaluatie op praktijkschaal. Verdere onderzoek
moet zich ook richten op de technische opzet van een grootschalig algenproductie systeem met betrekking tot de
optimalisatie van systeemparameters met betrekking tot lichtopbrengst, energiebalans, pijp diameter en pompvermogen,
logistiek in de kas etc. weinig informatie is bekend over de specifieke kosten van algenproductie met betrekking tot de
productiesysteem en zijn kenmerken. Combinatie van algenproductie en potplanten die minder straling te gebruiken zou
kunnen zijn moeite waard om te verkennen.
62