Selfbeeld

A
L B E R TO N
L S
EW EN ENTRUM
GEMEENTE
BYBELSTUDIE VIR SELGROEPE
WIE IS JY?
JOU SELFBEELD EN JOU EIEWAARDE
Gesonde en realistiese selfwaarde is ‘n menslike behoefte wat noodsaaklik is vir gesonde
aanpasbaarheid, optimum funksionering as mens en self-vervulling. ‘n Swak selfbeeld is die grootste
oorsaak van angs en depressie; onder-prestering in studies en werk; vrees vir intimiteit, geluk en
sukses; alkohol- en dwelmverslaafdheid; geweld teen vroue en kinders; kindermolestering; medeafhanklikheid
en seksuele afwykings; passiwiteit en chroniese doelloosheid; selfmoord en misdade
van geweld. Van alle besluite wat die mens in sy lewe neem en alle oordele wat sy vel, is niks so
belangrik as die oordeel oor homself of die besluit oor haar waarde.
Die teenoorgestelde van ‘n gesonde selfbeeld is aan die een kant ‘n onderliggende lewensgevoel
van onbekwaamheid, van “ek is nie goed genoeg nie; ek maak dit nie”. Dit gaan gepaard met ‘n
gevoel van skuld en skaamte, minderwaardigheid en ‘n duidelike gebrek aan self-aanvaarding,
selfvertroue en self-liefde. So ‘n lewensgevoel bepaal die mens se verhouding met haarself, met sy
God en ander mense, maar ook hoe sy haar werk daagliks doen. Die God wat die opdrag gegee het
dat ons onsself soveel moet liefhê soos ons naaste (soveel dat ons bereid is om ons lewe af te lê vir
ons naaste, of onsself!), is die God wat sê dat die mens baie goed is nadat Hy hom geskep het.
Die ander kant van ‘n swak selfbeeld is ‘n oormatige spoggery oor jouself, kompulsiewe seksuele
gedrag en dominerende sosiale (en seksuele) gedrag.
Jy het die vermoë (en die Here se toestemming) om te verander en te groei tot jy ‘n gesonde
selfbeeld en realistiese eiewaarde het. God het bedoel dat JY geaktualiseer en gevier word, en nie
ge-aborteer en versaak nie.
In dié studie gaan dit oor twee sake: ‘n definisie van selfwaarde; en die voorwaardes vir
selfwaarde. Die kursus word so geskryf dat die kern die tweede gedeelte is: die ses pilare waarop ‘n
goeie selfbeeld rus. Dit is dan ook hier dat ons die meeste werk gaan doen, in die vorm van kort
sinne wat jy moet voltooi. Die kursus sal slegs waarde hê as jy dié werk so volledig moontlik doen.
DEEL 1: WAT IS SELFWAARDE? DIE IMMUNITEITSTELSEL VAN BEWUSTHEID
‘n Selfbeeld wat gerealiseer is, is die ervaring dat ons bevoeg is om aan die vereistes van die lewe
te voldoen. Selfwaarde is:
• vertroue in jou vermoë om te dink,
• vertroue in jou vermoë om reg te kom met die basiese uitdagings wat die lewe aan jou stel,
• vertroue in jou reg om gelukkig en suksesvol te wees,
• die gevoel dat jy waardig is om volledig mens te wees,
• die gevoel dat jy geregtig is dat jou behoeftes vervul word,
1

• die wete dat die waardes wat jy bepaal het, goed en reg is,
• en dat jy die reg het om die vrug van jou arbeid te geniet.
Dit beteken dat jy jou denkvermoë asook vermoë om in verhouding met ander te staan, vertrou.
Om jou denkvermoë te vertrou en te weet dat jy geregtig is om gelukkig te wees, is die essensie van
eiewaarde. Dit laat jou nie net beter oor jouself voel nie, maar laat jou ook beter leef.
Hoe jy oor jouself dink, is selfvervullend. As jy sleg van jouself dink, sal jy kort-kort rede vind om
selfs nog slegter van jouself te dink. Jy sal dit ook van ander en hul gedrag teenoor jou aflees, en dit
sal jou swak selfbeeld versterk. As jy goed van jouself dink, sal die werklikheid ook dié opinie
versterk.
Jy voel die meeste tuis saam met ander mense wat dieselfde vlak van eiewaarde as jy het. As jy
wil weet hoe hoog jy jouself aanslaan, kyk na die mense by wie jy tuis voel.
Hoe meer gesond jou selfbeeld, hoe beter en met meer respek sal jy ander behandel. Jy sien hulle
nie as ‘n bedreiging nie. Hoe swakker jou selfbeeld, hoe moeiliker sal dit vir jou wees om ander met
respek en welwillendheid te behandel.
Hoë eiewaarde is ‘n voorwaarde vir persoonlike geluk. Mense met ‘n swak selfbeeld leef nooit
werklik nie; hulle word geleef deur die verwagtinge wat hulle aan hulself stel, en waaraan hulle
voortdurend nie voldoen nie omdat hulle hul swak selfbeeld uitleef.
‘n Mens met ‘n swak selfbeeld kan nie romantiese liefde ten volle beleef nie, omdat sy vanuit die
vrees funksioneer dat sy nie liefde verdien nie. Hy glo dat sy bestemming is om seer te kry, en leef
dié geloof uit. Wat nodig vir dié mens is, is die moed om geluk te verdra sonder om dit te saboteer.
Die behoefte om ‘n ander groep as minderwaardig te beskou, hetsy die vroulike geslag of mense
van ‘n ander ras of afkoms, is een van die sekerste tekens van ‘n swak selfbeeld.
Die mens met ‘n swak selfbeeld onderpresteer in haar werk, omdat sy glo dat sy nie beter kan nie.
Hy leef nie volgens sy optimum intelligensievlak nie, en bekwaam hom nie daarvolgens nie omdat hy
glo dat hy nie kan nie. Sy haat dit om sigbaar te raak deur prestasies omdat dit dan kwansuis die
kalklig op haar foute en tekortkominge sal laat val. Daarom maak sy haarself onsigbaar, en ly dan
omdat niemand haar raaksien nie. “Nobody likes me, Lord!”
Ons selfbeeld is hoe ons onsself sien – wie en wat is ons: ons fisiese, sielkundige en emosionele
kenmerke, ons bates en laste, moontlikhede en beperkinge, sterktes en swakhede. Ons bepaal ons
eiewaarde op grond van ons selfbeeld. Verdien ek dat ander van my hou?
Hoë selfwaarde kan deur ervarings plat geslaan word, maar so ‘n mens tel gou weer op. Die mens
met lae eiewaarde kan egter nie maklik beter oor haarself voel nie.
Die persoon met hoë selfwaarde stel homself nie aan oor ander nie, en beskou homself nie
meerderwaardig ten opsigte van ander nie. sy bewys nie haar waarde deur hulself aan ander te
meet nie. Sy vreugde is om te wees wie en wat hy is, nie om beter as ander te wees nie. Deur te
loop en spog, is niks anders as om lae eiewaarde agter ‘n valse fasade weg te steek nie.
Solank jy moet bewys dat jy goed genoeg is, sal jy jou lewe spandeer om dit nie te wees nie. En sal
jy besig wees om party te haat, omdat jy meen dat hulle beter as jy is. ‘n Goeie selfbeeld lê in die
aanvaarding van wie jy is, nadat jy realisties jouself onder oë geneem het.
Soms soek mense met ‘n swak selfbeeld toevlug in die “sekuriteit” wat een of ander kultusgroep
bied (omdat die groep sigself as meerderwaardig teenoor alle ander beskou); of in “korrekte”
politieke, sosiale of kulturele subgroepe; of in brein-vernietigende substansies om te ontsnap; of vir
godsdienstige fundamentalisme waar ander klaar vir hulle gedink het en alles in terme van wit en
swart beskou word.
Die mens is die enigste wese wat kan vra: kan ek my denkvermoë vertrou? Is ek bekwaam om te
dink en te besluit? Is ek voldoende? Is ek ‘n goeie mens? Het ek integriteit, met ander woorde, tree
ek op soos ek wil? Verdien ek ander se respek en liefde? Hoort ek suksesvol en gelukkig te wees?
Die antwoorde op dié vrae is nie in die mens ingebou nie. Sy moet self daaroor besluite neem.
Gelukkig kan hy later besluit om sy antwoorde op die vrae te verander.
2

Die mens is ook die enigste geskapenheid wat kan besluit watter waardes is die moeite werd om
na te jaag. Dit is ook ‘n bewuste besluit, behalwe as ons kies om onbewus te bly en ander toe te laat
om dié besluite namens ons te neem.
Jy begin bou aan ‘n goeie selfbeeld as jy:
• bewustelik eerder as onbewustelik leef
• dink eerder as om nie te reflekteer nie
• fokus op wat nou gebeur eerder as om nie te fokus nie
• duidelik te dink en te formuleer eerder as om vaag en lui te wees in jou denke
• respek vir feite openbaar eerder as om jou net te steur aan wat jy wil
• respek vir die waarheid te hê eerder as om vas te hou aan wat jy dink reg is
• volhard in jou soektog om te verstaan eerder as om op te gee om te verstaan
• lojaal bly aan jou oortuigings eerder as om onkonsekwent op te tree
• eerlik is eerder as om oneerlik met jouself saam te leef
• jouself konfronteer eerder as om jou swak punte te vermy
• oop is vir nuwe kennis eerder as om jou kop toe te sluit vir die nuwe
• gewillig is om jou foute te erken en te herstel eerder as om koppig te volhard in onkunde
• respek vir logika en duidelike getuienis het eerder as om dit te vermy
• lojaal is aan jou verantwoordelikheid om bewustelik te leef en te poog om jouself te ken.
Elke keer as jy besluit, dink, optree, praat of ‘n uitdaging in die gesig staar, beïnvloed jy hoe jy
oor jouself voel. Jy bepaal of jy rede het om goed of sleg oor jouself te voel. Jy besluit self deur
die manier waarop jy lewe, of jy hoë of lae eiewaarde het. Jy kan slegs in jouself glo as jy rede het
om dit te doen. In deel 2 kyk ons na wat jy kan doen sodat jy aan jouoself sal glo, en verdien om
hoë selfwaarde te hê.
Kennis verdubbel elke tien jaar. Die enigste sekuriteit berus op ons vermoë om te leer.
Sommige mense het die vermoë aangeleer om ‘n beeld van selfvertroue uit te straal terwyl
hulle voortdurend uit ‘n gevoel van hul eie onbekwaamheid leef. Hulle draai amper almal ‘n rat
voor die oë, behalwe hulself.
DEEL 2: INTERNE BRONNE VAN SELFWAARDE
Die vlak van eiewaarde word hoofsaaklik bepaal deur wat ‘n mens doen, binne die konteks van
sy kennis en waardes.
‘n Mens wat uit ‘n ouerhuis kom waar die werklikheid dikwels ontken is en bewustheid
voortdurend gestraf is, het byna onoorkomelike struikelblokke om te leer om van haarself te hou.
Jy was slagoffer van ‘n opvoeding wat jou gediskwalifiseer het om van jouself te hou en om ‘n
goeie selfbeeld te hê. Tog hoef jy nie slagoffer te bly nie. Jy mag ontsnap aan ‘n swak selfbeeld.
Jy kan leer om so op te tree dat jy rede het om van jouself te hou. En jy kan leer om met ander
oë na jouself te kyk.
Wat kan ‘n ouer doen om ‘n kind se selfbeeld te hou?
• Maak jou kind groot met respek en liefde – jy werk met iemand wat na God se beeld
geskep is
• Aanvaar aanhoudend en konsewent jou kind onvoorwaardelik, met ander woorde, sonder
om eise te stel of te verwag dat jou kind moet word wat jy wil hê hy moet wees
• Bied aan jou kind die ondersteunende struktuur van redelike reëls en verwag van haar
wat haalbaar is
• Waak daarteen om jou kind met weersprekings in gedrag of besluite te verwar
3

• Moet nooit tot die vlak van spot, hoon, vernedering, sarkasme of vernederende fisiese
aanranding daal in ‘n poging om jou kind te beheer nie
• Aanvaar jou kind se intellektuele vermoëns sonder om dit met dié van ander te vergelyk
• Projekteer voortdurend aan jou kind dat jy in sy goedheid en vermoë glo.
So stel jy jou kind in die posisie om soortgelyke houdings jeens homself te internaliseer wat jy
teenoor haar toon. Hierin lê die grondslag van ‘n gesonde selfbeeld.
Tog waarborg ‘n aanvaardende, gesonde, werklikheidsgebonde ouerhuis nie ‘n goeie selfbeeld
nie. Hoë selfwaarde volg slegs op gedrag wat dit verdien. Ons moet word wat ons wil wees. Jy
oefen elke dag die keuse uit om te word wat jy wil wees. Met ander woorde, jy kan kies wat jy wil
wees. Kies vandag om op te leef aan hoe die Here jou sien: ‘n mens waardig genoeg dat Hy sy
Seun stuur om vir jou te sterf. As Hy jou so lief het dat Hy sy Seun nie gespaar het nie, en dat Hy
jou by jou naam roep en verseker dat jy Syne is, dat Hy ‘n nuwe huis vir jou by Hom bou en ‘n
nuwe naam gaan gee, kan jy dit waag om Hom te beledig deur jouself heeldag te loop en beledig?
Leer nou om so te leef dat jy word soos Hy jou sien: sy mens, ‘n nuwe skepsel. Slegs Christene
verdien om hoë waarde aan hulself toe te skryf, want hulle is die enigste mense wat van hul
sondigheid skoon gemaak en nuut is. Lê jou daarop toe om te leef as ‘n nuwe mens. Hier is die
ses pilare waarop jy ‘n hoë selfwaarde kan bou. Deur hieraan voortdurend aandag te gee, sal jy
slaag om te leef as ‘n mens wat verdien om van haarself te hou.
1. LEEF BEWUSTELIK
Meeste mense loop in hul slaap deur hul lewe. As jy van die natuur afhanklik was vir jou
oorlewing, sou jy waarskynlik nie lank oorleef het nie, want in die natuur moet jy jou sintuie
opskerp en voortdurend bewustelik leef. Die moderne mens se lewe is so vol geraas dat hy
homself noodwendig moet insuleer om te oorleef. En daarmee saam gebeur dit dikwels dat ons
afgestomp raak en nie meer leef nie, maar eerder geleef word.
Het jy dalk al die volgende gedink?
• Ek weet ek gee nie my beste vir dié projek (taak vir skool, by werk, in tuin of huis) nie,
maar ek wil nie daaraan dink nie.
• Ek sien die tekens dat my besigheid swaar trek maar ek doen wat in die verlede altyd
gewerk het. Dalk as ek nie hieroor tob nie, sal die moeilikheid vanself oorgaan.
• My vrou het nie wettige griewe teen my nie. Dis net haar vriendinne wat haar opsteek.
• Ek weet my kinders sien te min van my, en ek weet as ek by die huis is behandel ek hulle
sleg omdat ek te veel stres het. Maar ek sal dit eendag regstel.
• Wat bedoel jy, ek drink te veel? Ek kan enige tyd ophou drink as ek wil.
• Ek weet die manier waarop ek eet ruïneer my gesondheid, maar ...
• Ek weet ek leef bokant my vermoë, maar eendag ...
• Ek weet ek is “plastic” en ek lieg oor my bekwaamhede, maar ...
As jy nie denkend en bewustelik leef, en verantwoordelikheid aanvaar vir hoe jy dink en leef nie,
sal jy die prys betaal. Die waarde wat jy aan jouself heg, sal met rede krimp. Jy sal met rede
minder van jouself dink, en minder in jouself glo.
Eiewaarde is die reputasie wat jy by jouself verdien. Deur die duisende besluite wat jy maak
tussen of jy sal dink oor ‘n saak of nie, of jy verantwoordelikheid vir die werklikheid van jou lewe
sal aanvaar of nie, bepaal jy watter soort persoon jy sal wees.
4

Om bewustelik te leef, beteken dat jy bewus probeer word van alles wat te doen het met jou
aksies, doelstellings, waardes en besluite, na die beste van jou vermoë, en dat jy poog om op te
tree in ooreenstemming met wat jy doelbewus besluit het.
Om nie bewustelik te leef nie, is om as’t ware te besluit: As ek kies om dit nie te dien of te erken
nie, bestaan dit nie! Dan respekteer jy nie die feite van die werklikheid nie. Wense, vrese of
ontkennings moet dan aan jou “feite” verskaf wat jy gebruik om besluite te neem.
Om bewustelik te leef, beteken:
• Dat jy dink voor jy iets doen, en dat jy ook aan die gevolge dink van wat jy doen
• Dat jy “nou” leef, deur bewus te wees van wat jy doen en van wat om jou gebeur
• Dat jy soek na relevante feite, al kos dit moeite
• Dat jy onderskei tussen feite, interpretasies en emosies
• Dat jy die behoefte om die pynlike werklikheid te vermy, opsy skuif
• Dat jy doelwitte vir jouself stel, en alles in die stryd werp om dit te bereik
• Dat jy ook in jou verhoudingslewe doelwitte stel
• Dat jy na jouself luister as jy met ander praat, en krities besluit of jy jou doelwitte dien
• Dat jy gereeld kyk of jou aksies in lyn is met jou doelstellings
• Dat jy aanhou, al is dit makliker om moed op te gee
• Dat jy gewillig is om foute raak te sien en te korrigeer
• Dat jy jou daaraan toewy om aan te groei tot die dag dat jy voor God staan
• Dat jy jou daarop toelê om die wêreld om jou te verstaan
• Dat jy jou daaraan wy om jouself beter te verstaan – jou behoeftes, gevoelens, aspirasies
en motiewe
• Dat jy bewustelik besluit oor die waardes wat jy gebruik om jou morele gedrag te bepaal
‘n Mens wat dink dat hy genoeg gedink en genoeg geleer het, is op ‘n afdraende na die einde; sy
behoort al vinniger te vorder.
Om dit vernederend te ervaar om te erken dat jy ‘n fout gemaak het, is ‘n teken van ‘n foutiewe
selfbeeld.
Weet jy wat jy besig is om te doen as jy van jouself hou, en wat jy doen as jy nie van jouself hou
nie?
‘n Mens wat aan drank, dwelms of vernietigende verhoudings verslaaf raak, poog om dié wyse
van die pyn van sy lewe te ontsnap – die pyn van ‘n gevoel van magteloosheid en lyding. Die pyn
hou direk verband met ‘n besluit om nie bewustelik te leef nie. Jy aanvaar nie
verantwoordelikheid deur jou bewussyn te verdoof sodat jy nie meer die pyn sal ervaar nie. Wat
jy doen deur jou bewussyn te verdoof, is om by te dra dat jy nog minder van jouself hou. Daarom
sal jy moet reageer daarop deur nog groter hoeveelhede van die gif te neem. Vir die afhanklike is
bewussyn die grootste vyand. Jy moet weier om te sien wat jy sien en te weet wat jy weet. Die
enigste oplossing is die werklikheid, en jouself, vierkant in die oë te kyk.
Wanneer jy jou bewussyn onderdruk, het dit fisiese gevolge: jy haal vlakker asem en die spiere
trek saam. As dit aanhoudend gebeur, onderdruk jy nie net jou bewustheid effektief nie, maar
vernietig jy ook jou liggaam.
Voltooi die volgende sinne op ses tot agt wyses, binne twee of drie minute, sonder om lank
daaroor na te dink:
• As ek vyf persent meer bewustheid in my verhouding met my lewensmaat indra, -
• As ek vyf persent meer bewustheid in my verhouding met kind indra, -
• As ek vyf persent meer bewustheid in my werk indra vandag, -
5

• As ek vyf persent meer bewustheid indra in die manier waarop ek vandag met mense
werk, -
• As ek vyf persent meer bewustheid indra in (probleem wat jy in gesig staar), -
• As ek vyf persent meer bewustheid indra in die wyse waarop ek my geld spandeer, -
• As ek vyf persent meer bewustheid indra in my bekommernisse, -
• As ek vyf persent meer bewustheid in my prioriteitsbepaling indra, -
• As ek vyf persent meer aandag gee aan die gevolge van my dade/woorde, -
Bepeins elke keer nadat jy ‘n paar oefeninge voltooi het jou antwoorde. Wat leer jy daaruit?
Onthou, jy is besig om jou lewe in lyn te bring met hoe jy jouself wil sien.
Dink lank na oor die volgende vrae:
• As jy kies om meer bewus by jou werk te leef, wat sou jy anders doen?
• As jy kies om meer bewus met jou studies om te gaan, wat sou jy anders doen?
• As jy kies om meer bewus in jou verhoudings met jou huismense te leef, hoe sal jy anders
optree?
• As jy kies om meer aandag te gee aan ander mense – jou kollegas, bure, die dame agter
die kasregister, jou kliënte- wat sal jy anders doen?
• As jy bang is om meer bewus in een van dié areas te leef, watter negatiewe faktore gee
daartoe aanleiding? Is dit realisties?
• As jy meer bewustheid in jou vrese en insekuriteite indra, wat sal gebeur?
2. AANVAAR JOUSELF
Selfbewustheid is iets wat jy ervaar, maar selfaanvaardig is iets wat jy doen. Selfaanvaarding is
die besluit om te weier om jouself te verwerp en te haat, om te weier om jouself as ‘n vyand te
beskou.
Selfaanvaarding is die gewilligheid om te dink wat jy dink, te begeer wat jy begeer, te gedoen
het wat jy gedoen het en te wees wat jy is, sonder ontkenning. Jy weier om enige deel van jouself
– jou liggaam, emosies, denke, aksies, drome, geskiedenis – as vreemd aan jou te beskou, as “nie
ek nie”. Jy aanvaar wat jy is en hoe jy lyk. Jy hoef nie noodwendig so te bly wees of lyk nie. Maar
jy kan nie verander as jy nie eens die gegewendheid aanvaar nie. Jy kan jouself nie vergewe as jy
nie erken wat jy is en gedoen het nie.
Selfaanvaarding is die besluit om ‘n vriend vir jouself te wees. Jy kan iets wat jy gedoen het wel
veroordeel, maar omdat jy jou eie vriend is, veroordeel jy nie jouself nie. Jy het steeds liefdevolle
belangstelling in hoekom jy op ‘n sekere manier optree, omdat jy vir dié mens baie omgee. Jy
aanvaar verantwoordelikheid vir wat jy is en doen. Daarom sê jy by geleentheid vir jouself: “Dit
was onwaardig aan my wat ek gedoen/gesê het. Laat ek dink: hoekom het ek gemeen dat dit ‘n
goeie idee was, dat dit die regte ding was om te doen?”
Wat ook al my tekortkominge en onvolmaakthede, ek aanvaar myself onvoorwaardelik en
volledig. Soos God my aanvaar. Dit beteken nie dat Hy my laat soos ek is nie. En dit beteken nie
dat ek bly soos ek is nie.
Om te aanvaar beteken nie noodwendig dat daar geen ruimte vir verbetering of verandering is
nie. Dit beteken wel dat jy besluit om te aanvaar dat jy jy is.
Ek aanvaar my emosies en luister na hulle. Jy toets dit aan die werklikheid. Jy ontspan
doelbewus sodat jy van jou emosies bewus kan word.
Min dinge doen soveel om eiewaarde op te bou as om bewus te word van dele van jouself wat
jy ontken en onteien het, en dit te aanvaar as JY. Die eerste stappe in groei en genesing is
bewustheid en aanvaarding.
6

Om jouself te aanvaar, beteken nie dat jy alles oor jouself goedkeur nie. Nee, jy wil juis jouself
onder die oog kry sodat jy nodige verstellinge kan maak. Om dit te doen, beteken egter dat jy
moet aanvaar dat jy jy is. Ons staan nie onverskillig ten opsigte van verandering en verbetering as
ons aanvaar wie en wat ons is nie. Trouens, dat jy aanvaar wie en wat jy is, is die voorwaarde dat
jy sal groei en verbeter.
Voltooi die volgende sinne. Gebruik slegs twee tot drie minute, en skryf enigiets neer wat in jou
kop opkom. Agterna spandeer jy tyd om te dink oor jou antwoorde, en iets daaraan te begin
doen.
• As ek my liggaam meer aanvaar,–
• As ek my liggaam en sy tekortkominge ontken en onteien,–
• As ek my gevoelens meer aanvaar,–
• As ek my denke meer aanvaar, -
• As ek my denke ontken, -
• As ek my dade erken en aanvaar, -
• As ek my pyn erken en aanvaar, -
• As ek my woede erken en aanvaar, -
• As ek my seksualiteit erken en aanvaar, -
• As ek my vreugde meer aanvaar, -
• As ek dink aan die gevolge wanneer ek nie myself aanvaar nie, -
• As ek die feit aanvaar dat wat is, is, ongeag of ek dit aanvaar of nie, begin ek sien dat –
Nietzsche sê: “’Ek het dit gedoen’, sê my geheue. ‘Ek kon nie’, sê trots wat koppig volhard.
Uiteindelik gee geheue in en bly stil”.
Die grootste misdaad wat jy teen jouself kan pleeg, is nie om jou tekortkominge te ontken en te
onteien nie, maar jou bates en grootheid, omdat dit jou bang maak.
Selfaanvaarding is die tweede voorwaarde vir groei tot ‘n gesonde selfbeeld.
3. OM VERANTWOORDELIKHEID VIR JOUSELF TE AANVAAR
Om bekwaam te voel om te leef en waardig om gelukkig te wees, het jy nodig om ‘n gevoel van
beheer oor jou bestaan te ervaar. Dit benodig dat jy gewillig sal wees om verantwoordelikheid vir
jou aksies en die bereiking van jou doelwitte te aanvaar. Dit beteken dat jy verantwoordelikheid
vir jou lewe en welwese aanvaar.
Om verantwoordelikheid vir jouself te aanvaar, beteken dat jy aanvaar:
• Dat jy verantwoordelik vir die bereiking van jou doelwitte en die voorsiening in jou
behoeftes is
• Dat jy vir jou keuses, besluite en aksies verantwoordelik is
• Dat jy vir die vlak van bewustheid wat jy in jou dagtaak indra, is
• Dat jy verantwoordelik is vir hoe jy ander behandel
• Dat jy verantwoordelik is vir hoe jy jou tyd prioritiseer
• Dat jy verantwoordelik vir die kwaliteit van jou kommunikasie is
• Dat jy, en niemand anders nie, verantwoordelik is vir jou persoonlike geluk
• Dat jy verantwoordelik is om die waardes waarvolgens jy jou lewe inrig, te kies
• Dat jy verantwoordelik is vir die vlak van eiewaarde wat jy aan jouself toeken.
Niemand is verantwoordelik om my wense te vervul nie. Ek alleen kan persoonlike geluk
veroorsaak. My geluk hang nie af van wat met my gebeur nie, maar van wat ek doen met wat met
7

my gebeur. Ander kan my dag en planne slegs omkrap as ek besluit dat hulle dit gedoen het. Ek is
self verantwoordelik vir my gemoedstoestand.
Ek is die hoof veroorsakende agent in my lewe en gedrag. Ander kan my slegs kwaad maak as
ek hulle toelaat.
Jy besluit elke dag hoeveel jy in jou dagtaak gaan insit. As jy lui is, verdien jy ‘n reputasie as
iemand met min waarde by jouself.
As jy soos ‘n vark bestuur en nie verantwoordelikheid wil aanvaar vir jou onderwerping aan die
landswet nie, verdien jy die reputasie van ‘n vark – so gaan jy jouself sien.
Is jy ten volle daar in jou verhouding met ander mense? Hoor jy wat gesê word? Luister jy met
al jou aandag? Die grootste geskenk wat jy iemand kan gee, is jou volle aandag. Dink jy na oor die
implikasies van jou woorde, dade en besluite? Let jy op na hoe jy mense raak met wat jy sê en
doen? ‘n Selfsugtige mens se bewustheid is beperk tot haarself.
Jy is verantwoordelik vir die besluite wat jy maak en breek, vir bedrog wat jy in enige vorm
pleeg, vir die rasionaliteit waarmee jy jou geld uitgee, vir die verantwoordelikheid wat jy verskuif
as jy ander onregverdig blameer.
Jy is verantwoordelik vir hoe jy jou tyd spandeer. Niemand bind jou vas om voor die televisie te
sit nie. Die stel het ‘n knoppie wat jy kan afskakel. As jy weet dat jy beter gaan ontspan en dat dit
beter vir jou gesondheid is om in die tuin te werk of te gaan stap, is dit jou besluit as jy eerder lê
en niks doen.
Jy is verantwoordelik vir jou eie gesondheid. Niemand anders kan verantwoordelikheid vir jou
aanvaar nie. En spyt kom altyd hierin te laat. Jy kan jou gesondheid dalk eers waardeer as jy dit
permanent verloor het.
Jy is verantwoordelik hoe jy stres hanteer. Of is jy nie eens bewus van die rol wat stres in jou
lewe speel nie? Jy is self verantwoordelik om strategieë te formuleer wat jou in staat kan stel om
die uitwerking van stres op jou lewe te minimaliseer.
Dit is ‘n teken van onvolwassenheid om te wag dat iemand anders jou gaan gelukkig maak. As
kind het jy gewag dat jou ouers in jou behoeftes voorsien. In die volwasse wêreld kies jy self
daarvoor, of daarteen. Om verantwoordelikheid vir jou eie geluk te aanvaar, is bemagtigend. Dit
plaas jou lewe in jou eie hande terug. En hieruit groei die ervaring dat jou lewe, en jy waarde het.
Dit is jou besluite wat ‘n verskil maak.
Jy is verantwoordelik vir die gawes wat God aan jou toevertrou het. Dit is nie die kerk (wat/wie
dit ook al is) se roeping om jou te dwing om jou gawes uit te leef nie. God het jou geroep en
begaaf. Deur jou gawes te ignoreer of te ontken, verraai jy jouself, leef jy sonder nadenke of doel,
asook sonder integriteit. Dat God jou Vader is, beteken nie dat Hy verantwoordelikheid aanvaar
vir jou lewe nie. Dit is steeds jou lewe, en jy gaan voor Hom verantwoording doen daaroor.
Mense wat gesonde selfwaarde skort, identifiseer dikwels eiewaarde met “om liefgehê te
word”. Dit lei tot verslawende verhoudings van mede-afhanklikheid, waar so ‘n persoon deur
ander leef. As ‘n verhouding skipbreuk lei, val die persoon se eiewaarde tot in die grond. Die rede
is omdat eiewaarde nie in die mens self nie, maar in een of meer verhoudings gekoppel is. So ‘n
lewe is egter ‘n passiewe een.
Die mens wat verantwoordelikheid vir homself aanvaar, is oplossing-georiënteerd. “Wat kan ek
hieraan doen? Is daar ‘n manier waarop ek ‘n verskil kan maak?” So ‘n mens soek nie iemand om
te blameer vir die probleem nie, en loop ook nie en regverdig haarself nie. Die mens met swak
eiewaarde staar haar teen die probleem vas, en bly probleem- en klag-georiënteerd.
Dit gebeur dikwels in huwelike dat twee mense uitmekaar dryf, en dat een party besef dat die
huwelik eintlik verby is. Hy/sy wil egter nie die eerste skuif maak nie omdat dit beteken dat hy/sy
verantwoordelikheid sal moet aanvaar. En so begin ‘n spel van manipulasie om die ander party te
bring op die plek waar sy/hy die eerste skuif maak. So ‘n optrede is degraderend, wreed en
onwaardig, en maak mense seer. En as jy so optree, het jy reg en rede om nie in jouself te glo nie.
8

Tot die mate wat jy verantwoordelikheid ontduik, beseer jy jou eiewaarde. Deur
verantwoordelikheid te aanvaar, bou jy eiewaarde.
Wat mense “denke” noem, is dikwels slegs herverwerking van ander se opinies. As jy jou
eiewaarde wil bou, moet jy bereid wees om die risiko te neem om onafhanklik te dink. Dink oor
jou verhoudings, werk, doelstellings in die lewe, waardes wat jou gedrag rig. As jy onafhanklik
dink, bou jy jou eiewaarde. Hoë en gesonde eiewaarde lei weer daartoe dat jy onafhanklik sal
dink, omdat jy in jouself en jou vermoë om te kan, glo.
Deur verantwoordelikheid vir jou eie bestaan te neem, impliseer dat jy erken dat geen ander
mens ter wille van jou bestaan nie, of dat ander jou slawe is nie. Ander bestaan nie om in jou
behoeftes te voorsien nie. Daarom is ‘n goue reël: moet nooit van iemand anders vra om iets te
doen wat nie sy of haar eiebelang dien nie, soos hy/sy eiebelang ook al definieer.
Huiswerk:
• As ek aanvaar dat ek verantwoordelik vir my eie lewe is, -
• As ek 5% meer verantwoordelikheid vir die bereiking van my lewensdoelwitte aanvaar, -
• As ek aanvaar dat ek verantwoordelik is vir die sukses van my verhoudings met ander, -
• As ek aanvaar dat ek verantwoordelik is vir my eie geluk, -
• As ek 5% meer verantwoordelik vir my besluite en keuses neem, -
• As ek 5% meer verantwoordelikheid aanvaar vir wat ek sê, -
• As ek groter bewustheid bring vir die dinge wat ek heeldag vir myself sê, -
• Ek maak myself hulpeloos as ek –
• Ek maak myself angstig en senuweeagtig as ek –
• Ek voel die minste verantwoordelik vir myself as ek –
• As ek nie op aarde is om aan ander se verwagtinge op te leef nie, -
• As my lewe werklik aan myself behoort, -
• As ek die leuen opgee dat ek nie myself kan verander nie, -
Niemand gaan jou probleme oplos nie. Niemand gaan jou dwing om die goeie en regte te doen
nie. Niemand gaan jou huwelik red nie. Niemand gaan jou oorbesteding van geld staak nie. As jy
nie self iets daaraan doen nie, gaan niks beter word nie.
Dalk glo jy: as ek net lank genoeg ly, of as ek desperaat wens dat dit gebeur, of as ek aanhou
fantaseer dat dit sal plaasvind, sal ‘n wonderwerk gebeur. Jy droom en bedrieg jouself. As jy nie
self besluit om uit die droom, wat ‘n nagmerrie is, wakker te word nie, sal jy uitvind dat jou lewe
verby is voor jy geleef het.
As jy verantwoordelikheid vir jouself en jou lewe aanvaar, is jy op die pad om ‘n gesonde
eiewaarde te ontwikkel.
4. OM JOUSELF TE HANDHAAF
Om jouself te handhaaf beteken dat jy jou behoeftes, doelwitte en waardes eer. Dat jy dit genoeg
eer sodat jy jou daarop toelê om dit in die werklikheid van jou daaglikse lewe uit te leef.
Die teenoorgestelde is om jouself te degradeer tot iemand wat niks anders doen as om ander
tevrede te stel nie, hetsy deur te kruip of te manipuleer. Jou doel in die lewe is om iewers ‘n pekkie
te hê waar jy behoort, waar mense jou sal aanvaar. En jy sal enige prys betaal om dit reg te kry, al
moet jy ook jouself en jou behoeftes verkrag.
Selfhandhawing beteken nie dat jy aggressief op jou regte staan en ‘n klomp stof opskop om
jouself te laat geld nie. ‘n Christen loop nie so ‘n pad nie. Dit beteken wel dat jy gewillig is om te
aanvaar dat jy ‘n mens in eie reg is wat geregtig is om te leef en asem te haal. Om regop vir jouself
en jou behoeftes te gaan staan. Om nie toe te laat dat ander jou misbruik en manipuleer om hul
9

elange heeldag te dien nie. Dit beteken dat jy jouself met groot respek behandel (soos jy ander
behandel). Dit beteken dat jy weier om iets te wees wat jy nie is nie sodat ander van jou sal hou.
Nee, jy is wat jy is, voor alle mense.
Om jouself te handhaaf, beteken dat jy eg leef, dat jy optree en praat vanuit jou innerlike
oortuigings. Want jy glo in jouself. Jy het jouself ondersoek, en gevind dat jou lewe die moeite
werd is om geleef te word. Jy laat nie toe dat ander jou leef nie.
Dit beteken dat as jy in ‘n versmorende, mishandelende verhouding staan, jy die verhouding
eerder verbreek as om selfmoord te pleeg ter wille van vrede. Dit mag beteken dat jy ‘n egskeiding
oorweeg. Jesus het bedoel dat jy jou lewe aflê in jou poging om Hom te behaag, en nie dat jy jou
lewe aflê om ‘n ander mens te behaag nie. Om werklik en eg te bly, staan jy vir jouself op.
Die eerste daad van selfhandhawing is om bewus te leef. Jy kies om te sien, te dink, te hoor,
bewus te wees van wat om jou aangaan. Jy leef vanuit wat om en in jou gebeur. Om vrae te stel tot
jy bevredig is, is om jouself te handhaaf. Om gesag uit te daag as jy meen dit is nodig, is om jouself
te handhaaf. Om vir jouself te dink, en te staan by wat jou opinie is, is die wortel van
selfhandhawing.
Om jouself te handhaaf, is nie om ongereflekteerd ‘n rebel te wees nie. Selfhandhawing sonder
bewustheid is nie selfhandhawing nie; dit is eerder om onder die invloed van drank deur die lewe te
bestuur.
Om jouself te handhaaf, beteken om “nee” te kan sê wanneer dit nodig is. Maar selfhandhawing
word nie getoets aan waarteen jy is nie, maar eerder waarvoor jy is. Om jou lewe om te droom, is
nie om jouself te handhaaf nie. Om te kies waarvoor jy leef en bewustelik jou daaraan te wy, is om
jouself te handhaaf.
Om jouself te handhaaf, is om te erken dat jou lewe nie aan ander behoort nie. Jy is nie hier op
aarde om aan ander se verwagtinge te voldoen nie. Vir baie is dit ‘n geweldige verantwoordelikheid
wat hulle probeer ontduik. Maar as jy nie opstaan vir jou reg om te bestaan, en jou reg om aan
jouself te behoort nie, hoe verwag jy om eiewaarde te beleef?
Om jouself te handhaaf, beteken dat jy die oortuiging benodig dat jou idees, waardes en
behoeftes belangrik is. En die gelowige mens lei haar doelstellings en waardes van God se Woord af,
en weet daarom dat dit belangrik is. So belangrik dat dit die moeite werd is om te sterf vir waaraan
jy glo. So belangrik dat Jesus gesterf het vir waarin jy glo.
Om jouself te handhaaf, beteken dat jy gewillig is om die uitdagings wat die lewe aan jou stel
(insluitend aftrede, ouderdom en die dood), vierkant in die oë te kyk en te poog om daaraan sin te
verleen. ‘n Gesonde selfbeeld vra dat ons ons hande vuil smeer in die poging om die beste van ons
kort lewe op aarde te maak.
As jou primêre bron van sekuriteit en veiligheid affiliasie met ‘n groep, familie, gemeenskap of
maatskappy is (die kollektiewe), sal jy eiewaarde as bedreigend en vreesaanjaend beleef. Want
selfhandhawing beteken dat jy as ‘n individu begin leef (individuasie), dat jy jouself realiseer al lei dit
tot konfrontasie met die groep, gemeenskap of maatskappy. Dat jy jouself isoleer sodat jy jouself
kan vind, voor jy terugkom na die groep toe.
Die hartseer is dat party mense staan en beweeg, en praat en optree asof hulle nie die reg tot die
ruimte het wat hulle opneem nie.
Huiswerk:
• As ek 5% meer myself handhaaf, -
• As ek sou begin glo dat my eie behoeftes belangrik is, -
• As ek my diepste behoeftes en begeertes ignoreer, -
• As ek nee sou kon sê wanneer ek dit bedoel, en ja wanneer ek dit bedoel, -
• As ek my gedagtes en opinies onderdruk, -
• As ek bereid is om te vra wat ek wil, -
• As ek stilbly oor wat ek nodig het, -
10

• As ek ander sou toelaat om die musiek in my te hoor, -
• As ek myself sou toelaat om die musiek in my te hoor, -
• As ek 5% meer van myself vandag sou uitdruk, -
• As ek wegsteek wie ek regtig is, -
• As ek meer volledig wil leef, -
Dink goed na oor jou antwoorde, en integreer nuwe insigte in jou daaglikse gedrag.
Om jouself te handhaaf, is die vierde pilaar vir groei tot ‘n gesonde selfbeeld en hoë, realistiese
eiewaarde.
5. OM DOELGERIG TE LEEF
Om doelgerig te leef, beteken dat jy jou krag begin gebruik om die doelstellings wat jy aan jouself
gestel het, te bereik. Jou doelstellings lei jou vorentoe en gee energie om te bestaan eerder as om
geleef te word.
Om doelgerig te leef is om produktief te leef. En om produktief te leef, is ‘n voorwaarde om
jouself as bekwaam om te lewe te ervaar. Produktiwiteit is die daad om jou bestaan te regverdig en
te ondersteun deur jou gedagtes in die werklikheid om te sit; om doelstellings aan jouself te stel en
te werk om dit te bereik; om kennis, goedere en dienste te skep.
Jy beleef jou lewe as effektief en die moeite werd as jy sekere take stel, en dit suksesvol voltooi.
So bou jy jou eiewaarde: kyk, ek kan! Ek het!
Dit is makliker vir moderne mense om doelstellings in hul werk te stel en daarvan ‘n sukses te
maak, as om doelstellings aan hulself in hul verhouding met ‘n lewensmaat, kind, ouer of kollega te
stel. Hierin lê die rede hoekom mense meer dikwels ‘n sukses van hul werk as van hul huwelik en
huisgesin maak.
Die doelstelling wat ons tot aksie sal beweeg, moet baie spesifiek wees voor ons dit sal kan
realiseer. As die doelstelling wat ek stel, baie spesifiek is, kan ek dit monitor, intensies met resultate
vergelyk, my strategie of taktiek aanpas om nuwe inligting te huisves, en toerekeningsvatbaar wees
vir die resultate wat ek produseer.
Jy weet dat dit nie genoeg is om te sê dat jy van jou werk hou nie. Jy moet elke dag opdaag vir jou
werk, en jou dag daaraan wy. Anders berokken jy die maatskappy skade. Meeste maatskappye kan
nie nie-werkendes vir lank akkomodeer nie.
In jou verhoudingslewe, soos in die huwelik, is dit maklik om te verbeel dat “liefde” genoeg is, en
dat geluk outomaties daarop sal volg. En as dit nie gebeur nie, beteken dit dat ons nie vir mekaar
bestem is nie. Maar as jy nie aan liefde hande en voete gee nie, leef jy in ‘n droom wat in ‘n
nagmerrie gaan ontaard. Vra jouself af: “As my doelstelling is om ‘n suksesvolle verhouding in my
huwelik te hê, wat moet ek doen? Watter aksies is nodig om vertroue, intimiteit, voortdurende selfontbloting
aan mekaar, opwinding, romanse en groei te skep en te onderhou?” En dit geld ook van
jou verhouding met jou kind. ‘n Verhouding is soos ‘n plant: as jy nie daarvoor sorg deur
voortdurend aandag te gee deur dit nat te gooi en te voed nie, vrek dit.
As twee jongmense gelukkig getroud is, gaan die toestand nie outomaties voortduur nie. As hulle
nie dramaties beplan vir geluk nie, gaan hulle ongeluk vind. Dit gebeur selde dat twee mense so
bymekaar aanpas dat hulle sonder harde werk geluk vind.
Om doelgerig en produktief te leef, vra twee artikels: bewustheid en dissipline. Bewustheid om
gereeld doelstellings te ondersoek en opnuut te formuleer wat jou lewe die moeite werd maak om
te leef. En dissipline om jou lewe daarop toe te lê om die doelstellings effektief te verwesenlik.
Selfdissipline is die vermoë om jou gedrag oor ‘n lang periode te organiseer in diens van spesifieke
take. ‘n Mens wat nie selfdissipline het nie, gaan nooit bekwaam voel om die uitdagings wat die
lewe bied, die hoof te bied nie. Selfdissipline vra dat jy onmiddelike bevrediging uitstel in diens van
‘n verafgeleë doelstelling. Dat jy oor die lang termyn dink, beplan en leef.
11

Om doelgerig te leef, behels dat jy:
• Verantwoordelikheid aanvaar om doelwitte te stel wat jou lewe sinvol sal maak
• Aksies identifiseer wat nodig is om jou doelwitte te bereik
• Jou gedrag monitor om te kyk wat in lyn met jou doelwitte is.
• Aandag gee aan die gevolge en uitkomste van jou aksies, om te kyk of dit lei tot wat jy wil
bereik.
Die wortel van eiewaarde is nie prestasies nie, maar die praktyke in die mense wat dit vir haar
moontlik maak om te presteer.
As jy niks doen nie, gaan niks verander nie.
Vriendelikheid, bedagsaamheid, eerlikheid, sagmoedigheid en barmhartigheid (asook die ander
vrugte van die Gees) is dissiplines. As jy dit nie doen nie, sal dit nie gebeur nie. As dit van jou bui
afhang, gaan dit ook selde gebeur. Om goed te wees en te leef is ‘n potensiaal in elke mens, maar
dit gebeur nie sonder bewustheid en dissipline nie. Het jy al daaraan gedink? Om reg op te tree mag
nie bloot ‘n inklinasie wees nie, maar moet ‘n doelbewuste doelstelling van jou lewe word.
Huiswerk:
• As ek 5% meer doelgerigtheid in my daaglikse lewe indra, -
• As ek 5% meer doelgerig in my werk optree, -
• As ek 5% meer doelgerig in my kommunikasie met ander is, -
• As ek 5% meer doelgerig in my verhouding met my kinders is, -
• As ek 5% meer doelgerig in my huwelik is, -
• As ek 5% meer doelgerig teenoor my vriende is, -
• As ek 5% meer doelgerig as lidmaat van die gemeente is, -
• As enigiets van wat ek geskryf het, die waarheid is, sal dit help as ek –
Om doelgerig jou lewe in te rig is die vyfde voorwaarde vir ‘n gesonde selfbeeld en eiewaarde.
6. OM MET PERSOONLIKE INTEGRITEIT TE LEEF
Integriteit is die integrasie van ideale, oortuigings, standaarde en geloof met gedrag. Jy leef
kongruent as wat jy sê en doen ooreenstem met wat jy glo en bely. As jou morele gedrag
ooreenkom met jou morele waardes. As jy optree op maniere wat nie ooreenkom met jou oordeel
oor wat aanvaarbaar en reg is nie, verloor jy gesig in jou eie oë. En neem jou eiewaarde
dienooreenkomstig af. Jy respekteer jouself minder, en met reg. Woorde en gedrag wil
ooreenstem.
Jy vertrou sommige mense en ander nie. Die rede is die kongruensie van hul lewe. Doen hulle
wat hulle sê, of moet jy eers gaan kyk of die son op is as hulle sê dat dit so is?
Een van die beste maniere waarop ‘n mens jouself kan bedrieg is om te dink dat niemand sal weet
nie. Dat net jy sal weet as jy verkeerd optree: as jy ‘n leuen vertel, of oneties optree, of ‘n belofte
nie nakom teen mense wat jou vertrou nie. Deur so te redeneer, bevestig jy dat jou oordeel
onbelangrik is en dat slegs ander se oordeel oor jou van belang is.
Meeste van die sake wat jou integriteit toets, is klein. Jy neem elke dag ‘n klomp klein besluite.
Dit is die gesamentlike gewig daarvan wat bepaal wat die gewig van jou eiewaarde is.
As ek 5% meer integriteit in my lewe indra,
• sal ek mense vertel as hulle dinge doen wat my pla
• sal ek nie saam lag as iemand ‘n skurwe grap vertel nie
• sal ek nie eise teen my onthaaltoelaag instel wat oneerlik is nie
12

• sal ek vir my man vertel hoeveel die klere werklik kos wat ek koop
• sal ek teenoor myself erken as ek met iemand flirteer
• sal ek harder werk
• sal ek my vrou met huistakies help om haar dag makliker te maak
• sal ek my kliënte die waarheid vertel oor die produkte wat hulle koop
• sal ek nie sê wat ek weet mense wil hoor al is dit nie die waarheid is nie
• sal ek nee sê as ek nee bedoel
• sal ek nie my siel verkoop om populêr te wees nie
• sal ek verantwoordelikheid aanvaar as ek mense seergemaak het, en dit regstel
• sal ek die oproep dadelik maak waarteen ek vir dae lank al opsien
• sal ek my beloftes hou
• sal ek dit nie ontken as ek kwaad of gefrustreerd is nie
• sal ek hard leer om werklik na ander te luister voor ek my opinie opmaak
• sal ek erken as ander my gehelp het
• sal ek teenoor my kinders erken as ek verkeerd opgetree het
• sal ek nie skryfbehoeftes by die werk steel en huis toe neem nie.
Dalk kom jy agter dat die standaarde wat jou gedrag bepaal jou op die pad van self-vernietiging lei.
Dan het die tyd gekom dat jy jou standaarde ondersoek en aanpas.
Watter rol speel jou ouers in die vasstelling van jou standaarde? Selfs na hul dood kan hulle ‘n
groot invloed uitoefen wat dalk negatief mag wees.
As ek teen my ouers se waardes sou ingaan,
sou ek bang voel
sou ek verlore voel
sou ek myself as ‘n verworpeling sien
behoort ek nie langer aan die familie nie
voel ek alleen
moet ek vir myself dink
moet ek op my eie denkvermoë staat maak
sal ek my ouers se liefde verloor sal ek moet opgroei en groot word?
Dit is nodig dat elke mens gereeld nadink oor die waardes wat sy geleer is, die gedeelde
oortuigings van familie en kultuur, die rolle wat aan elkeen (en elke geslag toegedeel is). Is dit steeds
toepaslik? Dien dit die doelstelling wat jy aan jou lewe gestel het? Of doen dit geweld aan jou ware
aard?
In postmodernisme laat vroue nie meer toe dat hulle as tweederangs en minderwaardig behandel
word nie. Hulle het besef dat hulle intrinsieke waarde het en vir hulself kan dink. In dieselfde sin
moet mans onafhanklik dink.
• Lewe bewustelik
• Neem verantwoordelikheid vir jou keuses en aksies
• Respekteer die reg van ander
• Leef as die nuwe mens wat deur God geskep is.
Wat vertel jy drie-uur in die môre vir jouself as jy wakker lê, oor jou morele keuses? Oor die
manier waarop jy met jou huismense saamleef? Die wyse waarop jy jou motor en mense bestuur?
Onthou, leuens kan werk om ander te oortuig. Maar nooit om jouself te oortuig nie. Behalwe as
jy poog om so vervreemd van jouself te leef dat jy die leuen leef.
13

Huiswerk:
• Integriteit vir my beteken –
• As ek dink oor die areas in my lewe waar ek sukkel om met integriteit te leef, -
• As ek ‘n groter bewustheid na die areas bring waar ek sukkel om met integriteit te leef, -
• As ek 5% meer integriteit in die manier waarop ek my werk doen indra, -
• As ek 5% meer integriteit in my verhoudingslewe indra, -
• As ek lojaal bly aan die waardes waarin ek glo, -
• As ek my eiewaarde as ‘n hoë prioriteit hanteer, -
Die uitdaging in die nuwe Suid-Afrika, wat hoogtepunte van korrupsie en bedrog beleef, is om hoë
persoonlike standaarde te handhaaf. Al voel dit vir jou dat jy op ‘n morele mishoop van sinisisme,
korrupsie en amoraliteit bly.
Gedrag wat hoë eiewaarde genereer is uitdrukkings van hoë eiewaarde. Hoe meer ek met
integriteit leef, hoe meer beleef ek eiewaarde. En as ek eiewaarde beleef, is dit natuurlik om met
integriteit te leef.
Om met persoonlike integriteit te leef, is om jou eiewaarde te bou.
Dink lank na oor die volgende:
• Ek het ‘n reg om te bestaan
• EK is van hoë waarde vir myself (en vir ander)
• Ek het ‘n reg om my behoeftes te eer en as belangrik te ag
• Ek is nie op aarde om aan ander se verwagtinge te voldoen nie. My lewe behoort aan my
• Ander is nie op aarde om aan my verwagtinge te voldoen nie. Hul lewe behoort aan hulle
• Ek is niemand se eiendom nie, en niemand is my eiendom nie
• Ek is van so ‘n gehalte dat ander my liefhet
• Ek is van so ‘n gehalte dat ander my admireer
• Ek word gewoonlik gerespekteer deur die mense wat ek respekteer
• Die mense vir wie ek liefhet, sal my liefhê
• Ek behoort ander regverdig en respekvol te behandel, en ek kan verwag dat hulle my so
behandel
• As iemand my sleg en disrespekvol behandel, is dit ‘n refleksie op die persoon en nie op my
nie. Dit is slegs ‘n refleksie op my as ek kies om sy behandeling as korrek te aanvaar
• As iemand van wie ek hou nie ‘n wedersydse gevoel vir my het nie, is dit ‘n teleurstelling en
selfs pynlik, maar dit is nie ‘n refleksie op my persoonlike waarde nie
• Geen individu of groep het die mag om te bepaal hoe ek dink of oor myself voel nie
• Ek sien wat ek sien en weet wat ek weet
• Ek dien myself beter deur die feite na te vors en te weet wat waar is as om myself “reg” te
probeer bewys ten spyte van wat die feite sê
• As ek volhard, sal ek die dinge wat nodig is, verstaan
• As ek volhard, en my doelstellings is realisties, is ek in staat om dit te bereik
• Ek is in staat om die uitdagings van die lewe te hanteer
• Ek verdien geluk
• Ek is genoeg, en ek aanvaar myself
• Ek is in staat om teleurstellings, neerslae en mislukkings te oorkom en te oorwin
• Ek het die reg om foute te maak, en daaruit te leer. Foute is nie gronde om myself te
veroordeel nie
• Ter wille van populariteit of ander se aanvaarding is ek nie bereid om my oordeel op te offer of
te maak of my oortuigings anders is as wat ek werklik dink nie
14

• Wat “hulle” dink is nie belangrik nie; wat ek dink wel.
• Niemand het die reg om sy of haar denke of oortuigings op my af te dwing, net soos ek nie die
reg het om myne op iemand anders af te dwing nie
My eiewaarde is meer waardevol as enige korttermyn voordele om dit te versaak.
• Hoe meer bewus ek leef van my belange, waardes, behoeftes en doelstellings, hoe beter sal
my lewe werk
• Dit is ‘n vreugde om te dink
• Die foute wat ek maak, dien my bestaan – ek leer daaruit
• As ek die wyer konteks waarin ek leef verstaan, sal ek beter in staat wees om sinvol te dink en
besluite te neem
• Om effektief te bly, mag ek nooit ophou leer nie. Om te leer is die manier waarop ek lewe
• Hoe beter ek myself verstaan en begryp, hoe beter lewe skep ek. Self-ondersoek is ‘n
voorwaarde vir ‘n vervullende bestaan
• Ek aanvaar myself op die mees fundamentele manier
• Ek aanvaar die werklikheid van my eie gedagtes – ek ontken hulle nie
• Ek aanvaar my emosies en gevoelens, al sien ek soms raak dat dit nie met die werklikheid
ooreenkom nie – ek ontken dit nie
• Ek aanvaar wat ek gedoen het, selfs al is ek spyt oor sommige aksies en veroordeel ek dit
• Ek aanvaar dat wat ek dink, voel en doen ‘n uitdrukking van myself is, ten minste terwyl dit
plaasvind
• Ek aanvaar die werklikheid van my probleme, maar laat nie toe dat my probleme my definieer
nie. My vrese, pyn, verwarring of foute is nie die kern van my bestaan nie
• Ek is verantwoordelik vir my bestaan
• Ek is verantwoordelik vir die voorsiening van my behoeftes
• Ek is verantwoordelik vir my aksies en dade
• Ek is verantwoordelik vir die vlak van bewustheid wat ek in my werk en verhoudingslewe indra
• Ek is verantwoordelik vir my gedrag teenoor ander
• Ek is verantwoordelik vir hoe ek my tyd inrig
• Ek is verantwoordelik vir die kwaliteit van my kommunikasie
• Ek is verantwoordelik vir my eie geluk
• Ek is verantwoordelik vir my eiewaarde; niemand anders kan dit opstel nie
• Ek het die reg om my gedagtes en gevoelens uit te spreek, mits ek oordeel dat die konteks
daarvoor gunstig is
• Ek het ‘n reg om vir my oortuigings op te staan
• Ek het ‘n reg om my waardes en gevoelens as belangrik te ag
• Dit dien my doelstellings dat ander sien en weet wie ek is
• Slegs ek kan kies wat die doelstellings is waarvoor ek leef
• As ek wil slaag, moet ek my doelstellings duidelik en spesifiek definieer en ‘n plan van aksie
opstel om dit na te streef
• As ek wil slaag, moet ek ag slaan op die uitkomste van my aksies en besluite, oor die lang
termyn
• Ek dien my doelstellings deur voortdurend myself aan die werklikheid te toets
• Selfdissipline is nie ‘n opoffering maar ‘n voorwaarde om in staat te wees om my doelstellings
te bereik
• Ek doen wat ek sê
• Ek hou my beloftes
15

• Ek eer my woord
• Ek behandel alle ander mense regverdig, eerlik, goed en met liefde
• Ek streef na morele konsekwentheid
Om jou selfbeeld uit te bou en eiewaarde te vestig, is harde werk. Maar die harde werk is ‘n
voorwaarde om ‘n lewe te lei wat die moeite werd is en ‘n verskil in jou wêreld maak.
16