Omnia covers Afr:Omnia agter

jaarverslag 2003

1992
Politieke grense in
Suid-Afrika word
afgetakel – Omnia
brei werksaamhede
uit na Afrika en
vestig ‘n
nywerheidschemikalie-afdeling,
Intaba Chemicals.
1991
Vestig vervaardigingsaanlegte
vir poreuse
ammoniumnitraatkorrels
en ANFO om sy
plofstofprodukreeks uit
te brei.
50 Jaar se Skepping van Kliëntewaarde
deur Kennis en Tegnologie
1995
Spesialiteitskunsmisafdeling
in
bedryf gestel ten
einde die groeiende
spesialisering in die
landbou te bedien.
1993
Buitelandse
handels-,
finansierings- en
beleggingsarm in
Mauritius gevestig.
1997
Begin met bou van
allermodernste
korrelkunsmisaanleg
by
Sasolburg. Vierde
vloeibarekunsmisaanleg
op
Wesselsbron in
bedryf gestel.
2003
1996
Stel ‘n aanleg in bedryf
vir die vervaardiging
van kaliumsulfaat en
soutsuur, en ‘n patroonplofstofaanleg.
Innoverende
bemarkings- en
verspreidingsinfrastruktuur
gevestig
om Afrika-kleinhoewegemeenskappe
van
diens te wees.
1998
Mynbouplofstofonderneming
begin
in Tanzanië.
Spesialiteitskunsmismenger
in
Sasolburg begin.
2001
Teenwoordigheid
in Australasië
gevestig ten
einde
markgeleenthede
te identifiseer.
2003
Stig Omnia Specialities
Australia na die
bekomming van
HRL Agriculture; BME
betree die
gesofistikeerde
elektroniese
ontstekingsmark met
die bekomming van die
nuutste tegnologie van
’n Franse maatskappy
DCI; ’n nuwe
kalsiumnitraataanleg in
Sasolburg geopen wat
gebruik maak van
unieke gepatenteerde
tegnologie deur Omnia
ontwikkel.

Omnia se Visie
Die skep van kliëntewelvaart deur aanwending van kennis.
Die Stukrag agter Omnia
Om kliënte te wen deur buitengewone diensgerigte oplossings, om mense
en produksiebates te kombineer om produkte te differensieer.
Groepstrategie
Fokus op dienste vir die landbou-, mynbou- en nywerheidschemikaliemarkte
Diversifiseer besigheidsrisiko weg van weerstoestande
Fokus op unieke markaanbiedings om waarde te skep en ‘n premie te verdien
Brei internasionale besigheid uit
Omnia se Waardes
Ons besigheid word gedryf deur 'n sterk en eiesoortige kultuur wat die waardes van
'n familiebesigheid kombineer met die voordele van professionele bestuur, robuuste
ondernemersgees en onkreukbare integriteit.
Ons is geheel en al verbind tot buitengewone diensstandaarde, om voortdurend die
verwagtinge van ons kliënte en kollegas te oortref om aan almal met wie ons in
aanraking kom, diens te lewer ongeag of hulle beleggers, kliënte, verskaffers,
reguleerders of ons bure is.
Ons streef ten slotte daarna om 'n leerorganisasie te wees wat ons mense tot hulle
volle potensiaal wil bemagtig.
Inhoud
vbb 50 jaar van Omnia
01 Finansiële Hoogtepunte
02 Groepstruktuur en Omnia se Reikwydte
03 Volhoubare Groei
04 Voorsittersverslag
09 Groep- Besturende Direkteur se Verslag
20 Groepdireksie
23 Menslike Hulpbronne
26 Verslag oor Veiligheid, Gesondheid,
Omgewing en Gehaltebestuur
29 Korporatiewe Beheer
32 Direkteursverslag
34 Vyfjaar Finansiële Oorsig
36 Staat van Toegevoegde Waarde
37 Finansiële State
72 Kennisgewing aan Aandeelhouers
74 Kort CVs
75 Volmagvorm
abb Aandeelhouersdagboek
abb Administrasie

1953
Omnia as ‘n klein
verspreider van
landboukalk gestig.
1972
Stel Suid-Afrika se
eerste vloeibarekunsmisoperasie
in bedryf.
1953
1967
Brei uit na die verwante
kunsmismark deur sy
eerste korrelaanleg
by Sasolburg te vestig.
1974
Stel direkte
ammoniaktoediening
bekend –
‘n unieke produk
vir gesofistikeerde
landboutoepassing.
Voltooi superfosfaataanleg
in
Sasolburg.
1976
Brei vloeibare
werksaamheid
uit na die VK en
open vloeibarekunsmisaanlegte
by Hectorspruit
en Danielsrus.
1980
Noteer op JSE.
1982
Belê R88 miljoen
(VS$65 miljoen) in sy
eie stikstofaanleg by
Sasolburg-kompleks.
1987
Verkry Bulk Mining
Explosives (BME)
en diversifiseer in
die mynbouplofstofmark
deur
gebruikmaking van
gevorderde
internasionale
tegnologie.
1988
Betree landbousaadmark
en
verkry
onafhanklikheid
vir ammoniakverskaffing
deur
koop van ‘n deel
van die
Richardsbaai se
ammoniakterminaal.

Finansiële Hoogtepunte
Finansiële Hoogtepunte 01
Geouditeer % Geouditeer
31 Maart Verandering 31 Maart
2003 2002
Inkomste (Rm) 2 315,1 25 1 851,9
Bedryfswins (Rm) 430,4 151 171,6
Wins na belasting (Rm) 240,8 120 109,4
Netto wins toeskryfbaar aan gewone aandeelhouers (Rm) 239,9 120 108,9
Kapitaalbesteding (Rm) 86,5 29 66,8
Verdienste per aandeel (sent) 631,9 122 284,5
Wesensverdienste per aandeel (sent) 631,9 122 284,5
Dividend per aandeel (sent) 129,0 –
Ekwiteit (Rm) 578,1 24 465,3
Netto waarde per aandeel (sent)* 1 532 26 1 220
Netto rentedraende bates/(skuld) (Rm) 252,8 (12,9)
Opbrengs op ekwiteit (%) 46 64 28
Markkapitalisasie (Rm) 759 95 389
* Gebaseer op 37 885 142 gewone uitgereikte aandele, wat die aandele wat deur die aandele-aansporingskema besit word, uitsluit.
Opbrengs op Ekwiteit
(%)
50
700
45
40
600
35
500
30
25
400
20
300
15
10
200
5
100
0
0
90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 01 * 02 03
90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 01 *
02 03
Nominale OOE Werklike OOE
Verdienste en Dividende per Aandeel
(sent)
Wesensverdienste per aandeel Dividende per aandeel
* Aantekening by finansiële grafieke: As gevolg van 'n verandering in die jaareinde strek die jaar tot Maart 2001 oor 'n finansiële tydperk van 15 maande.
Die dividende in die grafieke verwys na die finansiële jare waarmee dit verband hou.

02 Groepstruktuur en Omnia se Reikwydte
Landbou
– Omnia Kunsmis
– Omnia Spesialiteite
* Prochem – onderworpe aan aandeelhouers se goedkeuring ten tye van die skryf hiervan.
Omnia se Reikwydte
(Plofstowwe)
Omnia Holdings
Mynbou en
Nywerheidschemikalieë
– BME
– Delta Caps Initiators (DCI)
(Nywerheidschemikalieë)
– Intaba
– Prochem *
Handel en
Beleggings
Chemical Holdings
International Limited (CHI)
Omnia het werksaamhede in Suid-Afrika, Swaziland, Zimbabwe, Zambië, Namibië, Botswana, Tanzanië, Mali en Mauritius en
het ‘n groeiende teenwoordigheid in Australië, Nieu-Seeland, Chile en Frankryk.

OOE
Eskalering van aandeelhouersopbrengs
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
97 98 99 01 02 03
OOB (%)
Verbetering van beleggingsopbrengs
25
20
15
10
5
0
97 98 99 01 02 03
Opbrengs op Verkope (%)
Groeiende marges
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
97 98 99 01 02 03
Volhoubare Groei (%)
Groei van Besigheid
40
35
30
25
20
15
10
5
0
97 98 99 01 02 03
Retensieverhouding (%)
Belê aandeelhouersfondse
100
80
60
40
20
0
97 98 99 01 02 03
Hefboomfinansiering
Behaal optimale hefboomverhouding
35
30
25
20
15
10
5
0
97 98 99 01 02 03
Bate-opbrengs
Verbeter bateproduktiwiteit
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0
97 98 99 01 02 03
Volhoubare Groei 03

04
Die finansiële jaar geëindig Maart 2003
was een van die mees opwindendste en
suksesvolste jare in Omnia se bestaan.
Die Groep het uitstekende finansiële
resulte behaal en die Direksie en senior
bestuur het baie moeite gedoen met die
omskrywing en inwerkingstelling van
sleutelstrategieë om die Groep op 'n nuwe
groeivlak te plaas. Dit het alles
plaasgevind soos wat Omnia sy 50ste
bestaansjaar binnegegaan het.
50 en Vorentoe
Na dié mylpaal bereik is, kyk Omnia vorentoe en soek geleenthede waarmee ons
visie gedien kan word en beweeg ons versigtig en doelgerig vorentoe om dit te
verwesenlik. Ons strategiese antwoord op hierdie siening van die besigheid word
aangevoer deur dieselfde beginsels wat Omnia se ontwikkeling sedert 1953
aangedryf het: ‘n wyse van sake doen wat gewortel is in ‘n halfeeu se
korporatiewe kultuur.
Sedert sy ontstaan as ‘n klein landboudiensbesigheid met ‘n markkapitalisasie van
54 Pond Sterling, bevat Omnia se geskiedenis talle voorbeelde van progressiewe
denke en die omskakeling daarvan in baanbrekersinnovasie en “eerste in die
mark” toepassing, alles in diens van ons kliënte. Die kreatiwiteit, moed en
deursettingsvermoë om die weg te baan vir nuwe idees en dit toe te pas om
waarde vir sy kliënte te skep, het Omnia sedertdien op die voorpunt van die
landbou gehou. Namate die Groep in nuwe en sinergistiese markte gediversifiseer
het, het hierdie kultuur van bedryfsinnovasie en -ontwikkeling in antwoord op
markgeleenthede die botoon gevoer. Dis dié platform van waar ons ‘n nuwe
groeifase en die volgende 50 jaar betree.
Strategiese Ontwikkeling
Die toekomstige fokus en strategiese evaluering van die afgelope jaar is
gesteun deur die Groep se volgehoue sterk kontantskepping. Teen Maart 2003,
sou die Groep na verwagting byna sonder enige hefboomfinansiering wees en
die Direksie het gemeen dat dit ‘n ideale geleentheid bied om ‘n meer
uitgebreide platform vir die Groep se werksaamhede te belê.
As rigsnoer vir die inwerkingstelling van ons groeiplan het die bestuur en die
Direksie die Groep se visie en stukrag weer oordink en verfyn om seker te maak
dat dit relevant is vir die toekoms. Dit bied ‘n helder omskrywing van wat ons
kan lewer as ons ’n nuwe, opwindende ontwikkelingsfase tegemoetgaan.
‘n Nuwe Platform vir Groei
Vanweë die Groep se positiewe kontantposisie het die Direksie die bestuur
opdrag gegee om ‘n aantal verkrygingsgeleenthede in elkeen van die Groep
se kundigheidareas te ondersoek. Dit is in ooreenstemming met ons
diversifiseringstrategie in nuwe markte, plaaslik en oorsee, om ‘n balans in
ons besigheidsportefeulje teweeg te bring. Na deeglike evaluering van die
geïdentifiseerde geleenthede, het die Direksie besluit om in die volgende te belê
of uit te brei:
Die verkryging van ‘n klein humaatvervaardiger in Australië. Humaat is in ’n
toenemende mate ‘n belangrike bestanddeel in spesialiteitskunsmis, veral
namate die vraag na organiese kunsmis toeneem.
Die voortgaande formalisering van verskeie gesamentlike ondernemings met
betrekking tot spesialiteitskunsmis in Wes- en Oos-Australië en in Nieu-Seeland.

Die ontwikkeling van elektroniese
slagdoppietegnologie was wêreldwyd
‘n duur onderneming. Die Groep
se mynboubesigheid, Bulk Mining
Explosives (BME), het hierdie
ontwikkeling baie jare gemonitor.
Ons glo dat die tegnologie en die mark
daarvoor nou die punt bereik het waar
dit gereed is vir kommersialisering en
dit lewensvatbaar is vir toetrede tot
die ontwikkeling van ‘n wêreldwye
plofstofontstekingsbedryf. Teen ‘n
intreekoste wat laer is as dié van ons
mededingers, het BME die
internasionale regte van hierdie
baanbrekertegnologie van die Franse
maatskappy Delta Caps International,
verkry. Die verkryging posisioneer BME
onder die voorste leweransiers van
elektroniese slagdoppies in die wêreld.
Omnia het vir baie jare oorweging
geskenk aan die beste manier om sy
chemiese belange in Suid-Afrika uit te
brei. Die Groep se onlangse strategiese
evalueringsproses het aangetoon dat
die verkryging van ‘n sterk,
diensgebaseerde chemikalieverspreidingsbesigheid,
wat op
dienslewering aan kliënte gefokus is,
die beste manier is om uit te brei.
Sodanige besigheid is in die Prochem
Maatskappygroep geïdentifiseer.
Die verkryging is na die jaareinde
gemaak en het tot dusver glad verloop.
Die finalisering is onderworpe aan
aandeelhouersgoedkeuring en ander
opskortende voorwaardes. In
verhouding met Omnia se
markkapitalisasie, is die verkryging
relatief groot en hoewel dit ons skuld
oor die kort termyn sal verhoog, sal dit
die profiel van die Groep aansienlik
verander en ‘n beter balans in ons
aktiwiteite meebring.
Hierdie strategiese ontwikkelings in
elk van Omnia se besigheidseenhede
verteenwoordig ‘n weloorwoë en
doelgerigte stap om die Groep te
posisioneer vir volhoubare winsgewende
groei in die toekoms. Die verkrygings
sal die Groep diversifiseer en aansienlik
vergroot, wat sal lei tot laer relatiewe
blootstelling aan die Suider-Afrikaanse
landbou, met behoud van die Omniabesigheidsmodel
van waardetoevoeging
vir kliënte deur die aanwending van
intellektuele kapitaal en tegnologie.
Volhoubare Ontwikkeling
Die begeerte om suksesvol in ons
besigheid te wees binne die konteks van
voorbeeldige korporatiewe burgerskap:
gesonde korporatiewe beheer,
omgewingsbewaring en maatskaplike
verantwoordelikheid, is net so deel
van ons kultuur as innovasie en diens.
Omnia onderskryf en voldoen aan die
aanbevelings van die King II-verslag.
Ons is ‘n proaktiewe en invloedryke speler
in omgewingsbewaring en volhoubare
beste praktyk, en ons dra aktief by tot die
gemeenskappe waarin ons werksaam is.
Namate ons groei, bly ons op ‘n
verantwoordelike, sorgsame en inklusiewe
wyse verbind tot die skepping van waarde
vir al ons belanghebbendes.
Ons Markte
In my 2002-verslag aan aandeelhouers
het ek te kenne gegee dat die
verdienstevooruitsigte vir die 2003finansiële
jaar uitstekend is, en dat alle
afdelings na verwagting aansienlik beter
resultate as dié van die vorige jaar sal
Voorsittersverslag 05
lewer. In die oorsigjaar het ‘n kombinasie
van positiewe faktore resultate gelewer
wat ongetwyfeld aandeelhouers se
stoutste verwagtings sal oortref.
Landbou
Omnia se kunsmisbesighede het almal bo
verwagting gepresteer, wat die
verbetering in die finansiële posisie van
ons kliënte weerspieël. Dit onderskryf
weereens ons fokus op die voorsiening
van hoëwaardedienste en innoverende,
gedifferensieerde produkte om waarde
vir ons landboukliënte te skep.
Die resultate is positief beïnvloed deur die
swakker Rand gedurende die vorige jaar
en ‘n aantal “eenmalige” positiewe
faktore, wat in die finansiële oorsig
volledig uiteengesit word.
Marktoestande was vir die grootste
deel van die jaar lewendig en grondstofinsetkoste
het stabiel gebly. Die devaluasie
van die Rand gedurende die vorige jaar het
in die tydperk ‘n beduidende rol gespeel in
die verhoging van die jaar-tot-jaarkunsmispryse
en die pryse van
stapelvoedsels soos mielies, koring en
aartappels wat ‘n uitwerking op die
ekonomie gehad het.
Omnia Kunsmis se fokus op die konstante
verbetering in kliëntediens het steeds
verhoogde marges vir die afdeling en
aansienlike voordele vir kliënte
meegebring. Daar was oor die jaar ‘n
aansienlike verbetering in die posisie van
ons landboukliënte en die meeste van
hulle het hulle winsgewendheid verbeter
en hul skuld beduidend verminder.
‘n Streekstekort aan mielies en hoë
mieliepryse het in die oorsigjaar tot ‘n
12%-verhoging in die vraag na kunsmis

06 Voorsittersverslag
gelei. Die groter mielie-oes, sal saam met
die uitwerking van ‘n sterker Rand, lei tot
‘n afname in Randpryse vir die huidige
oes, wat in die komende seisoen
waarskynlik ‘n afname in die vraag na
kunsmis sal veroorsaak.
Verkope in die Suider-Afrikaanse streek
is steeds baie winsgewend weens
‘n verbetering in boerderytoestande.
Die uiters ontstellende bedryfstoestande
in Zimbabwe het egter ‘n aansienlike
afname in kunsmisgebruik teweeggebring.
Die aard van die Zimbabwiese mark
verander in een waar die staatsektor die
grootse koper sal word, wat dit op sy
beurt aan die kleinboersektor sal versprei.
Zambië en Mosambiek trek voordeel
hieruit aangesien ‘n aantal bekwame boere
van hoë gehalte uit Zimbabwe hulle in
hierdie lande hervestig.
Die Direksie bly steeds verbind tot sy
werksaamheid in Zimbabwe en sal ons
kliënte bystaan in die bevordering van
markoorlewing. Dis ‘n feit dat geen land
kan bekostig om voedsel in te voer nie.
Die landbousektor en die herstel van die
voedselproduksieketting moet die hoogste
prioriteit geniet in enige heropbou-agenda.
Omnia se spesialiteitskunsmis en
agronomiese kundigheid is goed ontvang in
Australië en Nieu-Seeland. In albei lande is
plaaslike vennote geïdentifiseer wat
ingestem het tot gesamentlike
ondernemings. Ooreenkomste is
onderteken om spesialiteitskunsmisbemarkingsbedrywighede
in Wes-Australië
en Queensland te ontwikkel. In Nieu-
Seeland is ons besig om ‘n onderneming te
finaliseer wat ‘n opwindende geleentheid
bied om die spesialiteitsmark met ‘n baie
sterk plaaslike vennoot te betree.
‘n Kalsiumnitraataanleg met ’n kapasiteit
van 30 000 ton, is aan die einde van 2002
in Sasolburg in werking gestel. Die aanleg
gebruik Omnia se gepatenteerde
vloeibedtegnologie. Hierdie unieke, plaaslik
ontwikkelde produksietegnologie bied ‘n
wye verskeidenheid voordele en bewys
weereens Omnia se vermoë tot innovasie
en suksesvolle implementering.
Mynbou en Nywerheidschemikalieë
‘n Verbetering in die verdienste vir die
jaar het BME in staat gestel om te
belê in die ontwikkeling en oprigting
van ‘n nuwe emulsie-aanleg wat eie
ontwikkelde tegnologie gebruik.
‘n Pompbare emulsie wat in ondergrondse
mynboubedrywighede gebruik word, bied
BME groeigeleenthede.
BME se ander werksaamhede suid van die
Sahara, het gedy en lewer ‘n beduidende
bydrae tot verdienste. Hoewel die gehalte
van die plofstofbesigheid aansienlik
verbeter het, bly daar groot ruimte vir
verdere bedryfsrasionalisering wat ‘n
verdere verbetering in verdienstes behoort
mee te bring.
Die besluit om die elektroniese
slagdoppiemark te betree deur die koop
van DCI-tegnologie, is nie ligtelik geneem
nie aangesien die ontwikkeling van hierdie
generasie tegnologie uiters duur is en die
markaanvaarding baie stadig is. Soos reeds
aangedui, het die verkryging ‘n laekosteen
tydige geleentheid gebied vir die
toetrede tot dié jong internasionale
elektroniese slagdoppiemark. Hoewel
bykomende befondsing nodig is vir die
verwesentliking van hierdie onderneming,
glo die Direksie dat die posisioneringsvoordeel
wat dit BME bied, die belegging
dubbel en dwars die moeite werd maak.
Volumes in die nywerheidschemikalieverspreidingsmark
het ook vergroot,
hoofsaaklik weens die byvoeging van
nuwe produkreekse tot die dierevoermark.
Intaba het ‘n buitengewoon goeie jaar
beleef, met goeie marges en sterk
kontantvloei. Die beduidende vergroting
van die chemiese afdeling na die onlangse
verkryging sal die afdeling vanjaar die
kritiese massa laat bereik en ‘n aansienlik
verhoogde profiel in die Groep gee.
Dividend
Met inagneming van die verkrygingsbeleid
wat ingestel is, het die Direksie besluit om
‘n konserwatiewe beleid rakende die
dividend vir die jaar te volg, en beveel ‘n
finale dividend van 72,5 sent per aandeel
aan. Saam met die dividend van 47,5 sent
wat in Januarie betaal is, beloop die totale
dividend vir die jaar 120 sent per aandeel,
’n styging van 47% teenoor die 81,5 sent
per aandeel, van die vorige jaar. Dit gee ‘n
dividenddekking van 5,3 keer
(2002: 3,5 keer).
Vooruitsigte
Vanjaar word goeie someroeste in die
vooruitsig gestel wat sal lei tot ‘n verdere
vermindering in landbouskuld wat boere
se koopkrag sal verhoog. Die oorproduksie
van mielies en die versterking van die
Rand het egter gelei tot aansienlike dalings
in die prys van mielies en ander gewasse.
Hierdie daling in produkpryse sal in die
komende somerplantseisoen ‘n negatiewe
uitwerking op kunsmisverbruik hê.
Internasionale kunsmispryse bly steeds
uiters veranderlik en is tans in Dollarterme
hoog en volg die opwaartse prystendense
van olie en gas sedert laat in 2002.

Die kwaliteit van Omnia se mense het
hulle altyd onderskei as die dryfkrag
agter die Groep se sukses
Dit het die versterkende uitwerking van
die Rand teengewerk, wat meegebring
het dat kunsmispryse slegs effens laer was
as in die 2003-finansiële jaar. Gevolglik sal
die inkomste uit die kunsmisbesigheid
waarskynlik slegs effens laer wees as in
die oorsigjaar.
Die vooruitsigte vir die mynbou en
chemikalieë lyk positief, maar ‘n sterker
Rand gaan die komende jaar waarskynlik
‘n negatiewe uitwerking op verdienste hê.
Die uitwerking van die verskeie
verkrygings, insluitend die inkomste vir die
laaste ses maande uit Prochem, sal na
befondsingskoste in die finansiële jaar
eindigende Maart 2004, waarskynlik
neutraal wees. Hoewel die Groep se
kontantvloei steeds sterk sal wees, sal die
vlakke van hefboomfinansiering hoër word,
namate die verkrygings geabsorbeer word.
Die sterk kontantskepping uit beide
Prochem en Omnia, sal die skuldprofiel
binne ‘n jaar egter aansienlik verminder.
As bogenoemde in aanmerking geneem
word, verwag ons dat Omnia se
wesensverdienste vir 2004 waarskynlik
nie die buitengewoon hoë verdienste wat
in 2003 behaal is, sal ewenaar nie.
Waardering
Alpha Sement, een van Omnia se eerste
aandeelhouers, verkeer al lank onder druk
van hulle aandeelhouers om te disinvesteer
uit Omnia en om hom toe te spits op sy
eie kernbedrywighede. Die beskikbaarheid
van daardie aandele in die mark het etlike
jare al ‘n dempende invloed op die
Maatskappy se aandeelprys gehad.
Gedurende die jaar het die geleentheid
opgeduik om die meerderheid van hierdie
aandele aan twee instellings van die hand
te sit en die res is verkoop aan ‘n aantal
kleiner beleggers. Dit het gelei tot ‘n
aansienlike verbetering in die Groep se
aandeelhouerstruktuur en aandelelikiditeit,
soos gesien kan word in die aandeleontleding
op bladsy 71. Die Groep is trots
daarop dat hy ander geloofwaardige
institusionele aandeelhouers trek
waaronder die bemagtigingsinstelling
Oasis Groep SA.
Ek bedank Alpha vir hulle uitstekende
ondersteuning en jarelange verbintenis met
Omnia. Hulle het ruimskoots bygedra om
Omnia die suskesvolle besigheid van
vandag te maak, beide op finansiële gebied
en met internasionale strategiese raad. Ons
dank gaan aan baie Alpha-mense wat die
Direksie en bestuur oor die jare bygestaan
het. Hulle laat ons goed toegerus agter om
die giere van die internasionale sakewêreld
die hoof te bied.
Mike Doyle was die afgelope paar jaar
Alpha se verteenwoordiger in Omnia se
Direksie. Mike se onmiskenbare vermoëns
en spitsvondigheid sal ten seerste gemis
word, binne en buite Direksievergaderings.
Ons sê ook dankie aan Dave King,
finansiële direkteur van Alpha, wat as
plaasvervanger vir Mike opgetree het.
Ons verbintenis tot gesonde korporatiewe
bestuur het vanjaar gelei tot die aanstelling
van twee nuwe nie-uitvoerende direkteure in
die Direksie van Omnia, naamlik Frank Butler
en Stephanus Loubser, twee begaafde
individue wat toepaslike ervaring na Omnia
bring. Hulle het reeds binne ‘n kort tydjie
aansienlike bydraes tot die Groep se
ontwikkeling gelewer.
Rod Humphris en sy bestuur het ‘n
uitstekende stel resultate gelewer en
ek wens hom en sy span geluk, veral
met die verdienste per aandeel en die
kontantvloei wat geskep is.
Ten slotte bedank ek graag my kollegas in
die Direksie. Ons het baie aandag bestee
aan die verfyning van die strategiese
rigting van die Groep en die posisionering
van Omnia vir die toekoms. Ek sien uit
na ons nuwe fokus: die suksesvolle
konsolidasie van hierdie nuwe
groeiplatform. ’n Spesiale woord van dank
aan Noel Fitz-Gibbon vir sy uitstekende
bydrae tot die onderhandeling en
formalisering van die meeste verkrygings.
My waardering gaan ook na die groter
Omnia-familie, wat met reg trots kan wees
op hulle gesamentlike prestasies in die
groei van Omnia tot die besigheid wat
dit vandag is. Die kwaliteit van Omnia
se mense het hulle altyd onderskei as
die dryfkrag agter die Groep se sukses.
Ons moet nou vorentoe kyk en ons
breinkrag, energie en ons beste pogings
aanwend om die besigheid verder uit te
brei, op ‘n wyse wat die nalatenskap van al
die Omnia-mense sal aanvul, wie se visie,
toewyding en harde werk van die afgelope
50 jaar, ons gebring het tot hierdie
hoogtepunt wat ons vanjaar behaal het.
NJ Crosse
Voorsitter
07

WAARDE
Kliënte-interaksie
DIENS
DEUR
KENNIS
GEDIFFERENSIEERDE
PRODUKTE
KOMMODITEITE
(INTERNASIONAAL)
OMNIA SE PROPOSISIE
Omnia se besigheidsmodel (hierbo) dui
aan hoe ons verskil van tipiese
chemikaliekommoditeitsmaatskappye.
Deur die aanwending van ons
intellektuele kapitaal en tegnologie kan
ons met innoverende oplossings en
doelgemaakte produklyne reageer op ons
kliënte se uiteenlopende behoeftes.
Sterk Platform
vir Groei
Omnia is vandag ‘n volwaardige spesialis-chemikaliedienstebesigheid met
‘n unieke sakemodel en wêreldklasvermoë.
Kennis is vir Omnia net so belangrik soos diens. Ons besigheid bestaan uit die
toepassing van ons kennis en uitgebreide toepassingskundigheid in diens van
ons kliënte in elkeen van ons markte, om waarde toe te voeg tot hul besighede.
Dit word bereik deur baanbrekerstegnologie en gedifferensieerde produkte
in antwoord op behoeftes wat geïndentifiseer word deur kliënte-interaksie
en ondersteun word deur die allerjongste produkontwikkelingsvermoëns
wat geïntegreer word met ‘n aanpasbare vervaardigingsinfrastruktuur.
Ter illustrasie hiervan kyk ons weer na die grafiese voorstelling van Omnia
se besigheidsmodel wat verlede jaar verstrek is. Dit wys hoe ons verskil van
tipiese chemikaliekommoditeitsmaatskappye wat onvermydelik nou verbonde
is aan hul vervaardigingsbates. Deur die aanwending van ons intellektuele
kapitaal en tegnologie kan ons met innoverende oplossings en doelgemaakte
produkte reageer op ons kliënte se uiteenlopende behoeftes. Hierdie intensiewe
diensfokus en -oriëntasie skep ‘n eiesoortige waarde vir ons kliënte wat Omnia
in staat stel om sy produkte teen ‘n premie in die mark te verkoop en homself te
differensieer van kommoditeitsgebaseerde mededingers.
Gedurende die afgelope jaar het ons verdere inhoud aan hierdie model gegee.
Ons het ons proposisie aan kliënte versterk deur ons gedifferensieerde
produkbasis te vergroot en ons reeks dienste in ons bestaande markte uit te
brei. Ons het ook aansienlike vordering gemaak in die formulering en
implementering van ‘n strategie om ons model te laat groei in nuwe geografiese
markte waar plaaslike vennote die waarde daarvan gou erken het.
Strategiese Oorsig
Landbou
Groep- Besturende Direkteur se Verslag 09
In reaksie op die toename in die vraag na agronomiese kundigheid, aangedryf
deur ons kliënte se groeiende vraag na die differensiëring van hulle produkte
vir die uitvoer- en plaaslike produktemarkte, het ons in die loop van die jaar ons
agronomiese span vergroot wat dit die grootse konsentrasie van agronomiese
kennis in Afrika maak. Hierdie tendens na spesialisasie het sedert die
deregulasie van landboumarkte enkele jare gelede voortdurend gegroei en
sal aanhou namate meer boere begin spesialiseer om voordeel te trek uit
spesifieke markkriteria. Dit wissel van spesifieke kliëntvoorkeure (afmetings,
kleur of smaak van produkte) tot prosesseringskenmerke (soos verskillende
spesifikasies vir mielies volgens spesifieke maalkriteria) en sertifiseringsvereistes
(wat die beste landboupraktyke vereis vir voedselveiligheid, omgewings- en
maatskaplike verantwoordelikheid).

10 Groep- Besturende Direkteur se Verslag
Omnia beklee die beste posisie om te
voldoen aan kliënte se behoeftes wat al
hoe meer gesofistikeerd raak. Ons
oplossings stel die plaaslike boere in staat
om wêreldwyd mededingend te bly. Omnia
se posisionering sal in die toekoms steeds
voordeel trek uit die skuif na spesialisering
in die landbou.
Om relevante, gespesialiseerde kennis
aan kliënte oor te dra, het Omnia vanjaar
‘n reeks uiters suksesvolle tegniese
seminare in verskeie streke aangebied.
Dit het kliënte toegang gegee tot
onafhanklike wêreldkundiges op die
gebied van mielie- en aartappelboerdery.
Hierdie seminare word jaarliks op ‘n
deurlopende grondslag aangebied.
Presisielandbou groei steeds en dit behels
‘n plantvoedingbestuurstelsel van hoë
akkuraatheid en gebruik geografiese
inligtingstelsels (GIS) en satelliettegnologie.
Dit dui ook op ‘n groeiende tendens na
tegnologiegebaseerde landboupraktyke. Ons
presisielandbouspan wat voortbou op die
ervaring van die vorige jaar, het daarin
geslaag om die aantal hektaar wat sodanig
bewerk word, tienvoudig te vergroot.
Omnia se eie Nutriology®-konsep is die
afgelope jaar verder ontwikkel. Nutriology
verwys na Omnia se gespesialiseerde en
uitgebreide benadering tot plantvoeding en
gewasverbouing en ons noem dit die
“Wetenskap van Groei”. Dit maak in
toenemende mate gebruik van
wetenskaplike en tegnologiese metodes
vir die verbouing van gewasse, skep
welvaart vir ons kliënte deur die
optimisering van oesopbrengste en
-gehalte en bou ons verhouding met ons
kliënte uit deur voortdurend na nuwe
maniere te soek om aan hul
besigheidsbehoeftes te voldoen. In die
toepassing van Nutriology, word veral
aandag geskenk aan die harmonisering van
verskillende omgewingsfaktore waardeur
die natuur ten beste op ‘n volhoubare
grondslag benut kan word.
Ons Nutriology-aanbod word gerugsteun
deur die gevorderde Omnia AgroPlanningstelsel,
wat grondmonsters saam met ons
OmniSap®-stelsel gebruik vir die
vasstelling van voedingsaanbevelings.
Die ontwikkeling van die unieke OmniSaptegnologie
deur ons afdeling vir
spesialiteitskunsmis oortref steeds
alle verwagtings. Die tegnologie bied
‘n eksakte begrip van hoe om die
voedingstowwe in die sap van ‘n plant
gedurende sy groeisiklus te optimiseer.
OmniSap stel ons in staat om opbrengste,
vrugswelling en die produkgehalte
noukeurig te beheer deur die vasstelling
van die plant se gesondheid en
regstellende optredes toe te pas
gedurende die plant se groeifase.
OmniSap het ‘n instrument geword in
produkontwikkeling deur sy vermoë om
voedingsopname en die uitwerking
daarvan op oesopbrengste te monitor.
Die snelgroeiende spesialiteitskunsmisbesigheid
het ‘n hele reeks nuwe
voedingstowwe vir ons kliënte beskikbaar
gestel. Hierdie produkte is in die algemeen
wateroplosbaar wat dit uiters geskik maak
vir bladbespuiting en kunsmistoediening
deur besproeiingstelsels. Hulle het ‘n
besondere toepassing in die bestryding
van stres by plante wat veroorsaak word
deur droogtetoestande, hael, fungi, ens.
Dit is fassinerend om te sien hoe hierdie
afdeling ‘n hele nuwe dimensie gee aan
die volwasse kunsmiswêreld. Dit bring ons
weer onder die indruk dat ons
nog baie te leer het oor die optimisering
van plantbiologie en die belangrike
toekomsgeleenthede vir ons
landboubesigheid in hierdie hoogs
gespesialiseerde veld.
In die oorsigjaar het Omnia Spesialiteite
Omnia Specialities Australia gestig deur die
verkryging van ‘n humaatvervaardiger
in Victoria, Australië. Humaat is ‘n
belangrike bestanddeel van
spesialiteitskunsmis omdat dit die
bemestingsproses aanhelp deur die
plantvoedselretensie van die grond te
verhoog en as buffer te dien teen
pH-veranderings wat deur kunsmistoedienings
veroorsaak kan word en op
verskeie wyses die opname van
voedingstowwe deur die plant kan verhoog.
Die verkryging verleen nie alleen toegang
tot ‘n wêreldklas humaatproduk nie,
maar bied ons ook ‘n basis vir ons
spesialiteitsbesigheid in Australasië
wat tans deur gesamentlike ondernemings
uitgebrei word met vennote in Australië
en Nieu-Seeland soos wat deur die
Voorsitter uiteengesit is.
Mynbou en
Nywerheidschemikalieë
Ons mynboubesigheid, BME, voer steeds
die toon aan in die oopgroef- en
steengroefmark deur sy dienslewering aan
baie van die belangrikste oopgroefmyne.
BME het in die jaar sy tegniese span
versterk om ‘n omvattende diens aan
ons mynboukliënte te lewer.
Die verkryging van ons Amerikaanse
tegnologieverskaffer, Mining Services

Omnia is die beste geplaas om in
kliënte se toenemend gespesialiseerde
vereistes en behoeftes te voorsien om
internasionaal mededingend te bly
Omnia Specialities (Australia) (Pty) Ltd
Verkryging:
Die Australiese maatskappy HRL Agriculture (Pty) Ltd is in Februarie 2003 bekom en
is herdoop tot Omnia Specialities (Australia) (Pty) Ltd (OSA).
OSA spesialiseer in die vervaardiging van humaat.
Prys:
R4,1 miljoen (Aus$ 825 000).
OSA se Sterk Punte:
Laerisikobenadering lei tot organiese ontwikkeling van uitvoere van
spesialiteitsprodukte.
Kunsmisbesigheid geposisioneer om wêreldklasprodukte en -dienste aan te bied.
OSA beskik oor een van die mees gekonsentreerde en aktiewe humaatbronne in
die wêreld.
Kan baat vind uit spesialisasie in die landbou.
Bykomende Inligting:
Beduidende stap in Omnia se internasionaliseringstrategie en versterk Omnia se
posisie in die snelgroeiende veld van spesialiteitskunsmis.
Die verkryging sal Omnia spesifiek in staat stel om sy reeks organiese produkte te
ontwikkel wat internasionaal ‘n groeiende aanvraag geniet.
Omnia was een van HRL Agriculture se grootste kliënte en die samesmelting het
albei besighede in staat gestel om hul bestaande markaanbiedings meer
doeltreffend en doelmatig uit te brei.
Die vyf personeellede is behou en by Omnia se Australiese kantoor ingeskakel.
International Corporation (MSI), deur die
Spaanse plofstofmaatskappy Union
Española De Explosivos SA (UEE), het die
plofstofafdeling in staat gestel om
suksesvol te onderhandel vir ‘n opbetaalde
lisensie vir hul massaplofstoftegnologie
met die reg om dit enige plek in die
Suidelike Halfrond te gebruik. Dit stel
die plofstofafdeling in staat om die
tegnologie verder te ontwikkel.
Vroeg in 2003, het ons die elektroniese
vertragingslagdoppiebesigheid (EDD)
van Delta Caps International in Frankryk
verkry. Die EDD-besigheid is deur ‘n
nuutgestigte filiaalmaatskappy, Delta Caps
Initiators (DCI), oorgeneem.
Die voordele van EDD-produkte,
as dit behoorlik aangewend word,
voeg aansienlike waarde toe vir ons
mynboukliënte weens die akkuraatheid wat
dit bied in die tydreëling van skietwerk,
aansienlike kostebesparings, asook ‘n
vermindering in die risiko’s verbonde aan
skietwerk. Op die uiters belangrike gebied
van veiligheid, hou die hoogs gevorderde
Deltadet®-stelsel unieke voordele in met ‘n
baie veiliger en gebruikersvriendelike werking
in vergelyking met mededingende stelsels.
Baie werk is die afgelope dekade
dwarsoor die wêreld gedoen in die
ontwikkeling van EDD-produkte, maar die
elektroniese skyfie-tegnologie het eers
onlangs die ontwikkelingsvlak bereik wat
nodig is vir ‘n meer stabiele platform
waarop die EDD-toepassing gebaseer kan
word. Volgens ons het die mynboubedryf
nou die stadium bereik waar ‘n groeiende
waardering van die voordele van die hoogs
akkurate tydreëling wat deur EDD verskaf
word, ’n lewensvatbare vraag na die
produkte skep.
11

12 Groep- Besturende Direkteur se Verslag
Die verkryging van hierdie besigheid plaas
BME aan die voorpunt van
baanbrekerstegnologie, wat die dienste
wat in hierdie veld gebied word na
verwagting ‘n groot hupstoot sal gee.
Intaba Chemicals het sy beste jaar tot
dusver gehad. Prestasies sluit in die
ontwikkeling van ‘n reeks dierevoerprodukte
waaronder Intaprofos, wat ‘n algeheel nuwe
produk op die Suid-Afrikaanse mark is.
Boonop is Intaba se voortdurende gerigtheid
op die detail van diens iets waarop die hele
span werklik trots kan wees.
Die nywerheidschemikaliebesigheid kry
steeds momentum maar kon nog nie
kritieke massa bereik nie. Baie van die
besigheid is toegespits op die bemarking
van chemikalieë wat deur die Groep
vervaardig of gehanteer word vir
nywerheidschemikaliekliënte. Die
verkryging van die Prochem
Maatskappyegroep na die jaareinde los die
probleem op. Dit is nie net ‘n groot stap
vooruit vir die nywerheidschemikaliebesigheid
nie,
maar vir die Omnia Groep as ‘n geheel.
Prochem is die voorste chemikalieverspreidingsmaatskappy
in Suid-Afrika.
Die groep word gekenmerk deur sy sterk
fokus op diens en dit het ‘n reputasie vir
flink aflewering. Prochem verteenwoordig
‘n groot aantal plaaslike en internasionale,
prinsipale, hoofsaaklik die wêreld se
voorste chemikaliemaatskappye, en het ’n
aantal baie bekende handelsmerke in sy
stal, naamlik Protea Chemicals, Chempro,
Montan Chemicals en Duravin Chemicals.
Prochem het oor die jare ‘n uitstekende
Delta Caps Initiators (DCI)
Verkryging:
Bates en tegnologie van Delta Caps International (DCInt) ’n internasionale elektroniese
slagdoppiemaatskappy, is in Maart 2003 verkry.
Prys:
R15 miljoen, plus prestasieverwante paaiemente versprei oor vyf jaar.
DCI se Sterk Punte:
Verbeterde en gesentraliseerde skietwerk deur gebruiksvriendelike sagteware.
Die unieke stelsel stel gebruikers by ‘n afgeleë punt in staat om individuele
vertragingstye vir slagdoppies direk vanaf PR-beheerde sagteware af te laai na al die
slagdoppies waar skietwerk gedoen word. Dit skakel die behoefte na individuele
programmering van die slagdoppies in die veld uit en laat gebruikers toe om aan die
slagdoppievertragingstye te verander.
Afstandbeheerde ontploffings vir skietwerk kan deur unieke enkripteertegnologie
met radioverbinding tot ‘n kilometer ver gedoen word. Die skietwerker kry ‘n
volledige visuele beeld van die groef en dit verseker dat die skietwerk vanaf ‘n baie
veilige punt gedoen word.
Bykomende Inligting:
DCInt is in 1994 gestig en het die hoogste standaarde in plofstofingenieurswerke en
-vervaardigingsgehalte behaal, naamlik ISO 9001 en die CE-merk.
DCInt se internasionale werksaamhede in Europa, Noord- en Suid-Amerika sal
voortgaan en vervaardiging sal in Suid-Afrika gedoen word.
Die unieke mikroskyfie wat die stelsel beheer, sal steeds in die Verenigde Koninkryk
vervaardig word.
DCInt se 15 werknemers sal nou deur DCI in Nice, Frankryk, in diens geneem word.

en mededingende nasionale verspreidingsinfrastruktuur
ontwikkel met
12 verspreidingspunte wat dwarsoor
Suid-Afrika geleë is.
Die verkryging van Prochem vestig
‘n nuwe platform vir groei wat ‘n hele
reeks sinergistiese voordele meebring.
Soos reeds genoem, gee dit die
nywerheidschemikalie-afdeling die
belangrike kritieke massa wat tot dusver
ontbreek het en dit sal op dié gebied
geleenthede skep. Verder verskaf dit ‘n
gevestigde chemikalieverspreidingsnetwerk
dwarsoor Suid-Afrika wat ons
skakeling met kliënte sal verbeter.
Vir die Groep beteken die verkryging
‘n meer gediversifiseerde
besigheidsportefeulje, met ‘n beter balans
tussen ons landbou- en chemikaliebelange
wat verdienste- en kontantvloeiveranderlikheid
sal verminder en
weerverwante risiko’s sal beperk.
Wat laasgenoemde betref, moet kennis
geneem word dat Omnia oor die jare
bewys het dat hy die risiko verbonde aan
die kunsmisbedryf kan bestuur, ondanks
weerverskynsels soos El Niño. Die nuwe
samestelling van die Groep versterk sy
vermoë in hierdie opsig verder.
Die Pad Vorentoe
Omnia het onlangs aansienlike
bedrae bestee aan die opgradering
en modernisering van sy kernbates.
Danksy hierdie beleggings kan Omnia
wêreldklasprodukte en -dienste lewer.
’n Sterk kontantvloei het ons in staat gestel
om hierdie beleggings in ‘n relatiewe kort
Prochem
Verkryging:
Prochem Groep (Junie 2003). (Onderworpe aan aandeelhouersgoedkeuring ten tye
van die skryf hiervan.)
Die grootste verspreider van en handelaar in chemikalieë in Suid-Afrika.
Prys:
R532 miljoen plus R76 miljoen rentedraende laste. Die koopsom sal soos volg
betaal word:
– R278 473 000 uit Omnia se bestaande kontantmiddele;
– R35 631 625 deur die uitreik van nuwe Omnia-aandele aan Prochem wat
toegedeel sal word aan die bestaande Prochem-bestuursaandeelhouers en die
deelnemers aan die Prochem-aandeletrust;
– R200 000 000 by wyse van langtermynskuld wat deur ‘n konsortium banke
verskaf sal word; en
– R18 165 375 uit bestaande korttermynbankgeriewe.
Prochem se Sterk Punte:
Voordele van grootskaal volumes – lae koste tot inkomsteverhouding;
Uitgebreide basis van kliënte, produkte en leweransiers;
Nasionale verspreiding en pakhuisinfrastruktuur;
Uitstekende, bewese bestuur;
Waardetoegevoegde herverkoper;
Randverskanste besigheid;
Aansienlike toetredingsversperrings vir mededingers om kundigheid en
infrastruktuur te bekom; en
’n Korporatiewe kultuur soortgelyk aan dié van Omnia.
Bykomende Inligting:
Prochem het voortdurend goeie resultate gelewer met ‘n huidige bedryfsomset van
meer as R1,5 miljard en ’n saamgestelde groei in omset van meer as 20% per jaar
gedurende die afgelope vyf jaar.
Prochem het ‘n uiteenlopende kliëntebasis (meer as 6 000), produkte (meer as 600)
en leweransiers (meer as 100), met geen buitengewone bydrae deur enige enkele
kliënt of leweransier nie.
Prochem se bestuur sal ongeveer R36 miljoen in nuwe Omnia aandele belê.
Sleutelverhoudings:
Prochem
PV = 6,4
EW:EBITDA-veelvoud = 4,3
Omnia (na verkryging)
PV = 5,2 gebaseer op historiese
verdienstes
EW:EBITDA-veelvoud = 2,7
gebaseer op 2003-resultate
Prochem se marksegmentering
Nywerheid
41,7%
Stireen 6,8%
Landbou 1,7%
Fyn 5,8%
Verfyning 2,6%
Polimere 6,6%
Mynbou 6,1%
Water 3,4%
13
Bedekkings 6,9%
Voedsel 18,3%

14 Groep- Besturende Direkteur se Verslag
Ons sal ook voortgaan om te belê
in die bestuur en behoud van kennis
en ondervinding wat ons in staat stel
om sukses te bereik
tydperk af te betaal, wat ons die finansiële
vermoë gegee het om die nodige
verkrygings te maak wat ons bestaande
besighede sal versterk en aanvul.
Die Prochem-verkryging is groot relatief tot
Omnia se markkapitalisasie. Aangesien
daar ten volle vir Prochem betaal word en
vir ’n gedeelte van die jaar nie toegang tot
Prochem se kontantvloei verkry word nie
omdat die verkryging diep in Omnia
se 2004-finansiële jaar geskied, sal die
uitwerking van die verkryging lei tot ’n
matige hoë hefboomfinansiering aan die
einde van die jaar tot Maart 2004.
Nietemin sal sterk kontantskepping uit
beide Prochem en Omnia die skuldprofiel
binne ‘n jaar aansienlik verlaag. Aangesien
die rentekoers oor die volgende tydperk na
verwagting verder sal daal, blyk die
tydsberekening vir die verkryging baie
goed te gewees het.
Omnia se groeiplatform vir die afsienbare
toekoms is nou gelê.
Ons spesialiteitskunsmisbesigheid is goed
geposisioneer om sy vinnige groei plaaslik
en internasionaal voort te sit. Die mandjie
unieke tegnologieë en produkte wat hy
bied, het toepassingswaarde in baie
markte. Daar is volop geleenthede in
hierdie veld. In ons internasionale strategie
sal gesamentlike ondernemings die
voorkeurmetode van toetrede wees omdat
die Suid-Afrikaanse kunsmismark, relatief
tot internasionale markte, klein is.
In mynbouplofstowwe sal BME se groei
die vinnige uitbreiding van mynbou in
Afrika en die nuwe veld van elektroniese
slagdoppies navolg. Die vooruitsigte vir
ons nuutverkrygde tegnologie is goed
soos blyk uit die toenemende
belangstelling wat in hierdie produkte
getoon word deur mynboukliënte.
In nywerheidschemikalieë het die
verkryging van Prochem die profiel van
die besigheid en soos aangedui, die
Groep, verander.
In die komende jaar sal ons fokus op die
identifisering van inherente sinergieë en
geleenthede in al die besighede en die
konsolidering van werksaamhede vir
optimale doeltreffendheid.
Namate ons die nuwe groeifase betree,
doen ons dit met die besef dat ‘n kennisdiensbesigheid
nie kan slaag sonder
genoegsame belegging in mense nie. Omnia
sal voortdurend sy mense bemagtig met
kennis en vaardighede deur die voorsiening
van omvattende en toeganklike opleidingsen
ontwikkelingsgeriewe en -programme.
Ons sal ook voortgaan om te belê in die
bestuur en behoud van kennis en
vaardighede wat ons in staat stel om
sukses te bereik.
Ons sal ook hierdie kennis en vaardighede
deur verskeie inisiatiewe buite Omnia
oordra. Een voorbeeld is die Foundation
for Farmer Development (FFD), wat
gedurende die jaar gestig is en waarvan
Omnia ‘n stigterslid is. FFD fokus op die
oordra van vaardighede aan bestaande en
opkomende boere. Omnia is ook betrokke
by ander inisiatiewe ter bevordering en
ontwikkeling van opkomende boere,
waarvan meer besonderhede in ons verslag
oor maatskaplike verantwoordelikheid op
bladsy 25, verskyn.
Finansiële Oorsig
Die oorsigjaar was buitengewoon goed
met rekordwinste en -kontant gegenereer
uit werksaamhede.
Inkomste het met 25% gestyg tot
R2,3 miljard (2002: R1,9 miljard) danksy
toenames in volume asook verhogings in
pryse na die verswakking van die Rand
voor verlede jaar se plantseisoen.
Die Groep se sukses met die gebruik van
sy model in al sy markte, gekoppel aan
uitstekende uitvoerverdienstes en die
uitbetaling van die versekeringseis, het
‘n 10%-verbetering van 9% tot 19% in
die bedryfswinsmarge meegebring.
Die sterk groei in wesensverdienste het
voortgeduur. Na die 455%-styging wat
verlede jaar behaal is (hoewel vanaf
‘n besonder lae basis ), is ‘n 122%-styging
in die oorsigjaar behaal om 631,9 sent
per aandeel te bereik (2002: 284,5 sent
per aandeel).
Die Groep het die jaar afgesluit met
‘n netto positiewe kontantposisie van
R253 miljoen (2002: netto rentedraende
skuld van R13 miljoen). Ons aansienlik
verbeterde balansstaat het finansieringskoste
verminder en rentedekking tot
29 keer verhoog.
‘n Aantal faktore het meegewerk
tot hierdie rekords.
Gedurende die grootste deel van die
kunsmisseisoen, het die verhouding van die
ureumprys relatief tot die prys van
ammoniak positief gebly. Die grafiek op
bladsy 15 toon die gunstige verhouding wat
gedurende die oorsigjaar gehandhaaf is.

Gedurende die grootste deel van die
kunsmisseisoen het die verhouding
van die ureumprys in verhouding met
die prys van ammoniak positief gebly.
Die grafiek langsaan toon die gunstige
verhouding wat gedurende die
oorsigjaar gehandhaaf is.
Verlede jaar was landbouprodukpryse
relatief hoog, hoofsaaklik weens ‘n swak
Rand en hoë vraag, aangevuur deur ‘n
streekstekort aan mielies. Dit het uitgeloop
op verbeterde kontantvloei- en
skuldposisies vir boere wat op hul beurt
besteding by insetverskaffers verhoog het.
Volgens die Nasionale Departement van
Landbou het die nasionale bruto inkomste
uit alle boerdery-aktiwiteite en
oesgewasse gedurende 2001/2 aansienlik
gestyg tot om en by R60 miljard en
R20,5 miljard onderskeidelik. Die netto
boerdery-inkomste het ook aanmerklik
gestyg met 53% tot R14 miljard en die
relatiewe koopkrag (handelsterme) vir
oesgewasse het met 13% versterk
vergeleke met die vorige jaar. Hierdie
gunstige marktoestande het gedurende
2002 tot ‘n styging in die vraag na kunsmis
gelei en die plaaslike verbruik het vlakke
bereik wat laas in 1984 gesien is.
‘n Sterker balansstaat het die Groep
in staat gestel om beter betalingsterme
met leweransiers te beding wat bedryfskapitaalbestuur
en kontantvloeiskepping
verder verbeter het.
0,45
0,40
0,35
0,30
0,25
0,20
0,15
0,10
0,05
Ammoniak vs Ureumkoste van ’n kg Stikstof
(VSA$)
0
97 98 99 00 01 02 03
Kapitaalbesteding vir die jaar het in totaal
R87 miljoen beloop. Belangrike
kapitaalbestedingsitems was die bou
van ‘n nuwe soliede kalsiumnitraataanleg
in Sasolburg, die bou van die
ammoniumnitraatbergingsdamme
by Dryden en die uitbreiding van
toerusting vir die direkte toediening van
ammoniak. Hierdie items het altesaam
R21 miljoen gekos en die balans is
gewone vervangingskapitaal.
Die suksesvolle omskakeling van die
vorige aluminiumtrihidraat (ATH)-aanleg
tot ‘n aanpasbare kunsmisaanleg wat in
die laaste verslag beskryf is, het in sy
eerste bedryfsjaar 15 000 ton vloeibare
kunsmis vervaardig.
Die eis vir inkomsteverlies weens ‘n
kompressor wat in 2000 by die Sasolburgaanleg
onklaar geraak het, en wat baie
lank uitstaande was, is eindelik betaal.
‘n Bedrag van R27,4 miljoen is in die
laaste helfte van die jaar betaal. Die eis
vergoed die Groep vir hoër koste
aangegaan vir die invoer van alternatiewe
grondstowwe weens die onklaarraak vir
die tydperk voordat die aanleg weer in
bedryf gekom het.
‘n Tolvervaardigingskontrak vir ‘n derde party
het vir die grootste gedeelte van die jaar
bestaan wat die Groep in staat gestel het
om produksiekapasiteit optimaal te benut.
Aandeelhouers is in die tussentydse
aankondiging in kennis gestel dat die Suid-
Afrikaanse Inkomstediens (SAID) van
voorneme is om ‘n rente-eis van die hand
te wys ten opsigte van die omskepbare
leningsreëling wat in Desember 1997
aangegaan is om die nuwe korrelaanleg in
Sasolburg te befonds. Die SAID het die
aanslag uitgereik en voorsiening vir die
bykomende belastingheffing van
R19,5 miljoen vir vorige jare is ingesluit in
die belastingbedrag vir die oorsigjaar
hoewel daar beswaar teen die aanslag
ingedien sal word.
Met die versterking van die Rand, het die
valuta-omsettingsreserwe – die belangrikste
komponent van die nie-uitkeerbare reserwe –
met ‘n bedrag van R71 miljoen verminder.
15

16 Groep- Besturende Direkteur se Verslag

Bedryfsoorsig
Landbou
Die kunsmisafdeling het die jaar ‘n styging
in inkomste van 27% (2002: 23%) gehad.
Dis was hoofsaaklik weens ‘n sterk vraag
wat gevolg het op die styging in mielieaanplantings
en ‘n 23%-styging in die
volume van uitvoerverkope vergeleke met
die vergelykbare tydperk verlede jaar.
Goeie uitvoerverkope gedurende die
tydperk toe die Rand swak was, ‘n sterk
vertoning deur Omnia Spesialiteite en die
betaling van die versekeringseis, was die
hoofbydraers tot die styging in die
bedryfswinsmarge van 9% tot 21%.
Hoewel die Rand die afgelope jaar sterk
teen die VS-Dollar gestyg het, het die
herstel eers ingetree nadat die
meerderheid van kunsmisbestellings reeds
gefinaliseer was. Die Groep het dus die
impak van die versterkende Rand op sy
produkpryse in die oorsigjaar vrygespring.
Omnia se spesialiteitskunsmisafdeling
het sy dramatiese groei voortgesit deur
die aanwending van sy kennis en
doelgemaakte produkte wat bydra tot
aansienlik groter oeste en opbrengste
vir sy kliënte. Soos aangedui het hierdie
afdeling homself bewys as ‘n baanbreker
in die vestiging van bedrywe en alliansies
in etlike internasionale markte.
Mynbou- en
Nywerheidschemikalieë
Die mynbouplofstof- en
nywerheidschemikaliebesighede het ‘n
19%-groei in inkomste getoon tot
R516 miljoen (2002: R435 miljoen) en
Die Oorsigjaar
was Uitstekend
‘n voortreflike 1,5%-verbetering in
bedryfmarge tot 11%.
BME het geleidelike groei in volumes
getoon, terwyl hy steeds uitbrei in nuwe
Afrika-markte. BME het daarin geslaag
om sy kliëntebasis te vergroot, deur drie
nuwe bedryfsareas tot sy massaplofstofafdeling
toe te voeg en deur sy
maandelikse volumes verpakte
patroonplofstof te verdubbel.
‘n Effektiewe beheerstelsel vir veiligheid,
gesondheid, omgewing en gehaltebestuur
asook die ISO 9001-stelsel, is by alle
plofstofpersele ingestel. In die komende
jaar sal om akkreditasie vir ISO 9001
aansoek gedoen word.
BME se posisie op die voorpunt
van tegnologiese gevorderdheid in
mynbouplofstof saam met sy
toegevoegdewaarde-aanbod aan kliënte,
het in die oorsigjaar ’n belangrike nuwe
kontrak vir emulsieplofstowwe in
die Steelpoort Platinum-mynbougebied
gebring. Die produk word in ondergrondse
werksaamhede aangewend. Die pompbare
emulsie, Megapump®, word gesien as ‘n
groei-area vir die mynboubesigheid en
die Groep het begin met bouwerk aan
‘n tweede emulsie-aanleg by Fochville.
Hierdie aanleg sal spesifiek Megapump
vervaardig en die bestaande Dryden-aanleg
rugsteun. Megapump-emulsies hou etlike
voordele in, waaronder veilige berging,
vinniger laaitye en maklike vervoer.
Gedurende die jaar het die
nywerheidschemikaliebedryf ook in die
verbetering van sy tegniese steunspanne
belê, wat ooreenstem met die Groep se
strategie van maksimalisering van
kliëntvoordele in al sy markte deur kennis
en toepassingskundigheid.
Intaba ontwikkel steeds op die gebied van
dierevoere en het voordeel getrek uit die
omskakeling van die ATH-aanleg, wat die
finansiële las verlig het wat dit in sy vorige
hoedanigheid vir hierdie afdeling ingehou
het. In ooreenstemming met Intaba se
strategie van opgradering van afvalstrome
vir voordelige waardetoepassing in die
nywerheidschemikaliebedryf, het dit
‘n loodsaanleg Ecogypsum® in bedryf
gestel wat ontwerp is om fosfate uit
gipsstortterreine te verwyder. Dit sal
‘n geskikte grondstof verskaf aan die
sement- en gipsbordbedrywe. ‘n Aantal
proeflotte is vervaardig vir toetsing deur
voornemende kliënte. Die projek is
ongelukkig vertraag weens ‘n tydelike,
maar akute tekort aan swaelsuur wat
in die proses gebruik word. Die bestuur
is egter vol vertroue dat dit op die
lang termyn suksesvol van die
platinumvervaardigers verkry kan word.
Vooruitsigte vir
die Groep
Die oorsigjaar was uitstekend. ‘n Sameloop
van gebeure en omstandighede het
voorgekom wat nie noodwendig in die
komende jaar weer sal voorkom nie.
Die betaling van die eis vir winsverlies
was eenmalig.
Hoewel die Groep grotendeels die
impak van die Rand se herstel op die
kunsmisbesigheid vrygespring het, sal die
skynbare veerkragtigheid van die Rand
17

18 Groep- Besturende Direkteur se Verslag
gedurende 2002 in die komende jaar ‘n
negatiewe uitwerking op die resultate hê.
Die impak sal egter verlig word deur ‘n
styging van VS-Dollar gedenomineerde
kunsmiskommoditeitspryse. Na verwagting
sal die wêreld se lae graanvoorraadvlakke
ook lei tot ‘n styging in die VS-Dollarprys
van graanprodukte. Totdat dit gebeur, sal
die druk op die kontantposisie van boere
egter voortduur aangesien graanpryse in
die land gedaal het. Ons voorsien dus nie
‘n herhaling van vroeë bestellings en
betalings soos verlede jaar nie.
Die relatiewe hoë graanpryse van die
vorige jaar het aanleiding gegee tot ‘n
toename in die aantal hektaar wat met
mielies beplant is. Daar word verwag, in
die lig van die huidige laer graanpryse en
‘n mate van oorvoorsiening, dat die
hektare wat in die komende jaar beplant
sal word, matig sal krimp.
Marktoestande het die afgelope maande
redelik dramaties verander en in die
komende jaar word in al ons markte
700
600
500
400
300
200
100
strawwer toestande verwag, veral as in
ag geneem word dat daar min optimisme
bestaan oor die herstel van die
wêreldekonomie na die resessie van 2001.
Die Groep sal die komende jaar fokus op
identifisering van die inherente sinergieë
en geleenthede in al die besighede en
die konsolidering van werksaamhede vir
optimale doeltreffendheid. Verdienstes
sal na verwagting nie weer dié van die
afgelope buitengewone jaar ewenaar nie,
maar daar kan verwag word dat dit kan
terugkeer na die verdienstegroeipatroon
wat gedurende die afgelope paar jaar
behaal is.
Waardering
Wesensverdienste per Aandeel
(sent)
0
90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 01 02 03
Omnia het in die afgelope vyftig jaar ‘n
lang pad geloop en ons besigheid het baie
verander. Maar soos die Voorsitter ons
herinner het, gaan ons die nuwe era
tegemoet, toegerus met die lesse, die
kennis en dieselfde rigsnoer en vaste
waardes wat altyd onderliggend was aan
Omnia se groei.
Ek is innig dankbaar vir die talent en
toewyding van my bestuurspan, die
onwrikbare leiding van ons Direksie en
die toewyding van al ons personeel in die
bou van ‘n wonderlike besigheid in diens
van ons kliënte en die skep van waarde vir
al ons belanghebbendes.
Ons verwelkom al die nuwe werknemers
van Omnia na ons onlangse verkrygings en
sien uit na hul uiteenlopende bydraes.
Ten slotte, my hoogste waardering aan
al ons kliënte vir hul voortgesette
ondersteuning en fundamentele bydrae
tot Omnia se sukses.
Die bestuur van Omnia sien met oorgawe,
entoesiasme en opwinding uit na die
geleenthede en uitdagings van die toekoms.
RB Humphris
Groep- Besturende Direkteur

20 Groepdireksie
Van bo, links na regs – Groepdireksie: Neville Crosse, prof Stephanus Loubser, dr Willie Marais, Peter Springett, Johan Pretorius, Delwin Eggers, Willie Marais,
Frank Butler, Rod Humphris, Noel Fitz-Gibbon. Onder, links na regs – Groepbestuur: Rod Humphris, Delwin Eggers, Tony Winter, Schalk Lubbe, Trevor Grant,
Johan Möller, Joaquin Schoch, Rudie Janse van Rensburg.
Neville Crosse – Nie-uitvoerend
(50) BScChem Ing, MBL (Voorsitter)
In 1990 op Direksie aangestel
In 2000 as Voorsitter aangestel
Maatskappydirekteur
Prof Stephanus Loubser – Onafhanklike
direkteur
(55) PhD
In 2003 op Direksie aangestel
Assosiaatdirekteur – Nagraadse
Bestuurskool, Universiteit
van Stellenbosch
Dr Willie Marais – Nie-uitvoerend
(Plaasvervangend vir WT Marais)
(47) BCom, DBA
In 1990 op Direksie aangestel
Maatskappydirekteur
Peter Springett – Onafhanklike direkteur
(71)
In 1989 op Direksie aangestel
Maatskappydirekteur
Johan Pretorius – Onafhanklike direkteur
(67) BSc, MBL
In 1987 op Direksie aangestel
Voormalige Voorsitter
Maatskappydirekteur
Delwin Eggers – Uitvoerend
(55) MCom, GR(SA), IBB
In 2000 op Direksie aangestel
Groep- Finansiële Direkteur
Willie Marais – Nie-uitvoerend
(74) MCom (B&A)
(Adjunkvoorsitter)
In 1986 op Direksie aangestel
Stigterslid van Omnia en belangrike
aandeelhouer
Frank Butler – Onafhanklike direkteur
(51) BScChem Ing, MBA
In 2002 op Direksie aangestel
Risikobestuurskonsultant
Rod Humphris – Uitvoerend
(46) BScChem Ing, BCom
(Groep- Besturende Direkteur)
In 1982 by Groep aangesluit
In 1999 as Groep- Besturende Direkteur
aangestel
Noel Fitz-Gibbon – Onafhanklike
direkteur
(49) BCom, GR(SA)
In 1993 op Direksie aangestel
Maatskappydirekteur
Tony Winter
(50) BScChem Ing
Besturende Direkteur, Intaba Chemicals
Schalk Lubbe
(36) MIng (Chem) MBA
Besturende Direkteur, Omnia Kunsmis
Trevor Grant
(36) BCompt (Hons), GR(SA)
Besturende Direkteur, Bulk Mining
Explosives
Johan Möller
(54) BA (Hons)
Groep- Menslike Hulpbronne Direkteur
Joaquin Schoch
(49) MScChem Ing
Besturende Direkteur, Omnia Spesialiteite
Rudie Janse van Rensburg
(63) BCom (Hons), CMA
Groepmaatskappysekretaris

Vergoedingskomitee
Neville Crosse
Johan Pretorius
Rod Humphris
Willie Marais
Peter Springett
Johan Möller
Ouditkomitee
Peter Springett
Noel Fitz-Gibbon
(bedank met ingang 1 Junie 2003)
Willie Marais
Finansiële Komitee
Neville Crosse
Delwin Eggers
Rod Humphris
Noel Fitz-Gibbon
(bedank met ingang 1 Junie 2003)
21

Ons Benadering
‘n Aantal belangrike vereistes vorm die
grondslag van ons benadering tot die
bestuur van ons belangrikste hulpbron:
ons mensekapitaal.
Ons besigheidsideaal, van prestasie groter
as kapasiteit, is kenmerkend van alle
“skraal” besighede. Dit word slegs bereik
deur die regte mense te lok en in die regte
poste aan te stel, deurlopend in hulle
ontwikkeling te belê en erkenning aan
hulle groei te verleen deur stimulerende
en bevredigende loopbaangeleenthede;
daardeur word hulle behou.
Hierbenewens bestee die bestuur
voldoende tyd, moeite en kapitaal in die
opstel van beginsels, prosesse en beleid
vir ‘n korporatiewe kultuur wat meebring
dat ons personeel aanbly en deurgaans
buitengewone prestasies lewer.
Omnia kom hierdie verpligtings teenoor
sy personeel reeds jare lank na en ons
langdurige lae personeelomset
getuig daarvan.
Dit het veral die implementering van
toepaslike praktyke behels om die
ondernemersgees en diensgerigtheid
wat ons Groepskultuur kenmerk, aan te
moedig en uitvoering te gee aan ons
geloof in voortgesette opleiding en
verbetering en voortreflikheid in alles wat
ons doen. Hierdie eienskappe van Omnia
se kultuur, wat gerugsteun word deur
omvattende opleiding en ontwikkeling,
kennisbestuur en aansporingsprogramme,
het gehelp om jare lank die allerbeste
talent in ons markte te lok en te behou.
Opleiding en Ontwikkeling
Ons opleidings- en ontwikkelingsprogramme
is die platform waarvandaan die
Groep na leierskap in al ons markte streef.
Ons spits ons toe op die ontwikkeling van
toepaslike spesialisvaardighede en die
toerusting van ons mense ten einde
doeltreffendheid en produktiwiteit te
bevorder. Omnia moedig ’n leerkultuur aan
deur verskeie aansporings.
Die Omnia Academy of Learning (die
Akademie) is byna ‘n dekade gelede
tot stand gebring en het ‘n groot rol
gespeel in die Groep se opleidings- en
ontwikkelingsprogramme. Die Akademie
het ook ‘n sterk leerkultuur in die
besigheid laat posvat. Die Akademie
optimiseer kennisbestuur deur te put uit
al die noodsaaklike kennis binne die
Groep en dit te bewaar en oor te dra.
Dit is noodsaaklik ten einde die ontsaglike
intellektuele kapitaal in die Groep in
diens van ons kliënte te benut deur
interne opleidingsessies.
Die Akademie staan onder beheer van
die topbestuur wat gesofistikeerde
metodologieë opgestel het vir die
evaluering en ontwikkeling van kandidate,
wat ook ‘n wisselwerking tussen die
bestuur en opkomende talent tot gevolg
het. Dit is ‘n forum vir die uitruil van kennis
en waar toepaslik, die versnelde
ontwikkeling daarvan. Die Akademie het ‘n
leerplan opgestel volgens Omnia se
Menslike Hulpbronne 23
Eerlikheid, Integriteit,
Professionaliteit en
Diens kenmerk elke
Verhouding
besigheidsvereistes en kandidate word
prakties opgelei. Dit behels byvoorbeeld
uitvoerbaarheidstudies vir nuwe
sakegeleenthede op tegniese en
wetenskaplike gebied. Vordering word
erken deur die uitreiking van sertifikate en
erkenning word ook verleen aan
werknemers wat behulpsaam is met die
oordrag van kennis en ontwikkeling.
Ten einde Omnia se waardeproposisie aan
kliënte te ondersteun, sorg ons dat ons
nóg knapper, energieker en flinker word.
Daarom is dit noodsaaklik dat ons die beste
jong talent bekom. Ons gerigtheid op
opleiding en ontwikkeling, blootstelling
oorsee, interne snelpromosie en
aansporingsprogramme, asook beurse vir
opleiding aan universiteite en tegniese
kolleges, dra by tot ons reputasie as ‘n
gesogte werkgewer in alle areas van
ons besigheid.
Ons steun aan opleiding en ontwikkeling
strek ook tot voordeel van ons personeel
se gesinne. Een kind per personeellid
ontvang ‘n beurs vir studie aan ‘n plaaslike
universiteit of technikon.
Diensbillikheid
Omnia is bewus daarvan dat diensbillikheid
noodsaaklik is om die ongelykhede van die
verlede reg te stel en diskriminasie by die
werkplek te voorkom. Omnia is verbind tot
die betekenisvolle bevordering van
diensbillikheid deur die hele Groep.
Omnia se jarelange lae personeelomset
en die probleem om mense uit die
bepaalde groepe met toepaslike

24 Menslike Hulpbronne
spesialisvaardighede te kry, het ons
vordering met diensbillikheid gekniehalter.
Die klein getal studente uit voorheen
benadeelde gemeenskappe wat in
wetenskap en wiskunde opgelei word,
bly sorgwekkend.
Ondanks hierdie hindernisse is meer
aanstellings uit hierdie bepaalde groepe as
uit die nie-aangewese groep in die
oorsigjaar gedoen. Omnia se interne en
eksterne opleidings- en ontwikkelingsprogram
help kandidate uit die aangewese
groep om vordering in die Groep te maak.
Spesiale aandag word geskenk aan
geletterdheid en basiese lewensvaardighede
in die hele Groep.
Vergoedingsbeleid
Die hoofdireksie is belas met
vergoedingspraktyke en -prosedures
waarmee knap direkteure gelok word wat
die Groep suksesvol die toekoms in kan
lei. Die Groep se vergoedingsbeleid staan
onder toesig van die Vergoedingskomitee
en maak voorsiening vir mededingende
vergoeding en voordele, aansporings
oor die kort termyn en aandeleaansporingskemas
oor die lang termyn.
Die bestuur se bydrae tot die oorsigjaar
se uitmuntende resultate is met goeie
bonusse beloon. Bonusse is egter
onderworpe aan die Groep se beleid dat
slegs ‘n gedeelte van die aansporing elke
jaar uitbetaal word en dat die res oor die
daaropvolgende paar jaar uitbetaal word.
Hoewel hierdie uitgawe in die verslagjaar
aangegee word, kan senior uitvoerende
beamptes in die volgende twee jaar op
die res van die bonus geregtig word.
Die uitgestelde gedeelte van die bonus
het dus nie betrekking op die Groep se
werklike prestasie in die uitbetalingsjaar
nie en dien as ‘n korttermynretensieaansporing.
Aandeelhouers moet daarop
let dat Omnia se bestuursbonusskema
gegrond word op ‘n Ekonomiese Waarde
Toegevoeg (EWT) formule wat jarelank
reeds in werking is.
Aftreevoordele
Alle nuwe werknemers moet by die
voorsorgfonds aansluit. Die pensioen- en
voorsorgfondse is ten volle befonds
en word onafhanklik bestuur.
Pensioenfonds
Die pensioenfonds is ingevolge die Wet op
Pensioenfondse van 1956 geregistreer en is
‘n vastevoordeelfonds. Die fonds word
ingevolge die Wet al om die drie jaar
aktuarieel gewaardeer. Dit is laas op
1 Maart 2001 gedoen. Die aktuariële waarde
van voordele met betrekking tot dienste tot
op 1 Maart 2001 het op R73,1 miljoen
(1998: R50,1 miljoen) te staan gekom. Die
bates se billike waarde het toe
R77,5 miljoen (1998: R62,7 miljoen) bedra,
wat ‘n surplus van R4,4 miljoen tot gevolg
hehad het. Die fonds het 155 aktiewe lede
en 94 pensioenarisse gehad toe die
waardasie gedoen is. Die formule wat
gebruik word om pensioene te bereken,
is 2,5% van die finale pensioengewende
salaris vir elke jaar van pensioengewende
diens tot 29 Februarie 2000 en
2,2% daarna.
Die fonds se finansiële posisie is volgens
die metode van bereikte ouderdom
gewaardeer. Voordele se aktuariële waarde
berus op die veronderstelling dat die fonds
se beleggings 1,5% meer per jaar oplewer
as die jaarlikse styging in pensioengewende
bedrae. Die billike waarde van
bates is bereken deur ‘n marge op die
markwaarde van die bates toe te pas.
Die marge is gebaseer op die Sanlam 100
Plus pensioenfondsportefeulje, en het
18% bedra.
Die Maatskappy se bydraekoers tot die
fonds is sedert 1 Mei 1997 verminder.
In die lig van die Tweede Wysigingswet
op Pensioenfondse van 2001, is bydraes
met ingang van 1 Desember 2001 teen
‘n 9%-koers hervat, met inbegrip van
risikopremies, wat gelyk is aan die koers
wat voor 1 Mei 1997 geheers het.
Die bydraekoers is later verhoog tot
13,29%, die vlak wat die aktuaris
aanbeveel het. Hierdie wysiging is
terugwerkend tot 1 Desember 2001.
Voorsorgfonds
Die voorsorgfonds is insgelyks ingevolge
die Wet op Pensioenfondse van 1956
geregistreer en is ‘n vastebydraeplan.
Die fonds het op 31 Maart 2003
altesame 827 lede (2002: 678) gehad.
Die voorsorgfonds se bates word in
‘n gewaarborgde en markverwante
portefeulje belê. Die billike waarde van die
bates het R48,3 miljoen bedra teen die
fonds se jaareinde op 30 Junie 2002
(2001: R39,1 miljoen).

Etiek
Omnia se etiese beleid verseker dat die
Groep se betrekkinge met belanghebbendes
te alle tye eties is en dat werknemers se
verantwoordelikheid jeens die Groep en sy
besigheid nie deur botsende belange
gekompromitteer word nie.
Omnia is trots op sy reputasie van goeie
etiese gedrag wat hy reeds jarelank onder
sy belanghebbendes geniet. Dit spruit uit
‘n vaste oortuiging dat eerlikheid,
integriteit, professionaliteit en diens die
grondslag is van sy verhoudings met
werknemers, die bestuur, kliënte,
verskaffers, die staat of die gemeenskap
waarbinne ons werksaam is. Omnia kan
hierdie beginsels slegs uitleef as al sy
mense ten volle daarmee vertroud is en
dit toegewyd uitleef. Die Groep se etiese
beleid omskryf die prosedures waarvolgens
botsende belange of enige oneerlikheid van
werknemers in transaksies met
belanghebbendes, gehanteer word.
Hierdie beleid is vanjaar verder aangevul
toe die interne-ouditafdeling die ontvangs
en verwerking van klagtes van naamlose
interne en eksterne belanghebbendes op
hom geneem het.
Maatskaplike
Verantwoordelikheid
Omnia is verbind tot die aanspreek van die
tekort aan vaardighede en volg ’n
doelgerigte beleid tot sosiale belegging.
Omnia borg verskeie programme om op
skool reeds ‘n belangstelling in wiskunde,
wetenskap en die omgewing aan te
Omnia verbind hom tot die
uitwissing van die tekort aan
vaardighede in Suid-Afrika
wakker. Omnia moedig sy mense aan
om hulle tyd en kundigheid ten bate van
gemeenskapsprogramme aan te bied.
Ons grootste begunstigdes is:
Die Baynesfield Trust wat hom beywer
vir groter bewustheid van en
belangstelling in die landbou en die
omgewing onder kinders. Meer as
1 000 kinders van 20 skole het
gedurende die afgelope jaar aan die
program deelgeneem. Dit word
aangebied op ‘n goed toegeruste
landgoed in KwaZulu-Natal en meer as
70% van die kinders was uit
minderbevoorregte gemeenskappe.
Finansiële en ander hulp word verleen
aan Boitsjorisong, ‘n organisasie in
die Vaaldriehoek wat hom toelê op
bykomende onderrig aan agtergeblewe
kinders en onderwysers van skole in
die streek. Omnia help tans vyf kinders
by Boitsjorisong met borgskappe,
vakansiewerk en tersiêre onderrig.
Omnia se professionele landboukundiges
en laboratoriumwetenskaplikes help
opkomende boere deurentyd met
advies oor grondvoorbereiding en
graanverbouing. Omnia help opkomende
boere verder met verskeie projekte
waaronder een vir kommersiële
sojaverbouing naby Soweto en ‘n
aantal soortgelyke projekte in die
Laeveld en KwaZulu-Natal.
Agri SA se Ontwikkelingsburo verleen
hulp aan opkomende boere. Die Groep
ondersteun Agri SA hierin met geld en
kundigheid. Die Foundation for Farmer
Development (FFD) is in die jaar gestig
en Omnia was ‘n stigterslid hiervan.
Die FFD lê hom toe op die oordrag
van vaardighede aan sowel bestaande
as opkomende boere.
Omnia sal in die jaar wat voorlê voortgaan
om geleenthede te soek ten einde
belangstelling by jongmense te kweek
in die areas waarin hy kundigheid het en
ook belê in die onderrig van leerlinge en
onderwysers. Ons sal steeds ons kennis
en fondse aanwend om opkomende boere
by te staan.
MIV/Vigs
Ofskoon Omnia alte bewus is van die
lyding en ekonomiese bedreiging van die
MIV/Vigs-pandemie, respekteer hy ook die
reg op privaatheid in die bestuur van
die siekte. Ons beleid is merendeels
op voorkoming gerig. Werknemers word
van MIV/Vigs bewus gemaak, kondome
word versprei en werknemers word
aangemoedig om hulle vrywillig en
naamloos te laat toets. Die Groep reël ook
berading vir geïnfekteerde werknemers.
‘n Eksterne konsultant is aangestel om
die voorkoms van MIV/Vigs in die Groep
te bepaal. Baie werknemers het vrywillig
en naamloos deelgeneem. Omnia kan
gelukkig aankondig dat MIV/Vigs,
vergeleke met die nasionale statistiek, min
in die Groep voorkom. Die uitslag van die
ondersoek sal gebruik word in ons
voorkomingstrategie.
25

26 Verslag oor Veiligheid, Gesondheid, Omgewing en Gehaltebestuur (VGOG)
Beleid
Omnia wil uit die staanspoor sy beleid oor
VGOG benadruk: Omnia aanvaar
verantwoordelikheid vir die beskerming
van sy werknemers, kontrakteurs, die
gemeenskap en die omgewing teen
besering, beroepsiektes en besoedeling
as ‘n onlosmaaklike deel van sy daaglikse
sakebedrywighede en sal alle redelike
stappe in hierdie verband doen om
uitvoering daaraan te gee. Die bestuur van
sake-eenhede moet toesien dat ons
produkte en werksaamhede aan wetlike
standaarde voldoen of daarop verbeter.
Omnia onderskryf die beginsels van
voortdurende verbetering en sal voortgaan
om sy besigheid uit te brei volgens die
riglyne van volhoubare ontwikkeling, naamlik
ekonomiese welvaart, korporatiewe
maatskaplike verantwoordelikheid en
omgewingsbewaring.
Verantwoordelike Sorg
Omnia is ‘n ondertekenaar van
“Responsible Care”, ‘n inisiatief van die
internasionale chemiese bedryf.
Maatskappye wat dit onderskryf, werk
saam om voortdurend hulle produkte en
prosesse ten opsigte van gesondheid,
veiligheid en die omgewing te verbeter.
Hulle dra by tot volhoubare ontwikkeling
van plaaslike gemeenskappe en die
samelewing as geheel.
Omnia is ook lid van die Vereniging vir
Chemiese en Verwante Bedrywe wat
Omnia onderskryf die beginsels
van voortdurende verbetering en
volhoubare ontwikkeling
Verantwoordelike Sorg in Suid-Afrika
administreer. Ons neem deurgaans aan
al sy aktiwiteite deel. Omnia se Voorsitter
is reeds vier jaar voorsitter van die
Vereniging. Ons word ook by die
Misstofvereniging van Suid-Afrika
verteenwoordig deur ons Groep-
Besturende Direkteur, wie se tweede
ampstermyn as president van hierdie
vereniging onlangs ten einde geloop het.
Die Misstofvereniging beywer hom vir
die beste praktyke in die plaaslike
kunsmisbedryf. Hierdie betrokkenheid
getuig dat Omnia ‘n leidende rol speel
in die ontwikkeling van ons bedrywe
tot voordeel van ons belanghebbendes.
Ooreenkomstig hierdie beginsels
van korporatiewe sorg en
produkverantwoordelikheid beskou
Omnia dit as sy plig om kliënte in te lig
oor die verantwoordelike en volhoubare
gebruik van sy produkte.
Die Groep se kunsmisbesigheid het,
na ons beste wete, die grootste span
landboukundiges in Afrika in sy diens. Ons
het ‘n vereiste ingefaseer dat alle
personeel wat nie opgeleide
landboukundiges is nie, formeel opgelei
word tot minstens die vlak van die
“Fertilizers Advisory and Certification
Training Certificate”. Dit is ’n voorwaarde
vir voortgesette diens vir enigeen wat
advies lewer oor kunsmisgebruik. Hierdie
kursus word deur die Misstofvereniging
van Suid-Afrika en die Technikon Pretoria
aangebied en is gemik op
kunsmisadviseurs. Studente kom uit die
privaat sektor, die staatsdiens,
die landbousakesektor en koöperasies
in Suid-Afrika en naburige lande.
Die kursus dek verskeie aspekte van
grondvrugbaarheid en kunsmis.
Gesofistikeerde gebruikers verwag meer
en meer van ons kliënte dat hulle bewys
moet lewer dat hulle bemestingsprogramme
met die beste volhoubare
praktyke ooreenstem. Veral in die Eerste
Wêreld is daar ’n groeiende vereiste dat
die verbouers van primêre voedselsoorte
nie oorbemes en die grond en grondwater
daardeur besoedel nie. Omnia se
landboukundiges word in hierdie opsig
toenemend ons kliënte se strategiese
vennote deurdat hulle hulle inlig oor
die verantwoordelike gebruik van
ons produkte.
Met betrekking tot besoedeling weens
oorbemesting, moet kennis geneem word
dat die teendeel in die meeste dele van
Afrika waar is. Meer voedingstowwe word
uit die grond onttrek as wat teruggesit
word en die grond raak algaande armer –
ook genoem “voedingstofontmyning”.
Dit hou groot nadele vir die omgewing in,
soos gronderosie, woestynvorming en
ontbossing. Dit is ongetwyfeld waar dat
die gebrekkige toediening van kunsmis
net so skadelik is vir die omgewing as
die oormatige toediening daarvan.
In hierdie verband is Omnia deel van ‘n
internasionale inisiatief genaamd die

‘Fertile Minds’-program onder leiding van
die Potash Corporation, ‘n leier in die
Noord-Amerikaanse kunsmisbedryf.
Hierdie program bied aan die plaaslike
bedryf ‘n kommunikasiestrategie en
ondersteunende materiaal om ‘n groter
bewustheid oor die voordele vir die
omgewing van behoorlike bemesting te
kweek onder plaaslike belanghebbendes,
asook die media, gemeenskapsleiers en
hulle gemeenskappe.
Die Oorsigjaar
Verantwoordelike Sorg
Omnia Kunsmis Sasolburg en Bulk Mining
Explosives se aanlegte het Responsible
Care se selfevalueringsvraelyste in die
loop van die jaar getrou ingedien. Alle
sake-eenhede sal verplig word om aan
die volgende siklus van Responsible Care
se selfevaluering wat in Maart 2004 sal
begin deel te neem.
Veiligheid en Gesondheid
Omnia het hom in 2002 verbind tot die
implementering van ‘n geïntegreerde
bestuurstelsel vir Veiligheid, Gesondheid,
Omgewing en Gehalte (VGOG) wat
gegrond is op die beginsels van ISO
14001, OHSAS 18001 en ISO 9002 (2000).
As eerste stap het Omnia ‘n onafhanklike
konsultant aangestel om by al die Groep
se vervaardigingsaanlegte ‘n VGOGevaluering
te doen. Die gebiede waar
ruimte vir verbetering bestaan, is in die
verslag aangedui.
Daar was in die oorsigtydperk gelukkig geen
noodlottige beserings nie. Ongelukkig was
daar 16 aanmeldbare voorvalle. Dit word
soos volg saamgevat:
’n Ernstige ongeluk het by ons
Sasolburgse fabriek gebeur toe ’n
elektriese kontrakteur ernstige
brandwonde opgedoen het gedurende
’n kortsluiting in ’n distribusiekas.
‘n Ammoniakgasvoorval weens
‘n menslike fout tydens ‘n
bedryfsprosedure. Altesame 11 mense,
onder wie vier permanente werknemers
en sewe kontrakteurs is in die hospitaal
opgeneem vir waarneming en twee
voltydse werknemers is medies
behandel. Almal is kort daarna ontslaan
sonder enige permanente
gesondheidskade.
Drie werksverwante
gehoorverliesvoorvalle is by die
Vergoedingskommissaris aangemeld.
‘n Werknemer se duim moes by die
eerste lit afgesit word.
Omgewingsbestuur
Omnia streef deurlopend na die
verbetering van sy omgewingsprestasie
soos weerspiëel word deur die
implementering van ‘n gevorderde
Omgewingsbestuurstelsel, gegrond
op ISO 14001. Die inwerkingstelling
van die allermodernste “suiwerings”tegnologie
by alle toekomstige
uitbreidings getuig ook hiervan.
Werksaamhede
Die produksie-eenhede in die Groep het in
die oorsigtydperk verskeie programme in
werking gestel om moontlike besoedeling
weens hulle werksaamhede te beperk.
Hieronder tel die opgradering en
installering van betonlaaistasies en
opvangbakke. Vloedwaterkanale is
opgeknap om onnodige afvloei en
watervermorsing te voorkom.
Geld is ook bewillig vir beter
grondwaterbestuur, en addisionele
boorgate is geboor om die gehalte van
grondwater te monitor. ‘n Projek is
geloods vir die skeiding van besoedelde en
onbesoedelde vloedwater sodat
eersgenoemde weer in die produksieproses
gebruik kan word. ‘n Konsultant is
genader om ‘n loods-vleiland te vestig vir
die suiwering van besoedelde vloedwater.
Risiko-evaluerings is van Grootrisiko-
Installasies, soos vereis word in die
regulasies vir Grootrisiko-Installasies
ingevolge die Wet op Beroepsveiligheid
en Gesondheid (85 van 1993), by alle
toepaslike kunsmisaanlegte van
Omnia gedoen.
Die risiko by elke aanleg is volgens die
verslae aanvaarbaar mits noodprosedures
en/of -toerusting ooreenkomstig die
aanbevelings verbeter word. Dit sal in
die komende jaar aandag geniet.
Openbare Deelname
Omnia het aktief bygedra tot verskeie
omgewingsforums. Hierdie forums
27

28 Verslag oor Veiligheid, Gesondheid, Omgewing en Gehaltebestuur (VGOG)
Omnia het aktief bygedra tot
verskeie omgewingsforums.
Hierdie forums was behulpsaam
met die opstel van 'n
nasionale beleid.
was behulpsaam met die opstel van
‘n nasionale beleid en wetgewing oor
Beroepsgesondheid en Veiligheid en die
voorkoming van omgewingsbesoedeling.
Die publiek se deelname is gevra vir
sewe omgewingsimpakstudies wat
gedoen is vir nuwe ontwikkelings in die
Omnia Groep.
Omnia het (deur befondsing en
kundigheid) ook bygedra tot die volgende
omgewingsforums wat gemik is op
‘n verbetering in die bedryf se
omgewingsprestasie:
Die Noordwes Lugbesoedelingsbeheerforum
wat die bedryf tot stand
gebring het om met die bestuur van
luggehalte in die Noordwes provinsie
te help.
Die Driefontein Bestuurskomitee wat
ontstaan het om die gehalte van water
in die Driefontein-dam te verbeter.
Die Sasolburgse Lugbesoedelingsaksiekomitee
wat op die been gebring
is om die luggehalte van Sasolburg en
sy omgewing te verbeter.
‘n Samewerkingsooreenkoms met
NATREF vir die deurlopende monitering
van fluoried-emissies. Die uitslag word
deurentyd ontleed om die oorsprong
van die hoë fluoriedvlakke te bepaal
en dit betyds reg te stel.
Die borg van ‘n tuinkompetisie in
Sasolburg om die verfraaiing van
Sasolburg en sy omgewing aan
te moedig.
Gehalte
Omnia se laboratoriums speel ‘n groot rol
in die beheer en ontwikkeling van die
Groep se produkte.
Omnia streef voortdurend daarna om die
gehalte van sy produkte en dienste te
verbeter. ISO 9001- (2000) sertifisering
is met die oog hierop by die laboratoriums
te Sasolburg, Danielsrus, Dryden en
Hectorspruit behaal.
Daar is aansienlike vordering gemaak met
die implementering van ISO 9001 (2000)
by Bulk Mining Explosives en ons glo dat
hierdie sertifisering binne die volgende
finansiële jaar behaal sal word.
VGOG-besteding
Omnia het ten einde sy prestasie rakende
Veiligheid, Gesondheid, Omgewing en
Gehalte te verbeter, R8,35 miljoen in die
oorsigjaar bestee. Dit is heelwat meer as
die R3,7 miljoen wat in die 2002-finansiële
jaar bestee is.

Direksie
Die meeste van Omnia se direkteure
is nie-uitvoerend. Die Direksie het op
31 Maart 2003 bestaan uit sewe
Nie-uitvoerende direkteure (van wie vyf
onafhanklik was) en twee Uitvoerende
direkteure. Sedert die laaste verslag het
die samestelling van die Direksie soos
volg verander:
Alpha (Edms) Beperk het sy 34,5%aandelebesit
in Omnia in Julie 2002
van die hand gesit. Hierna het
mnr MM Doyle en sy plaasvervanger,
mnr DR King, met ingang
30 Augustus 2002 uit die Direksie
bedank. Mnr Doyle het sedert
1 Maart 2000 en mnr King sedert
22 Februarie 2001 in die Direksie gedien.
Mnr FD Butler is by die Algemene
Jaarvergadering op 27 September 2002
as onafhanklike Nie-uitvoerende
direkteur in die Direksie aangestel. ‘n
Kort CV van mnr Butler het in verlede
jaar se Finansiële Jaarstate verskyn.
Professor SS Loubser is met ingang
30 Januarie 2003 as onafhanklike Nieuitvoerende
direkteur in die Direksie
aangestel.’n Kort CV van professor
Loubser verskyn op bladsy 74.
‘n Nie-uitvoerende direkteur beklee die
Voorsitterskap en verskillende direkteure
is Voorsitter en Groep- Besturende
Direkteur. Die Groep- Besturende
Direkteur se dienskontrak is onderworpe
aan ses kalendermaande wedersydse
skriftelike kennisgewing. Nuwe
aanstellings word deur die hele Direksie
oorweeg en word ingevolge die
Maatskappy se statute op die volgende
aandeelhouersvergadering bekragtig.
Die Direksie het die jaar nege keer
byeengekom.
Die Direksie se finansiële komitee, wat
bestaan uit die Voorsitter, Groep-
Besturende Direkteur, Groep- Finansiële
Korporatiewe Beheer 29
Komiteevergaderings
Direksie- Vergoe-
Direkteur vergaderings Finansies Oudit Risiko ding
Getal vergaderings
gehou: 9 10 5 2 3
Bygewoon:
NJ Crosse 9 10 5 3
MM Doyle 3
DL Eggers 9 10 5
NKH Fitz-Gibbon 8 10 5
RB Humphris 9 10 2 3
DJ King (Alt) 3 1
WT Marais 9 4 3
Dr WT Marais (Alt) 8
JG Pretorius 9 3
PA Springett 8 5 2
Prof SS Loubser 3
FD Butler 6
Direkteur en mnr NKH Fitz-Gibbon, het die
jaar tien keer vergader. Hierdie komitee
gaan die Groep se finansiële prestasie na
en stel riglyne en beleid op.
Daar bestaan geen formele
wesenlikheidsriglyne in die sin van die
delegering van bevoegdhede aan die
bestuur en sake voorbehou vir oorweging
deur die Direksie nie. Alle transaksies
buite die gewone gang van sake, word
egter na die Direksie verwys.

30 Korporatiewe Beheer
Maatskappysekretaris
en Professionele
Advies
Die Maatskappysekretaris het die
toepaslike opleiding en ervaring en is
onder meer belas met die pligte wat in
Artikel 268 G van die Maatskappywet
uiteengesit word. Alle direkteure kan
van die Maatskappysekretaris se advies
en dienste gebruik maak. Hy is aan
die Direksie verantwoordelik en sien toe
dat direksieprosedures gevolg word.
Daarbenewens is alle direkteure geregtig
om op koste van die Groep onafhanklike
professionele advies oor die Groep se
besigheid in te win.
Vergoedingskomitee
Die Hoofdireksie is verantwoordelik
vir vergoedingspraktyke en -prosedures
wat talentvolle direkteure sal aanlok en laat
aanbly. Die Groep se vergoedingsbeleid
berus dus op pilare soos mededingende
markkoerse en voordele asook
korttermynaansporings en aandeleaansporingskemas
oor die langer termyn.
Die vergoedingskomitee doen navorsing
en besluit oor die vergoedingspakkette van
die Besturende Direkteur en Bestuurders
wat aan hom verslag doen. Die
vergoedingskomitee neem behoorlik
kennis van heersende markkoerse,
kundige advies oor pakketstrukture,
die Groep se prestasie, hoe die posbekleër
se afdeling presteer, en die direkte hoof
se evaluering van die individu se prestasie.
Die vergoedingskomitee doen ook navraag
en besluit oor vergoeding van die
Maatskappy se Nie-uitvoerende direkteure.
Die Voorsitter se vergoeding maak egter
nie deel uit van die vergoedingskomitee
se mandaat nie. Daaroor word na gelang
van behoefte met nie-uitvoerende lede van
die Direksie beraadslaag.
Die Direksie en nie die vergoedingskomitee
nie, is belas met die oorweging
van die Groep- Besturende Direkteur
se opvolger.
Ten einde voldoende onpartydigheid
te verseker, bestaan die komitee uit vier
Nie-uitvoerende direkteure, die Groep-
Besturende Direkteur en die Groep-
Menslike Hulpbrondirekteur. Die Voorsitter
van die Direksie is die komiteevoorsitter.
Direkteure wat nie in die komitee dien nie
kan as gevolg van hul spesiale kundigheid,
of om ‘n kandidaat se prestasie te
verduidelik, genooi word om vergaderings
by te woon. Die komitee het drie keer
in die finansiële jaar vergader.
Ouditkomitee
Die voorsitter en lede van die
ouditkomitee is Nie-uitvoerende
direkteure. Die Groep- Finansiële
Direkteur, die hoof van interne oudit en
die eksterne ouditvennoot word genooi
om vergaderings by te woon om sake oor
ouditbevindings en finansiële beleid en
verslagdoening te bespreek. Die eksterne
ouditeur het onbeperkte toegang tot
die Voorsitter van die ouditkomitee.
Die interne ouditfunksie is direk aan die
ouditkomitee verantwoordelik en behou
sodoende sy onafhanklikheid. Die komitee
het die jaar vyf keer byeengekom,
en afskrifte van die notules van sy
vergaderings is aan die Direksie voorgelê.
Die komitee se werksaamhede geskied
ooreenkomstig ’n geskrewe mandaat wat
deur die Direksie goedgekeur is. Dit
handel onder meer oor finansiële en
interne beheermaatreëls, rekeningkundige
en ouditbeleid, interne en eksterne
ouditprogramme, ouditgelde en
dergelike meer.
’n Skedule van die bywonings van
vergaderings verskyn op bladsy 29.
Interne
Beheermaatreëls
Die Groep onderhou interne
beheermaatreëls oor finansiële
verslagdoening en die beskerming van
bates teen ongemagtigde gebruik,
verkryging of verkoop. Die interne
beheermaatreëls behels skeiding van
pligte waar moontlik en die delegering
van magte aan geskikte en opgeleide
personeel. Die interne ouditfunksie
kontroleer hierdie interne maatreëls
en doen verslag aan die bestuur oor
sy bevindings en aanbevelings.
Regstellings word gedoen indien daar
gebreke of ruimte vir verbetering in die
beheermaatreëls is.

Hierdie maatreëls verskaf redelike
versekering dat alle transaksies in
ooreenstemming met bestuursgesag
gesluit word, dat alle bates genoegsaam
beskerm word en dat alle wesenlike
wanvoorstellings of verlies betyds verhoed
of opgespoor word.
Die Direksie vermoed nie dat enige
wesenlike verbreking van die
beheermaatrëels gedurende die
oorsigtydperk plaasgevind het nie.
Risikobestuur
‘n Risikobestuurskomitee, bestaande uit
lede van die uitvoerende bestuur, is op die
been gebring. Die voorsitter is die Groep-
Besturende Direkteur. Hierdie komitee
skenk aandag aan risiko’s uit soveel oorde
as moontlik, behalwe risiko’s wat
gewoonlik die interne ouditfunksie
se aandag geniet. Afskrifte van die
komiteevergaderings se notules word
aan die Direksie gestuur wat daarvan
kennis neem en dit bespreek. Die Groep
se risikobestuursfilosofie kan soos volg
saamgevat word:
Erkenning dat risiko onlosmaaklik deel is
van die bedryf van ‘n besigheid en dat
daar sonder risiko geen beloning is nie.
‘n Kultuur van oop en openhartige debat
oor risiko.
Ken, begryp en bestuur die risiko wat
die besigheid beïnvloed ooreenkomstig
sakedoelwitte en die skep van groter
aandeelhouerwaarde.
Verminder risikokoste oor die
lang termyn.
Verklein die moontlikheid van
katastrofale verliese.
Dra self die koste van risiko sover
moontlik na gelang van die Groep
se kontantvloei.
Verseker dat daar aanpasbare en
geskikte reaksie is op veranderinge op
sake- en wetlike gebied wat ‘n invloed
op risiko mag hê.
Ontwikkel en implementeer voortdurend
risikobestuur in die hele Groep.
Verkry voldoende versekering waar dit
ekonomies en paslik is.
Die komitee het twee keer in die
oorsigjaar vergader.
Die filosofie van die Groep se
korttermynversekeringsprogram is
om onvermydelike en kleiner verliese
self te verseker indien dit administratief
nie kostedoeltreffend is om dit by
‘n versekeraar in te dien nie. Dit behels
voorts dat selfversekering en bybetalings
oor die langer termyn ingeskakel word
sodat slegs potensiële katastrofale
verliese aan versekeraars oorgedra word.
Behalwe motorvoertuie word alle bates
gewoonlik teen volle vervangingswaarde
verseker. Weens die buitengewone
wêreldwye verharding van die
versekeringsmark en ‘n afname in die
kapasiteit van die plaaslike
versekeringsmark, moes die Groep teen
wil en dank laer dekking vir die huidige
finansiële jaar aanvaar.
Ons onderneem om die risiko’s wat ons
besigheid beinvloed, te ken, verstaan en
te bestuur in ooreenstemming met die
bereiking van besigheidsdoelwitte en
bevordering van aandeelhouerswaarde.
31

32 Direkteursverslag
Direkteursverslag
Die ses en dertigste direkteursverslag
word met genoeë aangebied.
Dit maak deel uit van die Maatskappy
en Groep se geouditeerde finansiële state
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003.
Aard van Besigheid
Die Maatskappy is ‘n beleggingsbeheermaatskappy.
Sy filiale vervaardig,
versprei en verkoop kunsmis,
spesialiteitskunsmis, mynplofstowwe
en nywerheidschemikalieë.
Groepresultate
‘n Oorsig oor die werksaamhede word
vervat in die Voorsitter en Groep-
Besturende Direkteur se verslae op
bladsye 4 tot 18 van hierdie jaarverslag.
Die Groep het op 2 Februarie 2003 die
besigheid en bates van HRL Agriculture
(Pty) Ltd (‘n Australiese maatskappy)
verkry teen ’n vergoeding van ongeveer
R4,1 miljoen. Klandisiewaarde van
R1,3 miljoen, synde die verskil tussen die
koopprys en die netto bates, word oor vyf
jaar geamortiseer op ‘n reguitlyngrondslag.
Die Groep het op 4 Maart 2003 die
besigheid en sekere tasbare en ontasbare
bates van Delta Caps International (‘n
maatskappy wat in Frankryk ingelyf is)
teen ’n vergoeding van sowat R15 miljoen
verkry. Die koopprys is toegewys aan
tasbare bates (R2,5 miljoen) en ontasbare
bates (R13,7 miljoen).
Die ontasbare bates sal oor hul geraamde
bruikbare leeftyd geamortiseer word.
Verklaarde Dividend
Die Direksie het met inagneming van die
Groep se verklaarde voorneme om deur
verkrygings te groei, besluit om ‘n
konserwatiewe dividendbeleid vir die jaar
te volg en ‘n finale dividend van 72,5 sent
per aandeel aanbeveel. Dit kom, saam met
die tussendividend van 47,5 sent wat in
Januarie betaal is, neer op ‘n totale
dividend vir die jaar van 120 sent per
aandeel, wat vergeleke met die totale
dividend van 81,5 sent in die vorige jaar,
op ‘n styging van 47% neerkom.
Die finale dividend was Maandag
7 Julie 2003 betaalbaar. Die laaste
dag waarop met die dividend verhandel
kon word, was Vrydag 27 Junie 2003.
Die verhandeling van aandele is op
Maandag 30 Junie 2003 sonder die
dividend hervat, en die rekorddatum was
Vrydag 4 Julie 2003. Aandelesertifikate
kon nie van Maandag 30 Junie tot en
met Vrydag 4 Julie gedematerialiseer of
gehermaterialiseer geword het nie, beide
datums ingesluit.
Verklaarde Kapitaal
Die gemagtigde en uitgereikte
aandelekapitaal het onveranderd gebly.
Die Aandele-aansporingstrust van die
Groep het 257 000 aandele van die
Maatskappy (tesourie-aandele) gedurende
die jaar teen R6,865 miljoen gekoop. (Kyk
by aantekening 38 by die finansiële state
vir inligting oor die Groep se aandeleaansporingskema
en op bladsy 71 van
die jaarverslag vir ‘n ontleding van die
gewone aandeelhouersverspreiding.)
Eiendom, Masjinerie
en Toerusting
Die Groep se allermodernste wêreldklas
kunsmis- en plofstofaanlegte het weereens
goed gevaar en alle
ontwerpvermoëns geëwenaar en in
sommige opsigte oortref.
Die voorheen problematiese
aluminiumtrihidraataanleg is nou omskep
in ‘n aanpasbare kunsmisaanleg.
Nagenoeg 15 000 ton vloeibare kunsmis is
in die oorsigjaar vervaardig. Geen
verswakking van bates was nodig nie.
Kapitaalbesteding het R86,5 miljoen bedra.
Aansienlike kapitaal is bestee aan die bou
van ‘n nuwe soliede kalsiumnitraataanleg
in Sasolburg, damme vir die berging van
ammoniumnitraat by Dryden en die
uitbreiding van toerusting vir die direkte
toediening van ammoniak. Dit het
altesame R21,3 miljoen bedra en die res is
gewone vervangingskapitaal.
Direkteure en
Sekretaris
Besonderhede oor die direkteure en
sekretaris wat die amp op die datum van
hierdie verslag beklee het, verskyn op
bladsye 20 en 21 van die jaarverslag.
Menere RB Humphris, JG Pretorius,
PA Springett en professor SS Loubser sal
ingevolge die statute van die maatskappy
op die komende algemene jaarvergadering
aftree. Hulle stel hulle herkiesbaar.

Die Groep se allermodernste wêreldklas
kunsmis- en plofstofaanlegte het
weereens goed gevaar en alle
ontwerpvermoëns geëwenaar en in
sommige opsigte oortref
Direkteure se Aandeelhouding
Die direkte, indirekte, voordelige en nie-voordelige belang van direkteure wat die amp op
die datum van hierdie verslag beklee het, is die volgende:
31 Maart 2003 30 Junie 2003 31 Maart 2002 30 Junie 2002
NJ Crosse 1 124 800 1 124 800 1 124 800 1 124 800
DL Eggers 40 000 40 000 22 200 30 000
NKH Fitz-Gibbon 50 000 50 000 25 000 45 000
RB Humphris 330 210 370 210 202 210 245 210
WT Marais 5 772 193 5 772 193 5 722 193 5 772 193
WT Marais
(plaasvervangend) 550 550 3 150 3 150
PA Springett 2 000 2 000 2 000 2 000
JG Pretorius 10 000 10 000 10 000 10 000
Totaal 7 329 753 7 369 753 7 111 553 7 232 353
Direkteursbelang in
Kontrakte
Geen wesenlike kontrakte waarby
direkteure se belange betrokke is, is in die
huidige jaar gesluit nie.
Vennootskap met
Bestuur en
Werknemerskemas
(die Skemas)
Aandeelhouers word daaraan herinner dat
‘n kumulatiewe verdienste per aandeel van
R13,43 ingevolge die huidige vyfjaarplan
en die Skemas, die teiken is vir die tydperk
1 Januarie 1999 tot 31 Desember 2003.
Dit word gebaseer op die rekeningkundige
beleid wat op 31 Desember 1998 gegeld
het. Aandeelhouers is ook vroeër verwittig
dat die verandering van die Maatskappy se
jaareinde na 31 Maart, twee gewoonlik
verliesmakende kwartale in een
verslagtydperk insluit. Die Skemas word
weens die veranderde jaareinde gewysig
om met die hersiene verslagtydperk saam
te val. Dit sal nou die tydperk 1 Januarie
1999 tot 31 Maart 2004 dek. As gevolg
hiervan is die teikenverdienste vir die
tydperk 1 Januarie 1999 tot 31 Maart 2004
verminder tot R12,43 per aandeel.
Die teiken moet ingevolge die Skemas
verander word indien die inflasiekoers van
‘n bepaalde jaar onder 3% sou daal en bo
10% sou styg. Aangesien die aangeduide
inflasiekoers vir die oorsigjaar bo 10% is, is
die teiken opwaarts aangepas tot R12,55
per aandeel, in afwagting van die amptelike
inflasiekoers vir die jaar. Die huidige
kumulatiewe verdienste van R10,66 per
aandeel is meer as die beplande
kumulatiewe verdienste soos op 31 Maart
2003, en die direkteure is vol vertroue dat
die hersiene teikenverdienste van R12,55
teen Maart 2004 maklik oortref kan word.
Filiale, Gesamentlike
Ondernemings en
Verwante
Maatskappye
Besonderhede van die Groep se
belangrikste filiale, gesamentlike
ondernemings en verwante maatskappye
word op bladsy 70 uitgeengesit.
Gebeure na
Balansstaatdatum
Die nywerheidschemikaliebesigheid het na
die jaareinde 100% van Prochem se
besigheid as lopende saak verkry teen ‘n
kontantvergoeding van R532 miljoen en
aanvaarde skuld van R76 miljoen. Hierdie
verkryging sal volgens die rekeningkundige
koopmetode verreken word. Hierdie
transaksie sal van krag word na voldoening
aan al die opskortende voorwaardes, soos
byvoorbeeld aandeelhouers se goedkeuring
en ander regulerende maatreëls. Dit sal na
verwagting om en by 1 September 2003
gebeur. Die ontasbare bates (met inbegrip
van klandisiewaarde) wat as deel van die
transaksie verkry sal word, sal geamortiseer
word oor hul verwagte bruikbare leeftyd,
wat na verwagting 20 jaar is.
Die verkryging is groot in verhouding met
Omnia se markkapitalisasie en hoewel dit
skuldvlakke in die kort termyn sal laat styg,
verander dit die Groep se profiel aansienlik
en lei dit tot ‘n veel beter ewewig in
ons belange.
Ouditeure
PricewaterhouseCoopers Ing. sal voortgaan
in die amp in ooreenstemming met Artikel
270(2) van die Maatskappywet, 1973.
33

34 Vyfjaar Finansiële Oorsig
Vyfjaar Finansiële Oorsig
12 Maande 12 Maande 12 Maande 12 Maande 12 Maande
31 Maart 31 Maart 31 Maart 31 Desember 31 Desember
2003 2002 2001 1999 1998
Rm Rm Rm Rm Rm
Inkomstestate
Inkomste 2 315,1 1 851,9 1 481,0 1 144,1 1 155,1
Bedryfswins 430,3 171,6 65,6 98,7 121,8
Finansiële koste* (49,9) (25,8) (46,4) (50,8) (49,3)
Inkomste uit verwante maatskappye – – 0,8 0,9 0,9
Wins voor belasting 380,4 145,8 20,0 48,8 73,4
Belastingˆ (139,7) (36,4) (0,2) 0,4 (11,7)
Wins na belasting 240,7 109,4 19,8 49,2 61,7
Minderheidsbelang (0,8) (0,5) (0,1) (0,3) (0,6)
Netto wins toeskryfbaar aan gewone aandeelhouers 239,9 108,9 19,7 48,9 61,1
Dividende# (49,3) – (9,0) (24,4) (29,5)
Wesensverdienste 239,9 108,9 19,7 48,9 61,1
Balansstate
Gewone aandeelhouersekwiteit 578,1 465,3 310,8 301,3 267,1
Minderheidsbelang 2,4 2,0 1,7 1,5 1,5
Nie-bedryfs- rentedraende lenings 17,3 30,0 49,3 83,4 96,2
Uitgestelde belasting 57,5 36,9 4,3 19,6 30,9
Bedryfslaste 660,1 436,3 582,1 545,0 444,0
Ekwiteit en laste 1 315,4 970,5 948,2 950,8 839,7
Nie-bedryfsbates en beleggings 466,9 416,7 413,3 397,0 316,8
Bedryfsbates 848,5 553,7 534,9 553,8 522,9
Bates 1 315,4 970,4 948,2 950,8 839,7
Netto rentedraende fondse/(skuld) 252,8 (12,9) (250,6) (243,7) (134,4)
Kontantvloeie
Kontant gegenereer deur bedrywighede 390,2 349,8 163,9 126,8 143,0
Finansiële koste en belasting (55,9) (46,9) (59,9) (57,5) (65,9)
Afname/(toename) in bedryfskapitaal 73,8 42,3 88,0 (22,0) (20,4)
Kontant beskikbaar uit bedrywighede 408,1 345,2 192,0 47,3 56,7
Dividende betaal (49,7) – (9,0) (30,0) (29,3)
Netto kontant uit bedryfsaktiwiteite 358,4 345,2 183,0 17,3 27,4
Kontantvloei uit beleggingsbedrywighede (96,6) (42,2) (47,7) (110,4) (131,9)
Kontantvloei uit finansieringsbedrywighede (47,7) (14,6) (27,6) (22,7) 80,5
Netto invloei/(uitvloei) 214,1 288,4 107,7 (115,8) (24,0)
* Bestaan uit rente, vooruitdekkingskoste en netto monetêre winste of verliese.
^ Sluit in voorsiening vir R19,5 miljoen vir inkomstebelasting met betrekking tot vorige tydperke, die onderwerp van ‘n hersiene aanslag na ‘n omskepbare leningsfinansieringstruktuur.
# Bestaan uit die volle dividend van 81,5 sent met betrekking tot die vorige jaar plus die 47,5 sent wat betaal is as tussendividend met betrekking tot die huidige jaar.

Statistiese inligting
12 Maande 12 Maande 12 Maande 12 Maande 12 Maande
31 Maart 31 Maart 31 Maart 31 Desember 31 Desember
2003 2002 2001 1999 1998
Rm Rm Rm Rm Rm
Verdienste, dividende en gewone aandele
Wesensverdienste per aandeel (sent) 631,9 284,5 51,2 129,6 161,9
Dividend per aandeel (sent) 120,0 81,5 – 42,0 76,0
Dividenddekking 5,3 3,5 n/a 3,1 2,1
Netto batewaarde per aandeel (sent) 1 532 1 220 812 781 721
Getal uitgereikte aandele teen jaareinde (000’e)
Getal aandele gehou deur Aandele-aansporingskema
37 885 38 142 38 292 38 590 37 055
(000’e) en nie hierbo ingesluit nie 2 837 2581 2431 2132 1 710
Winsgewindheid, likiditeit en hefboomfinansiering
Bedryfswins as ‘n persentasie van verkope 18,6% 9,3% 4,4% 8,6% 10,5%
Effektiewe belastingkoers 36,7% 25,0% 1,0% (0,8%) 15,9%
Opbrengs op netto bates 111,7% 33,2% 11,7% 17,6% 28,3%
Opbrengs op ekwiteit 46,0% 28,1% 6,4% 17,3% 24,8%
Skuld-tot-ekwiteit-persentasie – 2,8% 80,6% 80,9% 50,1%
Bedryfsverhouding 1,3 1,3 0,9 1,0 1,2
Finansieringskostedekking 8,6 6,7 1,4 1,9 2,5
Effektebeursprestasie
Markwaarde per aandeel (sent)
– teen jaareinde 1 865 955 305 820 750
– hoogste 2 265 1 025 950 1 000 1 700
– laagste 800 290 300 680 670
Waarde van aandele verhandel (R’000) 320 591 10 825 31 576 77 360 64 099
Volume van aandele verhandel (000’e)
Aandelevolumes verhandel as ‘n persentasie van totale
24 724 1 842 4 562 9 767 5 383
uitgereikte aandele 60,7% 4,5% 11,2% 24,0% 13,9%
Getal werknemers 1 020 1 154 1 170 1 265 1 157
Definisies
1. Wesensverdienste per aandeel – wesenswins toeskryfbaar aan gewone aandeelhouers gedeel deur die geweegde gemiddelde getal uitgereikte gewone
aandele gedurende die jaar met uitsluiting van aandele wat gehou word deur die aandele-aansporingskema.
2. Dividenddekking – verdienste per aandeel gedeel deur dividend per aandeel.
3. Netto batewaarde per aandeel - gewone aandeelhouersbelang gedeel deur die getal uitgereikte aandele met uitsluiting van die aandele wat deur die aandeleaansporingskema
gehou word.
4. Getal uitgereikte aandele teen jaareinde – uitgereikte aandele min aandele wat gehou word deur die aandele-aansporingskema.
5. Opbrengs uit netto bates – wins uit werksaamhede en verwante maatskappye wat uitgedruk word as ‘n persentasie van eind- netto bates.
6. Netto bates – vaste bates plus bedryfsbates met uitsluiting van kontantmiddele min rentevrye laste met uitsluiting van uitgestelde belasting.
7. Opbrengs uit ekwiteit – wins toeskryfbaar aan gewone aandeelhouers uitgedruk as ‘n persentasie van die gemiddelde tussen begin- en eind- gewone
aandeelhouersekwiteit.
8. Skuld-tot-ekwiteit-persentasie – skuld uitgedruk as ‘n persentasie van alle gewone aandeelhouersekwiteit plus minderheidsbelang.
9. Skuld – rentedraende laste na aftrekking van kontantmiddele.
10. Bedryfsverhouding – bedryfsbates gedeel deur bedryfslaste.
11. Finansiële kostedekking – bedryfswins voor finansieringskoste en belasting gedeel deur finansieringskoste.
12. Dividend per aandeel hou verband met die verklaarde dividend met betrekking tot die besondere jaar se verdienste per aandeel ongeag of die verklaring
moontlik na die sluiting van die bepaalde jaareinde was.
13. Ingesluit by die inligting oor verhandelde aandele is die verkoop van Alpha (Edms) Beperk se 34,5%-aandelebesit (14,048 miljoen aandele teen R175,603 miljoen).
35

36 Staat van Toegevoegde Waarde
Staat van Toegevoegde Waarde
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
GROEP
Geouditeer Geouditeer
2003 2002
R’000 % R’000 %
Inkomste 2 315 078 100,0 1 851 947 100,0
Koste van materiaal en dienste 1 568 271 67,7 1 467 956 79,3
Waarde toegevoeg 746 807 32,3 383 991 20,7
Soos volg aangewend:
Aan werknemers
Vergoeding en voordele
Aan verskaffers van finansiering
229 647 30,8 174 411 45,4
Finansieringskoste 49 912 6,7 25 806 6,7
Aan verskaffers van kapitaal
Dividende 49 304 6,6
Buite-aandeelhouers
Aan regerings
846 0,1 459 0,1
Belasting 139 708 18,7 36 395 9,5
Aan herbelegging in besigheid
Teruggehoue inkomste 239 909 32,1 108 915 28,4
Depresiasie 37 481 5,0 38 005 9,9
2003: Geouditeer
Werknemers 30,8%
Herbelê in besigheid 37,1%
Regerings 18,7%
Verskaffers van kapitaal 6,7%
Verskaffers van finansiering 6,7%
746 807 100,0 383 991 100,0
2002: Geouditeer
Werknemers 45,4%
Herbelê in besigheid 38,3%
Regerings 9,5%
Verskaffers van kapitaal 0,1%
Verskaffers van finansiering 6,7%
Waarde toegevoeg is ‘n meting van die welvaart wat die Groep en sy werknemers geskep het deur verskeie sakebedrywighede.
Hierdie staat toon die waarde wat toegevoeg is en hoe dit verdeel is.

Inhoud
38 Verantwoordelikheidsverklaring deur
die Direksie
38 Sertifikaat deur die
Groepmaatskappysekretaris
39 Verslag van die Onafhanklike Ouditeure
40 Balansstate
41 Inkomstestate
42 Staat van Veranderinge in Gewone
Aandeelhouersekwiteit
Finansiële
State
43 Kontantvloeistate
44 Aantekeninge by die Finansiële State
70 Filiale, Gesamentlike Ondernemings en
Verwante Maatskappye
71 Rentedraende Lenings
71 Opsomming van
Aandeelhouerverspreiding

38
Finansiële State
Verantwoordelikheidsverklaring deur die Direksie
Die Direksie is verantwoordelik vir die voorbereiding, integriteit
en billike aanbieding van die finansiële state van Omnia Holdings
Beperk en sy filiale. Die finansiële state wat op bladsy 40 tot 71
verskyn, is opgestel in ooreenstemming met Standpunte van
Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige Praktyk en sluit bedrae
in wat gebaseer is op die bestuur se oordeel en ramings.
Die Direksie het ook die ander inligting wat in die jaarverslag
ingesluit is, voorberei en is verantwoordelik vir die akkuraatheid
daarvan asook dat dit met die finansiële state ooreenkom.
Die finansiële state is voorberei op ’n lopendesaakgrondslag,
aangesien die Direksie op grond van vooruitskattings en
beskikbare kontantmiddele geen rede het om te glo dat die
Groep of enige maatskappy binne die Groep in die afsienbare
toekoms nié lopende sake sal wees nie. Die finansiële state
staaf die lewensvatbaarheid van die Maatskappy en die Groep.
Die finansiële state is deur die onafhanklike ouditeure
PricewaterhouseCoopers Ing. geouditeer, aan wie onbeperkte
toegang tot alle finansiële rekords en verwante data gegee is,
insluitende die notules van alle vergaderings van aandeelhouers,
die Direksie en die komitees van die Direksie. Die onafhanklike
ouditeure is genooi en het deelgeneem aan die vergaderings van
die ouditkomitee. Die Direksie glo dat alle voorstellings wat
gedurende die oudit aan die onafhanklike ouditeur gerig is,
geldig en toepaslik is.
Die ouditverslag van PricewaterhouseCoopers Ing verskyn op
bladsy 39. Die Direksie het die finansiële state op 24 Junie 2003
goedgekeur en is namens hulle onderteken deur
NJ Crosse WT Marais
Voorsitter Adjunkvoorsitter
24 Junie 2003
Sertifikaat deur die Groepmaatskappysekretaris
Hiermee bevestig ek as Maatskappysekretaris ingevolge die Maatskappywet, 1973, dat die Maatskappy vir die finansiële jaar geëindig
31 Maart 2003, na my beste wete al sodanige opgawes wat ingevolge hierdie Wet van ’n openbare Maatskappy vereis word, by die
Registrateur van Maatskappye ingedien het, en dat alle sodanige opgawes juis, korrek en op datum is.
PR Janse van Rensburg
Groepsekretaris
24 Junie 2003

Verslag van die Onafhanklike Ouditeure
Aan die lede van
Omnia Holdings Beperk
Ons het die finansiële jaarstate en Groeps- finansiële jaarstate
van Omnia Holdings Beperk vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
soos uiteengesit op bladsye 32 tot 33 en 40 tot 71, geouditeer.
Hierdie finansiële state is die verantwoordelikheid van die
Maatskappy se direkteure. Dit is ons verantwoordelikheid om,
op grond van ons oudit, ’n mening oor hierdie finansiële state uit
te spreek.
Omvang
Ons het ons oudit in ooreenstemming met Standpunte oor Suid-
Afrikaanse Ouditstandaarde uitgevoer. Hierdie standaarde vereis
dat ons die oudit beplan en uitvoer om redelike gerusstelling te
verkry dat daar geen wesenlike wanvoorstelling in die finansiële
state is nie.
’n Oudit behels:
’n ondersoek, op ’n toetsgrondslag, van bewyse wat die
bedrae en openbaarmakings in die finansiële state steun;
’n beoordeling van die rekeningkundige beginsels wat gebruik
is en beduidende ramings wat deur die bestuur gemaak is; en
’n evaluering van die algehele aanbieding van die
finansiële state.
Ons is van mening dat ons oudit ’n redelike grondslag vir ons
mening bied.
Ouditmening
Na ons mening is hierdie finansiële state, in alle wesenlike
opsigte, ’n redelike weergawe van die finansiële stand van die
Maatskappy en die Groep op 31 Maart 2003 en van die resultate
van hul bedrywighede en kontantvloei vir die jaar wat op daardie
datum geëindig het, in ooreenstemming met Suid-Afrikaanse
Standpunte oor Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige Praktyk
en op die wyse wat die Maatskappywet in Suid-Afrika vereis.
PricewaterhouseCoopers Ing.
Geregistreerde Rekenmeesters en Ouditeure
Geoktrooieerde Rekenmeesters (SA)
Johannesburg
24 Junie 2003
39

40
Finansiële State
Balansstate
op 31 Maart 2003
BATES
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
Aantekeninge R’000 R’000 R’000 R’000
Nie-bedryfbates 466 884 416 692 89 980 89 980
Eiendom, masjinerie en toerusting 2 451 996 416 565
Ontasbare bates 3 14 761
Beleggings in filiale 4 89 980 89 980
Beleggings in verwante maatskappye 5 60 60
Beleggings en lenings 6 67 67
Bedryfsbates 848 513 553 725 276 294
Voorraad 7 276 178 178 803
Handels- en ander ontvangbare bedrae 8 280 727 254 445 63 184
Bedrae deur filiale verskuldig 98
Banksaldo’s en kontant 291 608 120 477 213 12
Totale bates 1 315 397 970 417 90 256 90 274
EKWITEIT EN LASTE
Kapitaal en reserwes
Verklaarde kapitaal 9 57 152 64 017 57 152 64 017
Nie-uitkeerbare reserwes 10 24 372 95 290 100 100
Teruggehoue verdienste 11 496 590 305 985 5 182 1 954
Gewone aandeelhouersekwiteit 578 114 465 292 62 434 66 071
Minderheidsbelang 12 2 366 1 959
Nie-bedryfslaste 74 848 66 851
Uitgestelde belasting 13 57 499 36 888
Rentedraende lenings 14 17 349 29 963
Bedryfslaste 660 069 436 315 27 822 24 203
Handels- en ander betaalbare bedrae 15 510 689 301 407 540 280
Voorsienings 16 14 447 21 960
Bedryfsgedeelte van rentedraende lenings 14 11 834 40 018
Belasting 113 458 9 550
Banklenings 9 641 63 380
Bedrae aan filiale verskuldig 27 282 23 923
Totale laste 734 917 503 166 27 822 24 203
Totale ekwiteit en laste 1 315 397 970 417 90 256 90 274

Inkomstestate
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
Aantekeninge R’000 R’000 R’000 R’000
Inkomste 2 315 078 1 851 947
Koste van verkope (1 376 023) (1 201 814)
Bruto wins 939 055 650 133
Bedryfskoste voor depresiasie en na aftrekking van ander inkomste (471 199) (440 549) 52 532
Bedryfswins voor depresiasie 467 856 209 584 52 532
Depresiasie (37 481) (38 005)
Bedryfswins 17 430 375 171 579 52 532
Finansieringskoste 18 (49 912) (25 806)
Verlies uit verwante maatskappye (4)
Wins voor belasting 380 463 145 769 52 532
Belasting 19 (139 708) (36 395)
Wins na belasting 240 755 109 374 52 532
Minderheidsbelang (846) (459)
Netto wins toeskryfbaar aan gewone aandeelhouers 239 909 108 915 52 532
Verdienste per aandeel (sent) 20 631,9 284,5
Wesensverdienste per aandeel (sent) 20 631,9 284,5
Ten volle verwaterde verdienste per aandeel (sent) 20 598,3 273,2
Dividende per aandeel (sent)
Geweegde gemiddelde getal uitgereikte aandele (000)
(uitgesluit die aandele wat deur die
129,0
aandele-aansporingskema gehou word) 37 969 38 277
41

42
Finansiële State
Staat van Veranderinge in Gewone Aandeelhouersekwiteit
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
Verklaarde
Nieuitkeerbare
Teruggehoue
kapitaal reserwes verdienste Totaal
R’000 R’000 R’000 R’000
Groep
Op 1 April 2001 65 513 48 896 196 350 310 759
Netto wins toeskryfbaar aan gewone aandeelhouers 108 915 108 915
Toename in valuta-omsettingsreserwe
Oorplasing na inkomstestaat van na-verkrygings- teruggehoue
47 114 47 114
verdienste en reserwes van verwante maatskappye (720) 720
Tesourie-aandele (1 496) (1 496)
Op 31 Maart 2002 64 017 95 290 305 985 465 292
Netto wins toeskryfbaar aan gewone aandeelhouers 239 909 239 909
Afname in valuta-omsettingsreserwe (70 918) (70 918)
Tesourie-aandele (6 865) (6 865)
Gewone dividende betaal (49 304) (49 304)
Op 31 Maart 2003 57 152 24 372 496 590 578 114
Maatskappy
Op 1 April 2001 65 513 100 1 954 67 567
Tesourie-aandele (1 496) (1 496)
Op 31 Maart 2002 64 017 100 1 954 66 071
Tesourie-aandele (6 865) (6 865)
Netto wins toeskryfbaar aan gewone aandeelhouers 52 532 52 532
Gewone dividende betaal (49 304) (49 304)
Op 31 Maart 2003 57 152 100 5 182 62 434

Kontantvloeistate
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
KONTANTVLOEI UIT BEDRYFSAKTIWITEITE
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
Aantekeninge R’000 R’000 R’000 R’000
Kontant gegenereer uit werksaamhede 24 489 456 232 124 52 532
Valuta-omsetting en ander nie-kontantitems 25 (99 238) 117 635
Afname in bedryfskapitaal 26 73 833 42 339 381
Kontant gegenereer uit bedryfsaktiwiteite 464 051 392 098 52 913
Finansieringskoste 18 (41 050) (45 520)
Belasting betaal 27 (14 873) (1 330)
Kontant beskikbaar uit bedryfsaktiwiteite 408 128 345 248 52 913
Dividende betaal 28 (49 743) (49 304)
Netto kontantinvloei uit bedryfsaktiwiteite 358 385 345 248 3 609
KONTANTVLOEI UIT BELEGGINGSAKTIWITEITE
Toevoeging tot/(vervanging van) eiendom, masjinerie en toerusting (21 282) (56 522)
Toevoeging tot/(uitbreiding van) eiendom, masjinerie en toerusting (65 252) (10 296)
Opbrengs uit verkoop van eiendom, masjinerie en toerusting 8 084 23 009
Aankoop van besighede 30 (18 126)
Afname in beleggings en lenings 1 657
Lenings van/(aan) filiale 98 (98)
Netto (kontantuitvloei)/invloei uit bedryfsaktiwiteite (96 576) (42 152) 98 (98)
KONTANTVLOEI UIT FINANSIERINGSAKTIWITEITE
Aankoop van Maatskappy-aandele (6 865) (1 496) (6 865) (1 496)
Opbrengs uit rentedraende lenings 1 877
Betaling van kapitaalelement van rentedraende lenings (40 809) (14 989)
Toename in bedrag aan filiaal verskuldig 3 359 1 594
Netto (kontantuitvloei)/invloei uit beleggingsaktiwiteite (47 674) (14 608) (3 506) 98
Netto toename in kontant en kontantekwivalente 214 135 288 488 201
Netto kontant en kontantekwivalente aan begin van jaar 57 097 (167 637) 12 12
Uitwerking van wisselkoersveranderinge 10 735 (63 754)
Netto kontant en kontantekwivalente aan einde van jaar 29 281 967 57 097 213 12
43

44
Finansiële State
Aantekeninge by die Finansiële State
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
1. Hoof- rekeningkundige beleid
Die finansiële jaarstate is in ooreenstemming met
Standpunte oor Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige
Praktyk in Suid-Afrika opgestel en voldoen daaraan.
Vervolgens die hoof- rekeningkundige beleidstellings wat
deur die Groep gebruik word wat ooreenstem met dié
van die vorige jaar.
1.1 Rekeningkundige basis
Die finansiële state is op ’n historiesekoste-basis
opgestel, behalwe in Zambië en Zimbabwe waar die
Randbedrae omgesit is van die plaaslike geldeenheid in
ooreenstemming met Rekeningkundige Standaard 124
“Finansiële verslagdoening in hiperinflasionêre
ekonomieë”, met betrekking tot werksaamhede van 'n
entiteit in die geldeenheid van ’n land met 'n hoogs
inflasionêre ekonomie. Die plaaslike geldeenheidfinansiële
state van hierdie buitelandse entiteite wat in
hiperinflasionêre ekonomieë bedryf word, word
heraangegee in huidige waardes, deur die
VS-Dollar wisselkoers op balansstaatdatums as indeks
te gebruik voor omsetting na die Groep se
verslagdoeningsgeldeenheid, die Rand.
Die opstel van die finansiële state in ooreenstemming
met die algemeen aanvaarde rekeningkundige praktyk
noodsaak die gebruik van ramings en veronderstellings
wat ’n uitwerking op die vermelde bedrae van bates en
laste het, asook die openbaarmaking van moontlike bates
en laste op die datum van die finansiële state en
verslagdoening oor inkomste- en uitgawerekeninge
gedurende die oorsigtydperk. Hoewel hierdie ramings
gegrond is op die bestuur se beste kennis oor die toedrag
van sake, mag die werklike resultate dus van daardie
ramings verskil.
1.2 Basis van konsolidasie
1.2.1 Filiale
Filiaalondernemings, naamlik dié Maatskappye waarin die
Groep direk of indirek ’n belang van meer as die helfte
van die stemreg het, of andersins die mag het om beheer
oor die werksaamhede uit te oefen, is gekonsolideer.
Filiale word gekonsolideer vanaf die datum waarop
beheer aan die Groep oorgedra is, en is vanaf die datum
waarop beheer eindig nie meer gekonsolideer nie. Die
koste van ’n verkryging word gemeet as die billike waarde
van bates wat opgegee word, uitgereikte aandele of laste
onderneem op die datum van die verkryging, plus die
koste direk toeskryfbaar aan die verkryging. Die verskil
tussen die koste van die verkryging en die billike
markwaarde van die netto bates van die verkrygde filiaal,
word as klandisiewaarde aangeteken. Sien aantekening
1.3 vir die rekeningkundige behandeling van
klandisiewaarde. Alle tussenmaatskappytransaksies,
-saldo’s en ongerealiseerde surplusse of tekorte op
transaksies tussen Groepsmaatskappye word uitgeskakel.
1.2.2 Gesamentlike ondernemings
Werksaamhede van gesamentlike ondernemings, wat
gesamentlik beheerde entiteite is, word volgens die
proporsionele konsolidasie-metode in rekening gebring,
waarin die toeskryfbare aandeel van bates en laste,
inkomste en uitgawes van die gesamentlike onderneming
by die gekonsolideerde finansiële state op ’n reël-vir-reëlbasis
geïnkorporeer word.
1.3 Ontasbare bates
1.3.1 Klandisiewaarde
Klandisiewaarde verteenwoordig die verskil tussen die
verkrygingskoste en die billike waarde van die Groep se
aandeel in die netto bates van die verkrygde
filiaal/gesamentlike onderneming/verwante maatskappy
op die datum van verkryging. Klandisiewaarde op
verkrygings wat op of ná 1 Januarie 2000 geskied het, is
in die balansstaat as ’n ontasbare bate aangegee en word
oor die belegging se bruikbare lewe geamortiseer.
Klandisiewaarde by verkrygings wat voor 1 Januarie 2000
plaasgevind het, is volledig by die reserwes ingesluit:
sodanige klandisiewaarde is nie terugwerkend
gekapitaliseer en geamortiseer nie.
Op elke balansstaatdatum bepaal die Groep of daar enige
aanduiding van verswakking is. Indien sodanige
aanduiding bestaan, word ’n analise gedoen om vas te
stel of die drabedrag van klandisiewaarde volledig
verhaalbaar is. Indien die drabedrag die verhaalbare
bedrag oorskry, word dit afwaarts gewaardeer.
1.3.2 Ander ontasbare bates
Uitgawes om patente, handelsmerke en lisensies te
verkry, word gekapitaliseer en volgens die
reguitlyn-metode oor hul bruikbare lewensduur, maar oor

nie meer as 20 jaar nie, geamortiseer. Ontasbare bates
word nie geherwaardeer nie.
1.4 Verwante maatskappye
Verwante maatskappye is maatskappye waarin die Groep
'n langtermynbelang van tussen 20% en 50% van die
stemreg het, en waaroor hy aansienlike invloed, maar nie
beheer nie, uitoefen. Die Groep se aandeel in teruggehoue
verdienste na verkrygings is volgens die ekwiteitsmetode
by die gekonsolideerde finansiële state ingesluit.
Voorsiening vir langtermynverswakking in waarde word
aangeteken. Met ekwiteitsverantwoording word die Groep
se aandeel in die verwante maatskappy se wins of verlies
vir die jaar op die inkomstestaat erken. Die Groep se
aandeel in die verwante maatskappy word in die
balanssstaat vermeld teen ’n bedrag in ooreenstemming
met die aandeel van die netto bates in die verwante
maatskappy, en sluit klandisiewaarde by verkryging in, min
die geamortiseerde bedrae.
1.5 Beleggings
Beleggings, behalwe dié in verwante maatskappye, word
teen kosprys aangegee en word slegs afwaarts
gewaardeer indien daar ’n permanente verswakking in
waarde is. Dividende word in rekening gebring soos op
die laaste dag van registrasie van genoteerde aandele, en
soos wanneer verklaar, vir ongenoteerde aandele.
1.6 Eiendom, masjinerie en toerusting
1.6.1 Boekwaarde
Behalwe grond in eiendomsbesit, waar voorsiening nie vir
depresiasie gemaak word nie, word eiendom, masjinerie
en toerusting teen historiese kosprys aangegee
min depresiasie.
Die kosprys sluit alle koste in wat direk gespandeer word
om bates vir hul bedoelde gebruik in ’n werkende
toestand te kry. Leningskoste vir masjinerie wat oor ’n
aansienlike tydperk vir hul bedoelde gebruik voorberei
word, word gekapitaliseer. Ander leningskoste word
afgeskryf. Indien die drabedrag van ’n bate groter as die
geraamde verhaalbare bedrag is, word dit onmiddellik
afwaarts gewaardeer tot die verhaalbare bedrag.
1.6.2 Depresiasie
Depresiasie word bereken om die koste van eiendom,
masjinerie en toerusting, insluitend bates onder finansiële
bruikhuurkontrak, oor hul geraamde nuttige lewe af te
skryf op ’n reguitlyn-basis. Verbeteringe aan
bruikhuurkontrakeiendom word geamortiseer oor 50 jaar
of oor die duur van die bruikhuurkontrak, wat ook al die
kortste is. Die verwagte nuttige lewensduur is soos volg:
Geboue 50 jaar
Masjinerie, toerusting
en voertuie 4 tot 20 jaar
1.6.3 Paaiementverkoopooreenkomste
Bates wat onder paaiementverkoopooreenkomste gekoop
is, word gekapitaliseer en die relevante verpligtinge word
as laste aangegee. Rente wat vir sodanige verpligtinge
aangegaan is, word in rekening gebring in die tydperk
waarop dit betrekking het.
1.6.4 Huurkontrakbates
Huurkontrakte van eiendom, en bruikhuurkontrakte van
masjinerie en toerusting waaruit die Groep byna alle
voordeel trek en alle eienaarsrisiko loop, word as
finansiële bruikhuurooreenkomste geklassifiseer.
Sodanige huurooreenkomste word teen die geraamde
huidige waarde van die onderliggende huurkontrakbetalings
gekapitaliseer. Elke huurkontrakbetaling word
verdeel tussen die laste- en finansieringskoste om ’n
konstante koers op die uitstaande finansieringsaldo te
verkry. Die ooreenstemmende huurverpligtinge, na
aftrekking van finansieringskoste word in rentedraende
lenings ingesluit. Die rente-element van die
huurpaaiement word in die inkomstestaat oor die
huurkontraktydperk afgeskryf.
Die huur van bates waarvolgens al die risiko’s en
eienaarsvoordele deur die verhuurder behou word, word
as bedryfsbruikhuurooreenkomste gereken. Betalings wat
ingevolge sodanige bedryfsbruikhuurkontrakte gemaak
word, word in die inkomstestaat op ’n reguitlyn-basis oor
die bruikhuurtydperk afgeskryf.
1.6.5 Winste en verliese
Winste en verliese by verkoping word bepaal deur die
opbrengs met die drabedrag te vergelyk, en word by
bedryfswins ingesluit.
1.7 Verswakking van bates
Die Groep evalueer van tyd tot tyd die drawaarde van
bates wat besit en gebruik word, insluitend ontasbare
45

46
Finansiële State
Aantekeninge by die Finansiële State (vervolg)
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
bates, wanneer gebeurtenisse en omstandighede toon
dat die drawaarde moontlik onverhaalbaar mag wees.
Faktore wat die Groep belangrik ag, wat ’n
verswakkingsevaluering kan aktiveer, sluit in, maar is nie
beperk nie tot:
wesenlike onderprestasie in verhouding met die
verwagte historiese of geprojekteerde toekomstige
bedryfsresultate;
wesenlike veranderinge in die manier waarop verkrygde
bates gebruik word of die strategie vir die Groep se
algemene besigheid;
wesenlike langtermyn- negatiewe bedryfs- of
ekonomiese tendense; en
wesenlike afname in die Maatskappy se aandeleprys vir
’n volgehoue tydperk en in die Maatskappy
se markkapitalisasie in verhouding met sy
netto boekwaarde.
Die drawaarde van ’n bate word verswak geag wanneer
die verwagte verdiskonteerde kontantvloei uit sodanige
bate apart identifiseerbaar is en minder as sy drawaarde
is. In sodanige geval word ’n verlies erken op die bedrag
waarteen die drawaarde die billike markwaarde van die
bate oorskry. Billike markwaarde word hoofsaaklik bepaal
deur verwagte kontantvloei, wat verdiskonteer word teen
’n koers wat die betrokke risiko in ag neem. Bates wat
verkoop word, word teen billike markwaarde opgeteken,
minus die geraamde koste van die verkoop van die bate.
1.8 Voorraad
Voorraad word teen die laagste van koste en netto
realiseerbare waarde aangegee. Oor die algemeen word
koste bepaal op ’n eerste-in-eerste-uit-basis en sluit
vervoer- en hanteringskoste in. In die geval van
vervaardigde produkte sluit koste alle direkte uitgawes en
produksie-bokoste in, gebaseer op die normale vlak van
produksiebedrywighede. Waar nodig word voorsiening
gemaak vir uitgediende, stadig-bewegende en defektiewe
voorraad. Netto realiseerbare waarde is ’n raming van die
verkoopsprys in die gewone gang van sake, min koste
van voltooiing en verkoopskoste.
1.9 Ontvangbare handelsrekeninge
Ontvangbare handelsrekeninge word teen die
oorspronklike faktuurbedrag min voorsiening vir
verswakking van sodanige ontvangbare rekeninge gedra.
Voorsiening vir verswakking van ontvangbare
handelsrekeninge word gemaak indien daar objektiewe
bewys is dat die Groep nie alle verskuldigde bedrae,
volgens die oorspronklike bepalings van die ontvangbare
rekeninge, kan invorder nie. Die bedrag van die
voorsiening is die verskil tussen die drabedrag en die
verhaalbare bedrag.
1.10 Kontant en kontantekwivalente
Vir die doeleindes van die kontantvloeistaat bestaan
kontant en kontantekwivalente uit kontant voorhande,
deposito’s wat onmiddellik by banke opeisbaar is, na
aftrekkings van bankoortrekkings. In die balansstaat word
bankoortrekkings by bedryfslaste ingesluit.
1.11 Navorsing en ontwikkeling
Navorsings- en ontwikkelingsuitgawes word as ’n uitgawe
soos aangegaan, erken.
1.12 Finansiële instrumente
Finansiële instrumente wat op die balansstaat gedra
word, sluit in kontant- en banksaldo’s, beleggings,
ontvangbare rekeninge, handelskrediteure, huurkontrakte
en lenings. Die besondere erkenningsmetodes word
uiteengesit in die individuele beleidstellings wat met
elkeen verband hou.
Die Groep is party tot finansiële instrumente wat
blootstelling aan skommelings in valutakoerse
rentekoerse en kommoditeitspryse verminder. Hierdie
instrumente, wat hoofsaaklik bestaan uit
termynvalutakontrakte, rentekoers- en kommoditeiteruilooreenkomste,
word nie by aanvangs op die finansiële
state erken nie. Die doel van dié instrumente is om risiko
te verminder.
Valutakontrakte beskerm die Groep teen beweging in
wisselkoerse deur die koers vas te stel waarteen 'n
valutabate of -las vereffen word. Enige toename of
afname in die bedrag wat nodig is om die bate of las
af te betaal, word geneutraliseer deur ’n
ooreenstemmende beweging in die waarde van die
valutakontrak. Die wins en verlies word dus vir
finansiële verslagdoening geneutraliseer.
Die fooi wat vir die aangaan van elke ooreenkoms gehef
word, word oor die kontraktydperk geamortiseer.

Rentekoers- en kommoditeiteruilooreenkomste beskerm die
Groep teen bewegings in rentekoerse en
kommoditeitspryse. Enige verskil wat betaal of ontvang
word op 'n rentekoers- en kommoditeiteruilooreenkoms,
word onderskydelik as ’n komponent van die renteinkomste
of -uitgawe en bruto wins erken in die tydperk
waarin dit voorkom. Wins en verlies gely deur vroeë
beëindiging van rentekoersruiltransaksies of by terugbetaling
van die lening word op die inkomstestaat aangedui.
1.13 Voorsienings
Voorsienings word erken wanneer die Groep ’n regs- of
konstruktiewe verpligting het as gevolg van gebeurtenisse
in die verlede, en wanneer ’n uitvloei van middele wat
ekonomiese voordele inhou, moontlik vereis sou wees
om die verpligting na te kom, en ’n betroubare raming van
die verpligting gemaak kan word.
1.14 Uitgestelde belasting
Uitgestelde belasting word op die aanspreeklikheidsmetode
voorsien, vir alle tydelike verskille tussen die
belastingbasisse van bates en laste en hul drawaardes, vir
finansiële verslagdoening. Huidige belastingkoerse word
gebruik om uitgestelde inkomstebelasting te bepaal.
Voorsiening vir belasting, hoofsaaklik die terughouding van
belasting wat mag voortspruit uit die uitkering van
teruggehoue verdienste, hoofsaaklik in verband met filiale,
word slegs gemaak wanneer daar ’n huidige voorneme is
om sodanige verdienste uit te keer. Die vernaamste
tydelike verskille spruit voort uit depresiasie van eiendom,
masjinerie en toerusting, en belastingverliese wat
oorgedra word. Uitgesteldebelasting-bates wat met die
oordra van onbenutte belastingverliese verband hou, word
erken in die mate waarin dit waarskynlik is dat
toekomstige belasbare winste beskikbaar sal wees,
waarteen onbenutte belastingverliese gebruik kan word.
1.15 Buitelandse geldeenhede
1.15.1 Transaksies en saldo’s
Individuele maatskappye se transaksies in ander
geldeenhede as hul finansiële geldeenheid word teen die
wisselkoers op die datum van die transaksie opgeteken.
Monitêre bates en laste in ander geldeenhede as hul
finansiële geldeenhede word teen jaareindkoerse
omgesit. Enige gevolglike wisselkoersverskille word in die
bedryfsresultate in die inkomstestate gereflekteer.
Wisselkoerswinste en -verliese wat met
verskansingstransaksies verband hou, word erken in die
bedryfsresultate van die inkomstestate in dieselfde
tydperk as die wisselkoersverskille op die items wat deur
verskansingstransaksies gedek word. Die koste van
sodanige kontrakte word oor die lewe van die
verskansingskontrak geamortiseer en word apart verklaar.
1.15.2 Groepmaatskappye
Finansiële state van buitelandse filiale word, behalwe dié
wat in hiperinflasionêre ekonomieë bedryf word, soos
volg in Rand omgesit:
Bates en laste teen die wisselkoers wat teen die einde
van die finansiële tydperk van krag was.
Inkomstestaatitems teen die gemiddelde wisselkoerse
vir die tydperk.
Verskille wat spruit uit omsetting word direk by nieuitkeerbare
reserwes ingesluit. Wanneer ’n buitelandse
maatskappy verkoop word, word sodanige
wisselkoersverskille in die inkomstestaat as deel van die
wins of verlies van die verkoping gereken.
1.15.3 Netto monetêre wins of verlies
Die plaaslike geldeenheid- finansiële state van buitelandse
filiale wat in hiperinflasionêre ekonomieë bedryf word, word
heraangegee soos in 1.1 hierbo, voor dit in Rand omgesit
word vir die finansiële jaar. Die wins of verlies op die netto
monitêre posisie word in finansieringskoste ingesluit.
1.16 Inkomste-erkenning
Verkope word erken by lewering van produkte en
kliëntaanvaarding, na aftrekking van Belasting op
Toegevoegde Waarde (BTW) en afslag, nadat verkope
binne die Groep uitgeskakel is. Ander inkomste wat die
Groep verdien het, word erken op die volgende basis:
Rente-inkomste: soos wat dit oploop op ’n effektiewe
opbrengsbasis, tensy die invorderbaarheid daarvan
betwyfel word; en
Dividendinkomste: wanneer die Groep se reg om betaling
te ontvang, gevestig is.
47

48
Finansiële State
Aantekeninge by die Finansiële State (vervolg)
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
1.17 Werknemersvoordele
1.17.1 Pensioenverpligtinge
Die Groep bedryf vastevoordeel- en vastebydraeplanne,
waarvan die bates in aparte trusteegeadministreerde
fondse gehou word. Die pensioenplanne word befonds
deur bydraes van werknemers en Groepmaatskappye,
met inagneming van advies van onafhanklike,
gekwalifiseerde aktuarisse.
’n Vastevoordeelplan is ’n pensioenfonds ingevolge
waarvan pensioenvoordele voorsien word, gewoonlik as
’n funksie van een of meer faktore soos ouderdom, jare
diens of vergoeding. ’n Vastebydraeplan is 'n
pensioenplan ingevolge waarvan die Groep vaste bydraes
in 'n aparte entiteit (’n fonds) betaal en geen regs- of
konstruktiewe verpligting het om enige verdere bydraes
te maak as die fonds nie oor voldoende bates beskik om
al die werknemervoordele te betaal met betrekking tot
werknemerdiens in die huidige en vorige tydperke nie.
Pensioenkoste vir vastevoordeelplanne word geëvalueer
volgens die geprojekteerde eenheidskrediet-metode.
Volgens hierdie metode word die koste om pensioen te
voorsien in die inkomstestaat aangegee om die gewone
koste oor die dienslewe van werknemers te versprei, in
ooreenstemming met die advies van die aktuarisse wat
elke jaar die volledige evaluering van die planne doen. Die
pensioenverpligting word gemeet as die huidige waarde
van die geraamde toekomstige kontantuitvloei, deur
rentekoerse van regeringsekuriteite te gebruik wat
uitkeertermyne het wat met die termyn van die verwante
las ooreenstem. Aktuariële winste en verliese word oor die
gemiddelde oorblywende lewe van werknemers erken.
Die Groep se bydraes tot vastebydraeplanne word in die
inkomstestaat gereken in die tydperk waarin die bydraes
gemaak is.
1.17.2 Ekwiteitskompensasievoordele
Aandele-opsies word aan direkteure en werknemers
toegeken. Opsies word toegeken teen die markwaarde
van die aandele op die dag voor die toekenning van die
opsie en kan teen daardie prys uitgeoefen word. Geen
kompensasiekoste word erken vir die opsies wat
toegeken is nie. Wanneer opsies uitgeoefen word, word
die opbrengs wat ontvang word, na aftrekking van enige
transaksiekoste, as verklaarde kapitaal aangegee.
1.17.3 Jaarlikse verlof
Werknemersgeregtigdheid op jaarlikse verlof word erken
wanneer dit aan werknemers toeval. ’n Voorsiening word
vir die geraamde aanspreeklikheid van jaarlikse verlof
gedoen op grond van dienste deur werknemers gelewer
tot op die balansstaatdatum.
1.18 Segmentverslagdoening
Die primêre segmentverslag is gebaseer op die Groep se
metode van interne verslagdoening, wat die besigheid
volgens diens of produk indeel, en sluit alle besigheid in
waaroor die Groep beheer uitoefen. Die sekondêre
segmentverslag is op ’n geografiese basis opgestel.
1.19 Verklaarde kapitaal
Gewone aandele en kumulatiewe aflosbare
voorkeuraandele word as ekwiteit en leningskapitaal
onderskeidelik geklassifiseer. Dividende op gewone
aandele word in ekwiteit erken in die tydperk waarin hulle
verklaar word. Indien die Maatskappy of sy filiale die
Maatskappy se ekwiteitsaandelekapitaal koop, word die
vergoeding wat betaal word, insluitende enige toeskryfbare
transaksiekoste, van die verklaarde kapitaal afgetrek as
tesourie-aandele tot hulle gekanselleer word. Indien
sodanige aandele daarna verkoop of heruitgereik word,
word enige vergoeding in verklaarde kapitaal ingesluit.
1.20 Vergelykende syfers
Waar nodig is vergelykende syfers aangepas om met die
veranderinge in voorleggings in die huidige jaar ooreen
te stem.

2. Eiendom, masjinerie en toerusting
Koste
Eiendomsgrond, geboue en verbeteringe aan huureiendomme 56 117 54 389
Masjinerie, toerusting en voertuie 663 344 608 001
Besit 588 636 520 234
Bruikhuur 74 708 87 767
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
719 461 662 390
Opgehoopte depresiasie
Geboue en verbeteringe aan huureiendomme 10 547 9 024
Masjinerie, toerusting en voertuie 256 918 236 801
Besit 247 195 222 817
Bruikhuur 9 723 13 984
267 465 245 825
Drawaarde 451 996 416 565
Jaareindsaldo bestaan uit:
Eiendomsgrond, geboue en verbeteringe aan huureiendomme
Masjinerie, toerusting en voertuie
45 570 45 365
Besit 341 441 297 417
Bruikhuur 64 985 73 783
451 996 416 565
Beweging vir die jaar
Toevoegings 86 534 66 818
Verkope (11 596) (25 229)
Depresiasie (sien aantekening 17) (37 481) (38 005)
Verswakkingsverliese (sien aantekening 17) (4 074)
Verkryging van besighede (sien aantekening 30) 2 531
Uitwerking van valutabeweging (4 957) 4 505
Hiperinflasie-aanpassing 400 1 065
35 431 5 080
Toevoegings bestaan uit
Eiendomsgrond, geboue en verbeteringe aan huureiendomme
Masjinerie, toerusting en voertuie
1 774 582
Besit 77 456 32 087
Bruikhuur 7 304 34 149
86 534 66 818
49

50
Finansiële State
Aantekeninge by die Finansiële State (vervolg)
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
2. Eiendom, masjinerie en toerusting (vervolg)
Verkope bestaan uit
Eiendomsgrond, geboue en verbeteringe aan huureiendomme
Masjinerie, toerusting en voertuie
(46) (1 221)
Besit (11 531) (22 952)
Bruikhuur (19) (1 056)
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
(11 596) (25 229)
Die waarde van onvoltooide werk, ingesluit in eiendom,
masjinerie en toerusting, is: 62 3 246
Sekere grond en geboue, masjinerie, toerusting en voertuie word
onder lenings-, opskortende verkoops- en finansieringsbruikhuurooreenkomste
beswaar (sien aantekening 14).
Besonderhede van eiendomsgrond en -geboue word in ’n register
aangeteken wat ter insae lê vir lede of hul behoorlik gemagtigde
agente by die geregistreerde kantoor van die Maatskappy.
3. Ontasbare bates
Koste
Klandisiewaarde 1 322
Handelsmerke en patente 13 747
15 069
Opgehoopte amortisasie
Klandisiewaare 5
Handelsmerke en patente 303
Drawaarde
Klandisiewaarde 1 317
Handelsmerke en patente 13 444
308
14 761
Beweging vir die jaar
Byvoegings
Klandisiewaarde (sien aantekening 30) 1 436
Handelsmerke en patente 13 906
Amortisasie (430)
Uitwerking van valutabeweging (151)
14 761

4. Beleggings in filiale
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
Aandele teen kosprys 26 595 26 595
Langtermynlenings aan Groepsmaatskappye 63 385 63 385
89 980 89 980
Die Maatskappy se belang in die totaalwins en -verlies gely ná
belasting deur filiale vir die oorsigjaar bedra:
Wins 245 250 125 618
Verliese (4 495) (16 244)
Besonderhede van die Groep se beleggings in filiale
verskyn op bladsy 70.
5. Beleggings in verwante maatskappye
Ongenoteerde aandele in plaaslike en
buitelandse verwante maatskappye 83 83
Aandeel van opgehoopte verlies en reserwes ná verkryging (23) (23)
60 60
Direkteurswaardasie van ongenoteerde aandele 60 60
Begindrawaarde 60 1 660
Beleggings afgeskryf (193)
Lenings afgeskryf (212)
Lenings terugbetaal (452)
Dividend ontvang (720)
Netto aandeel van verlies van verwante maatskappye (23)
Einddrawaarde 60 60
Besonderhede oor die Groep se beleggings in verwante maatskappye
verskyn op bladsy 70.
6. Beleggings en lenings
Ongenoteerde aandele 9 9
Lede se fondse in koöperatiewe verenigings 58 58
67 67
Direkteurswaardasie van ongenoteerde aandele 9 9
240 755 109 374
51

52
Finansiële State
Aantekeninge by die Finansiële State (vervolg)
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
7. Voorraad
Grondstowwe 112 247 68 839
Klaarprodukte 149 701 97 240
Verbruiks- en onderhoudsonderdele 14 230 12 724
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
276 178 178 803
Historiese koste van voorraad
Voorsienings vir afwaartse waardering tot netto
278 281 187 557
realiseerbare waarde (2 103) (8 754)
Waarde soos hierbo 276 178 178 803
Voorraad teen netto realiseerbare waarde,
in teenstelling met koste ingesluit hierbo 8 114 20 381
8. Handels- en ander ontvangbare bedrae
Ontvangbare handelsrekeninge 232 835 209 294
Ontvangbare rekeninge van gesamentlike ondernemings 10 890 5 697
Vooruitbetalings 2 463 2 864
Belasting op toegevoegde waarde 15 683 27 459
Ander ontvangbare bedrae 18 856 9 131 63 184
9. Verklaarde kapitaal
280 727 254 445 63 184
Gemagtig:
Verklaarde kapitaal
50 000 000 gewone aandele sonder pariwaarde
10 000 000 15% kumulatiewe aflosbare voorkeuraandele
van 1 sent elk 100 100 100 100
Uitgereik:
Verklaarde kapitaal
40 722 476 (2002: 40 722 476) gewone aandele sonder pariwaarde
sluit 2 837 334 (2002: 2 581 000) aandele gehou deur die
aandele-aansporingskema 57 152 64 017 57 152 64 017
Ingevolge ’n besluit van die aandeelhouers word direkteure gemagtig
om onuitgereikte gewone aandele van die Maatskappy na goeddunke
toe te ken. Die bevoegdheid bly van krag tot die volgende
algemene jaarvergadering.

10. Nie-uitkeerbare reserwes
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
Saldo aan begin van jaar 95 290 48 896 100 100
(Afname)/toename in valuta-omsettingsreserwe
Oordrag na teruggehoue verdienste van aandeel in ná-verkrygings-
(70 918) 47 114
teruggehoue inkomste en reserwes van verwante maatskappye (720)
Bestaande uit:
Netto diskonto wat uit verkryging van aandele van filiale spruit 2 517 2 517
Valuta-omsettingsreserwe 21 655 92 573
24 372 95 290 100 100
Kapitaalaflossingsreserwefonds 200 200 100 100
11. Teruggehoue verdienste
Gekonsolideerde teruggehoue verdienste bestaan uit:
Maatskappy 5 182 1 954
Filiale 491 431 304 054
Verwante maatskappye (23) (23)
12. Minderheidsbelang
24 372 95 290 100 100
496 590 305 985
240 000 omskepbare aflosbare kumulatiewe voorkeuraandele in
Omnia Groep Beperk 1 500 1 500
Inkomste toeskryfbaar aan minderheidsaandeelhouers 866 459
2 366 1 959
Kumulatiewe voorkeurdividend nie erken nie 866 459
13. Uitgestelde belasting
Uitgestelde belasting word bereken op alle tydelike verskille
ingevolge die laste-metode en deur ’n hoofbelastingkoers van
30% (2002: 30%) te gebruik.
Beweging in die uitgestelde belastingrekening:
Saldo aan begin van die tydperk 36 888 4 291
Inkomstestaat 20 611 32 597
Saldo aan einde van die tydperk 57 499 36 888
Die uitgestelde belastingsaldo is toeskryfbaar aan die volgende items:
Kapitaaltoelaes 71 626 62 955
Voorsienings en voorafbetalings (14 127) (4 738)
Belastingverliese (21 329)
57 499 36 888
53

54
Finansiële State
Aantekeninge by die Finansiële State (vervolg)
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
14. Rentedraende lenings
Gesekureer 29 008 40 449
Ongesekureer 175 29 532
29 183 69 981
Gedeelte terugbetaalbaar binne een jaar oorgedra na huidige
gedeelte van rentedraende lenings (11 834) (40 018)
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
17 349 29 963
Nie-bedryfs- rentedraende lenings is soos volg terugbetaalbaar:
2003/2004 2 551
2004/2005 11 123 9 352
2005/2006 6 226 9 352
2006/2007 5 063
2007/2008 3 645
17 349 29 963
Besonderhede van gesekureerde lenings
Boekwaarde van beswaarde bates ten gunste van gesekureerde leners
Masjinerie, toerusting en voertuie
onder paaiementverkoopsooreenkomste
Masjinerie, toerusting en voertuie
1 245 23 516
onder finansieringsbruikhuurooreenkomste 55 827 37 079
Besonderhede van rentedraende lenings word op bladsy 71 gegee.
57 072 60 595
15. Handels- en ander betaalbare bedrae
Betaalbare handelsrekeninge 313 512 195 435
Voorskotte van kliënte 102 572 60 949
Streeksdiensteraadheffing en ander belasting 182 436
Opgeloopte uitgawes 71 161 27 741
Ander betaalbare bedrae 23 262 16 846 540 280
16. Voorsienings
Aan begin van jaar 21 960
Gedebiteer teen inkomstestaat 21 960
Valutabewegings (7 513)
Aan einde van jaar 14 447 21 960
Voorsienings wat in totaal R14 miljoen beloop (2002: R22 miljoen) is
gemaak ingevolge waarborge wat die Groep ten gunste van derde
partye gegee het vir die Groep se verpligting ten opsigte van verliese
wat gely is. Na die mening van die direkteure word benewens hierdie
bedrae wat op 31 Maart 2003 voorsien is, geen aansienlike verliese
verwag nie. Die vergoeding word tans geëvalueer.
510 689 301 407 540 280

17. Bedryfswins
Bedryfswins is verklaar ná kreditering van:
Surplus uit verkoop van masjinerie en toerusting (sien aantekening 2) 133 2 308
Wisselkoersverskille 26 854 30 785
Versekeringsopbrengs met betrekking tot eis vir winsverlies 27 406
en ná debitering van:
Voorsiening vir waarborge (sien aantekening 16) 21 960
Vergoeding, behalwe aan werknemers, vir 2 742 4 131
– Bestuursdienste 512 781
– Tegniese dienste 2 230 3 167
– Sekretariële dienste 183
Ouditeursvergoeding 1 859 1 668
Ouditgelde – huidige jaar 1 412 1 294
– ondervoorsiening vorige jaar 27
Ander dienste 447 347
Depresiasie 37 481 38 005
Geboue en verbetering aan huureiendomme
Aanleg, toerusting en voertuie:
1 571 1 159
– Besit 32 693 34 025
– Bruikhuur 3 217 2 821
Huurgeld onder bedryfsbruikhuur 13 204 14 800
– Grond en geboue 13 117 14 288
– Aanleg, toerusting en voertuie 87 512
Navorsing- en ontwikkelingsuitgawes 4 796 1 953
Personeelkoste
– Lone en salarisse 220 350 167 315
– Beëindigingsvoordele 302 701
– Openbarewelsynskoste 1 155 1 187
– Voorsorgkoste – vastebydraeplanne 4 286 3 326
– Pensioenkoste – vastevoordeelplanne 3 554 1 882
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
229 647 174 411
55

56
Finansiële State
Aantekeninge by die Finansiële State (vervolg)
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
17. Bedryfswins (vervolg)
Gemiddelde getal persone wat in die tydperk by die Groep in diens was
– Voltyds (getal) 1 128 996
– Deeltyds (getal) 9 158
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
1 137 1 154
Suid-Afrika (getal) 942 940
Ander (getal) 195 214
1 137 1 154
Verswakking van masjinerie en toerusting 4 074
Verlies op verkope van masjinerie en toerusting (sien aantekening 2) 3 645 4 528
Amortisasie van ontasbare bates (sien aantekening 3) 430
18. Finansieringskoste
Rente betaal
Korttermyn-rentedraende lenings 23 096 32 332
Langtermyn-rentedraende lenings 6 345 10 216
29 441 42 548
Gekapitaliseer na koste van masjinerie (128)
Min: rente ontvang (13 519) (8 812)
Netto rente betaal 15 922 33 608
Plus: vooruitdekkoste 25 128 11 912
Netto kontantbetaling 41 050 45 520
Plus: netto monetêre verlies/(wins) 8 862 (19 714)
Die netto monetêre verlies hierbo aangegee word geneutraliseer
deur die valutawinste.
49 912 25 806
19. Belasting
Normale Suid-Afrikaanse belasting
– Huidige jaar 80 557 270
– Vorige jaar 19 651
Sekondêre belasting op maatskappye 5 675
Buitelandse belasting 13 214 3 528
119 097 3 798
Uitgestelde belasting 20 611 32 597
Belasting vir die jaar 139 708 36 395

19. Belasting (vervolg)
Rekonsiliasie van belastingkoers: % %
Suid-Afrikaanse standaardbelastingkoers
Aangepas vir:
30,0 30,0
Uitwerking van verskillende belastingkoerse in ander lande (5,0)
Sekondêre belasting op maatskappye
Permanente verskille
1,5
– Hiperinflasie 1,4 2,7
– Verskillende hantering van rente vir belasting en rekeningkunde (5,0)
– Vorigejaaraanpassing 5,2
Ander (1,4) 2,3
Effektiewe belastingkoers 36,7 25,0
Onbenutte SBM-krediete beskikbaar om toekomstige
dividende te neutraliseer 7 594
Belasting vir vorige jaar hou verband met ’n hersiene aanslag ontvang
na ’n omskepbarelening-finansieringstruktuur
Die effektiewe belastingkoers vir buitelandse belasting is 23,4%.
20. Verdienste per aandeel
Basiese en wesensverdienste per aandeel word bereken
deur die wins toeskryfbaar aan gewone aandeelhouers te deel deur
die geweegde gemiddelde getal uitgereikte gewone aandele
gedurende die jaar, uitgesonderd die gemiddelde getal gewone
aandele wat deur die aandele-aansporingskema besit word.
Basiese en wesensverdienste per aandeel
Netto wins toeskryfbaar aan gewone aandeelhouers 239 909 108 915
Gedeel deur die getal uitgereikte aandele: 37 969 38 277
Basiese en wesensverdienste per aandeel (sent) 631,9 284,5
Vir ten volle verwaterde verdienste per aandeel word die geweegde
gemiddelde getal uitgereikte gewone aandele aangepas om
omskepping van alle verwaterende potensieel gewone aandele te
aanvaar. Die Groep het twee kategorieë verwaterende potensiële
gewone aandele: kumulatiewe aflosbare voorkeuraandele wat
ingevolge die tweede vennootskap met bestuurskema- en
aandele-opsies uitgereik word. Daar word veronderstel dat die
kumulatiewe aflosbare voorkeuraandele in gewone aandele omskep is.
Vir die aandele-opsies word ’n berekening gedoen om die getal
aandele vas te stel wat verkry sou kon word teen markprys
(bereken as die gemiddelde jaarlikse aandeleprys van die Maatskappy
se aandele) gebaseer op die monetêre waarde van die
inskrywingsregte wat aan uitstaande aandele-opsies toegeken word.
Hierdie berekening dien om die “ongekoopte” aandele te bepaal wat
by die uitstaande gewone aandele gevoeg moet word om die
verwatering te kan bereken. Geen aanpassing word gemaak waar
die uitwerking van die verwaterende potensieel gewone aandele as
nie-verwaterend beskou word nie.
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
57

58
Finansiële State
Aantekeninge by die Finansiële State (vervolg)
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
20. Verdienste per aandeel (vervolg)
Ten volle verwaterde verdienste per aandeel
Netto wins toeskryfbaar aan gewone aandeelhouers 239 909 108 915
Geweegde gemiddelde getal uitgereikte gewone aandele
Aanpassings vir:
37 969 38 277
– Kumulatief aflosbare voorkeuraandele 1 500
– Aandele-opsies 628 1 590
Geweegde gemiddelde getal volverwaterde gewone aandele 40 098 39 867
Ten volle verwaterde verdienste per aandeel (sent) 598,3 273,2
21. Banklenings
Ingevolge die Maatskappy se statute is die Groep se leenbevoegdheid
beperk tot 250% van die aandeelhouersbelang.
Leenvermoë kragtens die statute 1 445 285 1 163 230
Totale netto fondse/(lenings) 252 784 (12 884)
Onbenutte leenvermoë 1 698 069 1 150 346
Onbenutte algemene bankfasiliteite
Die bankfasiliteite van die Maatskappy word deur onbeperkte
borgstellingsbriewe van Groepsmaatskappye gesekureer.
528 961 606 223
22. Kapitaalbesteding goedgekeur
Kapitaalbesteding goedgekeur deur die direkteure maar nie
voor gekontrakteer nie
Kapitaalbesteding goedgekeur en gekontrakteer maar waarvoor
81 905 53 083
geen lewering plaasgevind het nie 5 524 6 530
Fondse vir hierdie verbintenisse sal uit die kontantvloei uit
werksaamhede en onderhandelde geriewe voorsien word.
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
87 429 59 613
23. Voorwaardelike aanspreeklikhede en bates
Waarborge vir behuisingshulpskemas vir werknemers 256 32
Benutting van bankfasiliteite gesekureer deur borgstellingsbriewe
van die Maatskappy. Geen verliese word uit hierdie reëlings
verwag nie 7 324 61 480
Sien aantekening 21 vir onbenutte bankfasiliteite. Die Groep se beleid
is om voorsiening te maak vir dividende uit bedryfswins. Enige las vir
sekondêre belasting op maatskappye is nie voorsien op onuitgekeerde
verdienste nie omdat die las in die jaar wat die dividend verklaar is,
in rekening gebring is.

24. Kontant gegenereer uit werksaamhede
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
Bedryfswins voor rente en belasting
Aanpassings vir:
430 375 171 579 52 532
Depresiasie 37 481 38 005
Tekort uit verkoop van eiendom, masjinerie en toerusting 3 512 2 220
Verswakking van eiendom, masjinerie en toerusting 4 074
Dividende ontvang van verwante maatskappy 1 061
Hiperinflasie-aanpassings 18 088 15 185
25. Valuta-omsetting en ander nie-kontantitems
489 456 232 124 52 532
Beweging in valuta-omsettingsreserwe
Herklassifisering van valutabewegings in bedryfskapitaal en
(70 918) 47 114
nie-bedryfsbates en -laste
Herklassifisering van valutabewegings in beginkontant
(10 072) (15 193)
en kontantekwivalente (10 735) 63 754
(91 725) 95 675
Beweging in voorsienings (7 513) 21 960
26. Beweging in bedryfskapitaal
(99 238) 117 635
(Toename)/afname in voorraad (119 602) 79 198
(Toename)/afname in handels- en ander ontvangbare bedrae (17 207) (41 570) 121
Toename in handels- en ander betaalbare bedrae 210 642 4 711 260
Die kontantvloei-uitwerking van veranderinge in
bedryfskapitaalkomponente wat veroorsaak is deur veranderinge in
valutakoerse sedert die vorige jaar, word by die onderskeie
komponente hierbo ingesluit.
73 833 42 339 381
27. Belasting betaal
Onbetaald aan begin van jaar (9 550) (5 516)
Gedebiteer teen inkomstestaat (139 708) (36 395)
Valuta-omsettingsverskille 316 (1 566)
Beweging in uitgestelde belasting 20 611 32 597
Onbetaald aan einde van jaar 113 458 9 550
(14 873) (1 330)
59

60
Finansiële State
Aantekeninge by die Finansiële State (vervolg)
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
28. Dividende betaal
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
Onbetaald aan begin van jaar
Gedebiteer teen inkomstestaat (49 304) (49 304)
Voorkeurdividend betaal aan minderhede (439)
Onbetaald aan einde van jaar
29. Kontant en kontantekwivalente
(49 743) (49 304)
Banksaldo’s en kontant 291 608 120 477 213 12
Banklenings (9 641) (63 380)
30. Aankoop van besighede
Op 2 Februarie 2003 het die Groep die besigheid en bates van
HRL Agriculture (Pty) Limited verkry (’n Australiese maatskappy).
Op 4 Maart 2003 het die Groep die besigheid en sekere tasbare en
ontasbare bates van Delta Caps International verkry (’n maatskappy
in Frankryk geïnkorporeer).
Koopprys – kontant betaal 18 984
Billike waarde van bates verkry (17 548)
Klandisiewaarde 1 436
Die bates en laste voortspruitend uit die verkryging is soos volg:
Kontant en kontantekwivalente 858
Eiendom, masjinerie en toerusting (sien aantekening 2) 2 531
Voorraad 1 494
Handels- en ander ontvangbare bedrae 60
Handels- en ander betaalbare bedrae (1 301)
Handelsmerke en patente (sien aantekening 3) 13 906
Billike waarde van bates verkry 17 548
Klandisiewaarde (sien aantekening 3) 1 436
Totale koopteenprestasie 18 984
Kontant en kontantekwivalente in filiaal verkry (858)
Kontantuitvloei by verkryging 18 126
281 967 57 097 213 12

31. Finansiële risikobestuur
Finansiële risikofaktore
Die Groep se werksaamhede stel hom bloot aan verskeie finansiële
risiko’s, insluitende die uitwerking van wisselkoerse en rentekoerse.
Die Groep se algemene risikobestuursprogram fokus op die
onvoorspelbaarheid van finansiële markte en probeer die potensiële
uitwerking daarvan op die finansiële prestasie van die Groep te
beperk. Die Groep gebruik finansiële instrumente soos
wisselkoerskontrakte, rentekoers- en kommoditeiteruilooreenkomste
om hulle teen sekere blootstellings te verskans.
Rentekoersrisiko
Die Groep het vooruitkoers- en ruilooreenkomste aangegaan wat hom
in staat stel om rente teen veranderlike koerse op veronderstelde
hoofbedrae te ontvang, en hulle verplig om rente teen vaste koerse
op dieselfde bedrae te betaal. Die rentekoersruiltransaksies stel die
Groep in staat om langtermynlenings teen vaste koerse te verkry,
en hulle te verruil in veranderlike koerse wat laer is as dié wat
beskikbaar was indien hulle direk teen veranderlike koerse sou leen.
Ingevolge die rentekoersruiltransaksies kom die Groep met ander
partye ooreen om op spesifieke intervalle die verskil tussen die vaste
en die veranderlike koers rentebedrae te ruil, bereken met verwysing
na die ooreengekome veronderstelde hoofbedrae. Die oorblywende
termyne en veronderstelde hoofbedrae van die uitstaande vooruitkoersen
ruilooreenkomste op 31 Maart was:
Minder as 1 jaar 330 000
Kommoditeite prysrisiko
Op 31 Maart 2003, is die ooreenkomswaarde van die uitstaande
kommoditeiteruilooreenkomste R14,5 miljoen (2002: R nul) met ’n
gunstige markwaarde-effek van R1,3 miljoen.
Valutarisiko
Die Groep is internasionaal werksaam en is aan valutarisiko blootgestel
wat voortspruit uit verskeie geldeenheidblootstellings, hoofsaaklik met
betrekking tot die VS$. Maatskappye in die Groep gebruik
vooruitkontrakte om hulle teen blootstelling aan valutarisiko te verskans.
Die Groep se blootstelling aan valutaskommelings is soos volg:
Valutaverbintenisse 218 135 292 213
Min: ontvangbare valutarekeninge (18 245) (6 259)
Netto valutablootstelling 199 890 285 954
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
61

62
Finansiële State
Aantekeninge by die Finansiële State (vervolg)
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
31. Finansiële risikobestuur (vervolg)
GROEP
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 US$’000 US$’000
Vooruitvalutakontrakte en -opsies in VS$ 200 088 288 542 25 333 24 782
Netto billike waardes
Die netto billike waardes van die Groep se afgeleide finansiële
instrumente op die balansstaatdatum was:
Gunstige rentekoersruiltransaksie-kontrakte 1 160
Gunstige valutakontrakte 1 041 60
Ongunstige rentekoersruiltransaksie-kontrakte 382
Ongunstige valutakontrakte 12 490 828
Kredietrisiko
Die Groep het geen noemenswaardige konsentrasies van kredietrisiko
nie. Die Groep het ’n beleid wat verseker dat produkte en dienste aan
kliënte met ’n geskikte kredietrekord verkoop word. Die Groep beperk
die bedrag van kredietblootstelling aan een bepaalde finansiële
instelling. Daarbenewens beskik die Groep oor versekeringsdekking
vir sekere van sy ontvangbare rekeninge.
32. Verbintenisse
Bedryfsbruikhuurkontrakverbintenisse
Die toekomstige minimum huurbetalings ingevolge nie-kanselleerbare
bedryfsbruikhuurkontrakte is soos volg:
Nie later as een jaar nie 4 697 3 809
Later as een jaar en nie later as vyf jaar nie 8 621 9 579
33. Verwantepartytransaksies
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
13 318 13 388
Verkoop van goedere
NWK/Omnia Kunsmis gesamentlike onderneming 59 755 45 809
Uitstaande saldo’s van
West Africa Chemicals Limited 20 1 116
NWK/Omnia Kunsmis gesamentlike onderneming 10 890 5 697
Lenings van direkteure
Saldo aan begin van jaar 1 382 584
Lenings voorgeskiet 7 000 750
Lenings terugbetaal (1 382) (50)
Rente betaal teen ’n gemiddelde koers van 13,1% (2002: 10,8%) 575 98
Saldo aan einde van jaar 7 575 1 382

33. Verwantepartytransaksies (vervolg)
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
Direkteursbesoldiging
Uitvoerende direkteure
Salarisse 2 053 1 788
Byvoordele 410 261
Pensioenfondsbydraes 228 153
Prestasiebonusse 2 155 1 050
4 846 3 252
Nie-uitvoerende direkteure
Direkteursgelde 642 323
Ander gelde 2 645 1 832
3 287 2 155
Totaal 8 133 5 407
Betaal deur filiale 8 133 5 407
Salaris/ Onkoste- Mediese Motor-
Totaal
(betaal deur
Naam Gelde vergoeding Bonus toelaes Pensioen fonds toelaes Ander filiaal)
FD Butler 94 400 94 400
NJ Crosse 68 000 1 896 410** 1 964 410
MM Doyle 32 000* 32 000
DL Eggers 1 050 320 449 500 27 252 90 000 43 650 95 695 7 596 1 764 013
NKH Fitz-Gibbon 104 450 748 811*** 853 261
RB Humphris 1 002 844 1 705 000 27 120 138 216 34 425 112 426 61 852 3 081 883
Prof SS Laubser 18 000 18 000
WT Marais 126 000 126 000
JG Pretorius 73 000 73 000
PA Springett 125 763 125 763
Totaal 641 613 2 053 164 2 154 500 54 372 228 216 78 075 208 121 2 714 669 8 132 730
* Gelde aan werkgewermaatskappy, Alpha (Edms) Beperk, betaal.
** R981 650 betaal aan Caxal Enterprises (Edms) Beperk waarvan mnr Crosse ’n direkteur is.
*** R278 238 betaal aan Marnoel Investments (Edms) Beperk waarvan mnr Fitz-Gibbon ’n direkteur is.
Geen dienskontrakte is met enige van die direkteure aangegaan nie.
Deelname deur uitvoerende direkteure in aandeleskemas soos op 31 Maart 2003
RB Humphris
1. Tweede Vennootskap met Bestuurskema (die Skema)
28 800 omskepbare aflosbare kumulatiewe voorkeuraandele wat in Omnia Groep Beperk teen ‘n prys van R6,25 per
voorkeuraandeel gekoop is, sal omskep word in ‘n maksimum van 180 000 gewone aandele in Omnia Holdings Beperk, mits sekere
winsteikens in die tydperk 1 Januarie 1999 tot 31 Maart 2004 behaal word. Die Skema maak voorsiening dat minder aandele
omskep kan word indien minstens 85% van die teikens behaal word.
63

64
Finansiële State
Aantekeninge by die Finansiële State (vervolg)
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
33. Verwantepartytransaksies (vervolg)
2. Aandele-aansporingskema (die Aansporingskema)
Gewone aandele kragtens die Aansporingskema aangekoop met rentevrye lenings:
(lenings word deur dividende terugbetaal)
Getal aandele 10 000 8 000 16000 80000
Oorspronklike toewysingsdatum: Jan 92 Jan 94 Jan 94 Jan 99
Prys per aandeel R4,50 R7,50 R7,50 R7,50
Datum van aankoop 11 Des 97 3 Apr 98 20 Jun 02 29 Nov 02
Leningsaldo op 31 Maart 2003
Opsies kragtens die Aansporingskema toegeken
R13 013 R37 205 R99 360 R562 000
Getal opsies 120 000* 200 000
Datum van toewysing Jan 99 Feb 02
Toewysingsprys per aandeel R7,50 R8,50
Uitoefeningsdatum 13 Nov 01 12 Jun 02
Markprys op uitoefeningsdatum R6,25 R8,80
* 40 000 van hierdie aandele is gekoop op ’n rentevryelening-basis op 20 Junie 2003.
DL Eggers
1. Tweede Vennootskap met Bestuurskema (die Skema)
16 000 omskepbare aflosbare kumulatiewe voorkeuraandele wat in Omnia Groep Beperk teen ‘n uitgiftekoers van R6,25 per
voorkeuraandeel gekoop is, sal omskep word in ‘n maksimum van 100 000 gewone aandele in Omnia Holdings Beperk, mits sekere
winsteikens in die tydperk 1 Januarie 1999 tot 31 Maart 2004 behaal word. Die Skema maak voorsiening dat minder aandele
omskep word, indien minstens 85% van die teikens behaal word.
2. Aandele-aansproringskema (die Aansporingskema)
Opsies kragtens die Aansporingskema toegeken
Getal opsies 25 000
Datum van toewysing Des 01
Toewysingsprys per aandeel R7,50
Uitoefeningsdatum 7 Des 01
Markprys op uitoefeningsdatum R7,60
34. Gesamentlike ondernemings
Die finansiële state van die gesamentlike ondernemings,
wat bestaan uit:
– 50% van West Africa Chemicals Limited en sy filiaal
West Coast Explosives Limited,
– 50% van die NWK/Omnia Kunsmis Gesamentlike Bemarkingsonderneming,
is vir die volledige finansiële jaar geëindig 31 Maart 2003 geïnkorporeer.
Die Groep se proporsionele aandeel van bates en laste, wat in die
gekonsolideerde finansiële state ingesluit is, is soos volg:
Bedryfsbates 10 929 11 727
Lening van Chemical Holdings International Limited (4 684) (11 928)
Min: Bedryfslaste (118) (1 170)
Netto bates/(laste) 6 127 (1 371)
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000

34. Gesamentlike ondernemings (vervolg)
Die Maatskappy se proporsionele aandeel in inkomste en
uitgawes is soos volg:
Inkomste 59 755 52 857
Min: Uitgawes 48 865 (47 594)
Aandeel in wins voor belasting 10 890 5 263
Die Maatskappy se proporsionele aandeel in
kontantvloei is soos volg:
Bedryfskontantvloei 11 385 11 293
Beleggingskontantvloei 3 442
Finansieringskontantvloei (4 116) 102
Totale kontantvloei 7 269 14 837
35. Aftreevoordeel-inligting
Alle nuwe werknemers moet by die voorsorgfonds aansluit.
Die pensioen- en voorsorgfonds word buite die Groep bestuur.
Pensioenfonds
Die pensioenvoordeel word op die Finale Pensioengewende salaris
gebaseer, en die pensioenfonds is ten volle befonds. Die bates van
die fonds word gehou in ‘n onafhanklike fonds wat deur trustees
geadministreer word ingevolge die Wet op Pensioenfondse van 1956,
soos gewysig. Die fonds word elke drie jaar volgens die
geprojekteerde-eenheidkrediet-metode gewaardeer. Die laaste
volledige aktuariële waardasie is op 1 Maart 2001 gedoen.
Aktuariële waardasie ingevolge RE 116 “Werknemervoordele”
Die hoof- aktuariële aannames wat gebruik word, is:
Verdiskonteringskoers 12,0% 15,0%
Inflasiekoers 5,7% 7,0%
Toekomstige salarisverhogings 10,5% 13,5%
Verwagte opbrengs op bates 10,0% 11,0%
Toekomstige pensioenverhoging 5,7% 8,0%
Die bedrae wat nie in die balansstaat erken word nie, is soos volg:
Huidige waarde van befondste verpligting 94 638 85 438
Billike waarde van planbates (97 314) (105 291)
(2 676) (19 853)
Onerkende (verliese)/winste (7 963) 8 552
Onerkende bate op balansstaatdatum 10 639 11 301
Las erken op jaareinde
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
65

66
Finansiële State
Aantekeninge by die Finansiële State (vervolg)
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
35. Aftreevoordeel-inligting (vervolg)
Saldo aan begin van die jaar
Bydraes betaal (sien aantekening 17) (3 554) (1 882)
Ander uitgawes in personeelkoste ingesluit 3 554 1 882
– Huidige dienskoste 3 568 4 368
– Rentekoste 13 170 11 452
– Verwagte opbrengs op bates (12 522) (9 781)
– Uitwerking van aanneem van RE 116 (4 157)
– Beweging in surplus nie erken nie (662)
Las aan einde van die jaar
GROEP MAATSKAPPY
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
Voorsorgfonds
Die voorsorgfonds is insgelyks ingevolge die Wet op Pensioenfondse van 1956 geregistreer en is ‘n vastebydraeplan met 827 lede op
31 Maart 2002 (2002: 678 lede). Die voorsorgfonds se bates word in ‘n gewaarborgde en markverwante portefeulje belê. Die billike
waarde van die bates het R48,3 miljoen (2002: R39,1 miljoen) bedra teen die fonds se jaareinde op 30 Junie 2002.
36. Gebeure na balansstaatdatum
Na die jaareinde het die Groep 100% van die besigheid van Prochem as ’n lopende saak bekom vir ’n kontantbedrag van
R532 miljoen en aanvaarde leningskuld van R76 miljoen. Kyk na die Direkteursverslag op bladsye 32 en 33 vir meer besonderhede
hieromtrent.
37. Segmentinligting
Die Groep het besluit dat sy primêre verslagdoeningsformaat vir segmente gegrond word op die Groep se metode van interne
verslagdoening wat sy besigheid volgens diens of produk onderskei. Die Groep se twee verslagbesigheidsegmente is kunsmis, en
plofstowwe en chemikalieë. Die Groep doen besigheid in die volgende hoofsegmente:
Kunsmis: deur filiale en gesamentlike ondernemings in Suid-Afrika, Mauritius, Zimbabwe, Zambië, Australië en Kenia, wat hoofsaaklik uit
plaaslike kliënte wins maak.
Plofstowwe en chemikalieë: deur filiale en gesamentlike ondernemings in Suid-Afrika, Mauritius, Zimbabwe, Zambië, Tanzanië, Mali,
Botswana en Namibië, wat hoofsaaklik uit plaaslike kliënte wins maak.
Die rekeningkundige beleid van die verslagsegmente stem ooreen met dié wat gevolg is in die gekonsolideerde finansiële state wat in
aantekening 1 bekend gemaak is.

37. Segmentinligting (vervolg)
Vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
Kunsmis
Plofstof en
Chemikalieë Totaal
R’000 R’000 R’000
Inkomste – ekstern 1 799 425 515 653 2 315 078
Totale inkomste 1 928 184 515 653 2 443 837
Intersegment (128 759) (128 759)
Koste van verkope (1 062 589) (313 434) (1 376 023)
Bruto wins 736 836 202 219 939 055
Bedryfskoste na aftrekking van ander inkomste (363 300) (145 380) (508 680)
Bedryfswins 373 536 56 839 430 375
Aandeel van teruggehoue wins van verwante maatskappye
Wins voor rente en belasting 373 536 56 839 430 375
Depresiasie (hierbo ingesluit) 28 262 9 219 37 481
Segmentbates 1 118 039 197 358 1 315 397
Segmentlaste (640 516) (94 401) (734 917)
Kapitaaluitgawes vir jaar 68 746 17 788 86 534
Vir die jaar geëindig 31 Maart 2002
Inkomste – ekstern 1 417 234 434 713 1 851 947
Totale inkomste 1 506 268 434 713 1 940 981
Intersegment (89 034) (89 034)
Koste van verkope (905 779) (296 035) (1 201 814)
Bruto wins 511 455 138 678 650 133
Bedryfskoste na aftrekking van ander inkomste (381 477) (97 077) (478 554)
Bedryfswins 129 978 41 601 171 579
Aandeel aan teruggehoue verlies van verwante maatskappye (4) (4)
Wins voor rente en belasting 129 974 41 601 171 575
Depresiasie (hierbo ingesluit) 28 365 9 640 38 005
Verswakkingsverliese (hierbo ingesluit) 3 274 800 4 074
Segmentbates 760 898 209 519 970 417
Segmentlaste (406 351) (96 815) (503 166)
Kapitaalbesteding vir jaar 43 264 23 554 66 818
67

68
Finansiële State
Aantekeninge by die Finansiële State (vervolg)
vir die jaar geëindig 31 Maart 2003
37. Segmentinligting (vervolg)
Bruto inkomste Intersegment-inkomste
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
Geografiese segmente
Suid-Afrika 2 151 718 1 527 280 (128 759) (89 034)
Ander 292 119 413 701
2 443 837 1 940 981 (128 759) (89 034)
Totale bates Kapitaalbesteding
2003 2002 2003 2002
R’000 R’000 R’000 R’000
Suid-Afrika 1 174 374 851 363 79 515 59 520
Ander 141 023 119 054 7 019 7 298
Aandele-aansporingskema en Vennootskap met Bestuur en Werknemers
38. Aandele-aansporingskema
1 315 397 970 417 86 534 66 818
Getal aandele
2003 2002
R’000 R’000
Die posisie met betrekking tot die Aandele-aansporingskema op 31 Maart was soos volg:
Maksimum getal gewone aandele beskikbaar 5 815 5 815
Aandele deur werknemers gekoop (256) (84)
Opsies aan werknemers toegeken (1 849) (1 687)
Beskikbaar 3 710 4 044
Die volgende inligting rakende die Aandele-aansporingskema is tersaaklik:
Aandele-opsies word deur die Omnia Aandele-aansporingskema, na goeddunke van die vergoedingskomitee aan werknemers van die
Groep toegeken. Die opsie-aanbod word gemaak teen die heersende prys op die JSE Sekuriteitebeurs Suid-Afrika op die dag voor die
toekenningsdatum. Aandele-opsies bly geldig vir ‘n tydperk van tien jaar van die toekenningsdatum af met die vroegste lewering synde
20% van die toegekende getal twee jaar na die toekenningsdatum. Daarna mag lewering kumulatief geneem word teen ‘n koers van
20% per jaar vir die volgende twee jaar met die oorblywende 40% wat op die vyfde verjaarsdag geneem kan word. Bedanking voor die
datum om vir hierdie persentasiegrondslag te kwalifiseer, skort die werknemer se reg op hierdie voorreg op. Die aandele-opsies wat
tans toegeken is, is soos volg:

38. Aandele-aansporingskema (vervolg)
31 Maart 2003 31 Maart 2002
Geweegde Geweegde
gemiddelde gemiddelde
uitoefen- uitoefen-
Aandele prys (R) Aandele prys (R)
Uitstaande aan die begin van die jaar 1 687 000 7,72 1 124 000 7,72
Toegeken 467 000 18,26 584 000 8,67
Uitgeoefen (278 000) 8,03
Verbeur (27 000) (21 000)
Uitstaande aan die einde van die jaar 1 849 000 10,70 1 687 000 8,04
Die volgende tabel som inligting oor die uitstaande aandele-opsies
soos op 31 Maart 2003 op:
Opsies uitstaande
Geweegde
gemiddelde
Getal oorblywende Opsies
uitstaande kontraktuele uitoefenbaar op
Uitoefenprys (R) op 31 Maart 2003 lewensduur (jaar) 31 Maart 2003
4,00 199 200 7,92 45 100
7,50 482 800 5,33 341 800
8,00 12 000 6,83 4 800
8,50 200 000 8,92
9,50 237 000 8,92
11,00 86 600 3,50 86 600
11,20 164 400 4,83 164 400
17,00 75 000 9,75
18,50 392 000 9,75
1 849 000 642 700
Vennootskap met Bestuurskema
Besonderhede van hierdie Skema, wat op 18 Januarie 1999 deur die aandeelhouers goedgekeur is, is by die finansiële state van die
1998- finansiële jaar ingesluit. Ingevolge die Skema sal bestuur geregtig wees op ‘n maksimum van 1 500 000 gewone aandele in
Omnia Holdings Beperk indien sekere verdiensteteikens in die tydperk 1999 tot 2003 bereik word. Die aandele sal uit die onuitgereikte
aandelekapitaal uitgereik word. Die Skema word tot 31 Maart 2004 verleng om dit te laat saamval met die nuwe finansiële jaareinde.
Vennootskap met Werknemeraandele-opsieskema
Besonderhede van hierdie Skema, wat op 18 Januarie 1999 deur die aandeelhouers goedgekeur is, was by die finansiële state van die
1999- finansiële jaar ingesluit. Ingevolge die Skema sal elke werknemer wat op 1 Januarie 1999 in diens was en wat vir ‘n vyf-jaartydperk
tot 2003 in diens bly, geregtig wees om ‘n opsie van ‘n maksimum van 1 000 aandele in Omnia Holdings Beperk teen
R7,60 per aandeel uit te oefen. Die Aandele-aansporingstrust het genoeg aandele gekoop om te voorsien in die behoeftes van hierdie
Skema en aandeelhouers sal gevolglik nie benadeel word as gevolg van enige verwatering weens die Skema nie. Die Skema word na
31 Maart 2004 verleng om dit te laat saamval met die nuwe finansiële jaareinde.
69

70
Filiale, Gesamentlike Ondernemings en Verwante Maatskappye
Filiale, Gesamentlike Ondernemings en Verwante Maatskappye
op 31 Maart 2003
Uitgereikte Effektiewe besit
Land van kapitaal 2003 2002
Alle besittings is indirek tensy anders aangedui inkorporasie R’000 % %
Filiale
Handel, finansiering en belegging
Chemical Holdings International Limited Mauritius 4 100 100
Chemical Holdings Limited Bermuda 1 830 100 100
Dawn Holding Company Cayman Island 5 100 100
Omnia Groep Beperk (direk)
Kunsmis
Suid-Afrika 2 582 100 100
Banket Blender (Pvt) Limited Zimbabwe 11 100 100
Imphort (Pvt) Limited Zimbabwe 184 100 100
Nitrochem (Edms) Beperk Suid-Afrika 4 100 100
Omnia Fertilizer Kenya Limited Kenia 100 100
Omnia Kunsmis Beperk Suid-Afrika 11 418 100 100
Omnia Fertilizer Zambia Limited Zambië 100 100
Omnia Fertilizer Zimbabwe (Pvt) Limited Zimbabwe 12 100 100
Omnia Small Scale Limited Zambië 100 100
Omnia Specialities (Edms) Beperk Suid-Afrika 100 100
Omnia Specialities (Australia) (Pty) Limited Australië 3 115 100
Omnia International (Australia) (Pty) Limited
Mynbouplofstof en nywerheidschemikalieë
Australië 3 115 100
Bulk Mining Explosives (Edms) Beperk Suid-Afrika 605 100 100
Bulk Mining Explosives Mali Mali 1 100 100
Bulk Mining Explosives Tanzania (Pty) Limited Tanzanië 90 100 100
Intaba Chemicals (Edms) Beperk Suid-Afrika 100 100
Intaba Hydrates (Edms) Beperk Suid-Afrika 4 100 100
Losberg Explosives Company (Edms) Beperk Suid-Afrika 100 100
Bulk Mining Explosives Namibia (Pty) Limited Namibië 2 100 100
Bulk Mining Explosives Botswana Limited Botswana 100 100
Bulk Mining Explosives Zambia Limited Zambië 100
Delta Caps Initiators SAS Frankryk 328 100
Delta Caps Canada Inc
Ander
Kanada 272 100
Verskeie dormante maatskappye en maatskappye wat eiendom besit
Gesamentlike ondernemings
Kunsmis
Suid-Afrika 9 548 100 100
NWK/Omnia Kunsmis Gesamentlike Bemarkingsonderneming Suid-Afrika 50 50
Drabedrag Effektiewe besit
2003 2002 2003 2002
op 31 Maart 2003 R’000 R’000 R’000 R’000
Verwante maatskappye
Verskeping
Intercargo Enterprise In 33 33
Fertfreight Shipping (Edms) Beperk
Kunsmmis
60 60 33 33
Earthspice (Edms) Beperk – 25
60 60

Rentedraende Lenings
op 31 Maart 2003
Sluitingskoers
van rentekoers GROEP
Jare van 2003 2002 2003 2002
delging % % R’000 R’000
Gesekureer
Opskortende verkoopsverpligtinge
Maandeliks 2004 – 2006 16,0 12,1 1 647 2 840
Verpligtinge ingevolge finansieringsbruikhuurkontrakte
Maandeliks 2004 – 2006 11,9 11,6 27 536 37 609
Ander gesekureerde laste 22,5 61
Ongesekureer
Banke
Maandeliks 12,5 896
Halfjaarliks 11,3 28 575
29 471
29 183 69 981
Gedeelte binne een jaar betaalbaar (11 834) (40 018)
Langtermynlaste dra rente teen koerse wat gekoppel is aan óf die primaoortrekkingskoers
óf die drie-maande-bankaksepkoers soos deur die
leningsbank verstrek.
Rentedraende Lenings
17 349 29 963
Bruikhuurkontraklaste – minimum huurbetalings
Nie later as een jaar nie 13 701 13 557
Later as een jaar en nie later as vyf jaar nie 19 079 31 811
32 780 45 368
Toekomstige finansieringsheffings op finansieringsbruikhuurkontrakte (5 244) (7 759)
Huidige waarde van bruikhuurkontraklaste 27 536 37 609
Die huidige waarde van bruikhuurkontraklaste kan
soos volg ontleed word
Nie later as een jaar nie 11 104 9 387
Later as een jaar en nie later as vyf jaar nie 16 432 28 222
Opsomming van Aandeelhouerverspreiding
soos op 31 Maart 2003
27 536 37 609
Republiek van Suid-Afrika Oorsee Totale aandeelhouers
Kategorie Getal Getal Getal Getal Getal Getal
aandeelhouers aandele % aandeelhouers aandele % aandeelhouers aandele %
Publiek 1 095 21 371 640 52,48 10 1 045 179 2,57 1 105 22 416 819 55,05
Direkteure 19 7 494 965 18,40 19 7 494 965 18,40
Aandele-aansporingskema 1 2 837 334 6,97 1 2 837 334 6,97
Old Mutual 1 7 973 357 19,58 1 7 973 357 19,58
Totaal 1 116 39 677 296 97,43 10 1 045 179 2,57 1 126 40 722 475 100,00
71

72
Kennisgewing aan Aandeelhouers
Kennisgewing aan Aandeelhouers
Hiermee word kennis gegee dat die ses en dertigste Algemene
Jaarvergadering van lede van die Maatskappy op 25 September
2003 gehou word.
Tyd: 10:00
Te: 1e Verdieping, Omnia Huis
Sloanestraat 13
Epsom Downs
Bryanston
vir die volgende doeleindes:
1. Om oorweging aan die finansiële jaarstate vir die finansiële
jaar geëindig 31 Maart 2003 te skenk en dit goed te keur.
2. Om die volgende direkteure wat op 'n rotasiegrondslag
uittree, ingevolge die bepalings van die statute van die
Maatskappy te herverkies: mnre JG Pretorius, PA Springett,
RB Humphris, prof SS Loubser.
3. Om die verlenging van die huidige ouditeure se ampstermyn
vir die komende jaar te bevestig.
4. Om die volgende gewone besluite te oorweeg en, indien
goed gevind, met of sonder wysiging goed te keur:
Gewone besluit nommer 4
“Daar word besluit dat ingevolge die bepalings van die
Maatskappywet, 1973 (Wet 61 van 1973), soos gewysig, die
magtiging wat aan die direkteure verleen is om die
onuitgereikte aandelekapitaal van die Maatskappy na
goeddunke toe te ken en uit te reik vir sodanige doeleindes
wat hulle mag bepaal, tot die Maatskappy se volgende
Algemene Jaarvergadering te verleng.”
Gewone besluit nommer 5
“Daar word besluit dat ingevolge die noteringsvereistes van
die JSE Sekuriteitebeurs Suid-Afrika, die mandaat wat aan
die direkteure van die Maatskappy verleen is om ingevolge ’n
algemene magtiging sekuriteite vir kontant uit te reik indien
geskikte geleenthede hulle voordoen, onderworpe aan die
volgende voorwaardes hernu word:
Dat hierdie algemene magtiging sal geld tot die
Maatskappy se volgende Jaarvergadering mits dit nie vir
meer as vyftien maande vanaf die datum van die
aanneem van hierdie gewone besluit verleng word nie;
Dat die sekuriteite in ’n klas moet wees wat reeds
uitgereik is;
Dat die sekuriteite uitgereik word aan publieke
aandeelhouers en nie aan verwante partye nie;
Dat 'n betaalde persaankondiging met volledige
besonderhede, insluitend die uitwerking op die netto
batewaarde en verdienste per aandeel, gepubliseer word
as enige uitgifte op ’n kumulatiewe grondslag binne ’n
finansiële jaar 5% of meer van die getal uitgereikte
sekuriteite verteenwoordig voor die uitgifte/s;
Dat die totale uitgifte van enige finansiële jaar nie 15%
van die Maatskappy se uitgereikte aandelekapitaal in
daardie klas oorskry nie; en
Dat, by die bepaling van die prys waarteen die uitgifte
van sekuriteite kragtens hierdie magtiging gemaak word,
die maksimum toegelate afslag 10% van die geweegde
gemiddelde verhandelde prys van die sekuriteite is oor
die 30 besigheidsdae voor die datum waarop die prys
van die uitgifte bepaal word of deur die direkteure op
ooreengekom word.”
Stemming
Ingevolge die noteringsvereistes van die JSE word
goedkeuring van ‘n 75%-meerderheid van stemme van alle
aandeelhouers wat teenwoordig is of by volmag
verteenwoordig word, vereis om die gewone besluit
nommer 5 te aanvaar.
5. Om die volgende gewone besluit te oorweeg en indien goed
gevind, met of sonder wysiging goed te keur:
Gewone besluit nommer 6
“Daar word besluit dat die Vennootskap met Werknemersaandele-opsieskema
(die Skema) soos volg gewysig word
om gevolg te gee aan die verandering van die Maatskappy se
jaareinde van 31 Desember tot 31 Maart:
(a) Deur die datum “31 Desember 2003” te verander na
“31 Maart 2004” waar dit ook al in die Skema voorkom;
(b) Deur die datum “31 Desember 2008” te verander na
“31 Maart 2009” waar dit ook al in die Skema voorkom;
(c) Deur die verwysing na “die vyfjaar-tydperk” te verander
na “die tydperk” waar dit ook al in die Skema voorkom;
(d) Deur die syfer “60” met die syfer “63” te vervang waar
dit ook al in die Skema voorkom (ten einde die verlangde
regstelling te maak met betrekking tot dood,
ongeskiktheid, oortolligheid en aftrede gedurende
die tydperk);

(e) Deur die syfer “R13,44” in klousule 4.6.2 van die Skema
na “R12,43” te verander;
(f) Deur paragrawe A, B en C van die Skedule by die Skema
met die volgende te vervang:
Vasstelling van die teikensyfer
A. Die geakkumuleerde teiken-VPA wat vir die tydperk
beginnende 1 Januarie 1999 en eindigende 31 Maart
2004 behaal moet word, is R12,43. Daar word vir hierdie
doel veronderstel dat die VPA sonder enige onvoorsiene
omstandighede vir elke tydperk (gebaseer op ’n
saamgestelde groei van 12,8% per jaar) soos volg
sal wees:
31/12/1999 R2,08
31/12/2000 R2,35
31/12/2001 R2,65
31/12/2002 R2,99
31/03/2004 (R3,37 – R1,01) R2,36
Totaal R12,43
en hierdie veronderstelling moet nie geag word ’n
winsprojeksie of -voorspelling of -verteenwoordiging te
wees nie en geen vertroue moet daarin geplaas word nie
en die Maatskappy of sy direkteure sal geensins met
betrekking daartoe aanspreeklik gehou word nie.
B. Bogemelde syfers is gebaseer op ’n veronderstelde
inflasiekoers van 6,8% per jaar vir elk van die vyf jare.
Indien die inflasiekoers in enige jaar onder 3,6% per jaar
daal, sal die teiken-VPA vir daardie jaar verminder word
met die persentasie wat die inflasiekoers onder 3,6%
daal, wat in (C) uiteengesit word, en sal dit insgelyks
vermeerder word indien die inflasiekoers bo 10% in
enige jaar styg. Byvoorbeeld: Indien die inflasiekoers vir
die jaar 2001 11,5% is, sal die teiken-VPA vir daardie jaar
101,5% van R2,65 (di R2,69) wees, en die
geakkumuleerde teiken-VPA wat gehaal moet word tot
R12,56 vermeerder.
C. Die inflasiekoers wat toegepas sal word, sal bereken word
met verwysing na die Verbruikersprysindeks vir alle goedere
en dienste wat in die Republiek van Suid-Afrika geproduseer
word, soos gepubliseer deur die Suid-Afrikaanse
Reserwebank in sy kwartaallikse bulletin, en vir die doel van
berekening van hierdie inflasiekoers, sal die indeks vir
Desember in enige jaar as ’n persentasie van die indeks van
Desember van die vorige jaar uitgedruk word. Die
inflasiekoers sal die verskil wees. Vir die vyftienmaandetydperk
1 Januarie 2003 tot 31 Maart 2004 sal die indeks vir
Maart 2004 met die indeks vir Desember 2002 vergelyk
word. Indien die publikasie van hierdie indeks om die een of
ander rede gestaak word, sal die Maatskappy se ouditeur ‘n
billike indeks vir hierdie doel bepaal.”
Ingevolge klousule 5 van die Skema moet sekere
veranderinge deur die JSE Sekuriteitebeurs Suid-Afrika asook
deur die aandeelhouers op 'n jaarvergadering goedgekeur
word. Ten einde aan die vereistes van die Skema in hierdie
verband te voldoen, word aandeelhouers se goedkeuring
gevra vir bogemelde gewone besluit.
Aandeelhouers word verwys na bladsy 33 van die
Direkteursverslag waar hulle in kennis gestel word dat die
teikenverdienste vir die tydperk 1 Januarie 1999 tot 31 Maart
2004 van R13,44 tot R12,43 aangepas is, vanweë die
inkorporering van twee tradisioneel verliesmakende kwartale
in een oorsigtydperk. Die regstelling is gedoen deur die
teikenverdienste van R3,37 per aandeel vir die 12 maande
geëindig 31 Desember 2003 te verminder na R2,36 vir die
15 maande geëindig 31 Maart 2004.
6. Om sodanige ander sake as wat op ’n Algemene
Jaarvergadering gehanteer kan word, te hanteer.
Kort CVs van direkteure wat op ’n rotasiegrondslag uittree,
verskyn op bladsy 74.
’n Lid wat geregtig is om bogenoemde vergadering by te woon
en daarop te stem, mag een of meer gevolmagtigdes aanwys om
die vergadering in sy plek by te woon, daarop te praat en te stem.
’n Gevolmagtigde hoef nie lid van die Maatskappy te wees nie.
’n Volmagvorm is ingesluit.
As u u aandele deur ’n SEBD of makelaar laat dematerialiseer het
en u nie onder “eie naam” in die aandeleregister verskyn nie,
moet u u SEBD of makelaar in kennis stel oor u stemaanwysings
of andersins moet u u SEBD of makelaar versoek om u van 'n
verteenwoordigingsbrief te voorsien as u die vergadering
persoonlik wil bywoon. Indien u twyfel oor wat u moet doen,
skakel gerus u SEBD of makelaar.
Op las van die direksie
PR Janse van Rensburg
Groepsmaatskappysekretaris
Bryanston
29 Julie 2003
73

74
Kort CVs
Kort CVs
RB Humphris
Mnr RB Humprhis het in 1979 die graad BSc Chemiese
Ingenieurswese aan Wits Universiteit verwerf asook ‘n BCom
aan Unisa in 1986.
Hy het ervaring opgedoen in goud, uraan, flotasie en swaelsuur
by Anglo-American se President Brandt- en Ergo-myne. Daarna
het hy hom in 1982 by Omnia as projekingenieur aangesluit. Hy
het in verskeie poste in die Omnia-groep gewerk voor hy in 1995
Besturende Direkteur van Omnia Kunsmis geword het.
Hy is in Mei 1999 as Groep- Besturende Direkteur aangestel, en
is steeds in die pos. Hy het ook vir twee twee-jaar termyne
as president van die Misstof Vereniging van Suid-Afrika gedien.
Professor SS Loubser
Prof Loubser behaal ‘n MSc in Toegepaste Wiskunde in 1973
aan die Universiteit Stellenbosch, ‘n MBL van die Universiteit
van Suid-Afrika in 1980 en ‘n PhD aan die Universiteit
Stellenbosch in 1999 oor die onderwerp “A systematic
perspective of market orientation as a co-producer of desired
business outcomes”.
Hy het wesenlike ervaring in die sakewêreld. Hy het onder
andere gedien as hoof van operasionele navorsing by Sanlam,
hoofbemarkingsbestuurder van die Nasionale
Produktiwiteitsinstituut en Senior Hoofbestuurder Bemarking by
Nissan Suid-Afrika. Gedurende 1996 het prof Loubser hom by
die Universiteit van Stellenbosch aangesluit as senior lektor, en
tans is hy Assosiaatdirekteur van die Nagraadse Bestuurskool,
waar hy aan die hoof staan van die Universiteit se
alliansiestrategie met internasionale universiteite en
organisasies.
Prof Loubser doen hierbenewens privaat konsulteerwerk vir ‘n
aantal organisasies op die gebied van strategie, bemarking en
besigheidstransformasie.
Hy dien ook in die direksies van verskeie ander prominente
maatskappye in Suid-Afrika.
JG Pretorius
Mnr Pretorius is op 26 Augustus 1935 op Pelgrimsrus gebore.
Hy het aan die Hoërskool Franschhoek gematrikuleer en ’n
BSc-graad aan die Universiteit van Pretoria, en ’n
Hoëronderwysdiploma aan die Pretoriase Normaalkollege
behaal. Daarna het hy 'n MBL-graad deur Unisa verwerf.
Hy het in 1958 by die Hoërskool Middelburg in Mpumalanga
begin onderwys gee, maar in 1959 by Alpha Beperk begin werk
waar hy verskeie poste beklee het voordat hy in die laaste
13 jaar daar Groep- Besturende Direkteur was.
Mnr Pretorius is sedert 1985 lid van Alpha Beperk se direksie.
Hy het op 26 November 1985 lid van Omnia Holdings Beperk se
Direksie geword en van 1 April 1994 tot 28 November 2000 as
Voorsitter gedien. Mnr Pretorius is ook direksielid van Idwala
Holdings en is sedert 1998 die maatskappy se Voorsitter.
Hy was van 1985 tot 1998 verskeie keer direksielid van Ash
Resouces Beperk, Natal Portland Cement Beperk en
Slagment Beperk.
Mnr Pretorius is ’n kranige tennisspeler en hy was Voorsitter van
die Emmaparkse en Wilroparkse tennisklubs en ook president
van die Florida Toast Masters Association.
PA Springett
Mnr Springett is in Brittanje gebore en het sy loopbaan as
bestuurskwekeling by Citibank in Londen begin voordat hy by
Barclays Bank begin werk het. Hy het in 1956 na Suid-Afrika
gekom en reeds op ’n jong ouderdom senior poste in die
bank beklee.
Mnr Springett was tussen 1968 en 1974 een van die
bestuurders wat die Barclay-kaart in Suid-Afrika bekend
gestel het.
Hy was voordat hy in Maart 1989 in Omnia Holdings Beperk se
Direksie aangestel is, Senior Algemene Bestuurder en
Uitvoerende direkteur van Eerste Nasionale Bank van Suider-
Afrika Beperk, voordat hy 1989 vroeg afgetree het.
Mnr Springett is ook direkteur van Wingate Holdings Beperk,
Atlantic Finance en Investment Holdings (Edms) Beperk asook
van PA Venter (Worcester) (Edms) Beperk.

Volmagvorm
Omnia Holdings Beperk
Algemene Jaarvergadering
Ek/Ons
van
synde ’n lid/lede van bogenoemde Maatskappy,
stel hiermee van
of by gebreke van hom/haar van
of by gebreke van hom/haar die Voorsitter van die vergadering aan as my/ons gevolmagtigde om die Algemene Jaarvergadering wat
op 25 September 2003 om 10:00 op die Eerste Verdieping, Omnia Huis, Sloanestraat 13, Epsom Downs, Bryanston namens my/ons
by te woon/te praat en soos volg te stem. Die volmag geld ook vir elke verdaging van die vergadering.
Gewone besluite Vir Teen Buite stemming
1. Om die finansiële state te oorweeg en goed te keur
2. Om as direkteure tot die Maatskappy te herverkies,
op rotasiegrondslag
JG Pretorius
PA Springett
RB Humphris
Prof SS Loubser
3. Om die ouditeure weer aan te stel
4. Algemene magtiging aan die direkteure om aandele toe te ken
5. Spesifieke magtiging aan die direkteure om aandele vir kontant toe te ken
6. Om die Vennootskap met Werknemersaandele-opsieskema te wysig
en om in die algemeen as my/ons gevolmagtigde op te tree by die genoemde Algemene Jaarvergadering.
(Merk die toepaslike af. As geen aanduiding gegee word nie, is die gevolgmagtigde geregtig om te stem of buite stemming te bly
soos wat die gevolmagtigde goed dink.)
Gedateer hede die dag van 2003
Naam (voluit)
Adres
Handtekening
75

76
Aantekeninge by Volmagvorm
Aantekeninge by Volmagvorm
1. ‘n Lid wat geregtig is om bogenoemde vergadering by te woon en daarop te stem, mag een of meer gevolmagtigdes aanwys
om die vergadering in sy/haar plek by te woon, daar te praat en te stem. Gevolmagtigdes hoef nie lede van die Maatskappy te
wees nie.
2. Die volmagvorm moet onderteken, gedateer en teruggestuur word om die geregistreerde kantoor van die Maatskappy
minstens 48 uur voor die vergadering te bereik.
3. As u aandele deur ‘n SEBD of makelaar gedematerialiseer is, moet ander stappe gedoen word om op die vergadering
verteenwoordig te word. Raadpleeg asseblief die kennisgewing oor die Algemene Jaarvergadering hieroor.

Aandeelhouersdagboek
Finansiële jaareinde 31 Maart
Algemene Jaarvergadering 25 September 2003
Groepresultate gepubliseer 12 Junie
Jaarverslag gepos Augustus
Tussentydse verslag gepubliseer November
Dividend betaal tussentyds 13 Januarie 2003
Administrasie
Administrasie
Groepmaatskappysekretaris
PR Janse van Rensburg
BCom (Hons), CMA
Geregistreerde kantoor en posadres
Omnia Holdings Beperk
Reg. No. 1967/003680/06
Aandeelkode: OMN ISIN: ZAE000005153
1ste Verdieping, Omnia Huis
Sloanestraat 13, Epsom Downs
Bryanston, Sandton
Posbus 69888
Bryanston 2021
Telefoon +27 (011) 709 8888
Webwerf: www.omnia.co.za
finaal 7 Julie 2003
Oordragsekretaris
Ultra Registrars (Edms) Beperk
Diagonalstraat 11
Johannesburg 2001
Posbus 4844
Johannesburg 2000
Telefoon +27 (011) 834 2265
Borg
Barnard Jacobs Mellet Corporate Finance (Edms) Beperk
2e Verdieping
Sturdeelaan 5, Rosebank
Posbus 62200
Marshalltown
2107
Telefoon +27 (011) 283 0300
Die omslag en bladsy 1 – 36 is gedruk op houtvrye, chloorvrye papier. Bladsy 37 – 76 is gedruk op omgewingsvriendelike, herwinne, suurvrye papier.
BRUNSWICK |