Untitled - Tento.be

Werk
De macht van de liefde, een thema dat in Van Dycks
mythologieën telkens terugkeert, heeft hij nergens fraaier
in beeld gebracht dan hier. Van Dyck weet in dit rijke,
zinnelijke schilderij dat hij baseerde op een episode uit
Torquato Tasso's Gerusalemme liberata, ons deelgenoot te
maken van alle poëzie van dit vertelsel over de liefde van
Armida voor Rinaldo, wanneer zij neerkijkt op het gezicht
van deze slapende ridder van het christendom. Hoewel
het thema van Tasso's epische gedicht, dat in 1581 het
licht zag, de belegering en uiteindelijke verovering van
Jeruzalem door de kruisvaarders is, een gebeurtenis die
de overwinning van de strijdende kerk over haar vijanden
symboliseert, was het verhaal van de liefde tussen Rinaldo
en Armida dat hier doorheen loopt, de eigenlijke reden
waarom Van Dyck en zijn tijdgenoten zo gefascineerd
waren door dit boek.
Het tafereel dat Van Dyck uitbeeldt, speelt zich af op
een eiland in de rivier de Orontes, waar Rinaldo de
bekoorlijke zang hoort van een waternimf. Haar lied
smeekt hem om niet te strijden voor 'ijdele roem of de
loze stralenkrans der deugd' want 'wie genot nastreeft is
de echte wijze'. Rinaldo wordt door deze verleidelijke
woorden, de gouden lokken en de zinnelijkheid van de
nimf, uit zijn christelijke wake in slaap gewiegd en kan
zich niet meer verdedigen tegen de macht van de
tovenares Armida. Samen met de krachten van de
onderwereld was zij het die deze hinderlaag legde om de
ridder te kunnen doden en hem te verhinderen Jeruzalem
te bereiken. Maar dan ziet zij Rinaido's slapende gezicht
en haar haat verandert in hartstocht. Haar vijand wordt
haar geliefde. Met een tedere blik die haar gevoelens
verraadt, buigt ze zich over Rinaldo en omwindt hem met
een guirlande van bloemen. Hoe onstuimig haar liefde is,
wordt gesymboliseerd door haar fladderende gewaden.
Rinaldo wordt tenslotte gered door zijn vrienden en
met een magisch schild wordt de betovering van Armida
gebroken. Hij keert terug naar het slagveld en zijn
christelijke plicht. Na vele avonturen ontmoeten Rinaldo
en Armida elkaar weer. Dan sluit Armida zich bij de
christenen aan in hun strijd tegen de heidenen.
In dit ingewikkelde verhaal van liefde en haat, van
christelijke plicht en tovenarij, van verre eilanden waar de
zorgen en ellende van oorlogen en ziekte niet bestaan,
klinken pastorale vertellingen door die teruggaan tot de
klassieke oudheid, tot de betovering van Odysseus op
Circe's eiland, of Diana die verliefd wordt op de slapende
Endymion.
De indruk die dit epische gedicht in het begin van de
17de eeuw maakte, was zo groot omdat het door zijn
christelijke interpretatie bijzonder relevant was voor een
tijd waarin godsdienstoorlogen hevig woedden.
30
Rinaldo en Armida
Ca. 1629, olieverf op paneel.
56,5 x 4 1,5 cm
Brussel, Koninklijke Musea vaar
Schone Kunsten van België
Foto: Cussoc