Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

geen verwysing na die stand van onredelikheid per se as selfstandige
geldigheidsvereiste in die algemeen in ons administratiefreg nie.
Die pleidooi van Wiechers186 vir die erkenning van redelikheid as ʼn
selfstandige geldigheidsvereiste in die administratiefreg in die algemeen (en
nie net by gedelegeerde wetgewing nie) bly egter relevant. Dit is ʼn
noodsaaklike voorwaarde om ʼn ganse stelsel van geregtelike kontrole van
administratiewe handelinge van verarming en legalisme te red.
Ons sien egter dat in die Engelse Reg onredelikheid as hersieningsgrond by
administratiewe optredes veel verder uitgebrei is as by Kruse v Johnson. In
die Wednesbury-saak (reeds hierbo genoem) is die hele aangeleentheid van
onredelikheid verbreed en verder geneem as blote toepassing op
gedelegeerde wetgewing.
Barrie vra tereg die vraag of die tyd nie nou ryp is vir ons eie howe om
dieselfde pad te volg nie, soos gedoen is in Administrator of the Transvaal v
Traub met “legitimate expectation” en erkenning te gee aan die ontwikkelings
van die administratiefreg in Engelse howe. 187
In aansluiting by bogemelde, stel Hlope dit soos volg :
“Moreover, there should be a clause in the bill of rights adopted in a
future constitution to the effect that administrative bodies are expected
to act fairly and reasonably in the discharge of their duties, and that the
laws themselves should be reasonable. 188 The judiciary, of course,
should invariably have a ‘testing right’, namely, courts of law should
have the power to invalidate ‘unreasonable’ acts of parliament that are
in conflict with constitutionally guaranteed rights. 189 In this way, it is
hoped that it will be possible to create a culture of reasonableness on
the part of both parliament and the executive.”
ʼn Verdere aspek wat bygedra het tot die swak ontwikkeling van redelikheid as
hersieningsgrond, is die feit dat daar geen verpligting op die administrasie
geplaas is om redes bekend te maak waarop besluite gegrond was nie.
Hierdie leemte is nou ondervang deur Artikel 24(c) van die Interim-Grondwet
en Artikel 33(2) van die Finale-Grondwet, wat bepaal dat elke persoon die reg
het om skriftelik van redes verskaf te word, vir administratiewe optredes wat
enige van sy of haar regte of belange raak, tensy die redes vir sodanige
optrede alreeds openbaar gemaak is.
186 Wiechers, 1984:281.
187 Barrie, 1991:714.
188 Sien art 18 van die “Namibian Constitution of 1990” vir soortgelyke voorbeelde.
189 Sien Hlope, 1989: 5.
81