Fase 2: Valorisatie reststromen - Glastuinbouw Waterproof

Wettelijke eisen/bepalingen
Vanuit de milieuwetgeving verwacht zal het afvalwater uit de glastuinbouw gezien worden als afval en om het dan te mogen
ontvangen moet je een afvalverwerker zijn. Behalve dus als de teler eigen grond heeft. Of je het dan wel mag uitrijden
is niet bekend, maar ook daar kan de wetgeving rond bodembescherming dwarszitten. Hier zit mogelijk wel een parallel
met spuiwater van luchtwassers uit de varkenshouderij dat wel uitgereden mag worden. Milieutechnisch zou het uitrijden
misschien niet eens zo’n groot probleem zijn en misschien wel een effectieve maatregel (zou nog nader onderzocht moeten
worden) maar gezien de wettelijke en acceptatieproblemen is de verwachting dat dit niet op grote schaal kans maakt.
Spuiloog uit luchtwassers van veehouders en mineralenconcentraat zijn de meest bekende meststoffen uit reststromen,
maar in de Bijlage Aa van de Meststoffenwet worden nog veel meer producten uit reststromen genoemd die als meststof
zijn toegelaten (http://wetten.overheid.nl/BWBR0018989/bijlageAa/geldigheidsdatum_08-12-2011).
Afzetvolume/markt
Op de afvalmarkt ((verwerkte) mest, (mogelijk opnieuw) slib, compost) is het dringen: afnemers kunnen dus veeleisend
zijn. Als melkveehouders (grasland, maïsland) al interesse hebben, dan willen ze wel de NK maar niet de P (vanwege hun
eigen al bestaande P overschot). Akkerbouwers hebben wel interesse in P maar alleen als die werkzaam gehouden is; P
mag dus niet neergeslagen zijn in de vorm van P-ijzerzouten 7 .
Voor de afzet naar een biomassateelt op eigen of nabijgelegen bedrijf zal in het Westland weinig belangstelling zijn.
Het ruimtegebruik zal daar de beperkende factor kunnen zijn. Telers hebben in westen niet veel ruimte over voor een
buitenteelt. Daarom staan de kassen tot aan de sloot, eventueel met schaap of geit om het gras kort te houden. In oosten
of noorden is er natuurlijk meer perspectief omdat kasdichtheid veel kleiner is.
Marktwaarde van product (of stroom)
De eerste vraag is wat de waarde van de afvalwaterstroom uit de glastuinbouw is voor andere sectoren en dit gerelateerd
aan de alternatieven. Vooralsnog is de beschikbaarheid van goed water over het algemeen geen knelpunt. Alleen in periodes
van grote droogte en dan met name in de kustgebieden en west Nederland. Hoge zoutconcentraties, microbiologische
verontreiniging en GBM resten vormen een bedreiging. GBM zijn er mogelijk wel uit te halen. De waarde zit vooral in de
nutriënten, maar het aanbod van dierlijke mest vormt een bedreiging. Dit alles maakt dat de waarde van het concentraat
laag ingeschat wordt.
De vraag is verder hoe het water beschikbaar is. De vraag zit in de zomerperiode (grofweg mei tot september) en
daarbuiten niet. Binnen “Teelt de grond uit” bestaat een vergelijkbaar probleem. Voordeel is daar dat buitentelers vaak zelf
nog eigen grond hebben.
Huidige status
Binnen Wageningen-UR (PPO,PRI, Livestock Research, Alterra) loopt op dit moment (2009-2012) veel onderzoek aan
mineralenconcentraten (MC). Dat is product uit mestscheiding waarbij de dunne fractie die daaruit voortkomt wordt
blootgesteld aan ultrafiltratie gevolgd door (energievretende) omgekeerde osmose. Doel is het produceren van een P-rijke
exporteerbare waterarme dikke fractie en een geconcentreerde NK oplossing als kunstmestvervanger in akkerbouw
(en evt. grasland). Probleem vooralsnog is soms een tegenvallende N werking die je niet zou verwachten op basis
van ammonium-gehalte. Mogelijk speelt denitrificatie als gevolg van de aanwezige vetzuren een rol. Hiernaar loopt nog
onderzoek bij Alterra.
Een in België uitgevoerd ALT-demonstratieproject “Valorisatie drainwater van substraatteelt op cultuurgronden” (MVG,
2004) concludeerde dat het drainwater opgevangen en aangewend kan worden als bemesting op cultuurgrond. Op twee
locaties werden resten van drainwater geïnjecteerd op grasland. Uit de resultaten van het ALT-demonstratieproject bleek dat
toediening van het drainwater tot verhoging van de grasproductie leidde. Overigens was de inhoud aan voedingselementen
in het drainwater beperkt ten opzichte van de totale voedingsbehoefte van het gras. De productieverhoging was mogelijk
mede een gevolg van de toediening van het extra water.
Het drainwater zou mogelijk ook als irrigatiewater voor landbouwgrond kunnen worden aangewend (gebruikelijke
hoeveelheden 10 - 100 m 3 /ha). Het gebruik van irrigatiewater is in Nederland niet gebruikelijk. Alleen in droge perioden
wordt in de akkerbouw en tuinbouw beregend, waarvoor grondwater en oppervlaktewater wordt gebruikt. In Zuid-Europese
landen is vanwege de droogte het gebruik van irrigatie veel essentiëler voor de plantengroei (link: Lentech). Zo wordt in Spanje
7 Persoonlijke communicatie met Jaap Schröder van Plant Research International (WUR).
46