You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Christus en de overspelige<br />
vrouw<br />
Ca. 1622·24, pen, bruine inkt,<br />
13,7 x 22, I cm<br />
Antwerpen, Museum Plantin·<br />
Marelus/Stedelijk Prentenkabinet<br />
Van Dyck a Is tekenaar<br />
De prachtige portretten en indrukwekkende religieuze<br />
schilderijen van Antoon van Dyck lijken bijna zonder<br />
moeite gemaakt, zo trefzeker is de toets en zo <strong>be</strong>dreven de<br />
techniek. In de voor<strong>be</strong>reidende tekeningen echter, vooral<br />
die uit zijn vroege jaren, zien we de kunstenaar aan het<br />
werk en krijgen we een idee van het intense creatieve<br />
proces dat aan de realisatie van een schilderij voorafging.<br />
Van zijn eerste jaren in Antwerpen <strong>be</strong>zitten we een<br />
aantal opmerkelijke series tekeningen voor <strong>be</strong>langrijke<br />
schilderijen.<br />
Ze vormen het resultaat van een voortdurend,<br />
rusteloos en rigoureus experimenteren. Het formaat van<br />
de compositie, de <strong>be</strong>wegingsrichting, de deelnemers aan<br />
de taferelen en de <strong>be</strong>lichting werden voortdurend<br />
gewijzigd tot de kunstenaar een resultaat <strong>be</strong>reikte dat<br />
hem <strong>be</strong>vredigde. Horst Vey, die deze vroege tekeningen<br />
grondig <strong>be</strong>studeerde, vond dit een raadselachtig<br />
verschijnsel. Hij wist niet of het nu het gevolg was van<br />
'uitzonderlijke grondigheid of <strong>be</strong>sluiteloosheid', of de<br />
tekeningen het product waren van een 'zwakke<br />
ver<strong>be</strong>elding', of van een 'rijke fantasie die de kunstenaar<br />
moeilijk kon <strong>be</strong>teugelen'.<br />
Van Dyck wilde zijn leermeester zeker gunstig<br />
stemmen, indruk op hem maken en <strong>be</strong>wijzen dat hij diens<br />
lof en protectie waardig was. Tegelijkertijd, al was het<br />
on<strong>be</strong>wust, voelde hij misschien enige rancune en het<br />
verlangen hem te evenaren of zells te overtreffen.<br />
De schilderijen die Van Dyck in deze jaren schiep en<br />
waarvoor hij al deze studies maakte, <strong>be</strong>treffen vooral<br />
dramatische en opwindende taferelen, precies het soort<br />
onderwerpen waarin Ru<strong>be</strong>ns onovertroffen was.<br />
Ze verdwenen bijna volledig uit Van Dycks oeuvre, van<br />
zodra hij had gevonden welke onderwerpen het <strong>be</strong>st aan<br />
zijn talent <strong>be</strong>antwoordden, met name lyrische en<br />
enigszins sentimentele, religieuze thema's en bovenal<br />
portretten, een geme dat Ru<strong>be</strong>ns zo veel mogelijk meed.<br />
Een aantal jaren getroostte de jonge Van Dyck zich<br />
duidelijk alle moeite om Ru<strong>be</strong>ns' gelijke te zijn.<br />
---<br />
L- -J<br />
-- -<br />
1<br />
\<br />
I \<br />
,f ,,_<br />
}"7. t_-<br />
OPENBAAR KUNSTBEZIT IN VIAANDEREN 1999/2 37
Change language