Fase 2: Valorisatie reststromen - Glastuinbouw Waterproof

3.4.2 Afvalwater bij alternatieve teelt op het eigen of nabijgelegen bedrijf
In deelproject WP5 worden allerlei technische alternatieven onderzocht om het afvalwater zodanig te bewerken dat zoveel
mogelijk van het gietwater en eventueel de meststoffen weer hergebruikt kunnen worden in de eigen teelt. In principe
kunnen gewassen ook ingezet worden om het afvalwater te “behandelen”. Een voorwaarde is dan, dat het gewas geen
schade ondervindt van het gebruikte water, in het algemeen de waterkwaliteit, maar met name het natriumgehalte en
groeiremmers. Een voorbeeld is in een ander deelproject al genoemd. Het eigen gewas kan mogelijk wat minder gevoelig
voor zout-stress zijn in de allerlaatste fase van de teelt, waardoor men langer kan doortelen met voedingswater met een
hogere EC. In deze afzetroute kijken we echter naar de toepassing bij alternatieve gewassen.
Het gebruik van afvalwater in een andere teelt kan om economische redenen zinvol zijn indien de alternatieve teelt
de rest-meststoffen en/of (micro-)vervuilingen uit het afvalwater kan halen en het nieuwe restwater op eenvoudigere
of goedkopere wijze afgevoerd kan worden. Wellicht kan op deze wijze het totale volume van het afvalwater verkleind
worden, waardoor zuiveringsapparatuur en buffertanks kleiner kunnen zijn. Alvorens het afvalwater in de alternatieve teelt
te gebruiken, kan eventueel wel een reinigingsstap noodzakelijk zijn voor verwijdering van GBM en OMV (in combinatie met
de apparatuur van WP5).
Twee routes liggen voor de hand, een alternatieve teelt op eigen bedrijf (7-in) en, omwille van de logistiek, een nabijgelegen
teelt in de regio (7-ex). Verder ligt de focus hier op de toepassing van bestaande substraatteelten die mogelijk snel toepasbaar
zullen zijn. De toepassing van nieuwe (zout-tolerante) teelten die mogelijk op termijn toepasbaar komen worden meegenomen
in de route 8a1 en 8a2, ook als het gaat om bijvoorbeeld een zout-tolerantere variëteit van het eigen gewas.
3.4.2.1 Afvalwater bij alternatieve teelt op eigen bedrijf (7-in)
Een optie is de bijteelt van potplanten onder glas, die een weinig zouttoleranter zijn dan het eigen gewas, en mogelijk
geen last hebben van groeiremmers of GBM. Mogelijk moeten er wel schoner water (lagere EC en natriumgehalte) en
aanvullende meststoffen bijgemengd worden om aan de kwaliteits- en voedingseisen voor het gewas te voldoen. Het teveel
aan natrium kan mogelijk gefixeerd worden in het substraat (potten) en daarmee afgevoerd worden naar de eindgebruiker.
3.4.2.2 Afvalwater bij alternatieve teelt op een nabijgelegen bedrijf (7-ex)
Verschillende toepassingen kunnen gevonden worden in de alternatieven voor “teelt de grond uit” beschreven door de
Haan et al. (2012). Experimenten met hoge zoutconcentraties en langdurig watergebruik bij bladgewassen bleken geen
effect op de opbrengst te hebben. Voordelen van deze manier van telen die genoemd worden zijn het efficiëntere gebruik
van grondstoffen, en de mogelijkheid tot het beter sluiten van waterkringlopen.
Een voorbeeld is de teelt van prei op ruggen met folie en fertigatie (de Haan et al. 2008) en de teelt van aardbeien op
goten met een veensubstraat (Verhoeven, 2012). Het areaal van aardbeien op stellingen geteeld in Nederland groeit en
ook daar zal op termijn de teelt gesloten en de drain hergebruikt moeten worden. Telers zijn dan vooral bang voor ziekten
wanneer drain hergebruikt wordt. Het onderzoek (Verhoeven, 2011) richt zich op de ontwikkeling van een NFT-systeem
(zie ook route 8b2). Ook zijn er experimenten uitgevoerd met zomerbloemen en vaste planten geteeld op goten of in
kisten met grof en fijn zand, dunne matten en in minimale substraathoeveelheden met gereguleerde fertigatie (Slootweg,
2012). Voorlopig worden er positieve resultaten gemeld, maar loopt het onderzoek nog voort, vooral op het gebied van
het realiseren van een recirculatiesysteem voor drainagewater. Kool (2012) beschrijft een onderzoek naar het telen van
bloembollen (hyacint, lelies) op substraatbedden (kokos, duinzandgrond) en een volveldse teelt in een 40 cm laag met
afgedekte ondergrond, en rapporteert hogere opbrengsten dan in een vollegrondsteelt. Er is bij telers vooral interesse in
dit soort teelten omwille van de verspreiding van ziektes bij grondteelten en de beschikbaarheid van schone grond.
In de fruitteelt werkt men met lage zoutgehaltes, peren verdragen meer zout dan appels. In principe kan bij de beregening
boven de bomen bij nachtvorstbestrijding tamelijk zout water gebruikt worden, waarbij wel gewaakt moet worden voor
accumulatie in de bodem van ongewenste zouten (Deckers en Vergrote, 2006). Een mogelijk voorbeeld is de teelt van
laanbomen in goten of containers. Reeds in de jaren ’70 is een pot- en containerteelt ontwikkeld dat momenteel een areaal
heeft van ca. 1000 ha. Deze teeltsystemen worden momenteel doorontwikkeld naar emissiearme/vrije systemen (Reuler,
2012), waarbij drie systemen worden onderzocht: teelt in goten, in grote containers of pot-in-pot. Voorlopige resultaten
geven aan dat er winst in diktematen te behalen is, maar dat deze wel soort afhankelijk is.
19