Fase 2: Valorisatie reststromen - Glastuinbouw Waterproof

Marktwaarde van product (of stroom)
De marktwaarde van de productstroom is die van de aanwezige nutriënten in de afvalwaterstroom (maximaal €1,75/m 3 ).
Deze komt terug in de vorm van een besparing aan meststoffen bij de na-geschakelde teelt. De aanwezige zouten (b.v.
NaCl) hebben geen waarde.
Huidige status
Het ontwikkelen van zouttolerante gewassen is wereldwijd een groot aandachtsveld (Californië, Sicilië, Peking, Mexico,
Singapore). Vooral verwacht met veel van genetisch gemodificeerde producten, die sowieso al veel toleranter zijn ten
aanzien van zout (Van Dam, 2007). Een voorbeeld daarvan is de zout-tolerante tomaat (Li et al. 2010).
Zhang en Blumwald (2001) geven aan dat tomatenplanten met name zout opslaan in de bladeren en niet in de vruchten,
een kans om de kwaliteit van de tomaten te handhaven.
Stanghellini (1987) heeft laten zien dat juist de kwaliteit van tomaten verbetert (consumenten perceptie) als tomaten
zouter worden geteeld.
De Plantenveredeling van Wageningen Universiteit & Researchcentrum Centrum heeft een nieuwe zouttolerante gebaseerd
tomaat genotype op gen vermenging van moderne en gecultiveerde planten soorten. De nieuwe genotype werden hogere
opbrengsten in zoute omstandigheden dan een gewone gewas en het genotype bleek ook de favoriet van een smaakpanel
zijn vanwege zijn hoge suikergehalte. Hoewel verder onderzoek nodig is om krijgen meer informatie over problemen zoals
de ziekte van tolerantie, de nieuwe genotype is nu in principe beschikbaar voor veredelingsbedrijven (Jagers et al. 2011).
Concrete praktijkrijpe productiesystemen zijn nog niet voorhanden. Wel liggen er perspectieven voor middellange termijn
(>5 jaar).
Wetgeving
Genetische modificatie van rassen stuit in de praktijk vaak op wettelijke problemen. Het na schakelen van een zouttolerante
teelt lijkt een voordeel op te leveren om de aanwezige nutriënten uit het afvalwater te halen. Omdat de na-geschakelde teelt
ook met een recirculatie watergeefsysteem uitgevoerd zal moeten worden, bestaat het gevaar dat het zout uiteindelijk
ook hier zich zal ophopen. End-of-pipe zoutterugwinning zal blijven bestaan. Het na schakelen levert mogelijk een voordeel
omdat de concentratie van NaCl hoger kan liggen en de nutriënten grotendeels verwijderd zullen zijn. In hoeverre al het
zout gefixeerd kan worden in bijvoorbeeld de teeltsubstraten in containers die van het bedrijf afgevoerd worden is maar
zeer de vraag.
Route 7ex: Afvalwater voor gietwater voor andere (glas)tuinbouwbedrijven (cascadering)
Bij deze route zal het afvalwater, met daarin de beschikbare nutriënten hergebruikt worden in substraatteelten (los-van-degrond)
in de (glas)tuinbouw buiten het eigen bedrijf, maar wel dichtbij zodat de transportkosten beperkt kunnen blijven.
Kansen zijn er mogelijk voor lokale situaties waarbij aanbieders en afnemers elkaar kunnen vinden. Vooral gewassen die
minder gevoelig zijn voor natrium of GBM komen dan in beeld. Dit zijn over het algemeen koolgewassen (bloemkool),
aardappelen, wortelen, prei, selderij. Vooralsnog zijn er geen applicaties bekend van deze gewassen op substraat, maar
er wordt wel geëxperimenteerd met telen op water, zoals b.v. prei (van Os, 2011), hetgeen bij route 8b2 wordt behandeld.
Beschrijving
Hierbij gebruikt een volgende teler telkens het afvalwater van zijn buurman, en geeft op zijn beurt het afvalwater weer
verder aan de volgende (cascadering). Dit gaat door totdat de laatste teler zijn afvalwater weer moet lozen en/of reinigen.
In de cascade lijn worden dan telkens gewassen geteeld die toleranter zijn voor de hogere concentraties Na en bio
verontreinigingen. Het meest efficiënt is dit concept als het afvalwater gebruikt kan worden zonder verdere opwerking.
Eventueel kunnen tussenzuiveringsstappen (ontsmetting) gebruikt worden om ziekteverspreiding te voorkomen. Uiteindelijk
kunnen er combinaties gemaakt worden met andere watergebruikers (bv. vollegronds tuinbouw, akkerbouw, grasland
e.d.). Een variant van cascadering is een tuinbouw gebied met een centrale zuivering.
42