beeld en kommunikasie - Bybel-Media

BEELD EN KOMMUNIKASIE
’n Verslag vir die NG Kerk
_________________________________________________________________________________
Projekspan:
Leon de Stadler
Amanda de Stadler
Philip du Plessis
Lize Vorster

Inhoudsopgawe
Hoofstuk 1: Inleiding ....................................................................................... 4
1.1 Konteks van NG Kerk in Suid-Afrika ...................................................................................... 4
1.2 Die NG Kerk, kommunikasie en beeld .................................................................................. 2
1.3 Probleemvrae ....................................................................................................................... 4
1.3.1 Doelgroep ........................................................................................................................................... 4
1.3.2 Inhoud ................................................................................................................................................. 4
1.3.3 Houdings ............................................................................................................................................. 4
1.4 Metodologie ......................................................................................................................... 5
1.4.1 Teksanalise ......................................................................................................................................... 5
1.4.2 Vraelysondersoek ............................................................................................................................... 5
1.4.3 Fokusgroeponderhoude ...................................................................................................................... 6
Hoofstuk 2: Teoretiese model en metodologie ............................................... 7
2.1 Geïntegreerde Kommunikasiemodel vir Beeldvorming en -projeksie ................................. 7
2.3 Metodologie ....................................................................................................................... 11
Hoofstuk 3: Dokumentanalise ....................................................................... 12
3.1 Inleiding .............................................................................................................................. 12
3.2 Kwalitatiewe dokumentanalise .......................................................................................... 12
3.2.1 LIG ..................................................................................................................................................... 12
3.2.2 Kerkbode ........................................................................................................................................... 25
3.2.3 Vrydagnuus ....................................................................................................................................... 31
3.3 ’n Oorsigtelike beeld ........................................................................................................... 36
Hoofstuk 4: Vraelysondersoek en -resultate ................................................. 37
4.1 Opset van die ondersoek .................................................................................................... 37
4.1.1 Respondente en prosedure ............................................................................................................... 37
4.1.2 Vraelysformaat ................................................................................................................................. 38
4.1.3 Pre-toetsing ...................................................................................................................................... 39
4.1.4 Verwerking van die data ................................................................................................................... 39
4.2 Resultate ............................................................................................................................. 39
4.2.1 Afdeling A: Profielvrae ...................................................................................................................... 39
4.2.2 Afdeling B ......................................................................................................................................... 40
4.2.3 Afdeling C ......................................................................................................................................... 42
4.2.4 Afdeling D ......................................................................................................................................... 56
4.2.5 Veranderlike: Ouderdom .................................................................................................................. 58
4.2.6 Slotvraag .......................................................................................................................................... 58
ii

Hoofstuk 5: Fokusgroepondersoeke .............................................................. 60
5.1 Doel van fokusgroepondersoek .......................................................................................... 60
5.2 Metodologie ....................................................................................................................... 60
5.3 Profiel van deelnemers ....................................................................................................... 60
5.4 Bevindinge en gevolgtrekkings ........................................................................................... 62
5.4.1 Verspreiding...................................................................................................................................... 63
5.4.2 Kwaliteit van die kommunikasie ....................................................................................................... 66
5.4.3 Inhoud ............................................................................................................................................... 67
5.4.4 Houding ............................................................................................................................................ 70
5.4.5 Beeld ................................................................................................................................................. 70
5.5 Algemene oordeel .............................................................................................................. 71
Hoofstuk 6: Gevolgtrekkings en aanbevelings ............................................... 72
6.1 Inleiding .............................................................................................................................. 72
6.2 Doelgroep ........................................................................................................................... 72
6.2.1 Wie is die Algemene Sinode se doelgroep? ...................................................................................... 72
6.2.2 Wat wil hierdie doelgroep weet? ...................................................................................................... 72
6.2.3 Is die kommunikasie wat die doelgroep tans ontvang dit wat hulle wil hoor? Watter boodskappe
ontvang die lidmate en kry hulle alles wat hulle veronderstel is om te kry? .................................... 72
6.2.4 Is die doelgroep tevrede dat die prosesse van kommunikasie en die kanale of media wat vir die
kommunikasie gebruik word, geskik is vir die doel van die kommunikasie? .................................... 73
6.3 Inhoud ................................................................................................................................. 73
6.3.1 Is dit duidelik vir die doelgroep wat die Kerk wil kommunikeer? ...................................................... 73
6.3.2 Watter boodskap ontvang die doelgroep? Is dit die boodskap wat die AS wil stuur? Hoor die
doelgroep dus dit wat die Kerk wil kommunikeer of is daar soms distorsie in die boodskap? ......... 73
6.3.3 Watter temas is vir die doelgroep belangrik en word daar oor daardie temas gekommunikeer? ... 73
6.3.4 Is die standpuntinname van die Kerk duidelik en eenduidig of dra dit by tot boodskapverwarring
en onsekerheid by die doelgroep? .................................................................................................... 74
6.3.5 Word die inhoud bevatlik aangebied? .............................................................................................. 74
6.4 Houdings ............................................................................................................................. 74
6.4.1 Wat is die doelgroep se houding teenoor die Kerk in die algemeen? ............................................... 74
6.4.2 Watter beeld straal die boodskappe wat die AS uitstuur van die Kerk uit?...................................... 74
6.4.3 Wat is die doelgroep se houding teenoor die boodskappe wat hulle ontvang? ............................... 74
6.4.4 Wat is die uiteindelike doelwit van die AS (byvoorbeeld om lewens te verreik/verander, ens.)?
Bereik hulle hierdie doelwit? ............................................................................................................ 75
6.5 Algemene kommentaar ...................................................................................................... 75
6.6 Kommentaar op die ondersoek .......................................................................................... 75
6.6.1 Kommentaar van respondente op vraelyste ..................................................................................... 75
6.6.2 Stratifikasie van die respondente ..................................................................................................... 76
6.7 Aanbevelings ....................................................................................................................... 77
6.8 Slotperspektief van die navorsingspan ............................................................................... 77
Bronnelys ...................................................................................................... 78
iii

Hoofstuk 1: Inleiding
1.1 Konteks van NG Kerk in Suid-Afrika
Die ondersoek waaroor in hierdie verslag rekenskap gegee word, vind plaas binne ʼn bepaalde
konteks. Hierdie konteks word kortliks beskryf voordat daar op die besonderhede van die ondersoek
self ingegaan word.
Enige kommunikasie vind altyd binne ʼn konteks plaas. Die konteks waarbinne die NG Kerk
funksioneer is ʼn steeds veranderende gemeenskap. Globalisering, die inligtingsontploffing en steeds
verhogende toegang tot inligting asook die groei van verskillende maniere van aanbidding
(charismatiese kerke) noodsaak nuwe maniere om te kommunikeer. In ʼn berig getitel Pick ʼn Kerk in
Die Burger van 8 Junie 2008 skryf Elise-Marie Tancred dat gemeentes ander kultuurpatrone volg en
gevolglik anders bedryf word as dekades gelede.
Die berig lewer ʼn paar uiteenlopende gesigpunte op. Prof Daniël Louw van die Fakulteit Teologie
van die Universiteit van Stellenbosch maan teen die vervlakking van geloof en meen “21ste-eeuse
kultuurpatrone, globalisering en entrepreneursdenke is besig om ook die kerk en sy dienaars te
verlei”. Hy voel die kerk is winsgerig en maak gebruik van die wêreldwye oplewing in spiritualiteit.
Volgens hom word Jesus misbruik as ʼn baie winsgewende bemarkbare “handelsmerk”. Daar heers ʼn
“kits-en-flits-kultuur” waarvolgens mense kitsoplossings wil hê. Alles moet maklik verteerbaar
aangebied word ten koste van diepe besinning en die erkenning van kompleksiteit. Heelparty
verskillende Bybelvertalings word aangebied om elkeen se smaak te pas, niksseggende gospelliedjies
en populêre Christelike literatuur lei tot geloofsvervlakking wat volgens hom die regte klimaat skep
vir die groei van fundamentalisme.
In dieselfde berig gee prof Conrad Steenkamp, antropoloog en bemarkingspesialis by die “Institute
for International Relations” ʼn ander persektief en dit is dat kerke geen keuse het as om hierdie
kultuurpatrone te volg nie: “Kerke word gekonfronteer met dieselfde klantediens-uitdagings as
sakeondernemings. Globalisering gee mense ʼn groter verskeidenheid van keuses en as die kerk hulle
nie bied waarna hulle soek nie, gaan hulle dit elders soek. Dis ʼn basiese beginsel van bemarking en of
die kerk daavan hou of nie, hy is onderworpe daaraan.”
Nog ʼn mening in hierdie berig kom van dr Breda Ludik, predikant van die NG Gemeente Helderberg
in Somerset-Wes: “Ons lewe in ʼn tyd van dekonstruksie – waar gevestigde waarhede afgetakel word,
terwyl na ʼn nuwe raamwerk gesoek word. Dis waaruit die behoefte aan verskeidenheid spruit.”
Volgens dr Ludick het die kerk soos ʼn winkelsentrum geword waar jy kan kyk en koop wat jy wil.
Daar is verskillende predikante waaruit jy kan kies, jy kan kies watter soort erediens jy wil bywoon
(informeel met kitaarmusiek, tradisioneel met orrelbegeleiding, meditasiedienste,
lofprysingsdienste, ens.) wat op verskillende tye geskeduleer is.
Hy waarsku (en stem eintlik saam met prof Louw se standpunt in hierdie verband) teen die dilemma
dat mense die maklike uitweg sal kies as hulle met te veel lastighede gekonfronteer word. Dit sal
beteken dat mense nie regtig toegerus sal wees om ernstige vraagstukke soos vigs, armoede en
iv

misdaad te hanteer nie. Hy bepleit nugterheid en wyse, verantwoordelike kerkbestuur. Volgens hom
is die vraag nie of die kerk reg of verkeerd is nie, maar of hy nog in die geestelike behoeftes van sy
lidmate voorsien en nie net maar deel is van die “winsjagkultuur” nie.
Kerke moet verder met tegnologiese ontwikkeling en al die moontlikhede wat dit bied, meeding om
die aandag van hulle lidmate. Kinders is gewoond aan die selfoontegnologie en alles wat dit hulle
bied, rekenaarspeletjies en DVD’s. Die internet bied aan lidmate toegang tot ʼn wêreld se kennis en
inligting, beskikbaar met die druk van knoppie. Dr Ludik meen ook dat hierdie behoefte aan
verskeidenheid verband hou met ʼn kultuurpatroon en verwys daarna in bogenoemde koerantberig
as “die ‘gospelarisering van kerke’ – waar mense op verskillende maniere ‘vermaak’ word, of dit nou
deur tromme of die ‘staar na kerse’ is.”
Daarmee saam is die postmoderne mens nie meer so gemeenskapsgerig soos twintig jaar gelede nie.
Beroepseise sorg daarvoor dat vrye tyd aan eie huis en haard gewy moet word. Ook die rol wat
gesinne in die kerk gespeel het, het verander omdat die voorkoms van enkelouergesinne a.g.v.
onder meer egskeidings, styg.
Lidmate word gebombardeer deur die openbare media en openbare mening en so word daar
byvoorbeeld persepsies gevoed dat die NG Kerk besig is om leeg te loop ten koste van die meer
charismatiese kerke, dat dit veral jongmense is wat die meer informele tipe aanbidding met LIGter
musiek versoek, ens. Oor hierdie element van die kommunikasiesituasie het die NG Kerk nie beheer
nie.
Die veranderende rolle wat ouers soms as gevolg van beroepseise moet speel, het ook ʼn invloed op
hulle en kinders se siening van hulle leefomgewing en die wêreld. Instellings soos kerke moet
rekening hou met lidmate se omstandighede en die eise wat aan hulle gestel word.
1.2 Die NG Kerk, kommunikasie en beeld
Die beeld wat die NG Kerk van homself het, is dat hy die kerk van God is wat volgens God se
voorbeeld leef en in liefde ʼn plek en toevlug vir almal bied, dat elke siel belangrik is, dat die
evangelie aan almal verkondig moet word. Die kerk sien homself as’t ware as God se instrument op
aarde. Die beeld wat die kerk dus probeer uitdra is een van Goddelikheid. Die kerk is die teenpool
van sekularisasie en wil nie net nog ʼn instansie hier op aarde wees nie. Hierdie Goddelikheid (soos
God wees) word uitgestraal in eienskappe soos standvastigheid, behoudendheid (konserwatisme in
sy nie-politieke betekenis), genade, liefde, verdraagsaamheid, konsekwentheid, integriteit,ens. Die
kerk wil hierdie etos van “Godsintrument-wees” uitstraal in die wêreld en onder sy lidmate.
Volgens De Stadler se model, die Geïntegreerde Kommunikasiemodel vir Beeldvorming en –projeksie
(GKBP) waarin hierdie studie ingebed is en in Hoofstuk 2 breedvoerig uiteengesit en bespreek word,
speel hierdie kultuurverandering ook in op die NG Kerk se kommunikasie met sy lidmate en die
beeld wat die kommunikasie aan sy lidmate uitstraal, en moet die NG Kerk dus deeglik daarmee ook
rekening hou.
Met die rol van die tegnologie in kommunikasie, word die grens tussen eksterne en interne
kommunikasie van instansies onder druk geplaas. Dis lank nie meer net die Algemene Sinode of die
Sentrum vir Kommunikasie wat die NG Kerk se beeld na buite kommunikeer nie. Uitsprake van
2

predikante en gemeentelede op ’n plaaslike vlak word land- en wêreldwyd op die TV, in koerante, op
die internet, ens. versprei.
Hierdie kommunikasiesituasie en die beeldskeppingsproses is nie staties nie en ook nie stabiel nie. ʼn
Treffende bevestiging van die nie-statiese aard van die kommunikasiesituasie en die gepaardgaande
beeldvormingsproses, en die gesprek wat rondom die Kerk in die media gevoer word, het tydens die
ondersoek voorgekom. ʼn Dag nadat die vraelyste uitgestuur is aan die onderskeie gemeentes, was
daar beriggewing in die media wat twee van hierdie kwessies opnuut onder die soeklig geplaas het.
Daar was berigte oor die gebeure rondom die Verenigende Gereformeerde Kerk (VGK) se verslag van
sy taakgroep oor homoseksualiteit en oor onenigheid oor die Belharbelydenis, asook oor ʼn hofsaak
teen die NG Kerk se beweerde onregmatige afdanking van ʼn gay-orrelis. (Sien Die Burger, 3 Oktober
2008 – VGK-moderator ontken hy het NG Kerk in openbaar aangeval; Die Burger, 28 Oktober 2008 –
Brieweblad: Belydenis altyd in ʼn sekere konteks; Die Burger, 4 Oktober 2008 – Vergifnis en
versoening hier skreiend afwesig; Die Burger Brieweblad, 4 Oktober 2008 – NGK-moderatuur soek
oplossings, en NG Kerk hoef niks te verduidelik en Kerkleiers moet ‘demoon’ uitroei; Die Burger, 4
Oktober 2008 – NG Kerk vra verskoning oor drama met VGK; Die Burger, 2 Oktober 2008 – ‘Demoon’
van rassisme; Die Burger, 4 Oktober 2008 – Boesak uit oor rassisme; Die Burger, 2 Oktober 2008 –
Kerke in buiteland sê oor húl Belhar; Beeld 16 September 2008 – Immorele misleiding; Volksblad, 10
September 2008 - Kerkraad vra gay musiekdosent om verskoning; Beeld, 30 September 2008 –
Verskoning ʼn dilemma vir kerk; ens.)
Dat daar kontroverse binne die kerk bestaan, is feitlik daagliks in die openbare media sigbaar.
Lidmate het verskil van mening in byvoorbeeld die briewekolomme van dagblaaie oor kwessies soos
die verstaan van die Bybel en hoe letterlik of nie die Bybel in die alledaagse lewe toegepas moet
word. Daar heers binne die kerk ook groot verskille oor die evolusieleer, oor grootdoop of nie, oor
persvryheid, om enkele voorbeelde te noem. Die groot vraag is egter of die NG Kerk die beeld wat hy
van homself het, die beeld is wat hy in werklikheid uitstraal en elke dag uitleef.
Dit is duidelik dat daar rede is om te glo dat die NG Kerk probleme het met die beeld wat hy uitstraal
(vandaar dan hierdie kontraknavorsingsopdrag). Daar bestaan binne die NG Kerk onsekerheid oor
presies wat die beeld is wat die lidmate van die NG Kerk het, en oor watter beeld die NG Kerk dink
hy het en watter beeld hy graag wil uitstraal. Volgens De Stadler se GKBP het elke lidmaat en
ampsdraer van die NG Kerk sy eie waardes, persoonlike identiteit, emosies, stereotipes, ervarings,
ondervindings, ens., en opereer elkeen ook vanuit sy eie persoonlike omstandighede en konteks in
hierdie kommunikasiesituasie waarin lidmate en die NG Kerk verkeer. Om die kommunikasiesituasie
verder te kompliseer is die beeld wat ‘n lidmaat van die NG Kerk het, ʼn stel menings en opinies wat
beïnvloed word deur die houdings oor en ondervindings wat die lidmaat met die NG Kerk het of
gehad het.
Binne hierdie nie-statiese, nie-homogene konteks wil die NG Kerk vasstel watter beeld sy geskrewe
kommunikasie onder sy lidmate uitdra, met die uiteindelike doel om vas te stel of die Kerk nog sy
lidmate se behoeftes vervul, of die Kerk nog relevant is vir sy lidmate.
In kommunikasie maak ons dikwels die fout om nie genoeg aandag te skenk aan die beeld wat ons
deur hierdie kommunikasie projekteer nie. Hierdie kwessie het onder andere te make met die feit
dat lesers nie voldoende in ag geneem word nie of dat die betrokke instansie nie bewustelik genoeg
met die projeksie van hulle gewenste beeld omgaan nie. In twee gesprekke met die Taalsentrum van
die Universiteit Stellenbosch (een ʼn werkswinkel in Wellington en een ʼn gesprek met die Algemene
3

Taakgroep vir Kommunikasie en Media (ATKM), het die Nederduits Gereformeerde Kerk self
potensiële probleme met die beeld wat sy lidmate van die Kerk het, geïdentifiseer.
Uit hierdie gesprekke volg ʼn opdrag aan die Taalsentrum met die skriftelike kommunikasie van die
Algemene Sinode (AS) as die fokus van die voorgestelde ondersoek. Die idee met die ondersoek was
heel spesifiek om uiteindelik te bepaal watter invloed die skriftelike kommunikasie op die
beeldprojeksie van die Kerk het, sy dit positief of negatief, en om verbeteringe in die kommunikasie
voor te stel op grond van die uitkomste van die ondersoek.
Ten einde die uitvoerbaarheid van die ondersoek te verhoog, is daar eers slegs op gemeentes in die
Wes-Kaap gefokus word. ’n Verdere rede was dat die waarde wat ’n groter steekproef na alle
waarskynlikheid nie noodwendig meer waarde tot die ondersoek sou toevoeg nie. Hierdie suggestie
kan egter deur opvolgondersoeke in ander streeksinode getoets word.
1.3 Probleemvrae
Verskeie vrae wat die ATKM aan die werkgroep van die Taalsentrum gestel het, is volgens
ooreenkoms met die ATKM as basis gebruik om die volgende stel navorsingsvrae vir die ondersoek
te formuleer:
1.3.1 Doelgroep
1. Wie is die Algemene Sinode se doelgroep?
2. Wat wil hierdie doelgroep weet?
3. Is die kommunikasie wat die doelgroep tans ontvang dit wat hulle wil hoor? Watter
boodskappe ontvang die lidmate en kry hulle alles wat hulle veronderstel is om te kry?
4. Is die doelgroep tevrede dat die prosesse van kommunikasie en die kanale of media wat vir
die kommunikasie gebruik word, geskik is vir die doel van die kommunikasie?
1.3.2 Inhoud
5. Is dit duidelik vir die doelgroep wat die Kerk wil kommunikeer?
6. Watter boodskap ontvang die doelgroep? Is dit die boodskap wat die AS wil stuur? Hoor die
doelgroep dus dit wat die NG Kerk wil kommunikeer of is daar soms distorsie in die
boodskap?
7. Watter temas is vir die doelgroep belangrik en word daar oor daardie temas
gekommunikeer?
8. Is die standpuntinname van die NG Kerk duidelik en eenduidig of dra dit by tot
boodskapverwarring en onsekerheid by die doelgroep?
9. Word die inhoud bevatlik aangebied?
1.3.3 Houdings
10. Wat is die doelgroep se houding teenoor die NG Kerk in die algemeen?
11. Watter beeld straal die boodskappe wat die AS uitstuur van die NG Kerk uit?
12. Wat is die doelgroep se houding teenoor die boodskappe wat hulle ontvang?
13. Wat is die uiteindelike doelwit van die AS (byvoorbeeld om lewens te verreik/verander,
ens.)? Bereik hulle hierdie doelwit?
4

1.4 Metodologie
In hierdie navorsing is daar van drie metodologieë gebruik gemaak, naamlik ʼn teksanalise (Hoofstuk
3), ʼn vraelysondersoek (Hoofstuk 4) en fokusgroeponderhoude (Hoofstuk 5).
1.4.1 Teksanalise
Soos ooreengekom met die ATKM is daar teksanalises gedoen van drie publikasies wat deur lidmate
van die Kerk gelees kan word, nl. die Vrydagnuus (ʼn elektroniese nuusbrief), LIG (ʼn glanstydskrif wat
in die handel beskikbaar is) en die Kerkbode. Hierdie teksanalises is gedoen met die Geïntegreerde
Kommunikasiemodel vir Beeldvorming en -projeksie (De Stadler, 2007) as teoretiese begronding, en
het veral gefokus op die inhoud, struktuur, styl en grafika van drie kopieë van die Kerkbode, drie van
LIG en drie van die Vrydagnuus.
1.4.2 Vraelysondersoek
Met die probleemvrae (sien 1.3) as basis, is ‘n vraelys opgestel wat bestaan uit vier afdelings (sien
Bylae A). Afdeling A bestaan uit vyf profielvrae. Afdeling B bestaan twee vrae oor aktuele
onderwerpe, 7 vrae oor die leesgewoontes van die proefpersone, vier houdingsvrae oor bg.
publikasies en ʼn vraag oor die gebruik van die internet. Afdeling C bestaan uit 51 geskaalde vrae, wat
veral fokus op lidmate se oordele oor die gerigtheid op die doelgroep van die kommunikasie, die
oordele oor die inhoud en ontwerp van die kommunikasie, en die houdings jeens die kommunikasie.
Afdeling D bestaan uit 5 gemotiveerde-keuse-vrae wat fokus op ‘n aantal ontwerpkeuses, en ten
slotte is daar ʼn oop vraag. Daar is op versoek van die ATKM by 10 van die 51 vrae plek vir
kommentaar (oop vrae) ingevoeg in die vraelys.
Die agt gemeentes in die Wes-Kaap is deur die Algemene Sinode se Algemene Taakgroep vir
Kommunikasiemedia (ATKM) geïdentifiseer en genader om aan hierdie ondersoek deel te neem. Die
gemeentes is vier plattelandse (Caledon, Prins Alfred Hamlet, Sutherland en Beaufort-Wes) en vier
stedelike gemeentes (Oostersee, Tamboerskloof, Durbanville en La Rochelle). Elke gemeente het
tien manlike en tien vroulike respondente uit vier ouderdomsgroepe (18-25; 26-35; 36-50 en 51-75)
genader, ’n totaal van 80 respondente uit elke gemeente. Daar is ’n totaal van 640 vraelyste aan agt
gemeentes in Wes-Kaap gestuur. Daar is ʼn brief ingesluit wat presiese opdragte bevat het van hoe
die vraelyste ingevul moes word. Die gemeentes het vier weke gehad om die lyste in te vul. Dit is per
vooruitbetaalde koerier by die onderskeie gemeentes afgelewer en opgehaal. Die Taalsentrum het
217 vraelyste terugontvang. Die volgende aantal vraelyste is uit die onderskeie gemeentes
terugontvang uit ’n moontlike 80 lyste elk: La Rochelle (76), Oostersee (48), Prins Alfred Hamlet (26),
Tamboerskloof (21), Durbanville (16), Sutherland (12), Caledon (10) en Beaufort-Wes (8). Die
navorsingspan is tevrede dat die algemene responskoers voldoende is om beduidende
veralgemenings oor die data te maak. Uiteraard is die span minder gelukkig met die besondere
responskoerse van afsonderlike gemeentes en het hulle hierdie swakker responskoerse verreken in
hulle beoordeling van die data.
Die data op die vraelyste verwerk deur ʼn statistikus, prof Martin Kidd.
5

1.4.3 Fokusgroeponderhoude
Ten einde die kwantitatiewe resultate van die vraelysondersoek te ondersteun, is besluit om ‘n
aantal gestruktureerde fokusgroepgesprekke te voer. Op basis van hierdie meer kwalitatiewe data
kon die navorsingspan skerper oordele fel oor bepaalde aspekte van lidmate se response.
Hierdie deel van die ondersoek word bespreek in Hoofstuk 5.
6

Hoofstuk 2: Teoretiese model en
metodologie
2.1 Geïntegreerde Kommunikasiemodel vir Beeldvorming en -projeksie
De Stadler se Integrated Communication Model for Image Formation and Projection (De Stadler,
2007; Afrikaans: Geïntegreerde Kommunikasiemodel vir Beeldvorming en -projeksie (die GKBPmodel)
vorm die basis van hierdie navorsingsprojek.
Integrated Communication Model of IFP
Context Context
Context includes a complex of behavioral and institutional concepts, such as culture (including
institutional culture), identity, attitudes, emotions, stereotypes, experiences, other media, etc.
Document Design
Content
Structure
Style
Graphics
7
Referential message
Appealing message
Expressive message
Relational message
Information Physical access, evaluation & acceptance
(visual cues)
Intellectual access, evaluation & acceptance
(verbal and graphical cues)
Emotional access, evaluation & acceptance
(emotional cues)
Image Intended or Desired (constructed)
Institutional (influenced by
institutional culture and identity)
Construed
Institutional (self-expression)
and stakeholders or clients
Contexts includes a complex of behavioral and institutional concepts, such as culture (including
institutional culture), identity, attitudes, emotions, stereotypes, experiences, other media, etc.
Context Context

In hierdie model word al die elemente wat beeldvorming deur kommunikasie beïnvloed, in een
matriksvormige ontwerp saamgevat. Deur die toepassing van hierdie model wil die navorsers aandui
wat presies dit in ʼn teks is wat ʼn instansie se beelduitstraling kan beïnvloed. In hierdie hoofstuk sal
ons nie die volle teoretiese impak van die model bespreek nie, maar slegs kortliks fokus op die impak
daarvan op die kommunikasie van die NG Kerk.
Die model dui eerstens aan dat die kommunikasie van ‘n instansie, in hierdie geval die NG Kerk,
plaasvind in ‘n konteks waarin daar ‘n heel komplekse versameling veranderlikes is wat die
beeldvorming van die kommunikasie mag beïnvloed. Enkele van hierdie veranderlikes en hulle
moontlike impak op die Kerk se kommunikasie word hier uitgewys:
• Die institusionele kultuur van die NG Kerk. Dit kan byvoorbeeld wees dat die Kerk ‘n sterk
hiërargiese institusionele kultuur het wat veroorsaak dat die kommunikasie hierdie sterk
formele hiërargie uitstraal. In so ‘n geval sou die kommunikasie heel maklik afstandig en
saaklik kon oorkom. Hierby sluit dan ook ‘n veranderlike soos identiteit aan. Die NG Kerk sou
byvoorbeeld ‘n sterk federale identiteit kon hê wat ‘n invloed op die kommunikasie kon hê.
Dit is duidelik dat in die bepaling van die beeldvormende potensiaal van kommunikasie ‘n
instansie heel duidelik moet nadink oor die rol van hierdie veranderlikes.
• Houdings in en oor die NG Kerk. Die houdings wat lidmate oor die Kerk het of oor bepaalde
onderdele van die Kerk (bv. eie gemeente) mag hê, sal noodwendig ‘n bepalende invloed hê
op die ervaring van die beeld van die Kerk. Indien dit byvoorbeeld so sou wees dat
jongmense die houding het dat die Kerk nie byhou by die nuutste ontwikkeling op sosiaalmaatskaplike
gebied nie, sal hierdie houding byvoorbeeld daartoe kon lei dat sulke
jongmense die kommunikasie van die Kerk as meer ouderwets ervaar. Dit is daarom uiters
belangrik dat die Kerk – soos onder andere in die vraelys in hierdie ondersoek – probeer
vasstel watter houdings daar onder lidmate en mense buite die Kerk heers.
• Stereotipes. Mettertyd kan bepaalde groepe, sy dit lidmate of mense van buite die Kerk,
bepaalde stereotipes oor die Kerk ontwikkel (en hier is dit nie ter sake of die stereotipe waar
is of nie – dit gaan om persepsies). Dit gaan byvoorbeeld oor die stereotipe dat die Kerk ‘n
konserwatiewe liggaam is wat betref sekere kontroversiële aangeleenthede, of die
stereotipe dat kerklike amptenare altyd voorskriftelik optree. Hierdie stereotipes word dan
deur lesers ‘n dokument binnegedra en dit kan ‘n invloed hê op hulle ervaring van die
dokument en die beeld wat die dokument uitdra, dikwels ten onregte. Weer eens is
ondersoeke na hierdie stereotipes en die beheer oor die stereotipes van groot belang.
• Ervarings. Die ervarings van ‘n individu sal noodwendig bydra tot daardie individu se
beoordeling van die kommunikasie van die entiteit waarvan die betrokke ervarings geld.
Indien iemand byvoorbeeld ‘n negatiewe ervaring van die Kerk gehad het, sal dit
noodwendig ‘n invloed hê op daardie persoon se die ervaring van die beeld van die Kerk.
• Ander media. Die wyse waarop oor die Kerk en ook deur die Kerk in die media gerapporteer
word (of soms juis nie gerapporteer word nie) het ongetwyfeld ‘n invloed op die beeld van
die Kerk. Die debatte in die openbare media oor sake soos kerkeenheid en homoseksualiteit
kan onder sommige lidmate van die NG Kerk, asook onder buitestaanders, ‘n bepaalde beeld
van die Kerk laat ontstaan. Heelwat van die onsekerheid wat lidmate byvoorbeeld ervaar
word, volgens opmerkings in die fokusgroepe, heel dikwels veroorsaak of versterk deur die
aard van die rapportering in ander media.
8

Die tweede belangrike komponent is dan die beeld self. Daar is wat dit betref, ‘n belangrike
tweedeling, nl. die onderskeid tussen gewenste beeld en gekonstrueerde beeld. Eersgenoemde
verwys na die beeld wat die instansie graag sou wou uitdra en lg.na die beeld wat in feite deur ander
van die instansie gekonstrueer word. Die beste situasie vir ‘n instansie is wanneer hierdie twee
weergawes van hulle beeld presies oorvleuel (‘n situasie wat natuurlik byna nooit realiseer nie). Die
slegste situasie is daardie een waarin die instansie geen beheer uitoefen oor die beeld wat hulle
graag sou wou uitdra nie en veral ook wanneer hulle nie toets of die beeld inderdaad deur hulle
kommunikasie uitgedra word nie. Hierdie ondersoek is ‘n goeie voorbeeld van die
verantwoordelikheid wat instansies behoort uit te oefen, want dit het juis ten doel om te bepaal of
die Kerk wel die beeld uitstraal wat hulle graag sou wou hê. Hieruit kan afgelei word hoe belangrik
dit is dat die Kerk bewustelik beplan wat hulle beelduitstraling behoort te wees.
Die derde belangrike komponent van die model het te make met die toegang, evaluering en
aanvaarding van die inligting wat deur die kommunikasie oorgedra word. Daar word onderskei
tussen drie belangrike kategorieë:
• Die fisiese toegang, evaluering en aanvaarding. Hier gaan dit veral om die fisiese
beskikbaarheid van kommunikasiemiddele en die wyse waarop gebruikers van die middele
die beskikbaarheid evalueer en aanvaar. Die vrae in die vraelys en in die
fokusgroepgesprekke wat te make het met die beskikbaarheid van verskillende dokumente
hou direk hiermee verband.
• Die intellektuele toegang, evaluering en aanvaarding. In hierdie geval gaan dit veral om die
gebruiker van die kommunikasie se omgang met verbale en nie-verbale seine en die
gebruiker se vermoë om hierdie seine intellektueel te kan verwerk. Dit gaan dus ten diepste
om die begrip van die kommunikasie, die evaluering van die begrip en die aanvaarding
daarvan. Vrae wat tydens die ondersoek gestel word oor die toeganklikheid en begryplikheid
van die kommunikasie van die Kerk hou hiermee verband.
• Emosionele toegang, evaluering en aanvaarding. Veral in hierdie geval kom die hantering
van seine soos die stylkeuses, die wyse waarop die leser in die teks betrek word, en die
beheer van die afstand tussen skrywer en leser baie sterk op die voorgrond. Dis in hierdie
kategorie waar die leser se betrokkenheid by die kommunikasie en beslissings oor of hy of sy
van die kommunikasie hou, daarmee kan identifiseer, ens. van groot belang word.
Die vierde komponent van die model het te make met die dokument en die boodskap self. Op
hierdie punt in die model word ons direk gekonfronteer met die ontwerpkeuses wat gemaak moet
word om ‘n gunstige beeld uit te straal. Die belangrikste insig hier, en ook die een waarmee
dokumentmakers die meeste probleme het, is die insig dat wanneer mens kommunikeer jy tegelyk
vier boodskappe oordra:
• Referensiële boodskap. Die deelboodskap wat die saaklike, feitelike inligting oordra, d.w.s.
die eintlike inhoud van die boodskap.
• Appellerende boodskap. Die deelboodskap wat ’n beroep op die ontvanger doen om iets te
doen, op die boodskap te reageer. Goeie voorbeelde hiervan is die beroep wat ’n mens doen
op iemand om die instruksies in ’n handleiding sorgvuldig te volg, of die beroep om te
handel op basis van ’n bemarkingsboodskap (bv. oor te gaan tot die aankoop van ’n produk),
of die beroep wat jy op iemand doen om inderdaad gedragspatrone te verander.
9

• Ekspressiewe boodskap. Die deelboodskap wat ’n bepaalde beeld van die sender, van sy of
haar persoon, gevoelens, opvattings, norme en waardes oordra aan die ontvanger.
• Relasionele boodskap. Die deelboodskap wat op een of ander wyse ’n aanwysing gee van
die verhouding wat tussen die sender en ontvanger bestaan, of ’n indruk gee van die wyse
waarop die sender die ontvanger sien. In hierdie deelboodskap gee die sender dikwels
inligting wat die ontvanger tuis laat voel in die dokument, wat die ontvanger met die
dokument laat identifiseer.
Die indruk wat die ontleding van talle dokumente by ons laat, is dat die makers van dokumente heel
dikwels slegs op die eerste van hierdie vier deelboodskappe fokus, terwyl die ander drie op byna
toevallige, meestal onbeplande wyse oorgedra word. Juis hierin lê dan ook dikwels die probleme
met betrekking tot beelduitstraling.
Hierdie vier boodskappe word uiteindelik beliggaam in die verskillende ontwerpkeuses wat skrywers
maak met betrekking tot die inhoud, die struktuur, die styl en die grafiese ontwerp van die
dokument (die blok links bo). Deur swak keuses word die balans tussen die vier deelboodskappe
dikwels versteur en ly die beeld van die betrokke instansie skade deur die gebrekkige sensitiwiteit
van die dokument.
In die vrae wat gestel word tydens die vraelysondersoek en die fokusgroepgesprekke word hierdie
balans in die model op verskillende maniere na vore gebring wanneer die gerigtheid op die
doelgroep, die houdings van die respondente en die oordele oor bepaalde aspekte van die
dokument se ontwerp belig word. Dit word ook in berekening gebring in die analises van ‘n aantal
voorbeelde.
De Stadler (2007) het dit teen linieêre kommunikasiemodelle wat die kommunikasiesituasie te
eenvoudig voorstel. In die model wat hier as basis gebruik word, beïnvloed die verskillende
onderdele mekaar wedersyds. Daarom word daar in die model gebruikgemaak van multidireksionele
pyltjies om aan te dui dat die beïnvloeding nie net in een rigting loop nie.
Beeldvorming is ʼn verweefde proses wat altyd binne ʼn konteks geskied wat ʼn verskeidenheid
gedrags- en institusionele konsepte insluit soos kultuur, institusionele kultuur, identiteit, houdings,
emosies, stereotipes, ervaring, ander media, ens. In hierdie ondersoek tree die Kerk op as sender
met sy gemeentelede as ontvangers binne ʼn spesifieke konteks wat die boodskap ontvang deur
middel van spesifieke geskrewe kommunikasiebronne.
Hierdie model plaas elke stuk kommunikasie, hier ʼn ooreengekome seleksie van die Kerk se
geskrewe kommunikasie aan sy lidmate, binne ʼn spesifieke homogene kulturele konteks, nl. die
institusionele kultuur van die Kerk en die kultuur van sy lidmate. Hierdie konteks verteenwoordig die
identiteit, houdings, stereotipes, ervarings, geskiedenis, ens. van die lidmate wat dit lees asook van
die skrywers. In veral Suid-Afrika is die konteks wyd. Suid-Afrika buite die Kerk sluit 10 ander tale, ʼn
hele aantal ander gelowe en kultuurgroepe in waarmee lidmate van die Kerk elke dag op skool, in
die werkplek, op die sportveld, in die massamedia, ens. in aanraking kom. Hierdie beïnvloeding is
wedersyds, en skep ʼn kommunikasielandskap waaroor daar met sorg besin moet word om
kommunikasie suksesvol te kan maak.
Die Kerk wil met hierdie opdrag aan die US Taalsentrum vasstel watter beeld die geskrewe
kommunikasie van die Kerk by hulle lidmate skep. Volgens die navorsers is die blote bestaan van
10

hierdie kontraknavorsingsprojek ʼn illustrasie van die feit dat die Kerk omgee watter beeld hy
uitstraal onder sy lidmate, dat die Kerk omgee of sy kommunikasie aan die behoeftes van sy lidmate
voldoen en dat die mening van sy lidmate vir die Kerk belangrik is.
2.3 Metodologie
Met die ondersoek wil ons vasstel watter beeld die geskrewe kommunikasie van die NG Kerk
uitstraal onder sy lidmate. Die Geïntegreerde Kommunikasiemodel oor Beeldvorming en -projeksie
vorm die teoretiese basis vir die ondersoek en dikteer dan ook juis dat ons moes kies vir ʼn drieledige
navorsingsontwerp:
• Daar is eerstens ʼn kwalitatiewe dokumentanalise (Hoofstuk 3) gedoen van drie publikasies
van die NG Kerk, naamlik LIG, die Kerkbode en die Vrydagnuus.
• Tweedens is daar ʼn kwantitatiewe ondersoek (Hoofstuk 4) gedoen met ʼn vraelys wat uit vier
afdelings bestaan en aan agt gemeentes gestuur is.
• Derdens is daar fokusgroeponderhoude gevoer met drie stedelike en drie landelike
gemeentes (Hoofstuk 5).
Hierdie metodologieë word verder verduidelik in die onderskeie hoofstukke. Die statistiese
verwerking van die data is gedoen deur prof Martin Kidd van die Sentrum vir Statistiese Analise aan
die Universiteit van Stellenbosch.
11

3.1 Inleiding
Hoofstuk 3: Dokumentanalise
Die kwalitatiewe dokumentanalise het die aanloop gevorm tot die meer empiriese vraelys- en
fokusgroepondersoeke. Die doel van die analise was om te bepaal watter ontwerpkenmerke
uitstaan as positiewe of negatiewe ontwerpstrategieë en om die uitwerking daarvan op die
beelduitstraling van die Kerk te bepaal.
3.2 Kwalitatiewe dokumentanalise
Die kommunikasiesituasie vorm volgens die GKBP van De Stadler deel van ʼn geïntegreerde multidimensionele
geheel waarin alle elemente in verhouding tot mekaar staan. Die proses van
beeldvorming is dus veelfasettig, multi-direksioneel, iteratief en nie-staties, vandaar dan die gebruik
van die matriksontwerp van die model, sodat duidelik blyk hoe verskillende veranderlikes in die
kommunikasiemodel mekaar wedersyds (kan) beïnvloed.
Verder geskied kommunikasie na binne (intern) en na buite (ekstern), maar vir die doel van hierdie
ondersoek word daar gekyk na die interne kommunikasie (boodskap) van die Algemene Sinode en
Streeksinode (sender) aan gemeentes en dus lidmate (ontvangers) van die geskrewe kommunikasie
van die Kerk.
Lesers, hier die lidmate, moet gesien word as verbruikers van die Kerk se kommunikasie. Lidmate
kan onwilIige (lees nie graag die geskrewe kommunikasie nie) of gewillige verbruikers wees. Dit is ʼn
dus die uitdaging van elke skrywer van die Kerk om met sy geskrewe kommunikasie ʼn beeld van die
Kerk te skep wat lidmate oorreed of lus maak om dit te lees.
Aan die hand van die model van De Stadler is daar ʼn dokumentanalise gedoen van drie eksemplare
van die Kerkbode, drie van LIG en drie van Vrydagnuus, soos voorgestel deur die opdraggewers.
Elkeen van hierdie drie publikasies is geanaliseer met betrekking tot hulle inhoud, hulle eksterne of
uiterlike struktuur, hulle styl en die grafika wat gebruik is om die boodskap oor te dra. In die proses
is in ag geneem op welke wyse die ontwerpkeuses deur die vier deelboodskappe (die referensiële,
appellerende, ekspressiewe en relasionele boodskap) die beelduitstraling van die Kerk sou kon
beïnvloed.
3.2.1 LIG
LIG is ʼn glanstydskrif wat deur lidmate sowel as nie-lidmate op die ope mark gekoop kan word. Daar
kan ook op die tydskrif ingeteken word, en in sommige gemeentes is die tydskrif by die kerkkantoor
beskikbaar. In die tydskrif word daar nie eksplisiet vermeld dat dit ʼn publikasie van die NG Kerk is
nie.
3.2.1.1 Inhoud
Wat inhoud betref is die beeld wat LIG uitstraal professioneel, modern en byderwets. Dit lyk soos
enige van die hedendaagse tydskrifte wat op die winkelrakke lê. Dit is op glanspapier gedruk met
12

glanspersoonlikhede soos Brümilda van Rensburg, Waldemar Schultz, Verna Vels, Dozi, Henriëtta
Gryffenberg, ens. op die voorblad, met die hoop dat menslike nuuskierigheid kopers sal verlei om die
publikasie te koop om te lees wat daar in hierdie bekendes se lewens aangaan.
Motiverende artikels word gebruik oor persoonlikhede soos Oscar Pistorius, Gaynor Young ens. wat
as rolmodelle dien om lesers te inspireer om probleme te oorkom. Gesaghebbendes en bekendes in
geloofskringe word gebruik om artikels te skryf wat die inhoud van LIG geloofwaardig maak vir die
leser.
Hierdie professionele aanpak verleen aan die tydskrif ʼn gesaghebbendheid waarmee gemeentelede
kan/wil identifiseer. Die redaksie het seker gemaak dat die eerste indrukke wat die leser kry, positief
is. Die onderwerpe val binne die leefwêreld van gemiddeld tot welvarende lesers. Die rolmodelle is
suksesvolle, “blink” mense.
Met die soort onderwerpe oor ʼn wye spektrum, spreek LIG ʼn gesinsmark aan. Die onderwerpe is
aktueel en relevant wat betref die leefwêreld van die lidmate van die Kerk. Die onderwerpe kan
hoofsaaklik in die volgende kategorieë ingedeel word, die dinge waaroor daar geskryf word (met
enkele voorbeelde):
Inligting aan ouers:
Dagga is gif (Februarie 2008)
Ooo vet ... (Februarie 2008)
Ma se slim kind! (Februarie 2008)
Volwasse maar afhanklik (Junie 2007)
Groei geestelik as gesin (Junie 2007)
Jou kind en geld (Junie 2007)
Wat is te veel? (Junie 2007)
Ouerdruk kan kinders laat uitbrand (Junie 2007)
Roofkopiëring – die diefstal waarvoor ons blind is (Augustus 2007)
Die monster wat van kinders steel – Jaloesie (Augustus 2007)
Artikels oor persoonlike groei:
Selfdissipline (Junie 2007)
Status – ʼn wanhopige soeke na eiewaarde (Augustus 2007)
Lojaliteit (Augustus 2007)
Liefde (Oktober 2007)
Inligting aan bejaardes:
Ouma het (alweer) geval (Februarie 2008)
Uit die mond van die suigeling (Junie 2007)
Motivering (Persoonlike getuienisse):
Engel met ʼn ‘klankboks’ – kankerlyer getuig (Februarie 2008)
Vreugde in Gods oase – kankerlyer getuig (Junie 2007)
13

Ewigheid is ʼn groter prys – Oscar Pistorius (Augustus 2007)
Een vrou maak ʼn verskil (Oktober 2007)
Onderwerpe vir Tieners:
Ons daag jou uit (Februarie 2008)
Skud jou kas! (Augustus 2007)
Onderwerpe vir jonger kinders (Rooimiere):
Dit was amper – Daniël (Augustus 2007)
Kinders van die Bybel (Februarie 2008)
Humoristiese artikels:
Leefstyl
Tannie Bokkie en die tjoklitkoek (Februarie 2008)
Sarel-sônner-sonde en die Valentyn (Februarie 2008)
Mevrou Pieterse (sr) sterwe ... (Junie 2007)
Hoe lyk dit met ʼn liefdeshappie? (resepte) (Februarie 2008)
Winterwarmte (resepte) (Augustus 2007)
Skoonheid (Augustus 2007)
Reiswedervaringe
Tankwa in my truspieël (Junie 2007)
El Camino de Santiago (Oktober 2007)
Daar is onderwerpe (soos hierbo uiteengesit) en gereelde rubrieke vir elke lid van die gesin. Die
inhoudelike ontwerp neem dus verskillende ouderdomsgroepe in ag: ma’s (Manna vir Ma), pa’s
(Aktief Pa), tieners en jonger kinders (jongLIG vir Tieners en Rooimiere – met speletjies,
blokkiesraaisels en vasvra’s op die vlak van die laerskoolkind), oumas en oupas (Ouma en Oupa met
fut).
Gereelde rubrieke word onder die opskrif Gereeld in die inhoudsopgawe aangegee:
Van my (redakteursbrief)
Van jou (wenbrief)
Volgende uitgawe
Wenners
Redaksie
Intekenvorm
Onder die opskrif Kom binne verskyn die inligting artikels oor onderwerpe soos hierbo uiteengesit.
14

Die professionele aanpak, relevante en interessante onderwerpe met verskillende
ouderdomsgroepe in ag geneem, skep ʼn moderne, aktuele beeld wat lesers laat voel dat hulle
emosionele, fisiese en intellektuele welstand van belang is. Die beeld sal verskil van leser tot leser
afhangende van sy ouderdom, kultuur, identiteit, houding, stereotipes, ouderdom, ens. in lyn met
die GKBP van De Stadler.
In die tydskrifte wat die navorsers analiseer het, word daar onderwerpe hanteer wat hoofsaaklik
gemik is op die meer welvarende deel van die gemeenskap met ʼn tradisionele gesinslewe,
geslagsrolle en –strukture. Die onderwerpe wat aangespreek word, bedien ook dus hoofsaaklik
hierdie groep.
3.2.2.2 Struktuur
Lesers het vaste mentale superstrukture van verskillende teksgenres. Hierdie tydskrif sal waarskynlik
pas binne die meeste lesers se idee van hoe ‘n tydskrif moet lyk, ook wat die struktuur van LIG
betref.
Wat die struktuur van enige kommunikasie betref, het die redakteur/skrywer/uitgewer te kampe
met die visuele, met enigiets wat die leser kan sien, met hoe die inhoud georganiseer is ter wille van
die leser.
Die struktuur van ʼn teks gee aan die leser toegang tot ʼn teks. LIG volg die struktuur en uitleg van die
tydskrifgenre nougeset. Dit voldoen dus aan die verwagtings van die lesers en gee aan hulle ʼn gevoel
van vertroudheid, inligtingheid, voorspelbaarheid, ens. omdat hy/sy weet presies wat hy gaan kry.
Die volgende toegangselemente word gebruik:
a. Inhoudsopgawe
Hierdie konvensionele uitlegpatroon (interessante artikels, leefstylartikels, gereelde rubrieke,
ontspanningsartikels, gesinsgeoriënteerde artikels, wedstryde om te wen, inspirerende rubrieke en
leesgoed en speletjies vir die jeug) is soos dié van baie ander gewilde Afrikaanse tydskrifte op die
mark. Daar word gebruikgemaak van ʼn leservriendelike inhoudsopgawe wat lesers letterlik
binnenooi met ʼn Kom binne (sien Figuur 3.1). Dan volg inligting oor wie op die voorblad is, en dan
volg die ander artikels wat in die betrokke uitgawe te lese is. Die uitlegpatroon maak dit vir die leser
maklik maak om dit te vind en sy nuuskierigheid word geprikkel. (Die verwagting wat in die brein
geskep word, motiveer die leser hopelik om die aan te hou lees, om te blaai en die tydskrif nie net
weer neer te sit nie.)
15

Figuur 3.1 ’n Lesersvriendelike inhoudsopgawe lei die leser deur die teks
Regs in Figuur 3.1 word ‘n volledige inhoudsopgawe verskaf. Die teikenmark se gemak en belange
word voorop gestel want dit lei lesers deur die tydskrif en vergemaklik toegang tot leestof. Die
opskrifte wat eenders is wat betref fonttipe en –grootte sowel as kleur, is ‘n verdere strukturerende
element.
16

Die beeld wat hier uitgestraal word, is dat daar moeite gedoen word om lesers te help om vinnig uit
te kom by dit wat hulle wil lees.
Figuur 3.2 Nog ‘n toegangstruktuur tot die teks (omkring)
17

‘n Ander superstruktuur wat nie in die inhoudsopgawe aangegee word nie, word in die links bo aan
toepaslike bladsye aangegee (Algemeen), as nog ‘n toegangstruktuur (sien Figuur 3.2). Dit maak dit
vir die leser nog makliker om sy weg deur die publikasie te kry, want dit verskaf ekstra inligting oor
die soort artikels op die betrokke bladsye met inligting oor onderwerpe soos die volgende: Huwelik,
My Gesin, Advertensie, Geestelike Groei, Profiel, Promosie, Tieners, Leefstyl, Algemeen en Ontspan.
Dit word by die inhoud van elke spesifieke uitgawe van LIG aangepas, m.a.w. dit is nie in elke
uitgawe dieselfde nie. Dit is ‘n tematiese indeling, baie subtiel gebruik, om moontlike verwarring uit
te skakel.
b. Titels
Prikkelende titels
Nog ʼn sterk visuele toegangselement is prikkelende titels soos:
Help! My kind is ʼn waaghals; ʼn Reis vir die siel (Oktober 2007)
My kind is dan nou groot!; Vashaak kan ook loskom wees (Augustus 2007)
Te jonk om ʼn verskil te maak???? (Junie 2007)
Motiverende titels (strukturerend en inhoudelik van aard)
Die skrywers maak gebruik van motiverende titels soos
Verryk julle huwelik: 8 Dingetjies wat ‘n verskil maak (Junie 2007)
Leer lewe met diabetes (Augustus 2007)
Droom oor die hemel (Oktober 2007)
Titels met vreesaanspraak(“Fear appeal”) (strukturend en inhoudelik van aard)
Daar word ook met titels probeer om in te speel op vrese wat lesers mag hê soos, byvoorbeeld dat
hulle hulle kinders onbedoeld kan benadeel:
c. Opskrifte
Prestasiedruk: kinders kán uitbrand (Julie 2007)
Jaloesie – die monster wat ons kinders steel (Augustus 2007)
Die opskrifte, ‘n stuktuurelement ondergeskik aan titels, word hier strukturerend gebruik in dié sin
dat gereelde rubrieke in elke uitgawe aangekondig word bv. Van My, Van jou, Op reis deur die lewe,
Manna vir ma, Aktief pa, Oupa en Ouma met fut, Waardes, ens. (sien Figuur 3.3).
18

Figuur 3.3 Strukturerende opskrifte (omkring)
Dieselfde titels word in elke opeenvolgende uitgawe vir hierdie rubrieke gebruik. Dit skep struktuur
in dié sin dat dit rubrieke sigbaar saamgroepeer en die toegang tot die inhoud van die tydskrif vir die
leser vergemaklik.
‘n Treffende voorbeeld van die suksesvolle gebruik van titels, opskrifte en subopskrifte word gevind
in die LIG van Augustus 2007 (sien Figuur 3.4). JongLIG word aangekondig met die gebruiklike figuur
19

in die hoek links bo sodat tieners weet dat wat volg vir hulle bedoel is. LIG lei die tienerleser die teks
binne met die titel Skud jou kas in ‘n byderwetse fonttipe.
Figuur 3.4 Die treffende gebruik van titels, opskrifte en subopskrifte
Daarna word die inhoud in klein “happies” gestruktureer, elk met ʼn passende subopskrif om die
inhoudelik redelik saai/vaal inligting aan jong lesers aan te bied. Die eenderslykende aanbieding van
die opskrifte en die verbindingstrepe tussne die “happies” wat die oog lei, help ʼn geheelbeeld skep
en werk ook kohesie in die hand (sien ook verdere bespreking onder 3.2 Styl en 3.3 Grafika).
d. Prikkelteks
Prikkelteks word soms ingespan as retoriese vrae
(Maak ons bedorwe brokkies groot?, Wat is te veel?),
of om ʼn sappige brokkie te verskaf wat die nuuskierigheid prikkel
20

(As jy ʼn nasie wil genees, dan begin jy by ʼn gesin…; ʼn Ouer wat sy kind reg wil leer, moet in
die eerste plek…; Wat sê die Bybel oor die hemel?).
Die idee is dat prikkelteks en opskrifte saam gebruik word om motiverend en/of strukturerend te
wees of addisionele inligting te verskaf op ‘n aantreklike en leservriendelike manier. Dit word
reggekry met die gebruik van geraamde teks, interessante grafika en prikkelteks.
Figuur 3.5 Voorbeeld van prikkelteks in die vorm van vrae en asook voorbeelde van geraamde
teks
Figuur 3.5 (LIG Oktober 2007) is ‘n treffende voorbeeld van prikkelteks in die vorm van vrae wat
ouers mag hê oor die onderwerp en dan geraamde teks om addisionele feite, kernfeite en inligting
te verskaf sonder om die teks te lank laat lyk, omdat dit lesers moontlik kan ontmoedig om dit te
lees.
Met ʼn vinnige deurblaai skep die makrostruktuur ʼn gevoel van kohesie en samehang deurdat
hierdie toegangselemente strategies, planmatig en met oordeel aangewend word. Die struktuur van
die tydskrif is lesersvriendelik en baie moeite is gedoen om dit aantreklik aan te bied vir ‘n wye
teikenmark.
21

3.2.1.3 Styl
Die volgende element waarop mens kan wys in ʼn teks waarop die GKBP toegepas kan word om ʼn
bydrae te lewer tot die skep van ʼn beeld wat die instansie graag wil uitstraal met die betrokke
geskrewe kommunikasie, is styl. Styl is eenvoudig gestel, nie wát jy sê nie, maar hóe jy dit sê. ʼn
Skryfstyl is nie noodwendig reg of verkeerd nie, maar kan gepas of minder gepas wees.
Die persona van die LIG is dié van ʼn byderwetse, ingeligte gesinstydskrif vir moderne gesinsmense vir
wie die geestelike sy van die lewe belangrik is. Die konteks van hierdie tydskrif is dat dit ʼn
“anonieme” publikasie van die NG Kerk is wat op die ope mark verkoop word saam met ander
populêre tydskrifte, maar ook in gemeentes beskikbaar is en versprei word. Vandaar die geestelike
karakter.
Taal weerspieël kultuur. Die taalgebruik in LIG weerspieël ʼn ernstige kultuur met weinig humor. In
die Augustus 2007-uitgawe (sien Figuur 3.2) verskyn daar byvoorbeeld ʼn artikel vir tieners (jongLIG).
Frases en sinne soos …weinig geleentheid vir groei…, …wyer te dink en te doen…, …daag jouself uit…,
…oor kultuurgrense heen, besoek ʼn ander kerk, gee van jou tyd val formeel en outyds op, nie die
register wat vir of deur jongmense gebruik word nie. In hierdie stuk val die keuse telkens op ʼn meer
formele styl. Dieselfde geld vir die jongLIG in die Junie 2007-uitgawe. Die grafika wat gebruik word is
modern en selfs informeel, maar sodra daar dieper in die teks ingegaan word, tref mens ʼn ander
register aan.
22

Figuur 3.6(a) Voorbeelde van patroniserende, prekerige taalgebruik
Figuur 3.6(b) Voorbeelde van patroniserende, prekerige taalgebruik
In die Junie 2007-uitgawe van LIG (sien Figuur 3.6) is daar ʼn artikel, Jou kind en geld, wat ʼn
patroniserende kultuur weerspieël. Ouers word nie oorreed om iets te doen nie, maar slegs
23

opdragte gegee. Voorbeelde van patroniserende, prekerige taalgebruik wat aangetref word, word
aangehaal met ʼn voorstel van ʼn meer lesergerigte styl tussen hakies:
ʼn Ouer wat sy kind reg wil leer, moet…. (Dink jy nie dis dalk beter om....)
Sê gereeld saam met jou kind vir die Here dankie….(Kom ons sê saam met ons kinders
gereeld vir die Here dankie)
Gee vir elke lid van die gesin sakgeld….. (Dis ʼn goeie idee om vir elke lid van ...)
ʼn Meer oorredende styl met ʼn minder patroniserende, voorskriftelike styl wat ook die afstand
tussen die leser en skrywer sal verklein, dra by tot ʼn meer lesergerigte styl. Die gebruik van deiktiese
voornaamwoorde ( bv. ek, jy) en die inklusiewe ons maak tekste meer lesersgerig, ook omdat die
leser by die aksie ingesluit word.
ʼn Sin soos ʼn Rit deur die Tankwa kan maklik gekombineer word met…. of Dit is verstandig om vooraf
te bel…verstar die teks want die agent word uit die prentjie gehaal. (LIG, Junie-uitgawe p.58) Dit kan
vervreemdend op die leser inwerk. Alternatiewelik kon dit gelui het Hoekom kombineer julle nie
liewer ʼn rit deur die Tankwa met.... of Doen jouself die guns en bel vooraf.... Dit betrek as’t ware die
leser by die teks.
3.2.1.4 Grafika
Die grafika in LIG kom professioneel en uitnodigend voor met die treffende gebruik van foto’s, baie
foto’s van mense met wie die lesers kan identifiseer, kleur, verskillende fonte en fontgroottes en ‘n
variasie van prikkeltekste. Daar word in ag geneem dat elke lettertipe ʼn gevoel skep. Die gebruik van
oordeelkundige justering van die teks en die gebruik van kolomme en wit in die teks, maak dit
lesersvriendelik en dus maklik leesbaar.
Dit is opvallend dat daar min van illustrasies en lyntekeninge gebruikgemaak word, behalwe in
Rooimiere, die afdeling vir jonger kinders. Daar word meestal van foto’s van werklike mense of
objekte geplaas. Opvallend dat verreweg die meeste mense in hierdie tydskrif glimlag of lag, wat
daartoe lei dat die tydskrif ‘n lighartige, “gelukkige” beeld uitstraal.
Hierdie selektiewe gebruik van foto’s van feitlik uitsluitlik gelukkige, welgeklede, welgevoede,
welvarende volwassenes en kinders kan ‘n beeld van eksklusiwiteit skep wat nie noodwendig so
beplan is nie.
Foto’s word baie treffend aangewend om addisionele inligting te verskaf wat uiteraard lang
beskywings onnodig maak, en artikels dus korter en meer leservriendelik kan hou. Neem hier ‘n
artikel oor diabetes as voorbeeld (sien Figuur 3.2 hierbo). Foto’s van hoe om insulien in ‘n inspuiting
op te trek en hoe om jou bloedsuikervlakke te toets, word verskaf. Daar is belangrike geraamde
inligting, feite wat onthou moet word, en ook ‘n voorbeeld van prikkelteks in ‘n blokkie (“body
plurp”).
a. Kleur
Die grafiese kunstenaar gebruik kleur oordeelkundig. Hy laat die kleure wat hy gebruik aansluit by
die inhoud. Wanneer daar byvoorbeeld oor dwelmmisbruik (dagga) geskryf word, word swart en
grys (somber) kleure gebruik. As daar geskryf word oor roofkopiëring, sien die leser kettings en ʼn slot
in swart en rooi, kleure wat tradisioneel gevaar, dood of bloed simboliseer. Word daar geskryf oor
24

die hemel, word blou treffend gebruik omdat mense tradioneel die hemel assosieer met ‘n plek wat
bo in blou hemelruim geleë is (sien Figuur 3.5).
Soos reeds in die onderafdeling oor struktuur (3.1.2) bespreek, word kleur treffend aangewend as
strukturerende element wat betref die kleur van lettertipe (sien ook Figure 3.3, 3.4 en 3.7).
b. Lettertipes en lettergroottes
Neem weer as voorbeeld die artikel wat in die LIG van Augustus 2007 verskyn het met die titel Skud
jou kas (Figuur 3.4). Die fontkeuse van die opskrif is, soos reeds opgemerk, interessant en opvallend
en geskik vir die tienermark. Die ongewone onderstebo foto van ‘n “cool” tiener op ‘n agtergrond
van helder geel, trek dadelik die aandag. Die gebruik van kleur, ook vir die klein brokkies inligting,
maak die artikel op die uiterlike beoordeel, maklik leesbaar en verteerbaar. Die leser word verlei om
onopwindende feite ten minste te probeer lees. Hier neem die grafika die teikenmark deeglik in ag.
Daar is ʼn suksesvolle interaksie tussen dit wat die leser sien en dit wat hy lees deur die gepaste
gebruik van grafiese middele. Wanneer daar byvoorbeeld vir tieners geskryf word, sien die leser ʼn
foto van ʼn kind wat sorgeloos op ʼn heining loop en balanseer.
c. Justering
Deur goeie justering en bladuitleg, sorg die grafiese kunstenaar daarvoor dat daar genoeg wit in die
tekste voorkom, maar terselfdertyd nie lastige “wit riviere” in die teks veroorsaak nie. Die kantlyne is
wyd genoeg, daar is voldoende wit spasie om opskrifte en titels, almal faktore wat ‘n teks se
leesbaarheid vergroot. Paragrawe word ook konsekwent ingekeep.
Die grafika in hierdie tydskrif speel sy rol in die proses van inligtingoordrag aan die leser uitstekend.
Al bogenoemde elemente word gebruik om die teksverbruiker te verlei om ʼn teks op te tel, te lees
en aan te hou lees. Die grafiese middele dra suksesvol by tot die professionele uitstraling van die LIG,
trouens, die beeld wat hierdie tydskrif uitstraal deur middel van sy inhoud, struktuur, styl en grafika,
is dat die Kerk in so ʼn mate omgee vir sy lidmate dat hulle moeite doen om ʼn professionele tydskrif
wat goed opweeg teen ander soortgelyke tydskrifte op die mark, aan lidmate beskikbaar stel. (Net
jammer dat baie lesers, soos later uit die vraelysondersoek blyk, nie weet dis ʼn uitgawe van die NG
Kerk nie.) Soos aangetoon is daar egter soms ʼn teenstrydigheid wat betref die styl waarin die teks
geskryf word en die voorkoms van die tydskrif, wat dit minder lesersgerig maak.
3.2.2 Kerkbode
3.2.2.1 Inhoud
Onder op die voorblad van die eksemplare wat die navorsers tot hulle beskikking gehad het, is daar
in ʼn gekleurde band ʼn stigtingsdatum nl. 1849 (sien Figuur 3.7).
25

Figuur 3.7 Voorblad van die Kerkbode
26

Die Kerkbode is dus vanjaar (2009) 160 jaar oud is. Die leuse wat in hierdie band by die
stigtingsdatum verskyn, lees Vandag se koerant vir vandag se kerkmense. Die beeld wat die Kerk dus
met hierdie publikasie wil oordra, is dat dit vir elke lidmaat van vandag iets te lese aanbied. Hierdie
leuse is gekwalifiseerd waar, want dit wil voorkom asof hierdie publikasie se teikenmark nie die
ouderdomsgroep 18 en jonger bedien nie. Geen bydraes/artikels spesifiek gerig op hierdie mark is
gevind nie. Behalwe vir berigte oor jongmense se doen en late word daar nie voorsiening gemaak vir
die jonger lidmate se behoeftes en voorkeure nie.
Waaroor word daar geskryf in die Kerkbode? Waaruit kan die leser wat die Kerkbode, kies? Wat is
daar om te lees, watter berigte sal hom verlei om te lees? In die “o” van die naam van die koerant
(sien Figuur 3.7) bo-aan op die voorblad, verskyn daar ʼn logo (ʼn voorstelling van ʼn duif wat ook ʼn
oop Bybel simboliseer) wat bokant die hoofartikelberig herhaal word. Dit is as’t ware die
“handtekening” van die redakteur. Die hoofartikel word gebruik om die lidmate binne ʼn sosiale
konteks te situeer en geestelike leiding te gee oor hoe hulle hulle geloof in hierdie bepaalde
leefwêreld kan/behoort uit te leef. Onderwerpe soos die volgende kom voor:
Lente in die herfstyd (Lydenstyd) (8 Februarie 2008)
Paleisrevolusie eis tempel – waaksaamheid (n.a.v. gebeure by Polokwane) (25 Januarie 2008)
In jukstaposisie tot hierdie ernstige geestelike artikel, staan ʼn gereelde rubriek, Liewe Doomnie
geskryf deur Antjie, met humoristiese sosiale kommentaar oor aktuele sake van die dag. In die
Januarie 2008-uitgawe hekel die skrywer onder andere met ʼn masjiengeweer, De la Rey, die
wapenskandaal, rugby en Mugabe.
Onder hierdie twee bydraes verskyn nog ʼn gereelde rubriek, Klein bietjie Bybel, deur verskillende
skrywers oor/uit/om die Bybel byvoorbeeld
ʼn Stille nag werklik net ʼn heilige nag? deur dr Elsje Büchner (5 Desember 2008)
Gestel daar’s nie ʼn hemel nie deur dr Aldert Brink (8 Februarie 2008)
Op die bladsy langsaan verskyn Aktueel met gereelde bydraes van verskillende skrywers met
onderwerpe soos die volgende:
Chameleon eerlik in sy (on)geloof (25 Januarie 2008)
Jesus se geboorte – een met ons (8 Februarie 2008)
Seisoen van luister – maar wie hoor? (5 Desember 2008)
Die voorbladberig handel oor (is hoofsaaklik kommentaar op) belangrike gebeurtenisse in die
kerklike lewe, soos
Kersfonds laat alle vorige rekords spat (5 Desember 2008)
Bybel vir Afrikaanse dowes (8 Februarie 2008)
Taai jaar wag op gesprekke oor eenheid (25 Januarie 2008)
Nog ʼn gereelde afdeling is Kultuurkeur waarin hoofsaaklik boekbesprekings van geestelike lektuur
plaasvind. Enkele boeke wat resenseer is, is
Om die Bybel anders te lees ... deur Gerrie Snyman onder die opskrif Wit, Waagmoedig en
Welwillend (8 Februarie 2008)
27

Die Eenjaarbybel ... deur Wil Vosloo (red.) onder die opskrif Puik uitgawe maak Bybellees ʼn
geseënde ervaring (5 Desember 2008)
Geloof in Aksie-bybel ... deur Januarie van der Walt onder die opskrif Nuwe uitgawe maak
Bybelse beginsels lewensbeginsels (5 Desember 2008)
Henri stap aan ... deur Lizette Murray onder die opskrif Juweel gevorm deur pyn (5
Desember 2008)
Daar is ʼn briewekolom vir die menings van lesers, ʼn Bybelvasvra en ook ʼn agterbladrubriek (Leefstyl).
Uit die onderwerpe hierbo aangehaal, is dit duidelik dat ʼn wye reeks relevante temas (waaronder
misdaad en geweld, Zimbabwe, kerkeenheid, Skrifgesag, alkohol- en dwelmverslawing) in die
Kerkbode aangespreek word in gereelde rubrieke en beriggewing. (In die vraelysondersoek stem dit
ook ooreen met die lesers van die Kerkbode se behoeftes.) In talle artikels word ‘n sterk
argumentatiewe aanslag teruggevind en gaan dit heel dikwels oor die standpunte van individue oor
bepaalde aktuele aangeleenthede. Dit gebeur ook heel dikwels dat daar opponerende standpunte
oor bepaalde onderwerpe aangebied word.
Hoewel daar baie gebruik gemaak word van foto’s van mense, word die berigte meestal uit ʼn
temagerigte en nie-mensgerigte perspektief geskryf. Die mens word te veel kere ondergeskik gestel
aan die tema of onderwerp waaroor dit gaan. Enkele voorbeelde hiervan word op bladsye 4 en 5 van
die Kerkbode van 25 Januarie 2008 aangetref (Sien Figuur 3.8):
28

Figuur 3.8 Temagerigte berig oor kinders van Fauresmith en ook oor verslawing
In die berig Fauresmith-uitreik laat kinders lag, glo en leef word daar geskryf oor gemeentes en nie
van die gemeentelede wat deelneem nie; daar word gepraat van die uitreikspan en nie mense wat
die span beman nie; daar word niks gemaak van die reaksie van die kinders of meer inligting oor die
kinders verskaf nie, maar wel oor die sukses van die uitreik (en ook nie genoeg van die reaksie van
die spanlede nie) (meer hieroor in 3.2.3).
In die berig Verslawing moet brandpunt wees vir kerk (Figuur 3.8) word die mense wat verslaaf is
ondergeskik gestel aan die probleem van verslawing self. Daar word gepraat van die nood in die
kerk, maar nie van die lidmate agter die nood nie.
29

Deur die oormatige gebruik van die verskynsel van nominalisering – die gebruik om eerder
selfstandige naamwoorde te gebruik ipv werkwoorde – (daar word geskryf oor die verslawing aan
drank i.p.v. oor mense wat aan drank verslaaf is) word die aksie van mense in die beriggewing
beperk. Dit skep afstand tussen die Kerkbode en sy lesers. Dit lei tot die uitstraling van ʼn afstandige
beeld. Hierdie meer saaklike perspektief lei daartoe dat die mens as’t ware uit die inhoud uitgeskryf
word en dit gee aan die teks ‘n meer formele, afstandige karakter.
Watter beeld straal hierdie publikasie dus uit wat betref die temas wat aangespreek word? Die
Kerkbode is saakgerig, nie mensgerig nie. Die Kerkbode raak daarom te formeel en sy aanslag skep
daarom ‘n groter afstand tussen skrywer en leser. Die saak is belangriker as die mense daaragter.
Hierdie onpersoonlike beeld word vanselfsprekend nie deur al die artikels uitgestraal nie, maar dit
sal die moeite loën om meer aandag daaraan te skenk en die beeld van die Kerkbode meer
mensgerig en persoonlik en naby aan sy lesers te maak.
3.2.2.2 Struktuur
Direk onder die naam van die koerant op die voorblad, is daar ʼn inligtingstrook bestaande uit vier
omlynde blokke met hoogtepunte uit die koerant plus die bladsynommer, ʼn foto en ʼn byskrif wat
hoop om lesers te motiveer om dit te lees (sien Figuur 3.7). Dit dien as die eerste toegangstruktuur
waarmee die leser bekendgestel word met wat in die koerant te lees is. Dit kan hier ʼn
inhoudsopgawe genoem word.
Opskrifte dien ook as toegangselemente wat gebruik kan word om lesers se nuuskierigheid te prikkel
en hulle sodoende motiveer om verder te lees. Die opskrifte weerspieël dieselfde temas soos hierbo
in 3.2.1 uiteengesit. Daar word in enkele gevalle van woordspeling gebruikgemaak om lesers se
aandag te trek byvoorbeeld Bybel vir Afrikaanse dowes i.p.v. Afrikaanse Bybel vir Dowes en
Chameleon eerlik is sy (on)geloof (8 Februarie 2008) wat die koerant ʼn bietjie meer “menslik” maak.
Die teksprikkels is meestal woordelikse aanhalings uit die teks in ʼn reghoekige gekleurde blokkie om
die leser verder die teks in te lei.
Die struktuur straal ʼn beeld van stemmigheid uit, ʼn beeld wat nie uitspattig of ongewoon is nie. Die
gereelde rubrieke met hulle onderskeie logo’s skep ʼn gevoel van vertroudheid, van iets wat dieselfde
bly.
3.2.2.3 Styl
In samehang met ʼn meer saakgerigte perspektief op die temas waaroor daar geskryf word, word ʼn
meer saakgerigte styl gebruik. Hoe manifesteer hierdie perspektief in ʼn teks?
Bladsye 4 en 5 van die Kerkbode van 25 Januarie 2008 (Figuur 3.8) verskaf goeie voorbeelde van
saakgerigte tekste. Enkele voorbeelde word aangehaal met ʼn voorbeeld van ʼn meer mensgerigte styl
telkens tussen hakies ná die aanhaling aangebied.
Die NG gemeentes Fauresmith (Vrystaat) en Flaurana (Noord-Transvaal) het hierdie
uitreikgeleentheid verlede jaar vir die derde agtereenvolgende vakansie op Ipopeng en Frayville op
Fauresmith aangebied. (Die lidmate van die NG gemeentes Fauresmith (Vrystaat) en Flaurana
(Noord-Transvaal) het verlede jaar vir die derde agtereenvolgende vakansie deelgeneem aan hierdie
uitreikgeleentheid wat hulle aangebied het vir jong kinders op Ipopeng en Frayville op Fauresmith.)
30

Wat is anders, wat het verander in die teks tussen hakies? Ménse voer die aksie uit. Die kínders vir
wie dit gedoen word, word ingebring in die prentjie. Dit word dus meer mensgerig, en dit verklein
die afstand tussen skrywer en leser.
Baie van die tekste het verder ʼn onpersoonlike styl wat ook vervreemdend op die lesers kan inwerk.
Waaraan sien die leser dit in die teks? Dit is ʼn feit dat die mens nou in ʼn antroposentriese wêreld
leef. Dit word in antroposentriese taalgebruik weerspieël. Die voornaamwoord ons in sy inklusiewe
vorm en die deiktiese voornaamwoorde jy, ek of julle maak tekste meer antroposentries en daarom
meer persoonlik. ʼn Onpersoonlike styl laat lesers onbetrokke voel en skep afstand tussen die leser
en die instansie nl. die NG Kerk, wie se koerant dit is. Dit straal ʼn afstandige beeld uit. Neem as
voorbeeld ʼn berig wat verskyn het in die Kerkbode van 25 Januarie 2008 (sien Figuur 3.8) met die
opskrif NG Gemeente Cathcart vier 100ste verjaardag. Dit lok niemand uit om verder te lees nie,
terwyl ʼn opskrif soos NG Gemeente Cathcart bereik mylpaal die mense in die berig inskryf. Dit bring
ʼn menslike element by, want die uitdrukking (om ‘n bereik mylpaal te bereik) word net ten opsigte
van mense gebruik. In hierdie opskrif word daar inhoudelik ook ʼn uitsteltegniek gebruik om die leser
se aandag te trek en hom te prikkel en verder die teks in te lok.
Vergelyk die sinne en Oudleraars en –lidmate van die gemeente het die geleentheid bygewoon
(skrywer) en Oudleraars en –lidmate van die gemeente het moeite gedoen om die feestelike
geleentheid by te woon (navorsers). Die emotiewe en menslike wat gesuggereer word deur die
toevoeging van die onderstreepte gedeeltes deur die navorsers, maak van die sin meer as ʼn blote
oordrag van feite. Dit bring ook ʼn relasionele boodskap na die tafel wat die leser intrek en meer
betrokke laat voel.
3.2.2.4 Grafika
Die grafika in hierdie publikasie is in pas met die inhoud. Dit kom nie verbeeldingryk oor nie. Dit gee
die sleutelinligting en het dus grootliks ʼn referensiële boodskap. Vertroudheid met die koerant en
interesse in die onderwerpe en inligting is die enigste lokmiddels. Kleurgebruik en fonte is tradioneel
en konserwatief. Die fonte wat gebruik word vir opskrifte is eenselwig en die lokteks kom telkens in
eenderse, vierkantige blokkies voor.
Die gevoelswaarde van letters, spasie en kleur word gebruik word om ʼn publikasie ʼn bepaalde beeld
te gee. Die beeld wat die koerant uitstraal m.b.t. die grafika wat ingespan is, is konserwatief, ernstig
en stemmig.
3.2.3 Vrydagnuus
Die Vrydagnuus, die NG Kerk se elektroniese nuusbrief, verskyn weekliks op die Kerk se intersinodale
webwerf en word behartig deur die Sentrum vir Kommunikasie, wat verantwoordelik is vir
die elektroniese kommunikasie na die gemeentes en ook tussen sinodale strukture.
Hierdie nuusbrief word ook weekliks gestuur na die VGK-Kaapland-sinode se gemeentes en
predikante, en ook na belangstellendes nasionaal en internasionaal.
31

3.2.3.1 Inhoud
Die Vrydagnuus verskaf algemene inligting oor die breër kerklike toneel, dit hanteer sake wat
spesifiek op lidmate/gemeentes van toepassing is. Dit dien as pastorale kommunikasiekanaal na
gemeentes.
Predikante neem inligting uit die Vrydagnuus om in die gemeentelike nuusbrief wat Sondae by die
kerkdeure aan gemeentelede uitgedeel word, te plaas. Op dié manier kan gemeentelede wat nie die
internet gebruik nie, hierdie inligting bekom.
E-poskommunikasie is uit die aard van die medium vlietend en die inhoud is belangriker as die
voorkoms. Dit impliseer dat die skrywer meer op sy boodskap moet konsentreer. Hy het ook minder
woorde (plek) om sy boodskap oorgedra te kry. Hy moet dus sy woorde kies, want hy het nie al die
strukturele hulpmiddels wat ander media het nie. Sy lesers is ook haastiger om by die punt te kom.
3.2.3.2 Struktuur
In duidelike afdelings word inligting verskaf oor sinodale nuus, algemene nuus en inligting, inligting
en skakels na nuusbriewe en pamflette, inligting oor funksies en feestelikhede, vakatures. Daarna
verskyn daar bydraes uit verskillende gemeentes. Hierdie nuusbrief vorm ‘n elektroniese
nuusnetwerk tussen toevallige lesers, gemeentelede, predikante en sinodale strukture.
Onderwerpe soos die volgende word in die Vrydagnuus van 5 Desember 2008 hanteer (sien Figuur
3.9).
32

Figuur 3.9 Elektroniese nuusbrief, Vrydagnuus
Die opskrifte gee duidelike leiding en toegang tot inligting aan die leser met relevante opskrifte en
onderafdelings en sinvolle skakels na ander relevante inligting. Dit help om ʼn professionele
beelduitstraling aan die elektroniese nuusbrief te gee.
3.2.3.3 Styl
Hierdie nuusbrief aan gemeentes vanuit die Sentrum vir Kommunikasie, spreek die persoon indirek
aan wat hierdie inligting in die gemeentes van hierdie streke moet versprei. Dit word in die vorm van
‘n brief geskryf en afgesluit met die skrywer se naam en “vriendelike groete” (sien Figuur 3.10).
Miskien kan die skrywer die ontvangers meer direk aanspreek met ‘n groet aan die begin (iets soos
33

Dag aan alle gemeentes, Hallo Lesers, Hallo Kubergangers, ens.) om aan te sluit by die gemaklike
geselstrant waarmee hy die inleiding en slot van hierdie kommunikasie geskryf het. Dit kan ook
groter kohesie in die hand werk in ʼn dokument wat uiteraard ʼn “versnipperde” inhoud het. Die res
van hierdie “brief” bestaan uit belangrike inligting wat uit ander dokumente geknip-en-plak is.
34

Figuur 3.10 Brief van die Sentrum vir Kommunikasie
Die inligting word kripties aangebied, maar die gebruik van duidelike opskrifte verskaf ʼn mate van
koherensie en kohesie wat die kommunikasie suksesvol maak.
Die persona wat die skrywer van homself skep, is een van ’n informele mens wat gemaklik en met
humor kommunikeer. (Ek is baie versigtig vir allerhande humor-agtige skryfsels, maar...) Hy gebruik
uitroeptekens en aksenttekens (Dan is hierdie voltydse betrekking net die geleentheid vir jou!),
deiktiese voornaamwoorde (Stel jy belang om kinders te help...?) en die woord asseblief om sy lesers
gemaklik en betrokke te laat voel.
35

Die skrywer slaag daarin om die leser betrokke te laat voel ten spyte van die feit dat daar meer
skrywers as net hy geskryf het aan hierdie nuusbrief. Van die skrywers gebruik die formele
aanspreekvorm u en formele, moeilike woorde soos transendente, goddelike ingrepe, ..gekeurde,
hoogstaande akademiese artikels.., maar dit is in die minderheid.
Die lewendige styl word dwarsdeur die teks volgehou met die afwisselende sinslengtes, die oordra
van inligting deur middel van vrae en ’n mensgerigte aanslag.
3.2.3.4 Grafika
Dieselfde fonttipes word konsekwent op die verskillende inligtingsvlakke gebruik om verwarring by
die leser uit te skakel. Die nommeringstelsel is duidelik en gebruikersvriendelik. Duidelike paragrawe
met genoeg wit op elke blad, maak die inligting toeganklik en vergemaklik gebruik van die webwerf.
Dit is ʼn goedgeordende, toeganklike elektroniese netwerk sonder pretensie, wat goeie
kommunikasie in die hand werk.
Die beeld wat die Vrydagnuus uitstraal is byderwets, mens-vriendelik, geskryf vanuit ʼn mensgerigte
perspektief gemik op effektiewe kommunikasie en die oordrag van belangrike inligting.
3.3 ’n Oorsigtelike beeld
Uit hierdie analise kom die volgende oorsigtelike beeld na vore:
a) Die referensiële lading in die publikasies is baie sterk. Daar word ‘n verskeidenheid
onderwerpe aangepak wat ten doel het om lidmate behoorlik inligting te hou oor aktuele
sake in die Kerk. In talle van die tekste word daar wel ‘n sterker argumentatiewe aanslag
gevind, en veral as verskillende bydraes (veral in die Kerkbode) teenoor mekaar opgeweeg
word, kan die argumentatiewe karakter van verskillende diskoerse dui op onsekerheid met
betrekking tot standpuntinname rondom aktuele sake.
b) Die Kerk kan in sy publikasies meer moeite doen om ‘n sterker ekspressiewe boodskap uit te
straal, d.w.s. om meer klem te lê op die kommunikasie van ‘n eie positiewe beeld. Selfs in
die meer byderwetse publikasies kom tekste nog te saaklik oor en kom die Kerk se beeld nie
sterk genoeg na vore nie, of word die geleentheid om ‘n positiewe beeld uit te straal nie na
behore benut nie.
c) Tekste is heel dikwels ook nie lesergerig genoeg nie. Deur hulle saaklikheid word die
menslike laag in die teks verswak en verbeur talle tekste die geleentheid om ‘n sterker
relasionele boodskap uit te dra, d.w.s. ‘n boodskap wat die verhouding tussen Kerk en
lidmaat sterker profileer – die boodskap wat sê “Ek sien jou, ek begryp jou kwellinge en ek
het iets vir jou te sê wat dalk vir jou van waarde mag wees.”
d) Daar kan meer aandag bestee word aan die wisselwerking tussen teks en beeld.
Uit die analise van die tekste blyk dit duidelik dat die Kerk al baie gevorder het op die pad van
effektiewe lesergerigte kommunikasie, maar dit laat ook sien dat daar nog ruimte vir verbetering is.
Die potensiële probleme wat dan uitgewys word, kan later in verband gebring word met probleme
wat deur die vraelysondersoek en die fokusgroepondersoek na vore tree.
36

Hoofstuk 4: Vraelysondersoek en -resultate
4.1 Opset van die ondersoek
4.1.1 Respondente en prosedure
Hierdie ondersoek is ingebed in ʼn navorsingsopdrag wat die Taalsentrum van ʼn kliënt, die Algemene
Sinode van die NG Kerk ontvang het. Uit die gesprekke wat met die opdraggewer gevoer is, is daar
onder andere besluit op ‘n vraelysondersoek as onderdeel van die groter ondersoek. Die
vraelysondersoek is o.a. geïnformeer deur gesprekke wat die navorsingspan met die Algemene
Taakgroep vir Kommunikasie en Media (ATKM) gevoer het.
Omdat so ʼn ondersoek ʼn sensitiewe saak wat betref die funksionering van ʼn kerk is, is die gemeentes
deur die Kerk self geïdentifiseer en deur die Kerk genader oor deelname aan die ondersoek. Die
kantoorbestuurder van die Sentrum vir Kommunikasie van die Kerk het 4 plattelandse en 4 stedelike
gemeentes geïdentifiseer vir hierdie projek. Aangesien gemeentes nie homogene entiteite is nie, is
daar op die volgende keuses besluit met redes soos aangedui:
Plattelands
Beaufort-Wes en Sutherland: Diep-plattelands
Caledon: Plattelands in Suid-Kaap, maar tog nader aan die metropolitaanse gebied
Prince Alfred Hamlet: Plattelands, maar geposisioneer tussen bg. twee uiterstes
Stedelik
Tamboerskloof: Middestad
La Rochelle en Oostersee (Parow): Tradisioneel voorstedelik
Durbanville-Moedergemeente: Makro-gemeente; vernuwend en energiek; akkommoderend ten
opsigte van die tradisionele sowel as nuwe bedieningsbehoeftes; diverse bedieningsbestuur.
Elke gemeente het tien manlike en tien vroulike respondente uit vier ouderdomsgroepe (18-25; 26-
35; 36-50 en 51-75) genader, ’n totaal van 80 respondente uit elke gemeente. Daar is ’n totaal van
640 vraelyste aan agt gemeentes in Wes-Kaap gestuur. Daar is ʼn brief ingesluit wat presiese
opdragte bevat het van hoe die vraelyste ingevul moes word. Die gemeentes het 4 weke gehad om
die lyste in te vul. Dit is per vooruitbetaalde koerier by die onderskeie gemeentes afgelewer en
opgehaal.
Die Taalsentrum het 217 vraelyste terugontvang. Die volgende aantal vraelyste is uit die onderskeie
gemeentes terugontvang uit ’n moontlike 80 lyste elk: La Rochelle (76), Oostersee (48), Prins Alfred
Hamlet (26), Tamboerskloof (21), Durbanville (16), Sutherland (12), Caledon (10) en Beaufort-Wes
(8).
By ontvangs het die Taalsentrum die voltooide, genommerde vraelyste per gemeente aan die
navorsers verskaf wat dit op ʼn Excel-lêer voorberei deur prof Kidd, ingevoer. Daarna is dit deur prof
Kidd verwerk soos bespreek gedurende drie onderhoude.
37

4.1.2 Vraelysformaat
Met die probleemvrae (sien 1.3) as basis, is die vraelys soos volg opgestel:
a. Inleiding en verduideliking
b. Afdeling A bestaan uit:
Persoonlike inligting, naamlik vyf profielvrae waarvan geslag, ligging van gemeente en ouderdom as
veranderlikes in die studie dien.
c. Afdeling B bestaan uit:
Twee vrae wat handel oor aktuele onderwerpe soos verskaf deur die Kerk (op versoek van die
Taalsentrum is daar ʼn lys brandende kwessies van die Kerk ontvang wat ook deel van die ondersoek
moet wees). Dit sluit in misdaad, geweld, die burgerlike verbintenisse-wetsontwerp, die Gay-verslag,
die verslag rakende die Bediening van Bevryding (die kwessie of daar ʼn duiwel is of nie), die Sexpo,
Zimbabwe, Xenofobie, kerkeenheid, Skrifgesag, godsdiens in skole en die belydenis van Belhar.
Sewe vrae oor die leesgewoontes van die proefpersone wat betref spesifieke publikasies (LIG,
Kerkbode en die Vrydagnuus) van die Kerk soos voorgestel deur die ATKM.
Vier houdingsvrae oor bg. publikasies en ʼn vraag oor die gebruik van die Internet.
d. Afdeling C bestaan uit:
51 geskaalde houdingsvrae met oop vrae by die volgende vrae: 1, 4, 5, 6, 18, 23, 25, 26, 30 en 39. Die
oop vrae is op versoek van die kliënt ingevoeg om die lidmaat die geleentheid tot redes of voorstelle
te gee.
e. Afdeling D bestaan uit:
5 vrae bestaande uit aangehaalde teksgedeeltes gepaar met ʼn manipulasie van daardie spesifieke
aangehaalde teksgedeeltes. Die vrae is gemotiveerde-keuse-vrae, d.w.s. die proefpersoon moet
aandui watter teksgedeelte hy/sy verkies en daarby ‘n motivering vir die keuse verskaf.
• Vraag 1 uit ʼn nuusbrief gedateer 30 Julie 2007 uit die kantoor van die Algemene Sinode die
b die gemanipuleerde gedeelte;
• Vraag 2 uit Vrydagnuus van April 2008 met a die gemanipuleerde gedeelte;
• Vraag 3 uit die die Kerkbode van 25 Januarie 2008 met b die gemanipuleerde gedeelte;
• Vraag 4 uit die Kerkbode van 8 Februarie 2008 met a die gemanipuleerde gedeelte;
• Vraag 5 uit die Kerkbode van 25 Januarie2008 met b die gemanipuleerde gedeelte.
By elke vraag is daar ‘n oop vraag waar die respondent ‘n rede vir sy keuse moes gee.
Die manipulasies toets formaliteit, gelaaide woorde, gebruik van inklusiewe ons, meer motiverende
styl, inagneming van teikenmark.
38

f. Ten slotte bestaan uit:
ʼn oop vraag met invulspasie waarin die respondent geleentheid vir kommentaar op die kerk se
geskrewe kommunikasie.
4.1.3 Pre-toetsing
Die verstaanbaarheid en invulbaarheid van die vraelys is gepretoets met vyf persone. Uit hierdie pretoets
het daar wel bepaalde verfynings van die vraelys gevolg.
4.1.4 Verwerking van die data
Die data op die vraelyste (Bylae A) is ingevoer in ʼn statistiekprogram en verwerk deur ʼn statistikus,
prof Martin Kidd (Sentrum vir Statistiese Analise, Universiteit Stellenbosch).
4.2 Resultate
Die vraelys (Bylae A) bestaan uit Afdelings A, B, C en D. Die figure tussen hakies verwys dus na die
figure in Bylae C.
4.2.1 Afdeling A: Profielvrae
Vraag 1 (platteland of stad)
Van die 217 lidmate wat die vraelys voltooi het, kom 56 (26%) van die platteland af en 161 (74%) uit
die stad. Dit is dus ʼn ongelyke verspreiding soos die histogram (Figuur 1.1) weerspieël.
Vraag 2 (lidmaatskap)
Hierdie vraag het die lesers verwar, aangesien sommige lesers die vraag verstaan het as sou dit
verwys na die lengte van hulle dooplidmaatskap en ander gedink het dit verwys na lidmaatskap
vanaf die datum wat hulle aangeneem en voorgestel is. Die vraag word dus buite rekening gelaat
aangesien die resultate deur hierdie verwarring verwring is (sien Figuur 1.2).
Vraag 3 (geslag)
Van die 217 respondente was 102 (47%) manlik en 114 (53%) vroulik terwyl een respondent die
vraag nie beantwoord het nie. Dit is baie naby aan ʼn gelyke verspreiding (volgens Figuur 1.3), met
ander woorde feitlik ʼn gelyke getal mans en vrouens het die vraelyste voltooi.
Vraag 4 (ouderdom)
16% (34) van die respondente is tussen 18 – 25 jaar oud, 14% (30) tussen 26 – 35, 34% (73) tussen 36
– 50 en 37% (80) tussen 51 – 75 jaar oud. Honderd drie en vyftig (71%) van die respondente is dus bo
die ouderdom 36 terwyl 30% tussen 18 en 35 jaar oud is. Die ongelyke verspreiding van respondente
(Figuur 1.4) toon ʼn baie hoër verteenwoordiging van proefpersone ouer 35.
39

Vraag 5 (opleiding)
Die histogram in Figuur 4.4 toon aan dat die grootste aantal respondente 37% (78) matriek geslaag
het; 27% (56) ʼn diploma behaal het en dat 12 (6%) ʼn junior sertifikaat as hoogste kwalifikasie het.
Net meer as die helfte van die respondente 56% (212) het naskoolse opleiding ontvang.
4.2.2 Afdeling B
Dit is opmerklik dat nie al die respondente al die vrae beantwoord nie. Dit word duidelik in elke
histogram weergee.
Vrae 1 en 2 – Aktuele onderwerpe
Op ʼn vraag oor watter aktuele onderwerpe lidmate eerstens inligting sou wou ontvang en
vervolgens of hulle wel genoeg inligting ontvang, is dit uit Figure 2.1 en 2.2 duidelik. Al uitskieter hier
is die gay-kwessie waar meer respondente (12%) aandui dat hulle nie genoeg inligting kry hieroor as
die persentasie respondente (9%) wat aangedui het dat hulle graag meer inligting oor hierdie
onderwerp sou wou ontvang nie. Ten opsigte van al die ander onderwerpe toon die respondente ʼn
groter persentasie tevredenheid met die inligting wat hulle oor verskillende onderwerpe wil ontvang
as ontevredenheid dat hulle nie genoeg inligting hieroor ontvang nie.
Min respondente het die oop vrae by vrae 1 en 2 ingevul. Onderwerpe waaroor die lidmate ook
inligting sou wou ontvang, is:
Humeurbeteueling, kommunikasie, uitreike, jongmensverhoudinge – om te trou of nie te trou nie,
straatkinders,verhouding met ander godsdienste, aanpassing by ouderdom, tienerverhoudings,
Bybeluitleg, meer inligting oor ander gelowe, tienerverhoudings, God se hart vir die kerk,
kerkbewegings oor die wêreld, depressie by kinders van die Here, inligting oor “self leraar wees”,
voorligting vir ouderlinge, hantering van bedelaars/straatmense, hantering van kerklosses in
gemeente, dissipelskap, wat kerk vir arm lidmate doen.
Slegs inligting oor uitreike is deur meer as een lidmaat aangevra.
Vrae 4 tot 6
Vrae 4 tot 6 is vrae op ʼn kontinuum van 5 punte (nooit, soms, gereeld, byna altyd, altyd) waaruit die
respondent moet kies om inligting te verskaf oor leespatrone van lidmate.
Vraag 4
Hierdie vraag wil vasstel watter van die volgende kommunikasies deur die lidmate gelees word (en in die oop
vrae waar hulle dit in die hande kry): Kerkbode, Vrydagnuus, die gemeentelike nuusbrief en LIG.
28% (59) van die respondente lees nooit die Kerkbode nie, 37% (79) dit soms 17% (35) dit gereeld, 8% (16) dit
byna altyd en 11% (23) dit altyd (Figuur 1.6). In die oop vraag het min mense ooit iets geskryf, maar soms wel
dat hulle dit by die kerk of die kerkkantoor kry.
80% (157) van die respondente lees nooit die Vrydagnuus nie terwyl 3% (5) dit altyd lees (sien Figuur 1.7). Baie
min lesers het die oop vraag (Waar kry u dit in die hande?) geantwoord met sinsnedes soos die volgende: “Nog
40

nooit daarvan gehoor nie”, “Waar kan ek dit kry?” Enkeles het te kenne gegee dat hulle die inligting by die kerk
kry.
Die gemeentlike nuusbrief word nooit deur 17% (34) van die respondente gelees nie, gereeld deur 23% (47) en
altyd deur 40% (80) (sien Figuur 1.8). Die meeste lidmate het geantwoord dat hulle die nuusbrief by die kerk,
diaken, Sondae by die eredienste of by die kerkkantoor kry.
45% (89) van die respondente lees nooit LIG nie, 33% (65) lees dit soms, 12% (24) lees dit gereeld, 2% (3) lees
dit byna nooit en 10% (19) respondente lees dit altyd (sien Figuur 1.9). Op die vraag waar hulle dit in die hande
kry, het lidmate geantwoord dat hulle dit soms koop, by vriende leen, altyd koop of by die kerkkantoor of kerk
kry.
Vraag 5
Hierdie vraag probeer vasstel in hoe ʼn mate die geskrewe kommunikasie onder bespreking in die gemeente
aan lidmate beskikbaar gestel of onder hulle aandag gebring word.
14% (28) van die respondente sê dat die Kerkbode nooit in die gemeente aan lidmate beskikbaar gestel word
of onder hulle aandag gebring word nie. 18% (38) sê dit gebeur soms, 24% (49) sê dit gebeur gereeld, 5% (11)
sê dit gebeur byna altyd terwyl 39% (81) meen dat dit altyd gebeur (sien Figuur 1.10).
In die geval van die Vrydagnuus lyk die situasie anders. 80% (145) van die respondente het aangedui dat
hierdie e-nuusbrief nooit deur die kerk beskikbaar gestel word of onder hulle aandag gebring word nie. Die res
van die respondente (20%; 36) voel dat dit soms, gereeld, byna altyd of altyd gebeur (Figuur 1.11). Een voorstel
in die oopvraag-gedeelte was dat die Vrydagnuus meer gebruik kan word om gebedsversoeke en preke te
versprei.
Die gemeentelike nuusbrief se statistiek word in Figuur 1.12 (Bylae A) weergee. 17% (33) oordeel dat dit nooit
gebeur nie, 24% (48) voel dat dit soms gebeur en 47% (92) is van oordeel dat hierdie nuusbrief gereeld in die
gemeente beskikbaar gestel word of onder gemeentelede se aandag gebring word. Die oop vrae na hierdie
vraag is feitlik nooit beantwoord nie.
Vraag 6
Oor of die respondente die internet/kerk se webblad gebruik (Figuur 1.14) om inligting te bekom, lyk die
situasie as volg: 67% (137) van die respondente wat die vraag beantwoord het, gebruik nooit die internet nie,
slegs 21% (43) gebruik dit soms, 7% (14) gebruik dit gereeld, 2% (5) gebruik dit byna altyd en dieselfde aantal
gebruik die internet altyd. Die oop vraag is ook byna nooit geantwoord nie, maar enkele lidmate sê dat hulle
nie toegang het nie of nie die fasiliteite het nie of nie kerk se webblad besoek nie. Een respondent het gesê die
webblad is mooi, terwyl ʼn ander gesê het dis “goed op datum, dankie”.
Vraag 7
Hierdie vraag is ʼn houdingsvraag waar die respondent se houding jeens die kommunikasie getoets word. Die
respondent het ʼn keuse van vyf opsies wat wissel tussen “Ek hou glad nie daarvan nie” en “Ek hou baie
daarvan” (sien Bylae A). Dis duidelik dat in hierdie afdeling nie al die respondente hierdie vraag wou antwoord
nie.
46% (82) van die respondente wat wel hierdie vraag beantwoord het, hou van die Kerkbode en 15% (26) baie
daarvan hou. 33% (59) voel neutraal teenoor hierdie koerant, terwyl altesaam 5% (10) nie baie of glad nie
daarvan hou nie (Figuur 1.15). Die oop vra is weer eens feitlik nooit beantwoord nie, maar een respondent vra
dringend dat leketaal gebruik word.
41

Heelwat minder lesers het ʼn oordeel gewaag oor die Vrydagnuus (Figuur 1.16). 55% (39) staan neutraal, 25%
(18) hou daarvan, 6% (4) hou baie daarvan terwyl 4% nie daarvan hou en 10% glad nie van die e-nuusbrief hou
nie.
Oor die gemeentelike nuusbrief (Figuur 1.17) het weer meer respondente hul mening gegee: 49% (82) hou
daarvan, 30% (51) hou baie daarvan, slegs 18% (31) staan neutraal terwyl 2% (4) nie baie daarvan hou of glad
nie daarvan hou nie.
43% (61) van respondente wat die vraag oor LIG beantwoord het, hou van die tydskrif en 29% (41) selfs baie
daarvan hou. 21% (29) staan neutraal, 1% (2) hou nie daarvan nie en 6% (8) hou glad nie daarvan nie (Figuur
1.189).
4.2.3 Afdeling C
4.2.3.1 Meting van betroubaarheid
a. Bondeling van die vrae en betroubaarheid
Daar met behulp van die Cronbach alpha-bewerking vasgestel of die vrae wat in hierdie afdeling
gebruik is, betroubaar is, m.a.w. ʼn hoë mate van konsistensie gehad het. Hoe nader aan 1 die
Cronbach alpha se waarde is, hoe betroubaarder is die vrae. Hierdie instrument is ʼn baie stabiele
meetinstrument wat die graad van konsistensie (betroubaarheid) van die vrae meet.
Die vrae in hierdie afdeling is gebondel aan hierdie toets onderwerp. Die drie bondels het bestaan
uit ʼn bondel wat die gerigheid van die Kerk se kommunikasie op sy doelgroep moes meet, ʼn bondel
wat van toepassing was op die inhoud of ontwerp van die geskrewe kommunikasie en ʼn derde
bondel wat die houding van die lidmate jeens die kommunikasie moes toets.
b. Gerigtheid
In Bylae B (p.40) is die Cronbach alpha-tellings vir gerigtheid .782596, wat dui op ʼn hoë mate van
konsistensie(Figuur 1.1).
c. Houding
Die Cronbach alpha-tellings vir die betroubaarheid van die houdingsvrae is .882265 wat dui op ʼn baie
hoë mate van konsistensie. Die “split half”-bewerking (Figuur 1.3) wat die toets verder verfyn, is
.892200, weer eens ʼn aanduiding van ʼn baie hoë mate van konsistensie (Figuur 1.2).
d. Inhoud/ontwerp
Die Cronbach alpha vir hierdie bondel is .921751 en vir die “split-half”-toets is .950664 (Figuur 1.5)
wat aandui dat hierdie bondel vrae inderdaad konsistent meet wat dit veronderstel is om te meet.
Die vrae toon dus ook ʼn baie hoë mate van betroubaarheid (Figuur 1.4).
e. Omkodering van negatiewe vrae
In Figure 1.1 – 1.5 in Bylae B (p. 40-42) is dit duidelik dat elke vraag wat negatief gestel was,
omkodeer is om dit vergelykbaar te maak met die positiewe vrae. Hulle is telkens gemerk met
“reversed” tussen hakies.
42

4.2.3.2 Beduidendheid ten opsigte van veranderlikes
a. Beduidendenheid: lidmate se mening oor die Kerk se kommunikasie se gerigtheid op hul
doelgroep
Die nie-parametriese Mann-Whitney U is met die veranderlikes stad/platteland en manlik/vroulik
gedoen. Die resultate van bogenoemde gebondelde groepe met hierdie veranderlikes wat ʼn
beduidende waarde van p

Respondente in al drie bogenoemde gevalle wyk nie ver van die nul-keuse op die vraelys af nie wat
aandui dat nie een van die respondente baie sterk voel oor stellings dat die Kerk se kommunikasie
onpersoonlik, verwarrend en ouderwets is nie.
Wanneer geslag as veranderlike geneem word, toon vrae 3 (p=0.04), 14 (p=0.04), 16 (p=0.07), 21
(0.10), 22 (p=0.03) 24 (p=0.04) en 36 (p=0.08) beduidende p-waarde
Vroue voel beduidend meer as mans dat die Kerk inligting in sy kommunikasie verskaf wat vir hulle
belangrik is (Figuur 3.1.16.1). Vroue is ook meer tevrede dat die Kerk se kommunikasie helder
uiteengesit is as mans (Figuur 3.1.27.1). Vroue voel ook meer as mans dat die Kerk duidelik uitspel in
sy kommunikasie wat hy van sy lidmate verwag (Figuur 3.1.29.1). Vroue voel ook marginaal meer as
mans dat die Kerk se kommunikasie lewendig en interessant aangebied word (Figuur 3.1.34.1) Vroue
is meer positief as mans oor die inhoud van die Kerk se kommunikasie en vind dat die Kerk baie
moeite doen om dit meer toeganklik te maak (Figuur 3.1.35.1). Ten slotte is vroue, meer so as mans,
van mening dat die Kerk se kommunikasie tersaaklike inligting verskaf (3.1.37.1). Tog sê vroue
marginaal meer as mans dat die manier waarop die Kerk se boodskap in sy kommunikasie
uiteengesit word, soms moeilik is om te verstaan (Figuur 3.1.49.1).
Vroue is uit hierdie bondel vrae beduidend meer tevrede met die inhoud en ontwerp, d.w.s. die
dinge waaroor die Kerk in die betrokke publikasies skryf, as mans. Hulle vind die inhoud meer
toeganklik en sê dat dit duidelik is uit die geskrewe kommunikasie wat die Kerk van sy lidmate
verwag. Hulle vind die inhoud interessanter en lewendiger as wat mans se oordeel is, en so ook dat
die inhoud vir hulle tersaaklik is. Die p-waarde verskil egter nie radikaal nie, en kan as marginaal
beduidend beskou word.
c. Beduidendheid: Lidmate se houding jeens die geskrewe kommunikasie van die Kerk
Die volgende vrae handel oor die lidmate se houding teenoor die geskrewe kommunikasie wat hulle
van die Kerk ontvang: 2,5,8,10,19,20,23,25,26,27,29,30,31,32,34,38,40,41,43,44,45,47,48,50.
Wanneer ligging as veranderlike geneem word, toon slegs vraag 44 (0.01) ʼn beduidende p-waarde.
Uit hierdie grafiek is dit duidelik dat die kommunikasie van die Kerk plattelandse lidmate onbelangrik
laat voel. Hieroor voel stedelike lidmate meer neutraal (Figuur 2.1.57.1).
Die lidmate antwoord in hierdie houdingsvrae oor die algemeen meer positief as wat lidmate in die
vorige afdeling oor die inhoud of ontwerp van die kommunikasie voel. Die feit dat die antwoorde
oorwegend naby aan die 0-keuse op hierdie Likertskaal lê, dui op ʼn groot mate van neutraliteit jeens
die kommunikasie van die Kerk.
Wanneer geslag as veranderlike geneem word, toon die volgende vrae beduidende p-waarde: 5
(p=0.04),8 (p=0.05),19 (p=0.10),25 (p=0.01),29 (p

mans dat die Kerk nie gekritiseer behoort te word nie. Mans is selfs marginaal minder as neutraal
oor hierdie stelling (Figuur 3.1.38.1). Vroue voel ook meer positief as mans oor die ondersteuning
wat lidmate van die Kerk kry (Figuur 3.1.42.1). Vroue verstaan marginaal beter as mans waarom
mense die kerk verlaat, maar die tellings is baie naby aan neutraal (Figuur 3.1.43.1). Mans voel meer
neutraal as vroue oor die stelling dat die Kerk se kommunikasie hulle laat voel asof dit vir die Kerk
onbelangrik is of die lidmate dit verstaan en geniet (Figuur 3.1.45.1).
Vroue is marginaal minder neutraal oor die stelling dat die Kerk te min moeite doen om goed te
kommunikeer (Figuur 3.1.47.1). Vroue ook voel sterker daaroor as mans dat die Kerk se
kommunikasie hulle laat voel asof hulle vir die Kerk onbelangrik is (Figuur 3.1.57.1).
Dit is baie duidelik in hierdie afdeling oor lidmate se houding teenoor die Kerk se kommunikasie, dat
vroue meer positief is as mans jeens die kommunikasie van die Kerk.
4.2.3.3 Oop vrae
In hierdie afdeling is die oop vrae op enkele uitsonderings na glad nie ingevul nie. Dit wil voorkom
asof lidmate dit as opsioneel ervaar het.
4.2.3.4 Bespreking van besondere resultate van die hele groep in Afdeling C
Die histogramme wat opgestel is aan die hand van die rou data, lewer inligting wat met vrug deur
die opdraggewer gebruik kan word om oordele te vorm rakende probleme wat die Kerk mag hê met
beeldvorming en verskillende aspekte van die beeldvormende waarde van die kommunikasie. Daar
word vervolgens ʼn ontleding gedoen aan die hand van ʼn verteenwoordigende seleksie uit die
gebondelde groepe vrae. Daar is egter ‘n interpretasiekwessie hier wat aandag verdien: Die vraag
naamlik na die response waarmee die Kerk tevrede sal wees. Om slegs na die histogramme te kyk
en hulle te beoordeel op sigwaarde is gevaarlik, want die Kerk sou kon oordeel dat die waardes wat
eintlik gewens is aan die eindpunte van die skaal lê, bv. waardes 2 en 3 aan die positiewe kant of -2
of -3 (afhangend van hoe die vraag gestel is) aan die negatiewe kant. Waardes op die middel van die
skaal (1, 0 en -1) kan maklik dui op ambivalensie of onsekerheid en dra dan heel dikwels by tot ‘n
meer negatiewe beoordeling van die oordele van respondente. Dit gaan hier dus ten diepste oor die
kwessie met watter persentasie/ waarde die Kerk tevrede behoort te wees. In die bespreking van die
data sal ons hierdie argument in berekening bring, maar uiteindelik sal die kliënt self moet oordeel in
welke mate hulle die response gaan verreken of nie.
Vrae wat gehandel het oor die gerigtheid van die geskrewe kommunikasie op die doelgroep, is vrae
1,6,11,17,33,49.
45

C1 - Ek dink die Kerk maak voorsiening vir alle ouderdomsgroepe in sy geskrewe kommunikasie.
(Figuur 1.19)
No of obs
70
60
50
40
30
20
10
0
6; 3%
Histogram of vraag C1
Spreadsheet3~ in resultate.stw 136v*217c
11; 5%
15; 7%
Volgens hierdie histogram stem slegs 29% van die steekproef volledig saam terwyl 3% oordeel dat
die stelling glad nie juis is nie. As mens die –3 en –2 opsies saamtel, voel 8% van die steekproef dat
die kommunikasie nie alle ouderdomsgroepe akkommodeer nie terwyl meer as die helfte voel dat
die kommunikasie alle ouderdomsgroepe in ag neem. Die vraag is of die opdraggewer tevrede is dat
net meer as die helfte van die proefpersone positief is hieroor terwyl 36% (-1,0,+1) feitlik neutraal is
oor of alle ouderdomme in ag geneem word.
C11 - Daar is genoeg inligting in die Kerk se kommunikasie wat spesifiek op sy jong lidmate gerig is
(Figuur 1.29).
No of obs
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
14; 7%
Oor hierdie vraag is die proefpersone ambivalent. Volgens 21% (1) is daar nie genoeg inligting vir
jongmense nie, 53% (-1, 0 1) is feitlik neutraal oor hierdie saak terwyl 28% (2, 3) min of meer tevrede
is daarmee dat jong lidmate genoeg in ag geneem word in die kommunikasie. Volgens die navorser
toon die resultate aan dat hierdie aspek van die kommunikasie bespreking en oorweging verdien.
46
21; 10%
40; 19%
54; 26%
59; 29%
-3 -2 -1 0
vraag C1
1 2 3
Histogram of vraag C11
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
28; 14%
38; 19%
26; 13%
42; 21%
36; 18%
20; 10%
-3 -2 -1 0
vraag C11
1 2 3

C33 - Uit die kommunikasie wat ek van die Kerk ontvang, is dit vir my duidelik dat my mening as
lidmaat belangrik is (Figuur 1.51).
No of obs
60
50
40
30
20
10
0
8; 4%
Histogram of vraag C33
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
7; 3%
24; 12%
35; 17%
Slegs 15% van die lidmate stem volledig saam daarmee dat hulle mening vir die Kerk van belang is.
Gereken saam met lidmate wat die 2-waarde gekies het, is heelwat minder as 50% van die lidmate
dit eens dat die Kerk omgee wat hulle dink. Sewe persent (-3,-2) van die respondente voel dat die
Kerk nie eintlik hulle mening wil hoor nie, maar 51% (1, 0, -1) gee nie eintlik hieroor om nie.
C49 - Die Kerk probeer bewustelik om sy kommunikasie lewendig te maak vir sy jong lidmate (Figuur
1.67).
No of obs
60
50
40
30
20
10
0
Volgens hierdie histogram voel 35% van die proefpersone dat die Kerk bewustelik probeer om die
kommunikasie lewendig aan te bied vir die jong lidmate, terwyl 14% nie saamstem nie. Die
middelgroep wat ʼn neutrale houding inneem, verteenwoordig 51% van die proefgroep wat kan
beteken dit raak hulle nie of hulle het nog nooit opgelet daarna nie.
In hierdie bondel vrae is die mening van die proefpersone vraag vir vraag positief, maar die grootste
groep in elke figuur, word deur die drie middelste waardes (1, 0, -1) verteenwoordig, wat dui op ʼn
47
45; 22%
56; 27%
31; 15%
-3 -2 -1 0
vraag C33
1 2 3
10; 5%
Histogram of vraag C49
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
19; 9%
23; 11%
31; 15%
51; 25%
47; 23%
24; 12%
-3 -2 -1 0
vraag C49
1 2 3

hoë mate van neutraliteit. Rondom die 50% van die respondente weet dus nie, gee nie om nie, het
nog nooit opgelet of die kommunikasie van die Kerk alle ouderdomsgroepe in ag neem nie. Verder is
die belangrike vraag telkens waar die Kerk sou wou hê die menings moes lê.
Vrae wat gehandel het oor die ontwerp en inhoud van die geskrewe kommunikasie op die
doelgroep, is vrae 3,4,7,9,12,13,14,15,16,18,21,22,24,28,35,36,37,39,42,46,51.
C4 - Ek vind die geskrewe kommunikasie van die Kerk interessant en relevant (Figuur 1.22).
No of obs
80
70
60
50
40
30
20
10
0
2; 1%
Histogram of vraag C4
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
4; 2%
7; 3%
24; 12%
Meer as die helfte van die lidmate (58%) vind die kommunikasie interessant en relevant terwyl slegs
3% van die respondente die teenoorgestelde voel. Nege-en-dertig persent van die lidmate staan
neutraal teenoor die inhoud en ontwerp van die kommunikasie wat hulle van die Kerk ontvang.
C12 - Dis uit die kommunikasie duidelik hoe die Kerk verwag sy lidmate moet optree (Figuur 1.30).
No of obs
60
50
40
30
20
10
0
Hierdie histogram beeld uit dat die proefgroep baie ambivalent is. Die grootste persentasie
respondente (28%) se stem is een waarde hoër (1) as volledig neutraal, terwyl diegene wat glad nie
saamstem dat die Kerk duidelik uitspel wat hy van sy lidmate verwag nie, 5% verteenwoordig.
48
49; 24%
71; 34%
50; 24%
-3 -2 -1 0
vraag C4
1 2 3
10; 5%
Histogram of vraag C12
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
26; 13%
18; 9%
30; 15%
56; 28%
39; 19%
24; 12%
-3 -2 -1 0
vraag C12
1 2 3

C14 -Die Kerk slaag daarin om sy kommunikasie helder uiteen te sit (Figuur 1.32).
No of obs
60
50
40
30
20
10
0
5; 2% 2%
Histogram of vraag C14
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
57; 28%
16; 8%
17; 8%
28; 14%
Veertig persent van die lesers stem saam dat die Kerk sy kommunikasie helder uiteen sit, terwyl net 10 persent
nie saamstem nie. As ʼn mens die waardes -1, -2 en -3 saamgroepeer en so ook 1, 2 en 3, stem 68% van die
lesers saam met hierdie stelling. Die vraag is of dit die gewenste antwoord is. Is die Kerk tevrede dat 14% van
sy lidmate neutraal staan hierteenoor en dat 18% van sy lidmate sy kommunikasie nie duidelik verstaan nie?
(Vraag 16 – Figuur 1.34 - kan in samehang met hierdie vraag beskou word, volgens die grafiese patroon wat
die histogram volg.)
C15 - Die Kerk kan meer foto’s en grafika gebruik om sy boodskap effektief oor te dra (Figuur 1.33).
No of obs
60
50
40
30
20
10
0
Hierdie histogram volg ʼn stygende lyn vanaf die nulwaarde tot 3, waaruit afgelei kan word dat die
meeste respondente saamstem dat die Kerk meer grafika en foto’s in sy kommunikasie kan gebruik
ten einde beter te kommunikeer.
49
47; 23%
35; 17%
-3 -2 -1 0
vraag C14
1 2 3
8; 4%
Histogram of vraag C15
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
7; 3%
13; 6%
37; 18%
41; 20%
50; 25%
47; 23%
-3 -2 -1 0
vraag C15
1 2 3

C18 - Soms verwar die inligting wat ons van die Kerk te lese kry my.(Figuur 1.36)
No of obs
40
35
30
25
20
15
10
5
0
38; 18%
Histogram of vraag C18
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
31; 15%
21; 10%
34; 17%
Die histogram weerspieël ʼn groot mate van ambivalensie: 33% van die respondente stem nie saam
dat die inligting wat die Kerk verskaf hulle verwar nie, 42% vorm die meer neutrale middelgroep
terwyl 25% van die respondente wel voel dat die inligting in die Kerk se kommunikasie hulle verwar.
Hierdie histogram beeld ʼn groot mate van teenstrydige menings onder die Kerk se lidmate uit ten
opsigte van die duidelike oordrag van inligting vanaf die kant van die Kerk.
C42 - Die kerk se kommunikasie word in ouderwetse taal geskryf (Figuur 1.60).
No of obs
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Wat hierdie vraag betref, toon die grafiese uitbeelding dat 50% (-3, -2, -1) van die respondente nie dink dat die
kommunikasie ouderwets is nie, 21% voel neutraal hieroor terwyl 30% voel dat die kommunikasie in ʼn
ouderwetse taal geskryf word. Weer eens behoort die kernvraag, naamlik wat die gewenste antwoord op bg.
sou wees, deur die opdraggewer beantwoord te word.
50
31; 15%
32; 16%
19; 9%
-3 -2 -1 0
vraag C18
1 2 3
43; 22%
Histogram of vraag C42
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
32; 16%
24; 12%
42; 21%
33; 17%
16; 8%
10; 5%
-3 -2 -1 0
vraag C42
1 2 3

C51 - Die kommunikasie wat die Kerk uitstuur, is baie onpersoonlik (Figuur 1.69).
No of obs
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
41; 20%
Histogram of vraag C51
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
35; 17%
38; 19%
39; 19%
Op hierdie vraag sentreer die antwoorde rondom die meer neutrale waardes. 54% van die
respondente voel neutraal hieroor terwyl 37% nie saamstem nie en 9% die kommunikasie as
onpersoonlik ervaar. Die groot neutrale groep behoort vrae te laat ontstaan by die opdraggewer. Dit
sou kon beteken dat dit die lesers nie hinder nie, dat dit hulle nie opgeval het nie of dat die
kommunikasie hulle in elk geval nie raak nie.
Vrae wat gehandel het oor die houding van die respondente jeens die geskrewe kommunikasie, is
vrae 2,5,8,10,19,20,23,25,26,27,29,30,31,32,34,38,40,41,43,44,45,47,48,50.
C2 - Ek lees graag die geskrewe kommunikasie van die Kerk (Figuur 1.20).
No of obs
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Op die oog af is die 64% lidmate wat die kommunikasie graag lees teenoor die 8% wat dit nie graag
lees nie, baie gunstig vir die opdraggewer, maar die 34% (-1, 0, 1)wat aan die meer neutrale kant
staan teenoor die kommunikasie, mag dalk rede tot kommer wees en is ʼn verskynsel waarvan die
oorsprong gepeil behoort te word.
51
33; 16%
12; 6%
6; 3%
-3 -2 -1 0
vraag C51
1 2 3
Histogram of vraag C2
Spreadsheet3~ in resultate.stw 136v*217c
11; 5%
21; 10%
38; 19%
69; 34%
61; 30%
3; 1% 2; 1%
-3 -2 -1 0
vraag C2
1 2 3

C5 - Die geskrewe kommunikasie het ʼn groot invloed op my geloofslewe (Figuur 1.23).
No of obs
60
50
40
30
20
10
0
12; 12; 6%
Histogram of vraag C5
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
9; 4%
15; 7%
52; 25%
Hier sou die gewenste antwoord ʼn oorweldigende positiewe antwoord moes wees, maar ʼn kwart
van die respondente het geen mening hieroor nie. 17% van die respondente stem nie saam nie,
terwyl net iets meer as die helfte saamstem met die stelling. Hierdie uitslag dui daarop dat die
geskrewe kommunikasie herbedink sal moet moet word wat betref die houding van hulle lidmate
daaroor.
C10 - Ek lees die geskrewe kommunikasie van die Kerk net as ek regtig moet (Figuur 1.28).
No of obs
60
50
40
30
20
10
0
51; 25%
Hierdie histogram verbeeld ʼn ambivalensie onder die respondente. Met feitlik gelyke persentasies
vir die middelste opsies (die 8% by die respondente wat volledig saamstem en die 25% van die
respondente wat glad nie saamstem nie dus uitgesluit), dui die data daarop dat die respondente die
kommunikasie wel lees, nog ʼn behoefte daaraan het. Hier het die Kerk dus nog ʼn gunstige speelveld
wat benut behoort te word.
52
45; 22% 45; 22%
27; 13%
-3 -2 -1 0
vraag C5
1 2 3
Histogram of vraag C10
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
29; 14%
28; 14%
27; 13%
31; 15%
20; 10%
16; 8%
-3 -2 -1 0
vraag C10
1 2 3

C20 - Die Kerk praat uit een mond oor aktuele gebeure (Figuur 1.38).
No of obs
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
27; 13%
Histogram of vraag C20
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
43; 21%
22; 11%
32; 16%
Hierdie histogram dui ook op ʼn groot mate van ambivalensie onder die respondente vir al die
waardes op die skaal, met uitsondering van die neutrale keuse. Die Kerk se uitsprake skep dus nie
voldoende sekerheid by die lidmate nie. Die spreiding in hierdie histogram bied na die oordeel van
die navorsingspan ernstige rede tot kommer.
C25 - Ek voel die Kerk is verhewe bo kritiek (Figuur 1.43).
No of obs
60
50
40
30
20
10
0
Hierdie ambivalente uitbeelding van die data, met uitsondering van die positiewe 3-waarde op die
Likertskaal, toon dat die respondente skerp verskil oor hierdie saak. Soos vermeld in die Inleiding van
hierdie navorsing, kon die debat oor die Kerk ten tyde van die afneem van die vraelys, hier ʼn invloed
gehad het.
53
28; 14% 27; 13%
24; 12%
-3 -2 -1 0
vraag C20
1 2 3
34; 16%
Histogram of vraag C25
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
30; 14%
26; 12%
20; 10%
23; 11%
27; 13%
49; 23%
-3 -2 -1 0
vraag C25
1 2 3

C26 - Ek voel my altyd tuis in die Kerk (Figuur 1.44).
No of obs
70
60
50
40
30
20
10
0
8; 4%
Histogram of vraag C26
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
11; 5%
25; 12%
Die algemene indruk wat hierdie histogram bied, is dat dit gunstig uitkom vir die Kerk. As mens egter
die eindpunte van die positiewe kant van die skaal beoordeel, sien jy dat slegs 45% van die
respondente behoorlike sterk gevoelens hieroor het. Daarna volg ‘n persentasie van 26% wat
“versigtig optimisties” beoordeel kan word, met die res meer negatief.
C32 - Die kommunikasie van die Kerk laat my voel asof dit vir die Kerk onbelangrik is dat lidmate dit
verstaan en geniet (Figuur 1.50)
No of obs
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Hoewel die 43% van die respondente redelik tot baie sterk positief antwoord, is dit ‘n vraag of die
Kerk hiermee tevrede is. Die persentasies van 0 tot 3 in hierdie histogram is tog kommerwekkend.
16; 8%
54
54; 26%
58; 28%
35; 17%
-3 -2 -1 0
vraag C26
1 2 3
45; 22%
Histogram of vraag C32
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
43; 21%
27; 13%
38; 19%
25; 12%
10; 5%
15; 7%
-3 -2 -1 0
vraag C32
1 2 3

C33 - Ek dink die Kerk doen te min moeite om goed te kommunikeer (Figuur 1.52).
No of obs
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
27; 13%
Histogram of vraag C34
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
32; 16%
34; 17%
29; 14%
Hier stem 40% van die lidmate saam dat die Kerk te min moeite te doen met die kommunikasie. Dit
is nie naby die gewenste antwoord nie. Alhoewel 46% nie met die stelling saamstem nie, dui die
histogram op ʼn lastige ambivalensie.
C38 - Die standpunte wat die Kerk inneem oor belangrike kwessies verhoog my gevoelens van
onsekerheid (Figuur 1.56).
No of obs
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Dieselfde ambivalensie word hier uitgebeeld met 37% van die respondente wat saamstem en 46%
wat nie saamstem nie. Die standpunte van die Kerk ontlok dus ambivalensie (onsekerheid) by die
respondente.
55
44; 21%
27; 13%
13; 6%
-3 -2 -1 0
vraag C34
1 2 3
36; 18%
Histogram of vraag C38
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
26; 13%
30; 15%
37; 18%
35; 17%
24; 12%
17; 8%
-3 -2 -1 0
vraag C38
1 2 3

C41 - As ek kan kies, lees ek liewer iets anders as die Kerk se kommunikasie (Figuur 1.59).
Hoewel 44% van die respondente nie saamstem nie (teenoor die 32% wat wel saamstem), is die
ambivalensie wat hierdie histogram uitbeeld, nie gewens vir die opdraggewer nie.
C43 - Dit is vir my die moeite werd om die geskrewe kommunikasie van die Kerk te ontvang (Figuur
1.61).
Volgens die grafiese uitbeelding van die data voel 72% (1, 2, 3) van die respondente positief jeens
die kommunikasie van die Kerk terwyl slegs 10% die kommunikasie nie as die moeite werd ag nie. Vir
die Kerk behoort die 17% wat of neutraal of negatief geantwoord het, rede tot ondersoek te wees.
4.2.4 Afdeling D
Vraag D1
No of obs
No of obs
40
35
30
25
20
15
10
5
0
60
50
40
30
20
10
0
36; 18%
Histogram of vraag C41
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
29; 14%
24; 12%
32; 16%
Beduidend meer plattelandse en stedelike lidmate kies vir die b-opsie (Figuur 2.2.1.2). Dit is die meer
informele, gemanipuleerde versie van die aangebode tekste. Die p-waarde (p=.08299) is marginaal
beduidend, veral omdat die verskil tussen die aantal lidmate wat die vraag beantwoord het, nl. 48
plattelandse teenoor 149 stedelike lidmate groot is.
56
36; 18%
30; 15%
18; 9%
-3 -2 -1 0
vraag C41
1 2 3
5; 2%
Histogram of vraag C43
Spreadsheet3 in resultate.stw 136v*217c
6; 3%
11; 5%
35; 17%
43; 21%
55; 27%
50; 24%
-3 -2 -1 0
vraag C43
1 2 3

Geslag het nie ʼn beduidende invloed op die keuses nie (Figuur 3.2.1.2). Albei geslagte verkies die
informeler, gemanipuleerde b-opsie.
By die oop vraag is daar oor die algemeen geantwoord dat die b-opsie die leser direk aanspreek en
dat dit meer persoonlik geskryf is. Dit is ook as minder patroniserend ervaar. Sommige lidmate het
dit ook as meer verstaanbaar bestempel. Daar was ook respondente wat op die inhoud van die teks
reageer het i.p.v. op hóé die inhoud oorgedra is.
Vraag D2
Hoewel ʼn p=.09607 marginaal beduidend is, kies aansienlik meer plattelandse lidmate die
ongemanipuleerde teks terwyl die stedelike lidmate volgens die histogram presies gelykop verdeel is
(Figuur 2.2.2.2). Die respondente kon die verskille waarskynlik nie maklik raaksien nie.
Wat die veranderlike geslag betref, is hier geen beduidende verskil nie, waarskynlik omdat die
verskille tussen die twee tekste nie groot genoeg is nie. Die lidmate kon nie die verskille tussen die
gemanipuleerde en ongemanipuleerde tekste maklik raaksien nie.
Op die vraag watter van die twee tekste meer gerig is op die doelgroep, was daar geen beduidende
verskil tussen stedelike of plattelandse lidmate nie.
Wat die oop vrae betref gebruik respondente woorde en frases soos minder omslagtig, makliker
verstaanbaar, vat kerngedagtes saam, leesbaarder, minder hoogdrawend, spreek lidmate aan en
daar word van ‘ons’ gepraat.
Vraag D3
Plattelandse sowel as stedelike gemeentes kies beduidend (p=.06940) vir die gemanipuleerde bkeuse
wat eenvoudiger gestel word met minder gelaaide woorde (Figuur 2.2.4.2).
Geslag lewer hier geen beduidende verskille op nie (Figuur 3.2.4.2).
In die oop vraag word die volgende redes vir keuses aangebied: meer direk, persoonlik; dit is meer
direk gestel; dit is eenvoudiger gestel; makliker verstaanbaar. Een respondent se antwoord vat al die
standpunte of redes so saam: Dis bondiger gestel en vat tog die volle betekenis van die stelling saam.
Vraag D4
Hier kies die plattelandse sowel as stedelike respondente beduidend meer (p=.05210) vir die
gemanipuleerde teks wat meer motiverend en meer gerig is op die doelgroep, naamlik jong mense.
Die verskil tussen die plattelandse lidmate se keuse en dié van die stedelinge is egter groter.
Geslag lewer weer eens geen beduidende verskille op nie (Figuur 3.2.5.2), en die keuse val weer op
die b-opsie ongeag of die mans of vroue is.
In die oop vraag antwoord die respondente opsommerderwys dat hulle keuse meer persoonlik en in
ʼn geselstrant geskryf is. Een respondent voel dit klink nie soos ʼn opdrag nie. Ander voel dis makliker
verstaanbaar en meer gerig op die jeug.
57

Vraag 5
Hier is die keuse weer beduidend (p=.02036) ten gunste van die gemanipuleerde b-keuse. Hierdie
teksgedeelte is meer informeel, motiverend en gerig op die jonger lidmate (Figuur 2.2.6.2).
Daar is wel ʼn beduidende verskil wat betref geslag (sien Figuur 3.2.6.2). Mans kies wel die
gemanipuleerde b-opsie soos ook die vroue, maar die verskil is dat baie meer vroue die b-opsie bo
die a-opsie verkies. (Die b-opsie is baie meer gerig op die doelgroep.)
Die oop vraag gee die respondente te kenne dat dit opsie wat meer motiverend geskryf is en
jongmense direk aanspreek, cooler klink, meer persoonlik en minder formeel is, die leser se
nuuskierigheid prikkel, meer positief en oorredend gestel is, in ʼn geselstrant en algemene praatstyl
geskryf is en dat dit die belangstelling dadelik prikkel. Een ouer respondent het geantwoord dat dit
te vol fieterjasies is vir iemand van sy ouderdom. Ook hier het respondente op die inhoud reageer en
nie op hoe dit aangebied is nie.
4.2.5 Veranderlike: Ouderdom
Om die invloed van ouderdom (Figuur 4.1) te bereken is die nie-parametriese Spearman-toets
gebruik. Die korrelasie lê tussen –1 en +1. Hoe nader die korrelasie aan +1 is, hoe sterker is die
positiewe verwantskap. Die Spearman p is beduidend as dit minder as .05 dit is. Uit die resultate
(Figuur 4.1) is dit duidelik dat ouderdom nie ʼn beduidende rol speel in die keuses wat respondente
gemaak het ten opsigte van die lees, beskikbaarheid en houding van die betrokke geskrewe
kommunikasie of die vrae in afdeling C nie. Enkele Spearman-tellings wat meer beduidend as die res
was, is gevind by 1 (hoe ouer die lidmate, hoe meer lees hulle die Kerkbode), 3 en 4 ( hoe ouer, hoe
meer lees die lidmate die gemeentlike nuusbrief en die LIG).
4.2.6 Slotvraag
Die respondente word ten slotte gevra hoe hulle meen die Kerk sy geskrewe kommunikasie kan
verander om ʼn verskil te maak aan lidmate se lewens. Die antwoorde dek ʼn wye spektrum van
uiteenlopende menings en versoeke. Daar is respondente wat voel dat niks verander hoef te word
nie, dat hulle tevrede is daarmee soos dit is. Iemand het selfs gesê los dit soos dit is want anders
word daar nog ʼn pos geskep waarvoor ons moet betaal!
Ander respondente voel dat beter benutting van grafika (kleur, foto’s, prentjies) baie sal help. Anders
is die kommunikasie te vaal.
Respondente voel dat dit beter en meer vryelik beskikbaar gestel kan, maar daar is ander wat voel
dat daar te veel te lees aangebied word. Ander vra kanale waar hulle hulle menings kan lug.
Respondente het ook versoek dat minder formele, duidelike, nie-voorskriftelike, minder
hoogdrawende en langdradige, moderne Afrikaans, wat almal kan verstaan, gebruik word.
Kommunikasie moet mensvriendelik en persoonlik wees. Minder moet gebruik word wat gewone
mense kan verstaan.
Hulle voel ook dat die elektroniese medium beter benut kan word. Respondente voel dat die
geskrewe kommunikasie beter binne die gemeentes bemark kan word.
58

ʼn Ander respondent vra dat daar meer aandag aan ouer mense/bejaardes gegee moet word en dat
daar gewaak moet word teen ʼn vermindering van persoonlike aandag aan gemeentelede. Meer kan
ook gemaak word van persoonlike getuienisse van lidmate.
ʼn Ander voorstel is dat daar twee tipes kommunikasie moet wees: een vir jongmense en een vir die
ouer lidmate aangesien Taalgebruik vir jongmense anders is as vir ons ouer gemeentelede. ʼn Ander
respondent vra dat byvoorbeeld die Kerkbode duideliker ingedeel word vir bejaardes, gesinne,
jongmense, aktueel en berigte, want ek wil direk kan blaai na waar/wat ek wil lees.
Daar word ook gevra dat daar duideliker gekommunikeer moet word met die gewone gemeentelede
en dat die sinode nie so ver van lidmate verwyder moet wees. Besluite moet ook duideliker geneem
word – sê presies wat reg en wat verkeerd is. Die voorbeeld wat genoem is, is dat lidmate steeds nie
weet wat die Kerk oor die gay-kwessie dink nie, na baie gepraat en geskryf.
Een respondent voel dat die kommunikasie wel ʼn verskil sal kan maak aan respondente se lewens.
Met meer navorsing sal hulle (die Kerk) dit regkry, maar hulle sal moet gou maak die tyd stap aan.
Baie lidmate het hierdie vraag nie ingevul nie, maar die navorsers het die indruk gekry dat wenke
grootliks in ʼn positiewe gees aangebied is om die kommunikasie te help verbeter en nie soseer as
negatiewe kritiek bedoel is nie.
59

Hoofstuk 5: Fokusgroepondersoeke
5.1 Doel van fokusgroepondersoek
Die doel van die fokusgroepondersoek was om die vraelysondersoek aan te vul en enige
onduidelikhede en/of interpretasieprobleme te probeer oplos. Omdat ’n vraelysondersoek
noodwendig problematies is omdat die fyner nuanses van lesers se ervarings dikwels verlore gaan, is
dit belangrik om ’n geleentheid te skep waar hierdie nuanses ontgin kan word.
5.2 Metodologie
Die fokusgroepe is na afloop van die vraelysondersoek by dieselfde gemeentes waar die
vraelysondersoek gedoen is, gehou. Elke groep by ’n gemeente is saamgestel uit lidmate van die
betrokke gemeentes en het bestaan uit sewe tot tien deelnemers elk. Die fokusgroepe was semigestruktureer
deurdat dieselfde vrae aan al die groepe gestel is om die gesprek te lei. Hierdie
strukturering het verseker dat die fokusgroepe dieselfde inkleding gehad het, die fyner uitbreiding
van temas is bepaal deur die aard van elke gesprek en het dus sy eie individuele karakter gehad.
Hierdie gesprekke was minder gestruktureer om te verseker dat die navorsers wat die fokusgroepe
lei, nie leidende vrae stel wat spesifieke response uitgelok het nie. Daar is egter, in al die gevalle,
definitiewe en herhalende temas wat na vore gekom het, maar hierdie temas is deur deelnemers
self geïdentifiseer en is nie deur die navorsers ingelei nie. Die vrae wat by elke fokusgroep die
gesprek gestruktureer het, was die volgende:
• Kry u gereeld publikasies soos die Kerkbode, LIG en Vrydagnuus te lese?
• Watter ander kommunikasie kry u van die Kerk?
• Wat is u gevoel in die algemeen oor die kommunikasie wat van die kerkowerheid uitgaan?
• Word die onderwerpe wat u belangrik ag voldoende gedek in die kommunikasie van die
Kerk? Verduidelik.
• Wat is u gevoel oor die gehalte van die kommunikasie en die wyse waarop die
kommunikasie gevoer word.
• Hoe voel u oor die beeld wat die Kerk uitstraal?
Die tema-analise is deur ’n onafhanklike, onbetrokke en daarom ook objektiewe navorser gedoen
om enige subjektiwiteit in die analise uit te skakel. Die gevolgtrekking van die onafhanklike navorser
ondersteun die algemene tendense wat deur die leiers van die fokusgroepe opgetel is.
5.3 Profiel van deelnemers
Die fokusgroepe het bestaan uit tussen sewe en tien deelnemers met die meeste deelnemers uit die
stedelike fokusgroepe (sien Figuur 5.1) alhoewel die getalle redelik verspreid was. In die algemeen
was daar 18.4% meer dames as mans wat aan die fokusgroepe deelgeneem het (sien Figuur 5.2). Dit
is egter interessant om te let daarop dat meer mans as dames in die stedelike gebiede deelgeneem
het, teenoor die platteland waar ’n oorweldigende hoeveelheid dames by die fokusgroepe betrokke
was.
60

Figuur 5.1: Hoeveelheid deelnemers
Figuur 5.2: Geslag van deelnemers in die algemeen
Figuur 5.3: Geslag van deelnemers in die stad teenoor die platteland
Daar was ongelukkig nie ’n goeie verspreiding van deelnemers in die verskillende ouderdomsgroepe nie (sien
Figuur 5.4) met die grootste hoeveelheid deelnemers bo 51, alhoewel daarook ’n redelike groot groep
deelnemers tussen 36 – 50 was. Dit is interessant om te sien dat die enigste deelnemers in die
ouderdomsgroep 18 – 25 in die stedelike groepe val (sien Figuur 5.5) en dat hierdie ouderdoemsgroep slegs
mans bevat (sien Figuur 5.6). Die ouderdomsgroep tussen 18 en 25 (en veral dames in hierdie
ouderdomsgroep) is dus heeltemal onderverteenwoordig. Hierdie feit het dus ’n invloed op die data - die
gevolgtrekkings wat gemaak word moet dus in hiedie lig geïnterpreteer word.
61

Figuur 5.4: Ouderdomme van deelnemers
Figuur 5.5: Ouderdomme van deelnemers in die stad vs. die platteland
Figuur 5.6: Ouderdomme van manlike en vroulike deelnemers
5.4 Bevindinge en gevolgtrekkings
Die tematiese analise van die data het baie definitiewe neigings en tendense uitgelig. Hierdie temas
is in sommige gevalle baie sterk ontwikkel en het in ’n mindere of meerdere mate in al die
fokusgroepe ge-eggo.
62

Die groot temas uit die fokusgroepe strek van die verspreiding van inligting, die kwaliteit en inhoud,
tot die houding en beeld van die kommunikasie. Hierdie temas met hulle bepaalde subtemas sal
vervolgens bespreek word.
5.4.1 Verspreiding
Hierdie afdeling het grootliks te make met die vraag oor hoe die kommunikasie by gebruikers
uitkom. Dit sluit aspekte in soos die tipe kommunikasie wat verskillende lesers ontvang, die
beskikbaarheid daarvan aan lesers asook die uiteindelike toeganklikheid van die kommunikasie self
aan lesers. Hierdie afdeling is belangrik om te bepaal waarmee lesers op ou die einde gekonfronteer
word.
5.4.1.1 Beskikbaarheid van kommunikasie aan lesers
Die beskikbaarheid van kommunikasie is een van die belangrikste aspekte aangesien ’n leser niks kan
doen met kommunikasie wat hulle nie ontvang nie. Die tematiese analise het na vore gebring dat
sekere publikasies, wat aan die gewone lidmaat beskikbaar moet wees, in baie gevalle nie is nie.
Hieronder val veral die Kerkbode wat in te klein hoeveelhede by gemeentes beskikbaar is.
Daar is ook verskeie struikelblokke wat hierdie publikasies se beskikbaarheid beïnvloed, waaronder
kostes, die filtrering van inligting deur die kerkkantoor, ens. val. Deelnemers voel in die algmeen dat
kommunikasie redelik beskikbaar aan hulle is, maar by nadere ondersoek is dit duidelik dat hulle nie
so vrylik toegang tot die kommunikasie het as wat die instansie mag hoop nie. Plattelandse lidmate
ervaar ook dat die kostes van publikasies soos die Kerkbode en LIG veroorsaak dat hulle nie toegang
daartoe het nie.
Die opinies oor die Kerkbode variëer grootliks, met sommige deelnemers wat voel dat die Kerkbode
ongewild is, daarom word min eksemplare bestel, terwyl ander deelnemers wat voel dat die
Kerkbode te vinnig opgeraap word, hulle kry nie ’n kans om een te lees nie. Die mees algemene
opmerking was dat daar wel Kerkbodes beskikbaar is, maar dat daar te min is vir al die mense wat
een wil neem. Die gevolg is dat deelnemers nie so gereeld ’n Kerkbode te siene kry nie. Sommige
deelnemers is dus onder die indruk dat hulle gemeente nie meer die Kerkbode ontvang nie omdat
hulle nooit een te siene kry nie.
Die Kerkbode is egter nie die enigste kommunikasie wat lidmate ontvang nie. Kerke ontvang wel die
Vrydagnuus maar al die inligting kom nie by die lidmate uit nie. Die inligting in die Vrydagnuus word
deur die kerkkantoor verwerk en slegs inligting wat hulle relevant ag, word aan lidmate deurgegee
(gewoonlik in die gemeentelike nuusbrief). Sommige deelnemers ervaar hierdie as negatief omdat
hulle meer inligting van ander gemeentes interessant mag vind.
Daar is min tot geen kommentaar oor die gemeentelike nuusbrief se beskikbaarheid nie. Die enigste
verwysing na die nuusbriewe is die feit dat inligting van Vrydagnuus in die nuusbrief vervat word. Die
gebrek aan gesprek oor die nuusbriewe toon dat dit of nie ’n kwessie is nie, of dat deelnemers dit nie
ag as deel van die kommunikasie wat hulle van die Sinode af ontvang nie.
In sommige gevalle is die LIG op ’n stadium deur gemeentes aangekoop en onder lidmate versprei,
maar dit word nie meer gedoen nie. Deelnemers is egter bewus van die feit dat die tydskrif in die
winkels beskikbaar is. In die platteland is die koste van die tydskrif egter ‘n struikelblok.
63

5.4.1.2 Inligtingverspreiding na lesers
Hierdie kategorie het meer te make met hoe effektief die inligting na lesers versprei word as wat dit
te make het met die beskikbaarheid van publikasies waarin die inligting verskyn. Die vraag is, kom
die inligting wat die Sinode by lidmate wil uitkry, wel by hulle uit? Die algemene gevoel van die
fokusgroepe is dat die inligting om verskeie redes nie by die lidmate uitkom nie.
Die inligting wat via die Vrydagnuus aan gemeentes gestuur word, word deur die kerkkantoor
verwerk deur iemand wat besluit watter inligting relevant vir lidmate is. Hierdie inligting word dan
soms in die gemeente se nuusbrief weergegee. Die gevoel is egter dat die keuse van inligting soms
problematies is omdat interessante inligting soms uitgelaat word omdat dit as irrelevant deur die
kerkkantoor geag word. In een geval het ’n deelnemer gesê dat die inligting van die Vrydagnuus glad
nie by lidmate uitkom nie omdat dit nie as relevant deur die kerkkantoor beskou word nie. Sommige
deelnemers voel dat hulle dus eerder self die keuse wil hê wat relevant is vir hulle.
Daar is ook ’n algemene gevoel dat inligting vanaf die Sinode nie by die gewone lidmate uitkom nie.
Die rede wat daarvoor gegee is, is ’n algemene gevoel dat slegs lidmate wat “aktief” in die bediening
staan direkte kommunikasie vanaf die Sinode ontvang. Die gevolg is dat die gewone lidmaat voel dat
die kommunikasie “daar bo” hulle nie bereik nie.
Lidmate is ook soms gefrustreerd omdat hulle inligting oor hulle eie kerk via die media kry en nie
direk vanaf die Sinode nie. Hulle voel dat hulle dus gefilterde inligting ontvang en is dan nie seker of
hulle die inligting kan vertrou nie. Daar is dus ’n algemene gevoel dat gewone lidmate nie ’n direkte
lyn van kommunikasie met die Kerk se leierskap het nie – dit word as problematies beskou.
Daar is ook ’n gevoel dat die kommunikasie slegs in een rigting plaasvind. Inligting kom van bo af en
lidmate het nie ’n geleentheid om terug te praat nie. Daar is soms ’n gevoel dat hulle opinie
onbelangrik is en nie deur die kerk gehoor wil word nie.
5.4.1.3 Verspreidingskanale
Die verspreidingskanale van inligting is ’n tema wat deur verskeie deelnemers na vore gebring is. Die
kommentaar wissel van ’n bewustheid van verspreidingskanale tot voorstelle vir verspreidingskanale
wat moontlik beter kan werk. Dit is egter die tweede fokus wat in hierdie geval ’n belangrike tema is.
Die stedelike gemeentes het duidelike opinies oor die gebruik van elektroniese media vir die
verspreiding van inligting. Omdat stedelike lidmate tegnologies meer ingeskakel is, lyk dit asof die
gebruik van media soos e-posse, webwerwe en sms’e beter verspreidingskanale vir inligting kan
wees. Van die deelnemers het selfs gevoel dat die toeganklikheid van inligting verhoog kan word
deur van hierdie alternatiewe mediums gebruik te maak.
Soos voorspel kan word, is die plattelandse gemeentes minder elektronies gerig en stel baie meer
belang in die radio as medium van kommunikasie aangesien dit een van die gewildste
kommunikasiemediums is. Die meeste Suid-Afrikaners het egter selfone, en plattelandse deelnemers
het ook sms-kommunikasie as ’n goeie alternatiewe verspreidingskanaal identifiseer.
64

5.4.1.4 Wat word met die inligting gedoen?
Waar die inligting vandaan kom is een ding, maar een van die belangrikste vrae is wat lesers met die
inligting doen wat hulle wel ontvang. Wat hulle met inligting doen, is ’n weerspieëling van verskeie
aspekte, soos byvoorbeeld die kwaliteit daarvan, die waardering wat hulle daarvoor het, ens. Hierdie
aspekte word egter apart bespreek en word nie hier bespreek nie. Die verhouding moet egter nie uit
die oog verloor word nie.
Inligting vanaf die Sinode word in die algemeen graag deur lidmate gelees wanneer hulle toegang
daartoe het. Daar is egter gevalle waar inligting weggegooi word of glad nie gelees word nie. Dit mag
wees dat lesers die inligting irrelevant beskou of dat die styl daarvan lesers ontmoedig om dit te lees.
In een geval is byvoorbeeld genoem dat die skriba die Vrydagnuus eenvoudig uitvee. Die rede
hiervoor word nie genoem nie, maar ’n ander kantoorbestuurder het haar frustrasie met die styl van
die Vrydagnuus gedeel, wat volgens haar te swaar en lank is.
Daar is egter ’n onderliggende voorkeur vir die meer informele publikasies soos LIG omdat dit ’n
gemaklike skryfstyl het.
5.4.1.5 Bron van kommunikasie
Daar is soms ’n gevoel van verwarring oor die bron van inligting. Sommige deelnemers het genoem
dat dit vir hulle moeilik is om te onderskei watter inligting van die Sinode af kom en watter inligting
van die gemeente self af kom omdat dieselfde medium vir beide gebruik word. ’n Mens kan
argumenteer dat dit op die ou einde eintlik maar dieselfde bron is, en dat dit nie regtig saakmaak
nie, maar dit is wel ‘n belangrike punt vir sommige deelnemers. Dit lyk asof daar verskillende
gewigte aan die inligting geheg word afhangend van die bron daarvan. Dit is dus belangrik vir lidmate
om te weet watter inligting van die Sinode afkomstig is sodat hulle kan weet hoe “ernstig” die
inligting is.
Daar is daarom ’n gevoel dat sommige deelnemers eerder inligting direk vanaf die Sinode wil
ontvang as wat dit deur ’n dominee gefiltreer word. Deelnemers het hul waardering uitgespreek vir
inligting wat hulle direk van die Sinode ontvang het, byvoorbeeld die direkte brief wat lidmate van
die Moderator ontvang het oor Kerkeenheid.
5.4.1.6 Kennis van publikasie
Daar is ’n beduidende hoeveelheid deelnemers wat nie kennis van die publikasies het nie. Dit is egter
nie duidelik of dit is as gevolg van ’n gebrek aan belangstelling of toegang daartoe is nie. Dit is egter
’n belangrike punt aangesien kennis van ’n publikasie die eerste logiese stap tot die ondersteuning
van ’n publikasie is.
5.4.1.7 Bemarking
Bemarking van ’n publikasie is natuurlik ’n belangrike stap om mense sover te kry om ’n publikasie te
lees en te ondersteun. Daar is ’n algemene gevoel by deelnemers dat die publikasies as sodanig en
die formaat waarin dit beskikbaar is, nie genoegsaam intern en ekstern geadverteer word nie. Dit is
egter nie net publikasies waaroor deelnemers meer wil weet nie, sekere onderwerpe word ook nie
genoegsaam bekendgemaak nie. Daar is veral in die plattelandse groepe ’n behoefte om meer te
65

weet van die uitreike wat in stedelike gemeentes plaasvind. Daar is dus ’n behoefte by deelnemers
vir ’n groter bewusmaking van kommunikasie in die algemeen en sekere onderwerpe, spesifiek.
5.4.2 Kwaliteit van die kommunikasie
Die kwaliteit van die kommunikasie is ’n dieper vlak waar die effektiwiteit van die kommunikasie kan
ontspoor. Kwaliteit handel oor aspekte soos die verstaanbaarheid van die kommunikasie, die
toeganklikheid, deursigtigheid en die styl daarvan. Die uiteindelike waardering van die
kommunikasie is dan die effek van die kwaliteit.
5.4.2.1 Doelgroep
Om die doelgroep effektief in ag te neem sodat hulle voel hulle word aangespreek, is ’n kuns wat ’n
ongelooflike groot effek op die effektiwiteit van kommunikasie kan hê. As lesers voel hulle behoeftes
word aangespreek, is hulle onmiddellik oper om die boodskap in te neem.
Die fokusgroepdata het egter die teendeel uitgelig. Deelnemers het algemene misnoeë uitgespreek
dat hulle nie voel dat hulle die doelgroep vir die kommunikasie is nie. Daar is veral leemtes met
kommunikasie aan die jeug as doelgroep bevestig. Deelnemers voel egter nie dat alle kommunikasie
noodwendig op hulle gerig moet wees nie, maar sal wel wil sien dat van die artikels/publikasies op
hulle ook gerig word. Uitsprake soos: “Die Sinode se kommunikasie is nie gerig op die gewone
lidmate nie” is ’n sterk indikasie dat hierdie aspek dringend aandag moet kry.
5.4.2.2 Verstaanbaarheid en toeganklikheid
Vir kommunikasie om effektief te wees, moet dit verstaanbaar wees vir die doelgroep en dit moet
lesers intrek in die kommunikasie wat deur die kommunikasie se toeganklikheid bepaal word.
Sonder hierdie elemente is dit vir ’n leser baie moeilik om ’n teks hul eie te maak. Met hierdie in
gedagte, het deelnemers die volgende kommentaar gehad wat betrekking het op die
verstaanbaarheid en toeganklikheid van die kommunikasie.
Daar is ’n oorweldigende gevoel dat sommige publikasies te moeilik is om te verstaan. Sommige
deelnemers het so ver gegaan as om te sê dat hulle ‘n woordeboek nodig het om die kommunikasie
te verstaan. Die gevoel is dus dat die kommunikasie nie vir hulle bedoel is nie maar vir ander
dominees en geleerdes en dat hulle, as gewone mense, nie in ag geneem word in die kommunikasie
nie.
Deelnemers ervaar ook dat hulle teenstrydige inligting uit verskillende bronne ontvang. Dit skep
baie verwarring omdat daar nie uit een mond gepraat word nie. Deelnemers het genoem dat hulle
soms verward is oor of inligting ’n debat oor ’n onderwerp is en of dit die opinie van die Sinode is.
Hulle het soms die behoefte om te weet wat die finale woord oor ’n onderwerp is en dit kom nie
duidelik in die kommunikasie deur nie.
Deelnemers het ’n hoë waardering vir die styl van die LIG wat gemaklik en aangenaam is om te lees -
die inligting is maklik verstaanbaar en toeganklik vir almal.
Sommige deelnemers vind dat die formaat van die kommunikasie ’n struikelblok tot die
toeganklikheid van ’n dokument is. Hulle voorstel is dat ’n alternatiewe, elektroniese
kommunikasiemedium dalk ’n oplossing kan wees om kommunikasie meer toeganklik te maak.
66

5.4.2.3 Styl
Die styl van kommunikasie is een van die sterkste temas wat in die fokusgroepe deurgekom het. Dit
is ook een van die grootste bepalers van die effektiwiteit van die kommunikasie aangesien die styl ’n
indikasie is of die skrywers die leser van die kommunikasie genoegsaam in ag geneem het. Dit is ook
die aspek wat lesers die maklikste kan identifiseer.
Die analise van fokusgroepdata het getoon dat deelnemers probleme het met die algemene styl van
kommunikasie wat hulle vanaf die Sinode ontvang. Hulle voel dat inligting te hoogdrawend, lank en
prekerig is wanneer hulle kort en kragtige kommunikasie verkies. Hulle ervaar ook dat dit soms
dood, outyds, akademies en liturgies is.
Daar is ook ’n gevoel dat die styl nie by hulle as doelgroep pas nie. Die gevolg is dat gewone lidmate
uitgesluit voel, en dat hulle nie die kommunikasie lees nie omdat hulle nie voel dat hulle daaraan
moet aandag skenk nie, want dit is nie vir hulle bedoel nie. Daar is veral sterk kritiek uitgespreek oor
jongmense en tieners wat nie betrek word in die kommunikasie van die Sinode nie.
Daar is ’n baie sterk behoefte na ’n ligter trant in die algemene kommunikasie, sonder dat kwaliteit
ingeboet word. Die algemene gevoel is dat die meeste van die kommunikasie geskryf word om ander
geleerdes te beïndruk en nie om inligting oor te dra nie. Die styl skep baie verwarring. Vir ’n volledige
rekord van die kommentaar wat deelnemers ten opsigte van styl gehad het, sien Bylae E.
5.4.2.4 Waardering
Waardering is ’n indikasie van die effektiwiteit van ’n publikasie. Dit is logies dat hoe hoër die
waardering vir ’n publikasie is, hoe nader is die kommunikasie aan gerigtheid vir die doelgroep,
aanvaarbare styl, ens.
Daar is ’n baie groter waardering vir publikasies soos LIG as vir Kerkbode omdat dit ’n gemakliker styl
het. Daar is wel ’n aantal deelnemers wat ook graag die Kerkbode lees en wat die verbetering in die
publikasie bespeur.
5.4.2.5 Deursigtigheid
Verskeie deelnemers het hulle behoefte aan deursigtigheid uitgespreek. Dit is veral in die stedelike
gemeentes duidelik dat daar ’n hoë waardering is vir die oopheid waarmee moeilike onderwerpe
bespreek word.
5.4.3 Inhoud
Dit is nie slegs die vorm en styl van die kommunikasie wat belangrik is nie, deelnemers het ook
bepaalde kommentaar gehad oor die inhoud van die kommunikasie, wat net so belangrik is as die
styl waarin dit gelewer word.
5.4.3.1 Doel van die kommunikasie
Om effektiewe kommunikasie te verseker, is dit belangrik dat die ontvanger van die boodskap weet
wat die doel van die kommunikasie is. Dit is duidelik uit die data dat deelnemers nie sekerheid het
oor die funksie van die kommunikasie vanaf die Sinode nie. Daar is byvoorbeeld die vraag of kerklike
beriggewing slegs inligting moet weergee of die spreekbuis van die Sinode moet wees. Hierdie is iets
67

wat verskeie kere en deur verskillende groepe geopper is. Lesers het ’n behoefte aan ’n
berriggewingfunksie maar ook ’n spreekbuisfunksie. Die probleem kom in dat dit nie duidelik is
wanneer kommunikasie watter funksie verrig nie. Die verwarring oor die doel of funksie van die
kommunikasie staan in noue verband met die bron van kommunikasie. Lesers het nodig om te weet
hoe hulle ’n spesifieke kommunikasiestuk moet interpreteer.
Daar is ook duidelike indikasies van wat deelnemers van die kommunikasie verlang. Byvoorbeeld, die
sentiment bestaan dat die Kerkbode ’n rigtingwyser moet wees en nie ’n plek waar geleerdes met
mekaar kan debat voer nie. Daar is ook ’n gevoel dat die NG Kerk meer van ’n ondersteunende rol
moet speel as wat dit tans doen.
5.4.3.2 Terugvoer
Een van die felste punte van kritiek is dat die Sinode nie genoegsame terugvoer aan die gewone
lidmate deurgee nie. Aanduidings is dat lidmate wil weet wat die Sinode se opinie oor aktuele
kwessies is, want op die oomblik het hulle nie enige idee nie. Die gevoel is dat dit nie soseer
saakmaak wat die Sinode se opinie is nie, solank die opinie net deurgegee word. Die rede hiervoor is
dat daar nie genoegsame terugvoer vanaf die Sinode gegee word nie. Hierdie gebrek aan terugvoer
veroorsaak ’n sterk gevoel van onsekerheid. Baie deelnemers het hul onsekerheid uitgespreek en
ander weer hul waardering uitgespreek teenoor die enkele gevalle waaroor hulle wel terugvoer
ontvang het (bv. Kerkeenheid).
Die kommunikasie wat wel deurkom is nie eenvormig nie en deelnemers het dit as ‘n probleem
geïdentifiseer. Dit hang saam met die vorige punt dat hulle wil weet wat is die offisiële antwoord.
Die gevoel is dat dit nie soseer saakmaak of almal die opinie aanvaar nie, maar wel dat die Kerk ‘n
beeld uitstraal dat hulle wel ’n opinie het, selfs al is dit dat die Kerk nie die antwoord weet nie. Die
verskillende opinies maak lidmate deurmekaar en onseker.
5.4.3.3 Dogma
Deelnemers het verskeie opinies gehad oor die veranderende dogma van die Kerk wat buite die
bestek van hierdie ondersoek val. Die inhoud van hierdie opinies is wel in die bylae opgeneem vir
interessantheid. ’n Voorbeeld hiervan is deelnemers se sterk opinies teenoor die fundamentele
waardes wat deur die Kerk bevraagteken word. Die meeste deelnemers (veral in die platteland) is
meer konserwatief wat hul waardes aanbetref en voel onseker as fundamentele geloofsbeginsels
bevraagteken en aangeval word. Die gevolg is dat lidmate ’n beeld het dat die Kerk nie genoegsaam
beskermend teenoor geloof is nie.
5.4.3.4 Sekerheid
’n Baie sterk tema wat deelnemers na vore gebring het, is die kwessie van sekerheid. Deelnemers
het aangedui dat ’n gebrek aan sekerheid in die kommunikasie van die Kerk veroorsaak dat hulle self
onsekerheid ervaar. Die algemene gevoel is dat lidmate veilig voel as hulle weet wat reg is en wat
verkeerd is en as hulle seker is van wat die Kerk se opinie is. Hulle voel dat dit beter is as die Kerk ’n
ongewilde standpunt inneem as om onseker voor te kom.
Sommige deelnemers handhaaf ook die opinie dat die Kerk se onsekerheid spruit uit bagasie uit die
verlede waar hulle nie ‘n negatiewe beeld wou bevestig nie. Die gebrek aan sekerheid skep die
68

indruk dat die Kerk “people’s pleasers” is. Lidmate soek antwoorde by die Kerk wat hulle nie op die
oomblik kry nie.
5.4.3.5 Onderwerpe
Deelnemers het wydlopende opinies oor die onderwerpe wat in die Kerk se kommunikasie gedek
moet word. Daar is waardering vir die aktuele kwessies wat aangespreek word. Dit het tot gevolg dat
publikasies gelees word. Die gevoel bestaan egter dat die gewone mense se opinies oor belangrike
onderwerpe ontbreek.
Deelnemers het ’n behoefte aan meer positiewe rolmodelle wat nie teleurstel nie. Die storie van
Francis Grimm is ’n goeie voorbeeld van ’n positiewe rolmodel. Daar is ook ’n groot behoefte na
positiewe beriggewing en nie so ’n sterk fokus op negatiewe onderwerpe nie.
Deelnemers het ook ‘n behoefte uitgespreek om toegang tot meer inligting oor ander gemeentes se
doen en late te hê. Wanneer hulle byvoorbeeld ’n ander dorp besoek, sal hulle graag wil weet wat
die aktiwiteite van die gemeente in daardie dorp is, byvoorbeeld ’n kerkbasaar, ens.
Daar is ook ‘n sterk behoefte na meer praktiese geloofsinligting in plaas van hoë teologiese debatte.
Die gevoel is dat die kommunikasie van die Kerk nie lidmate se geloof versterk nie en deelnemers
het aangetoon dat hierdie klemverskuiwing baie positiewe resultate tot gevolg kan hê.
5.4.3.6 Vorm en tipe kommunikasie
Die vorm en tipe kommunikasie het ook as temas na vore gekom. Deelnemers het behoeftes na
gerigte kommunikasie aangedui, byvoorbeeld ’n jeugtydskrif en ’n weeklikse koerant direk van die
Sinode af.
Die data toon ook dat deelnemers die behoefte het na meer inligting oor onderwerpe in plaas van
berriggewing daaroor. Hulle verkies in sekere gevalle om ‘n artikel oor ‘n onderwerp te lees as om ‘n
nuusberig daaroor te lees.
5.4.3.7 Relevansie
Deelnemers ervaar baie van die inligting wat hulle ontvang as irrelevant. Hulle vind byvoorbeeld dat
‘n gesprek oor Belhar minder relevant is as “Wie God is”. Dit is egter nie die feit dat ‘n onderwerp
soos Belhar bespreek word wat die probleem is nie, maar wel die hoeveelheid aandag daaraan
teenoor die relatief min indiepte-onderwerpe.
Deelnemers handhaaf ook die opinie dat die kommunikasie vanaf hulle gemeentes baie belanriker is
as die inligting wat van die Sinode af kom omdat die inligting van die Sinode nie vir hulle relevant is
nie.
5.4.3.8 Beleid
Deelnemers het ook opinies uitgespreek oor aspekte wat dalk eerder meer met die beleid van die
NG Kerk te make het. Hierdie onderwerp het nie enige iets met die kommunikasie te make nie en
word dus nie bespreek nie. Die tema word wel in die bylae saamgevat.
69

5.4.4 Houding
Die houding wat lidmate van die kerk het word grootliks deur die kommunikasie wat hulle van die
kerk ontvang, beïnvloed. Die fokusgroepdata het bepaalde resultate in hierdie verband na vore
gebring.
Daar is ‘n gevoel dat die Kerk aan die een kant ‘n jammer-dat-ek-leef-houding inneem en aan die
ander kant ‘n sinisme en liberalisme toon. Die kommunikasie is ook soms baie negatief omdat daar
soveel teenstrydige standpunte in die Kerk self is. Dit beïnvloed die houding wat lidmate teenoor die
Kerk handhaaf. Byvoorbeeld, in een geval het ’n deelnemer gesê dat die Kerk nie vir hom/haar moet
sê watter besluite om te maak nie. Die rede hiervoor is nie duidelik nie, maar dit is duidelik dat
hierdie deelnemer se negatiewe houding teenoor die standpunt van die Kerk is omdat dit dalk
dikwels teenstrydig met sy/haar eie standpunt is.
Sommige deelnemers het ook aangetoon dat hulle nie hou van die liberalisme en rebelsheid wat
hulle in die kerk ervaar nie. Die politiek-geörienteerdheid van die kerk is ook steurend.
Daar is ook ’n gevoel dat daar ’n groot magsafstand tussen die gewone lidmaat en die bestuur van
die kerk is met uitsprake soos “Kommunikasie daar bo”.
5.4.5 Beeld
Die beeld wat lidmate van die Kerk het word grootliks bepaal deur die kommunikasie van die Kerk,
maar die ander kant is ook waar – dat die beeld wat lidmate van die Kerk het, ook die interpretasie
van kommunikasie beïnvloed. Dit is dus belangrik om te kan bepaal wat hierdie beeld is wat lidmate
van die Kerk het. Een van die hooftake is dan om enige negatiewe beeld stelselmatig om te skakel na
’n beeld wat meer in lyn met die Kerk se doelwitte.
5.4.5.1 Algemene beeld
Hierdie afdeling het te make met die beeld wat lidmate van die Kerk het as gevolg van enige kontak
met die Kerk, hetsy via kommunikasie of wat hulle in die algemeen optel van ander mense. Uit die
data is dit duidelik dat die algemene (meer negatiewe) opinie van deelnemers se beeld van die Kerk
is dat die Kerk styf en formeel is, dat hy homself isoleer, dat hy dubbelsinnig kommunikeer en dat hy
’n draadsittersbeeld uitstraal. Verder handhaaf hulle die opinie dat Kerk te versigtig is, dat daar nie
uit een mond gepraat word nie, dat die Kerk lafhartig is en ongeloofwaardig is omdat standpunte
wissel. Hierdie is baie fel kritiek maar deelnemers het nie net ’n negatiewe beeld nie. Op ‘n positiewe
noot dink deelnemers dat die Kerk ‘n familibeeld het en dat die Kerk leiding in die samelewing neem.
Die volledige samevatting van hierdie subtema kan in die bylae gevind word.
5.4.5.2 Eksterne beeld
Deelnemers is van mening dat mense buite die Kerk ‘n baie negatiewe beeld van die Kerk het. Die
redes sluit in dat mense baie slegte ervarings gehad het, maar ook dat die beeld grootliks gevorm
word deur beriggewing in die sekulere media. Omdat hierdie beriggewing dikwels teenstrydig is,
doen dit skade aan die beeld wat na buite uitgestraal word.
70

5.4.5.3 Sekerheid
Deelnemers ervaar dat die Kerk ‘n baie onseker beeld uitstraal omdat daar nie pertinente
standpunte oor kwessies ingeneem word nie en omdat daar sulke uiteenlopende opinies as
moontlike amptelike opinies gegee word. Hierdie onsekerheid wat uitgestraal word het ‘n
fundamentele uitwerking op die sekerheid van die Kerk se lidmate. Hierdie was veral problematies
vir plattelandse deelnemers.
5.4.5.4 Beeldverandering
Van die deelnemers het waardering uitgespreek vir die feit dat hulle verandering in die beeld van die
Kerk sien. Dit gebeur wel stadig, maar hulle voel dat die Kerk op die regte pad is. Hulle is opgewonde
oor positiewe verandering en waardeer die feit dat die Sinode hierdie kwessies ernstig opneem. Die
ernstigste kritiek is dat die Kerk hom nog nie self aangepas het by die moderne samelewing
vereenselwig het nie. Deelnemers voel dat daar vernuwing in die Kerk moet wees.
5.4.5.5 Die media en beeldvorming
Deelnemers het sterk opinies gehad oor die rol wat die sekulêre media op die beeldvorming van die
Kerk het. Hulle is van mening dat die Kerk versigtiger moet wees met die sekulêre media omdat so
baie mense hul opinies van die Kerk vorm gebaseer op die sekulêre media se invloed. Dit is veral
belangrik aangesien die media waarskynlik sekere waarhede verdraai van wat in die Sinode bespreek
word. Deelnemers ervaar dat hierdie soms die enigste terugvoer is wat hulle van hierdie
vergaderings ontvang, en daarom is die verdraaiings se impak soveel groter.
5.5 Algemene oordeel
Die fokusgroepe het, soos uit bg. bespreking blyk, baie interessante gesigspunte na vore gebring. Die
deelname aan die fokusgroepe wat spontaan en in baie opsigte het dit dan ook meer dramatiese
inligting opgelewer. Die belangrike bydrae is dan juis dat die fokusgroepe die algemene
bekommernis oor bepaalde sake wat deur die vraelysondersoek na vore gebring is tog in skerper
reliëf bring en juis baie van die ambivalensie na een of ander kant uit die weg ruim.
71

6.1 Inleiding
Hoofstuk 6: Gevolgtrekkings en
aanbevelings
Sonder om die detail van die vorige hoofstukke hier te herhaal word ‘n aantal algemene
gevolgtrekkings uit die data gemaak op basis van die probleemvrae wat in Hoofstuk 1 gestel is, die
vrae waaroor ook met die opdraggewer ooreengekom is. Die hoofstuk volg die struktuur van die
rubrieke waaronder die probleemvrae ingedeel is.
6.2 Doelgroep
6.2.1 Wie is die Algemene Sinode se doelgroep?
Uiteraard is die doelgroep van die Algemene Sinode alle lidmate van die Kerk. Dit op sigself is
natuurlik ‘n probleem, want daaruit moet afgelei word dat die Sinode met ‘n tipiese
gediversifiseerde doelgroep te make het wat die wydste moontlike spektrum van mense insluit, o.a.
oor ouderdomsgroepe, die geslagte en geografiese verspreiding heen.
Wanneer al die data van die verskillende deelondersoeke sorgvuldig bestudeer word, ontstaan daar
wel ‘n indruk dat die kommunikasie van die kerk sterker gerig is op ‘n ietwat ouer doelgroep en dat
die jonger garde uitgesluit mag voel. Die Kerk sal hieraan aandag moet gee. Daar is byvoorbeeld ‘n
duidelike aanwyser dat daar ‘n sterker positiewe korrelasie bestaan tussen verhoogde ouderdom en
die lees van ‘n publikasie soos die Kerkbode. Daar is ook aanwysers, veral uit die
fokusgroepdiskussies, dat die Kerk fyner sal moet let op die jonger mense en hulle behoeftes.
6.2.2 Wat wil hierdie doelgroep weet?
Die doelgroep stel belang in inligting oor ‘n wye verskeidenheid onderwerpe. Die respondentegroep
het wel in hulle seleksie van onderwerpe in die vraelys laat sien dat daar wel bepaalde voorkeure is
en dat ‘n oorwig van inligting oor sommige, veral meer kontroversiële onderwerpe, nie noodwendig
in die smaak val nie.
In die fokusgroepondersoeke het daar ook duidelike aanwysers gekom rakende sake soos sekerheid
oor bepaalde sake en meer inligting oor suiwer geloofskwessies en die alledaagse geloofslewe.
6.2.3 Is die kommunikasie wat die doelgroep tans ontvang dit wat hulle wil hoor?
Watter boodskappe ontvang die lidmate en kry hulle alles wat hulle
veronderstel is om te kry?
Die resultate rakende die houdings oor hierdie kwessie kan ten beste as “versigtig positief”
beoordeel word. Dit is egter belangrik dat die Kerk na die detail van response kyk en rekening hou
met bepaalde punte van kritiek wat daaruit mag voortspruit. Van hierdie sake is reeds in vorige
hoofstukke geopper.
72

6.2.4 Is die doelgroep tevrede dat die prosesse van kommunikasie en die kanale of
media wat vir die kommunikasie gebruik word, geskik is vir die doel van die
kommunikasie?
Weer eens is daar algemene tevredenheid dat daar wel voldoende prosesse en kanale van
kommunikasie is. Dit is veral belangrik om daarop te let dat lidmate ‘n sterk behoefte het aan ‘n
spreekbuis en daar is algemene konsensus dat ‘n publikasie soos die Kerkbode so ‘n spreekbuis kan
of behoort te wees. Daar is dan ook volledige instemming dat die Kerkbode noodsaaklik is en moet
bly. Veral in die fokusgroepgesprekke is daar egter wel aangedui dat die Kerk in die toekoms sterker
sal moet let op die moontlikhede wat alternatiewe elektroniese media vir hulle bied. Veral jonger
lidmate is sterk hierop ingestel.
6.3 Inhoud
6.3.1 Is dit duidelik vir die doelgroep wat die Kerk wil kommunikeer?
Daar is ‘n versigtig positiewe antwoord op hierdie vraag te gee, maar dan met die duidelike
waarskuwing dat die Kerk wel heel versigtig moet let op die onderwerpe wat lidmate tog belangriker
ag. Daar was aansienlike kritiek op die onsekere beeld wat die Kerk uitstraal oor bepaalde sake, die
idee naamlik dat die Kerk nie altyd bereid is of daarin slaag om duidelike standpunte in te neem oor
kontroversiële aangeleenthede nie (kerkeenheid, homoseksualiteit, ens.). By baie lidmate is daar ‘n
soort ongedurigheid oor die feit dat publikasies soms gebruik word deur kundiges om hulle kennis
en standpunte uit te stal en met mekaar te debatteer in plaas daarvan om die behoeftes van die
leserspubliek duidelik in fokus te hou.
6.3.2 Watter boodskap ontvang die doelgroep? Is dit die boodskap wat die AS wil
stuur? Hoor die doelgroep dus dit wat die Kerk wil kommunikeer of is daar
soms distorsie in die boodskap?
Gekoppel aan die antwoord op die vorige vraag, moet die navorsingspan tot die gevolgtrekking kom
dat daar in die algemeen tevredenheid oor hierdie kwessie is, maar dat daar ook heel dikwels
“geruis” in die boodskap is. Dat die boodskap dus nie altyd sy doel bereik nie en met ‘n mate van
kommunikatiewe distorsie gepaardgaan, is wel duidelik. Lidmate verkies ‘n direkte, eenvoudige
aanslag deur middel waarvan die boodskap helder en duidelik oorgedra word in ‘n taal wat vir almal
min of meer verstaanbaar is. Daar is duidelik soms probleme juis met lg. punt, nl. die
verstaanbaarheid van die boodskap.
6.3.3 Watter temas is vir die doelgroep belangrik en word daar oor daardie temas
gekommunikeer?
Die navorsingspan kom tot die gevolgtrekking dat lidmate eerstens wil hê dat daar met hulle oor
alledaagse dinge gekommunikeer word. Hulle wil inligting hê oor die kwessies wat hulle elke dag
teëkom en duidelike leiding hê oor hoe om dit te hanteer. Onderwerpe waaroor hulle volgens die
vraelysdata nie genoeg leiding ontvang nie, is godsdiens in skole, Christenwees, gesinwees en
tienerprobleme.
73

6.3.4 Is die standpuntinname van die Kerk duidelik en eenduidig of dra dit by tot
boodskapverwarring en onsekerheid by die doelgroep?
Hieroor is daar sterk kritiek uitgespreek teenoor die Kerk. Dit is duidelik dat onsekerheid en ‘n
gebrek aan eenduidigheid heel dikwels boodskapverwarring en onsekerheid by lidmate veroorsaak.
Hierdie is die een enkele punt van kritiek wat die heel duidelikste na vore getree het.
Gekombineer hiermee is ook die kritiek of dan geïmpliseerde behoefte dat die Kerk ook in die
openbare media duideliker standpunt moet inneem oor maatskaplike en ander kwessies. Lidmate
wil trots voel op hulle kerk en wil voel dat die Kerk ‘n vreeslose en veral duidelike stem het, ook in
die groter gemeenskap.
6.3.5 Word die inhoud bevatlik aangebied?
Weereens is daar versigtige positiewe reaksies hierop. As die resultate van al die deelondersoeke
egter versigtig opgeweeg word, is dit wel duidelik dat daar probleme in die kommunikasie is wat
betref ontwerpaspekte soos kompleksiteit van inligting, inligtingslading (te veel inligting word heel
dikwels aangebied), bevatlike strukturering van die inligting, die styl wat heel dikwels te formeel of
“predikantaans” is en nie-verbale (veral grafiese) aanbod wat verder kan verbeter.
6.4 Houdings
6.4.1 Wat is die doelgroep se houding teenoor die Kerk in die algemeen?
Die houding van die respondente teenoor die Kerk is baie positief. Vir die oorgrote meerderheid is
die Kerk nog steeds ‘n belangrike geestelike tuiste. Hierdie sterk positiewe gesindheid gee vir die
Kerk ‘n venster van geleentheid wat baie beslis benut moet word. Die meer kritiese houdings kom
veral van jonger lidmate en van lidmate in stedelike gebiede. Die korrelasies is egter nie sterk
genoeg om dit met alle sekerheid te beweer op basis van die resultate nie.
6.4.2 Watter beeld straal die boodskappe wat die AS uitstuur van die Kerk uit?
Die houdings rakende die beelduitstraling is meer krities. Versigtige beoordeling van veral die
vraelys- en fokusgroepresultate dui daarop dat daar nog steeds ‘n versigtig positiewe reaksie is,
maar dat daar gevaarligte flikker op bepaalde punte:
• ‘n beeld van onsekerheid
• ‘n ietwat ouderwetse beeld
• ‘n beeld wat strewe na moderne uitstraling, maar dit nog nie heeltemal haal nie – dit lyk
modern, maar is dit?
• ‘n oormatig saaklike, teologies-vakkundige beeld
6.4.3 Wat is die doelgroep se houding teenoor die boodskappe wat hulle ontvang?
Al is dit nou by herhaling, kan mens steeds beweer dat dit in die algemeen nog positief is, maar dat
daar tog ‘n mate van terughoudendheid is wat betref die aard van die inhoud, die sekerheid
waarmee standpunte ingeneem word, die styl en ook die uiterlike ontwerp van die boodskappe.
74

6.4.4 Wat is die uiteindelike doelwit van die AS (byvoorbeeld om lewens te
verreik/verander, ens.)? Bereik hulle hierdie doelwit?
Die navorsingspan is van oordeel dat hulle nie werklik antwoorde op hierdie vraag kan verskaf nie,
maar dat dit wel ‘n vraag is wat in die beplanning van ‘n (nuwe) kommunikasiestrategie aandag sal
moet kry. As ‘n mens die materiaal en die data van die vraelys- en fokusgroepondersoeke ontleed,
spreek daar tog ‘n mate van onsekerheid oor wat presies die uiteindelike doelwitte van die AS sou
kon wees. Dit is duidelik dat hulle wil informeer, maar of daar meer agter die kommunikasie sit, kan
nie altyd uit die kommunikasie self afgelei word nie.
6.5 Algemene kommentaar
Indien een algemene gevolgtrekking gemaak moet word, is dit die volgende: Daar is ‘n algemene
positiewe ingesteldheid oor die kommunikasie van die Kerk, maar daar is bepaalde kritieke punte
waarop die kommunikasie kan verbeter.
Veral uit die fokusgroepgesprekke het ‘n baie duidelike sein van waardering na vore getree: (a) dat
die Kerk baie gevorder het die afgelope paar jaar, (b) dat daar groot waardering is vir die dapper stap
wat die Kerk geneem het met hierdie ondersoek, en (c) dat daar ook groot waardering is vir die feit
dat die Kerk langs hierdie weg laat sien dat hulle wel deeglik geïnteresseerd is in die opinies van die
lidmate. Dit is juis daarom gebiedend dat die Kerk sal demonstreer dat hulle die resultate van die
ondersoek ernstig opneem en dat hulle ook sal rapporteer op welke wyses hulle daarop gaan
reageer.
6.6 Kommentaar op die ondersoek
Uiteraard verloop ‘n ondersoek van hierdie aard byna nooit sonder probleme nie. In hierdie afdeling
word kortliks aangedui watter probleempunte voorgekom het.
6.6.1 Kommentaar van respondente op vraelyste
Soms was vrae nie sonder meer duidelik vir respondente nie.
In afdelings B,C en D was daar oop vrae wat die respondente nie verplig was om te antwoord nie.
Enkele respondente het kommentaar gelewer wat spesifiek gemik was op die opstelling van die
vraelys. Hierdie moontlike interpretasieprobleme wat hierdie respondente sou kon ondervind met
die invul van die vraelys sou opgelos kon word as die vraelyste in elke gemeente in ’n groep
afgeneem is deur die navorsingspan self onder meer gekontoleerde omstandighede. Dan sou al die
respondente dieselfde antwoord op elke vraag kon kry en die vrae onder presies dieselfde
omstandighede kon invul. Die vraelyste is egter uitgedeel en die respondente kon dit op hulle eie tyd
invul.
Vir sommige respondente was die vraelys dalk te lank.
Respondente het genoem dat die terme publikasie, tydskrifte, kommunikasie en geskrewe
kommunikasie wat afwisselend in die vraelys gebruik word, hulle verwar het.
75

Respondente het aangedui dat die term kerk te wyd is en dat daar eintlik twee vraelyste moes
gewees het: een vir ‘n respondent se eie gemeente wat moeite doen met hulle geskrewe
kommunikasie en een vir die NG Kerk in die algemeen.
In die profielvrae het vraag 2 (Hoe lank is u ’n lidmaat van die Kerk?) interpretasieprobleme
opgelewer. Baie lidmate het aanvaar dat die navorsers wou weet hoe lank die respondente al
dooplidmate van die Kerk in plaas van lidmate wat geloofsbelydenis afgelê het. Hierdie profielvraag
is egter nie een van die afhanliklike veranderlikes in hierdie ondersoek nie het dus nie ’n invloed op
die wetenskaplikheid van hierdie ondersoek nie. Dit kan buite rekening gelaat word. Daar is ’n
verdere profielvraag waarin die respondent moet aandui in watter ouderdomsgroep hy of sy val wat
wel van belang is vir die interpretasie van die vraelysresultate. Enkele respondente het die vraag
glad nie beantwoord nie.
In afdeling B was daar respondente wat nie die verskil tussen vrae 1 en 2 (Oor watter aktuele
onderwerpe wil u graag … teenoor Oor watter aktuele sake gee die Kerk …) raakgelees het nie en
vraag 2 moontlik daarom nie ingevul het nie.
Vrae 4, 5 en 7 is ook deur sommige respondente moeilik of verkeerd geïnterpreteer en daarom nie
ingevul nie of in sommige gemerk met ’n n.v.t. Weereens sou die teenwoordigheid van die
navorsers tydens die invul van die vraelys enige interpretasieprobleme uit die weg kon ruim. Met
vraag 4 wou die navorsers uitvind of die respondent die betrokke publikasie lees. Met vraag 5 is wou
ons vasstel of die gemeente waaraan die respondent behoort enige van die publikasies op een of
ander manier aan die betrokke gemeente beskikbaar stel. Vraag 7 is ’n houdingsvraag waarmee die
navorsers die houding van die respondent oor enige van die publikasies wat deur die respondent
gelees word, wou vasstel. Indien die respondent dus in vraag 5 geantwoord het dat hy byvoorbeeld
nooit die Kerkbode lees nie, sou hy hierdie vraag nie kon antwoord nie, of moontlik kon antwoord
dat hy neutraal voel oor die publikasie.
Afdeling D het gehandel oor hoe die Kerk met hulle taalgebruik sekere inligting hanteer en nie oor
die inligting as sodanig nie. Heelwat respondente het met hulle soort kommentaar te kenne gegee
dat hulle die vraag of verkeerd interpreteer het of nie verstaan het wat van hulle verwag word nie.
Respondente het aangedui dat afdeling C slegs beantwoord kan word as die respondent al vier
publikasies kry. Hulle het by vrae C7-16 en C43-51 niks ingevul nie omdat hulle nie geskrewe
kommunikasie ontvang behalwe die Kerkbode nie.
6.6.2 Stratifikasie van die respondente
Wat vir die navorsingspan kommerwekkend was, was die feit dat te min jongmense aan die
ondersoek deelgeneem het. Indien hierdie ondersoek gerepliseer sou word met ‘n duideliker beheer
oor die stratifikasie van die respondentegroep sou die resultate dalk anders (negatiewer?) daar
uitgesien het. Uiteraard kan lg. punt nie as wetenskaplike gevolgtrekking beoordeel word nie, en
regverdig dit juis verdere ondersoek. Die Kerk moet byvoorbeeld die moontlikheid oorweeg om ‘n
spesiale ondersoek onder jonger mense uit te voer, juis omdat in hierdie groep die toekoms van die
instansie opgesluit lê.
76

6.7 Aanbevelings
In hierdie afdeling het die navorsingspan gekies vir ‘n aantal duidelik gedefinieerde aanbevelings wat
as agendapunte op die Kerk se kommunikasie-agenda geplaas kan word. Hierdie aanbevelings word
kortliks gestel sonder uitvoerige diskussie:
a) Dat die Kerk verdere replikasies van hierdie ondersoek oorweeg in een of twee ander
streeksinodes. Hierdie aanbeveling moet met groot omsigtigheid benader omdat daar nie
met enige sekerheid beweer kan word dat die moeite en veral die koste noodwendig
radikaal ander gesigspunte sal oplewer nie. Aan die anderkant is dit natuurlik juis ook
moontlik dat die houdingsprofiel in ander streeksinode ‘n totaal ander beeld van die Kerk
mag oplewer. Die kliënt sal self beter hieroor kan oordeel as die navorsingspan.
b) Dat die Kerk verdere gespesialiseerde kommunikasie-opleiding van werknemers oorweeg.
Deur ‘n aantal van hierdie geleenthede te skeduleer, kan die kliënt juis verseker dat ‘n
skerper bewussyn ontstaan oor die impak wat verskillende skryf- en ontwerpkeuses vir die
beeld van die Kerk mag hê.
c) Dat die Kerk ‘n duidelike strategie vir beeldbestuur bedink. Een van die grootste probleme
met beeldvorming en beelduitstraling is juis dat instansies nie op bewustelike wyse hiermee
omgaan nie. Uiteraard is dit nie altyd maklik om te bepaal wat die beeld is wat uitgestraal
behoort te word nie (soveel hoofde, soveel sinne), en juis daarom vra dit soms ‘n stuk
beslistheid aan die kant van die leierskorps in so ‘n organisasie.
d) Dat die Kerk hard en duidelik besin oor ‘n oorhoofse kommunikasiebeleid, kommunikasieuitgangspunte
en riglyne vir effektiewe kommunikasie. Hierdie soort strategie sal natuurlik
net suksesvol wees indien dit bindend gemaak kan word binne die soort federale bestel wat
die NG Kerk kenmerk.
e) Dat die Kerk op gereelde basis dokumentontwerpadvies inwin en dat hulle, naas die
aanbeveling in c), ‘n stel oorhoofse huisreëls ontwikkel.
Uiteraard sal die Taalsentrum graag die kliënt in die uitvoering van hierdie aanbevelings wil bystaan,
as agent (bv. vir a) en b) of as fasiliteerder (bv. vir c), d) en e).
6.8 Slotperspektief van die navorsingspan
Dit was vir die navorsingspan ‘n groot voorreg om aan hierdie projek deel te neem. Wat veral
beïndruk het, was die openheid waarmee die Kerk hierdie projek benader – dit vra ‘n groot stuk
dapperheid. Die projek het nie alleen hopelik ‘n bydrae gemaak tot die verbetering van die
kommunikasiekwaliteit van die kliënt nie, dit het juis ook ‘n belangrike rol gespeel in die uitbouing
van die wetenskap betreffende beeldvorming in kommunikasie. Ons vertrou dat hierdie projek vir
die kliënt die nodige waarde toegevoeg het.
77

Bronnelys
Bromley, D.B. (2000), “Psychological Aspects of Corporate Identity, Image and Reputation”,
Corporate Reputation Review, Vol. 3 No.3, pp. 240-252.
Cornelissen, Joep (2000), “Corporate image: an audience centred model”, Corporate
Communications: An International Journal, Vol.5 No.2, pp. 119-125.
De Stadler, L.G. (2007; ongepubliseer). “Is this what I look like? Effective document design and image
projection.” Conference of the Linguistic Society of Southern Africa.
Karaosmanoglu, E. en Melewar, T.C. (2006), Corporate Communications, identity and image: A
research agenda”, The Journal of Brand Management, Vol.14, pp.196-207.
Hatch, MJ. en Schultz, M. (1997), “Relations between organizational culture, identity and image”,
European Journal of Marketing, Vol.31 No.5/6, pp.356-365.
Van Riel, C.B.M. en Fombrum, C.J. (2007), “Essentials of Corporate Communication”, New York, VSA.
78

Bylae A: Vraelys in opdrag van die NG Kerk
Inleiding en verduideliking
Baie dankie dat u ingewillig het om deel te neem aan hierdie opname. U sal oplet dat u nie gevra word
om u naam in te vul nie - juis omdat u anonimiteit gewaarborg word. Die inligting wat u hier verskaf,
word as vertroulik hanteer. Al lyk dit nie so nie, sal die invul van die vraelys nie meer as ongeveer 20
minute van u tyd in beslag neem nie. Op baie van die vrae is daar slegs ’n kruisie nodig.
Dit gaan hier oor geskrewe kommunikasie (byvoorbeeld Kerkbode, u gemeente se blad, VrydagNuus,
LIG, ens.) wat u van die NG Kerk ontvang of self aanskaf. Die kerk wil graag vasstel watter invloed
hierdie geskrewe kommunikasie het op die manier waaroor u oor die kerk dink. (In die vraelys gebruik
ons die woord Kerk wanneer ons na die NG Kerk verwys.)
Vul asseblief al die vrae op die vraelys in soos wat vir u aangedui word.
Baie dankie!
Persoonlike inligting
1.Is die gemeente waarvan u ’n lidmaat is in die platteland (p) of in die stad (s)?
(Omkring die toepaslike letter.)
2.Hoe lank is u reeds ʼn lidmaat van die Kerk?..........................................................................
2.Is u manlik (m) of vroulik (v)?
(Omkring die toepaslike letter.)
3.In watter ouderdomsgroep val u?
18 – 25
26 – 35
36 – 50
51 - 75
4.Wat is die hoogste opleiding wat u ondergaan het (matriek, graad, diploma,
ander)?.........................................................................................................................................................
Afdeling A
2.Oor watter aktuele onderwerpe wil u graag inligting ontvang? (Maak ’n kruisie in die toepaslike
blokkies indien enige.)
Misdaad en geweld
Tienerprobleme
Gay-kwessies
Die verslag rakende die Bediening van Bevryding
(die kwessie of daar ʼn duiwel is of nie)
Zimbabwe
Kerkeenheid
Skrifgesag (nav bv die evolusiedebat of die vraag
of Christus werklik uit die dood opgestaan het)
Godsdiens in skole
Belydenis van Belhar
Xenofobie
Alkohol- en dwelmverslawing
Christenwees in die werkplek
Gesin-wees
Is daar enige ander onderwerpe wat u graag tot hierdie lys sou wou toevoeg?
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
1

……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
3.Oor watter aktuele sake gee die Kerk nie genoeg inligting in sy kommunikasie nie? (Maak ’n kruisie
in die toepaslike blokkie indien enige.)
Misdaad en geweld
Tienerprobleme
Gay-kwessies
Die verslag rakende die Bediening van Bevryding
(die kwessie of daar ʼn duiwel is of nie)
Zimbabwe
Kerkeenheid
Skrifgesag (nav bv die evolusiedebat of die vraag
of Christus werklik uit die dood opgestaan het)
Godsdiens in skole
Belydenis van Belhar
Xenofobie
Alkohol- en dwelmverslawing
Christenwees in die werkplek
Gesin-wees
Is daar enige ander onderwerpe wat u graag tot hierdie lys sou wou toevoeg?
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
4.Ek lees die volgende:
Kerkbode
Nooit Soms Gereeld Byna altyd Altyd
Indien u wel hierdie publikasie lees, waar kry u dit in die hande?
......................................................................................................................................................................
VrydagNuus
Nooit Soms Gereeld Byna altyd Altyd
Indien u wel hierdie publikasie lees, waar kry u dit in die hande?
......................................................................................................................................................................
Gemeentelike nuusbrief
Nooit Soms Gereeld Byna altyd Altyd
Indien u wel hierdie publikasie lees, waar kry u dit in die hande?
......................................................................................................................................................................
LIG
Nooit Soms Gereeld Byna altyd Altyd
Indien u wel hierdie publikasie lees, waar kry u dit in die hande?
......................................................................................................................................................................
Die volgende leesstof word in die gemeente beskikbaar gestel of gereeld in die gemeente onder u
aandag gebring:
Kerkbode
Nooit Soms Gereeld Byna altyd Altyd
2

VrydagNuus
Nooit Soms Gereeld Byna altyd Altyd
Gemeentelike nuusbrief
Nooit Soms Gereeld Byna altyd Altyd
LIG
Nooit Soms Gereeld Byna altyd Altyd
Ek gebruik die Internet/die Kerk se webblad om inligting oor die Kerk te bekom
Nooit Soms Gereeld Byna altyd Altyd
Is daar enige besondere kommentaar wat u graag lewer rakende die beskikbaarheid van die
dokumentasie van die Kerk?
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
Indien u al ooit van bg. publikasies te lese gekry het, wat is u algemene oordeel of houding oor die
betrokke publikasies?
Kerkbode
Ek hou glad nie Ek hou nie Ek voel neutraal Ek hou daarvan Ek hou baie
daarvan nie daarvan nie oor die publikasie
daarvan
Het u enige verdere kommentaar oor u oordeel of houding?
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
VrydagNuus
Ek hou glad nie Ek hou nie Ek voel neutraal Ek hou daarvan Ek hou baie
daarvan nie daarvan nie oor die publikasie
daarvan
Het u enige verdere kommentaar oor u oordeel of houding?
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
Gemeentelike nuusbrief
Ek hou glad nie Ek hou nie Ek voel neutraal Ek hou daarvan Ek hou baie
daarvan nie daarvan nie oor die publikasie
daarvan
Het u enige verdere kommentaar oor u oordeel of houding?
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
LIG
Ek hou glad nie Ek hou nie Ek voel neutraal Ek hou daarvan Ek hou baie
daarvan nie daarvan nie oor die publikasie
daarvan
Het u enige verdere kommentaar oor u oordeel of houding?
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
3

Afdeling B
Dui aan of u saamstem of verskil met die volgende stellings deur ʼn kruisie te maak op die skaal. Die
een uiterste (-3) beteken u stem glad nie saam nie en die ander uiterste (+3) beteken u stem heeltemal
saam. By sommige vrae gee ons u geleentheid om meer kommentaar te lewer, indien u graag wil.
1. Ek dink die Kerk maak voorsiening vir alle ouderdomsgroepe in sy geskrewe kommunikasie.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
Enige besondere kommentaar wat u graag op hierdie vraag sou wou lewer?
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
2. Ek lees graag die geskrewe kommunikasie van die Kerk.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
3. Die Kerk gee die inligting wat vir my belangrik is in sy kommunikasie.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
4. Ek vind die geskrewe kommunikasie van die Kerk interessant en relevant.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
Enige besondere kommentaar wat u graag op hierdie vraag sou wou lewer?
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
5. Die geskrewe kommunikasie het ʼn groot invloed op my geloofslewe.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
Enige besondere kommentaar wat u graag op hierdie vraag sou wou lewer?
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
6. Dis nie altyd maklik om die Kerk se kommunikasie in die hande te kry nie.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
Enige besondere kommentaar wat u graag op hierdie vraag sou wou lewer?
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
4

7. Die geskrewe kommunikasie wat ek van die Kerk ontvang verskaf relevante inligting.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
8. Die Kerk voer sy roeping na die beste van sy vermoë uit.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
9. Die geskrewe kommunikasie wat lidmate van die Kerk ontvang, is maklik verstaanbaar sodat
die lidmate presies weet wat die Kerk vir hulle wil sê.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
10. Ek lees die geskrewe kommunikasie van die Kerk net as ek regtig moet.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
11. Daar is genoeg inligting in die Kerk se kommunikasie wat spesifiek op sy jong lidmate gerig
is.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
12. Dis uit die kommunikasie duidelik hoe die Kerk verwag sy lidmate moet optree.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
13. Die Kerk weet watter inligting die lidmate in die geskrewe kommunikasie wil ontvang.
Stem
Stem glad
volledig saam
nie saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
14. Die Kerk slaag daarin om sy kommunikasie helder uiteen te sit.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
15. Die Kerk kan meer foto’s en grafika gebruik om sy boodskap effektief oor te dra.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
5

16. Ek dink die Kerk spel duidelik uit wat hy van sy lidmate verwag in sy geskrewe
kommunikasie.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
17. Die Kerk se kommunikasie met sy lidmate is effektief in die opsig dat inligting gereeld
beskikbaar gestel word.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
18. Soms verwar die inligting wat ons van die Kerk te lese kry my.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
Enige besondere kommentaar wat u graag op hierdie vraag sou wou lewer?
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
19. Die Kerk doen baie moeite om inligting oor aktuele kwessies aan sy lidmate te kommunikeer.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
20. Die Kerk praat uit een mond oor aktuele gebeure.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
21. Die Kerk se kommunikasie word interessant en lewendig aangebied.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
22. Die Kerk doen baie moeite doen om sy geskrewe kommunikasie in ʼn toeganklike styl aan te
bied.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
23. Die Kerk is relevant in die hedendaagse Suid-Afrikaanse konteks.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
Enige besondere kommentaar wat u graag op hierdie vraag sou wou lewer?
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
6

24. Ek vind dat die kommunikasie my van die nodige tersaaklike inligting voorsien.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
25. Ek voel die Kerk behoort nie gekritiseer te word nie.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
Enige besondere kommentaar wat u graag op hierdie vraag sou wou lewer?
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
26. Die kerk is in voeling met die moderne samelewing.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
Enige besondere kommentaar wat u graag op hierdie vraag sou wou lewer?
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
27. Ek voel my tuis in die Kerk.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
28. Die Kerk se geskrewe kommunikasie is vir my aktueel.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
29. Die Kerk ondersteun sy lidmate wanneer hulle dit nodig het.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
30. Ek verstaan waarom mense die Kerk verlaat.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
Enige besondere kommentaar wat u graag op hierdie vraag sou wou lewer?
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
31. Die kommunikasie van die Kerk spreek my aan.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
7

32. Die kommunikasie van die Kerk laat my voel asof dit vir die Kerk onbelangrik is dat lidmate
dit verstaan en geniet.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
33. Uit die kommunikasie wat ek van die Kerk ontvang, is dit vir my duidelik dat my mening as
lidmaat belangrik is.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
34. Ek dink die Kerk doen te min moeite om goed te kommunikeer.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
35. Die kerk gee genoeg inligting oor aktuele sake.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
36. Die manier waarop die geskrewe kommunikasie uiteengesit is, maak dit vir my moeiliker om
die boodskap te verstaan.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
37. Wanneer ek geskrewe kommunikasie van die Kerk ontvang, voel dit vir my asof hulle met my
praat.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
38. Die standpunte wat die Kerk inneem oor belangrike kwessies verhoog my gevoelens van
onsekerheid.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
39. Die kommunikasie van die Kerk straal ʼn byderwetse beeld uit.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
Enige besondere kommentaar wat u graag op hierdie vraag sou wou lewer?
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
8

40. Die kommunikasie wat die Kerk uitstuur, laat my voel asof dit persoonlik aan my gerig is.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
41. As ek kan kies, lees ek liewer iets anders as die Kerk se kommunikasie.
Stem volledig
Stem glad nie
saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
42. Die kerk se kommunikasie word in ouderwetse taal geskryf.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
43. Dit is vir my die moeite werd om die geskrewe kommunikasie van die Kerk te ontvang.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
44. Wanneer ek kommunikasie van die Kerk lees, voel dit vir my asof ek onbelangrik is vir die
Kerk.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
45. Die geskrewe kommunikasie van die Kerk hou my op hoogte van sake.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
46. Die Kerk se geskrewe kommunikasie is bo my vuurmaakplek.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
47. Ek vind die kommunikasie van die kerk oninteressant.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
48. Die Kerk se geskrewe kommunikasie speel nie ʼn rol in my lewe nie.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
49.Die Kerk probeer bewustelik om sy kommunikasie lewendig te maak vir sy jong lidmate.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
9

50. Dit is vir die Kerk belangrik wat ek van sy kommunikasie dink.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
51. Die kommunikasie wat die Kerk uitstuur is baie onpersoonlik.
Stem
Stem glad nie
volledig saam
saam nie
+3 +2 +1 0 -1 -2 -3
Afdeling C
Hier volg aanhalings uit geskrewe kommunikasie van die Kerk aan lidmate. Lees dit asseblief deur en
antwoord dan die vrae daaroor in die oop ruimte. Dit gaan in hierdie afdeling nie soseer om die inhoud
nie, maar eerder oor hóé die inhoud oorgedra word.
Vraag 1
a. Die kerkherenigingsproses is ook u proses. Met hierdie skrywe word u vriendelik uitgenooi om deel
te wees van die gesprek deur u mening en kommentaar te gee oor die eerste konkrete voorstelle wat van
die vier kerke af kom.
b. Die kerkherenigingsproses is ook jou proses. Daarom is dit vir ons baie belangrik dat jy ook jou
mening en kommentaar gee oor die eerste konkrete voorstelle wat van die vier kerke af kom. Neem
asseblief deel en gee jou mening!
Watter aan aanhaling verkies u, a of b?...........................
Hoekom? Gee asseblief ’n rede(s)
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………....
Vraag 2
a. Dit raak die fisiese en geestelike omstandighede van ons lidmate in gemeentes en ook nog baie ander
faktore soos die uitdagings wat dit vir ons skep, die groeipunte wat daar bestaan, die geleenthede wat
dit bied en nog baie ander faktore. Ons weet dit is nie ʼn maklike saak nie, maar ons moet uitvind wat
aangaan voordat ons saam oplossings kan soek. Daar’s werk vir ons: ons het probleme om op te los,
maar ook geleenthede om te benut.
b. Dit raak die fisiese en geestelike stand van sake in gemeentes, uitdagings, groeipunte en geleenthede
en veel meer. Ons weet dis ʼn sensitiewe saak, maar voel dat ons nie regtig vorentoe kan gaan as ons
nie weet wat aan die gang is nie. Dit gaan egter nie net oor die oplos van probleme nie, maar juis om
die aangryp van geleenthede.
Watter aanhaling is die formeelste, a of b?..................................
Gee asseblief rede(s) vir u antwoord.
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
10

Watter aanhaling (a of b) is meer gerig op die leser?...........................
Waarom sê u so?
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
Watter aanhaling verkies u, a of b?.......................................
Vraag 3
a. Die kerkleiding binne die NG Kerkfamilie word ook deur veral sy lidmate gevra om binnegevegte te
beperk en eerder as een groot stuk getuienis die evangelie van Christus in sy volle konsekwensies uit te
leef.
b. Die kerkleiers binne die NG Kerkfamilie word ook deur veral sy lidmate gevra om so min as
moontlik onderling met mekaar te twis en liewer te probeer om deur hulle optrede die evangelie van
Christus uit te leef.
Watter aanhaling verkies u, a of b?...........................................
Waarom?
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Vraag 4
a. Asseblief: Underground vra mooi dat gemeentes hulle jeug- of gebedsgroepe stuur om te kom help.
Shockwave 2008 fokus daarop om vir China te bid.
b. Underground het ʼn beroep op gemeentes gedoen om hulle jeug- of gebedsgroepe aan te moedig om
hierby betrokke te raak. Shockwave 2008 fokus op gebed vir China.
Watter aanhaling sou u sê is meer geskik vir jongmense, a of b?........
Waarom sê u so?
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………...
Vraag 5
a. Eersdaags stel Jonk ʼn nuwe e-tydskrif bekend waarop enigiemand kan inteken. Die – tydskrif word
in spesiale formaat aan intekenare gestuur. Van tyd tot tyd sal intekenare ook inligting ontvang oor
gebeure op die terrein van jeug- en gesinsbediening in die land, asook nuus van Jonk se werksaamhede
en nuwe projekte. Word deel van hierdie onmisbare bron van aktuele inligting. En die beste van alles –
dit is gratis!
b. Goeie nuus: Jonk stel binnekort ʼn nuwe e-tydskrif bekend waarop julle almal sal kan inteken. Die
tydskrif word in spesiale formaat aan almal wat inteken, gestuur. Julle gaan ook gereeld hoor van alles
wat gebeur met jeug- en gesinsbediening in die land. Teken in op Jonk om te weet van alles wat hulle
aanvang en ook van hulle nuwe projekte. Sorg dat jy by bly en vra vir hierdie inligting. En die beste
van alles – dis gratis!
11

Watter aanhaling gaan u miskien oorreed om op Jonk in te teken of ten minste daarna te
kyk?.............................
Waarom sê u so?
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………...
Ten slotte:
Wat sou u sê moet die Kerk aan sy geskrewe kommunikasie verander om ʼn ve rskil te maak aan u/sy
lidmate se lewens?
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
Baie dankie vir u tyd!
12