Untitled - Tento.be

Werk
••••••••••••••••
Bij de afzonderlijke bespreking van enkele werken
werd vooral geput uit het rijke bestand van schilderijen in
Belgisch bezit. Toch kon omwille van de chronologie en
de duidelijkheid niet vermeden worden dat ook enkele
topstukken uit buitenlandse musea werden opgenomen.
Vooral voor de Italiaanse en Engelse periode is dat
duidelijk het geval.
In de mate van het mogelijke werd er steeds voor
geopteerd een volledig beeld van het werk weer te geven
met oog voor zowel een duidelijke chronologie als voor
beschrijving. Dit was niet altijd mogelijk, aangezien de
chronologie, vooral bij de portretten, soms nogal betwist is.
Belangrijk is ook dat dit overzicht geen volledigheid
nastreeft maar enkel wil bijdragen tot een zo helder
mogelijk beeld van het oeuvre van Antoon van Dyck.
Portret van een oude man
1613, olieverf op doek (ovool),
63 x 43,5 cm
Brussel, Koninkliike Museo voor
Schone Kunsten von België
Foto. Speltdoorn
Van Dyck als schilder
Het is vrij gebruikelijk dat er op Nederlandse en
Italiaanse portretten inscripties voorkomen met gegevens
zoals de hiernaast vermelde: de datum waarop het
schilderij werd gemaakt, de leeftijd van de
geportretteerde en de initialen van de kunstenaar- in dit
geval het dooreengevlochten monogram dat Van Dyck
ook later gebruikte. Wat opmerkelijk is aan dit opschrift,
is dat de schilder hier trots zijn eigen prille leeftijd
vermeldt; veertien jaar.
Dit Portret van een oudere man, waarschijnlijk
Van Dycks eerste schilderij en zeker het eerste dat
gedateerd is, werd geschilderd toen de schilder
nauwelijks twee jaar leerjongen was bij Hendrik van
Balen, de man die in 1609 deken van het schildersgilde
was. Hoewel het werk niets laat zien van enige directe
invloed van Van Balens eigen stijl, blijkt toch een zekere
gevoeligheid voor de 16de-eeuwse Venetiaanse
schilderkunst, die Van Balen wellicht overdroeg op zijn
jonge leerling. Zoals zo veel ambitieuze Nederlandse
kunstenaars, was ook Van Balen naar Italië geweest en hij
was actief in de Antwerpse vereniging van 'romanisten'
die hem, in het jaar dat Van Dyck dit portret schilderde,
tot hun deken kozen. Aan de andere kant zou Van Dyck
ook via Rubens met de Venetianen in aanraking gekomen
kunnen zijn; het moet omstreeks dezelfde tijd geweest zijn
dat hij in één of andere functie in diens atelier kwam
werken.
OPENBAAR KUNSTBEZIT IN VLAANDEREN 1999/2 13