hidb04 - eenvoud van hout laat exporuimte schitteren - ARCOS ...

28 nijgh Hout in de Bouw #2/04
Project | Eenvoud van hout laat exporuimte schitteren
Project
[De entreezijde met het opvallend verlopende gevelvlak en dakvlak.]
Rob van Leuven, architect bij Kern Architecten in Melick, gaf de exporuimte
voor landbouwwerktuigen gestalte in opdracht van de gemeente Roerdalen,
waarvan Melick, Herkenbosch en Vlodrop de deelgemeenten zijn. De accommodatie
maakt straks onderdeel uit van een toeristische trekpleister, waartoe
ook de onlangs herbouwde monumentale Prins Bernard Molen behoort die
fungeert als bezoekerscentrum van Roerdalen. Naast de vaste collectie zijn in
de nieuwbouw op termijn tevens wisseltentoonstellingen te bezichtigen die
verwijzen naar streekproducten, teeltseizoenen en regionale tradities.
Het bezoekerscentrum is prachtig gelegen langs een drukke fiets- en wandelroute.
Deze weg kruist met de doorgetrokken bestrating vanaf het plein voor
de molen tot en met het terras van de expositieruimte. En Limburg zal Limburg
niet zijn, als er niet op dit toeristische punt uitgerust, gegeten en gedronken
kan worden. In de bebouwing is daartoe voldoende ruimte gereserveerd voor
een klein restaurant. “Veel hout en glas,” wijst Rob van Leuven aan. “Door de
grote glazen puien aan de voor- en achterzijde van de expositieruimte zullen
de tentoongestelde landbouwwerktuigen overzichtelijk te zien zijn tegen een
achtergrond van velden en bossen. Daar waar ze vroeger werden ingezet.”
Foto’s: Maarten Dings. Tekeningen: Kern/BSH
[Het glas is deels kozijnloos toegepast en deels
geplaatst in irokohouten kozijnen.]
Eenvoud van hout laat
exporuimte schitteren
Spanten volgen een ingewikkelde route
In het Limburgse plaatsje Melick is een expositieruimte gerealiseerd die binnenkort het historische plattelandserfgoed
uit de omgeving overzichtelijk tentoonstelt. Vanaf dit voorjaar zal de faciliteit zijn deuren openslaan voor geïnteresseerden
in oude landbouwwerktuigen. De vele houttoepassingen maken vrijwel direct duidelijk dat de landelijke
en bosrijke omgeving de ontwerpers van dit gebouwtje sterk heeft beïnvloed.
Stevige spanten Het gebouwtje met zijn hellende daken
(weldra voorzien van een vegetatiedak) moet het idee geven alsof de aarde
een stukje is opgetild en op houten poten staat. “Dat heeft te maken met de
molenbiotoop,” legt Van Leuven uit. “De ruimte rondom de molen moet vrij
zijn van obstakels zodat de wind de wieken kan bereiken.” Alles wat onder het
dak zit, moet van voor tot achterin het gebouw te zien zijn.
Het dak maakt in het midden een diepe knik naar binnen, die wordt opgevangen
door vijf stevige gelamineerde naaldhouten spanten. Deze transparant
gelakte dragers doen dienst als spant, ligger en kolom ineen. Ze volgen en
ondersteunen elke grilligheid van het dak. “De spanten lijken een ingewikkelde
route te volgen,” zegt Van Leuven. Ze starten buiten aan de voorkant van
het bouwwerk vanaf de grond en lopen binnen langs het dak via de achterkant
weer naar buiten terug naar de grond. Het hout is binnen met een andere lak
behandeld dan buiten.
De stalen voetconstructie is inwendig gedetailleerd, waarbij onder de kolommen
hardhouten voetzolen zijn gelijmd. Hierdoor blijft het onderste deel van
de kolom vrij geventileerd van het grondniveau.

nijgh Hout in de Bouw #2/04
Project | Eenvoud van hout laat exporuimte schitteren
29
[De grenenhouten buitenportalen zijn opgebouwd uit 21
mm dunne lamellen.]
[De entresol krijgt ook
een expositiefunctie.]
Iroko kozijnen In het expositiegedeelte van het pand zijn
tussen de spanten kozijnloze glazen showroompuien geplaatst. “Het idee van
transparantie komt zonder kozijnen nog beter naar voren,” meent Rob van
Leuven. De reden dat in het horecagedeelte het glas wél in kozijnen zit, heeft
alles te maken met de energieprestatienormen voor verblijfsruimten. Toegegeven,
de irokohouten kozijnen kleuren het houten spantenspektakel wonderschoon
op. Niettemin zijn de deuren van de hoofdentree om technische
redenen van meranti gemaakt. Al het staalwerk is thermisch verzinkt.
De binnenwanden zijn bekleed met betontriplex dat het industriële karakter
van het gebouw sterk benadrukt. Van Leuven: “Luxe wandbekleding is vaak te
netjes en te steriel omdat het geen afwijking in kleur mag bevatten. Voor
betontriplex is kleurverschil volstrekt niet relevant, want het wordt meestal
gebruikt voor betonbekisting. De platen zijn niet egaal van kleur en daarnaast
zijn de randen veel lichter. Omdat de betonplaten het industriële aspect perfect
weergeven, passen ze heel goed in de sfeer van dit gebouw.”
[De dragers ondersteunen elke grilligheid van het dak.]
Vuren en grenen Dankzij zijn verlopende gevelvlak en dakvlak
lijkt alles aan de expositieruimte schots en scheef. Niet alleen staat het
gebouw scheef in zijn eigen vlak, maar ook de glazen puien, gelamineerde
houten spanten, gevelstijlen en kolommen staan schuin of vallen terug naar
achteren. Het gebouw wijkt dus in drie richtingen af. Verder is de linkerkant
van het pand smaller dan de rechterzijde waarin het horecagedeelte is opgenomen.
GLC Houtconstructies in Arnhem verzorgde de engineering, productie en montage
van de vijf gelamineerde spanten. Projectleider Hans van der Grinten vertelt
dat deze portalen zijn samengesteld uit twee houtsoorten. “De onderdelen
die in het buitenklimaat staan, zijn gemaakt van gelamineerd grenenhout.
De buitenportalen zijn opgebouwd uit 21 mm dunne lamellen. Door het grenen
onder vacuüm en druk te impregneren, verkrijg je een zeer duurzame
houtconstructie,” legt hij uit. “Impregneren is noodzakelijk om het niet-duurzame
spinthout te verduurzamen. Hierdoor krijgt het hout een groenig tintje.
Het kernhout is al voldoende duurzaam en neemt geen vloeistoffen meer op.”
Zowel het hout binnen als de portalen die buiten onder het dak een grote luifel
formeren, zijn van gelamineerd Noord-Europees vuren. Al het lijmhout is in
de fabriek al behandeld met twee grondlagen Aidol Vac Lazuur in de transparante
kleur hemlock. Aannemer Maasveste uit St. Odiliënberg lakte na montage
de buitenspanten af.
Constructieve arm Om een constructie van een dergelijke
omvang te laten staan, moest constructeur BSH Bouwadvies uit Emmen zorgen
voor een goede aansluiting tussen de kolommen en de dakliggers, zo stipt
Hans van der Grinten aan. In de hoeken op de aansluiting van de kolommen en
liggers ontstaan immers grote krachten (momenten) die opgevangen moeten
worden door een ingeklemde verbinding. “Omdat de spanten te groot zijn om
in de fabriek te vingerlassen en ze vervolgens naar de bouwplaats te vervoe-

30 nijgh Hout in de Bouw #2/04
Project | Eenvoud van hout laat exporuimte schitteren
ren, leverden we ze in onderdelen
aan. Vóór de montage hebben we een
constructieverbinding gedetailleerd
en berekend om de kolommen aan de
bovenliggers van het portaal te kunnen
bevestigen. Deze opzet is cruciaal
om voldoende sterkte, stijfheid en
stabiliteit aan de portalen te kunnen
geven,” aldus Van der Grinten.
De verbinding ontstaat door het inlijmen
van de draadeinden in de dakliggers
en het boren van passende
gaten in de gevelstijlen, waarna men
ze elkaar heen schuift. “De verbinding
wordt daarna overspannen door
grote stalen sluitplaten en moeren
die als het ware over de draadeinden
heen gedraaid zijn. Op deze manier
klem je de kolom tegen de kop van de
bovenligger aan. Dat levert een constructieve
arm op tussen de bovenste
en de onderste draadeinden, die een
behoorlijke kracht kan opnemen om
het geheel overeind te houden,” verklaart
hij.
Voor de ‘hooizolder’ leverde GLC eveneens de houten tussenvloer met de
vurenhouten entresol, liggers en rechte kolommen, en monteerde zij deze prefabonderdelen
ter plaatse. Op de entresol worden straks ook landbouwwerktuigen
tentoongesteld. Tussen de gelijmde vloerliggers is een zaaghouten
balklaag aangebracht met een vurenhouten vloerbeplating.
Mooie kleuren Voor de buitenbetimmering is gebruik
gemaakt van Canexel gevelbekleding van Fetim. Deze geperste houtvezelplaat
heeft een algengroene kleur. “De kleur vind ik bijzonder mooi passen bij deze
bosrijke omgeving,” zegt architect Van Leuven lyrisch. “Zeker in het najaar
combineren al die bruinrode herfsttinten perfect met de groenige zijwanden
[Blik op de rechter zijgevel, die is bedekt met Canexel gevelpanelen.]
[De stalen voetconstructie. Onder de kolommen zijn hardhouten
voetzolen gelijmd.]
[Linker zijgevel.]
en gelamineerde spanten. Het gebouw schikt zich in elk seizoen volledig naar
zijn omgeving.”
De gemeente Roerdalen wilde als opdrachtgever zoveel mogelijk educatieve
aspecten van duurzaam bouwen tot uitdrukking laten komen en tevens duurzame
materialen toepassen. “Vandaar dat we veel hout hebben gebruikt dat
FSC-gecertificeerd is,” geeft Rob van Leuven aan. Een andere dubo-maatregel
is dat het regenwater weer infiltreert in de grond. Pal naast de entree steekt
een lange regenpijp uit het dak. Als het regent, klettert het water uit de centrale
goot op een persrooster van de vijver dat hiervoor speciaal bij de entree
is aangelegd. De vijver dient als buffer voor het regenwaterinfiltratiesysteem;
zodra hij vol is, spoelt het overtollige water via dit systeem terug de grond in.
“Dit gaat een klein stukje landverharding tegen, wat een aanzienlijk probleem
is in deze contreien,” besluit Van Leuven.