Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat
Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat
dat dit gemeenskapsopvattings weergee. Alhoewel die toets op ʼn indirekte, en moontlik selfs subjektiewe wyse geskied, is die beginsel van legitieme verwagting ook vanweë die besondere toets wat aangewend word, by uitstek in staat om toekomstige verwikkelinge te akkommodeer. Bogemelde kritiek deur Labuschagne het waarskynlik hoofsaaklik ontstaan vanweë ʼn gebrek aan normatiewe inhoud van die beginsel. Raath skryf dat hy reeds in ʼn vorige artikel hieroor gewaarsku het : “….(v)ae en onpresiese juridiese benaderings kan in geen regstelsel ʼn waarborg van voortbestaan hê nie. Ten einde te verhoed dat die positiewe potensiaal wat in hierdie ʼnuwe’ benadering opgesluit is deur die negatiewe implikasie van die regspraktyk gekelder word, word weer eens gepleit dat ʼn vaste normatiewe inhoud … aan die toets gegee word, sodoende word die subjektief/objektief dilemma vermy en ʼn realistiese grondslag vir regsontwikkeling gelê.” 150 Die gebrek aan normatiewe inhoud is egter nie alleen in Suid-Afrika as problematies aangestip nie, maar het Lord Fraser in die Engelse beslissing van A-G of Hong Kong v Ng Yelin Shiu bepaal dat die konsep van legitieme verwagting : “somewhat lacking in precision” is. 151 Binne Engelsregtelike verband het hierdie gebrek in sommige gevalle selfs tot botsende regspraak aanleiding gegee. Die beginsel van legitieme verwagting is in Administrator Transvaal v Traub152 finaal binne die Suid-Afrikaanse Reg gevestig, alhoewel dit reeds vroeër in verskeie sake binne die provinsiale afdelings van die hooggeregshof toegepas is. Aangesien hierdie egter nie beslissings van die appèlhof was nie, kan daar nie na aanleiding daarvan onteenseglik aangevoer word dat die legitieme-verwagtingbeginsel finaal hier gevestig was nie. 153 Met die beslissing van Traub het die hof uiteindelik weggedoen met die besondere eng en onaanvaarbare benadering van klemplasing slegs op die inbreukmaking van bestaande of gevestigde regte soos vroeër toegepas in Laubcher v Native Commissioner, Piet Retief en Administrateur van S.W.A. v Pieters. 150 Raath, 1993:75. 151 Raath, 1993:77 wys ook daarop dat Brigid Hadfield na aanleiding van die beslissing in R v Secretary of State for the Home Department ex parte Ruddock 1987(2) ALL ER 518, 1987(1) WLR 1482 die opmerking maak dat die begrip in 'n toestand van “continuing flexibility” is. 152 1989(4) SA 731 (A). Vir 'n bespreking van die feite van hierdie beslissing sien Mureinik, 1989:501; sien ook Forsyth, 1990:388. 153 Matzukis 1985:60 wys daarop dat die beginsel van legitieme verwagting reeds in Metal and Allied Workers Union v Castell 1985(2) SA 280 (D) toegepas was, maar hierdie beslissing is op appèl omvergewerp. Hierdie beginsel is, volgens Grogan, 1990:36, onder andere ook toegepas in Everett v Minister of the Interior 1981(2) SA 453 (C) op 456D - 457E. 69
154 Carpenter, 1990:59. 155 Grogan, 1990:40. Carpenter wys daarop dat Hoofregter Corbett in die Traub-saak die onderstaande waarskuwing gerig het, wat aansluit by die kommer soos hierbo deur Raath uitgespreek : “He … sounded a warning that the concept of legitimate expectation is not one which is reasonably well defined in our law, and that the courts would have to read carefully, in working out the precise scope of the doctrine in order to maintain a balance between the need to protect the individual against decisions unfairly arrived at and the need to avoid undue judicial interference with the administration.” 154 Twee onderskeidende elemente waarna vroeër met betrekking tot die werking van die beginsel in die Engelse Reg verwys is, is ook hier teenwoordig. In die Traub-beslissing is slegs meer gekonsentreer op die verwagting om aangehoor te word. Hierdie verskynsel is dan ook die enkele groot gevaar ten aansien waarvan ʼn gebrek aan bepaalde normatiewe inhoud teenstrydige uitsprake tot gevolg kan hê. In casu het die hoofregter egter ook vermeld dat die betrokke persoon ʼn legitieme verwagting mag hê dat die uitslag gunstig gaan wees, of dat hy minstens die geleentheid gebied sal word om aangehoor te word, alvorens ʼn negatiewe beslissing geneem word. Grogan stel voor dat ten einde die beginsel minder misterieus te maak, die toets daarvoor eerder behoort te wees of die weiering van ʼn geleentheid om aangehoor te word redelik was. 155 Kritiek kan hierteen geopper word, aangesien hierdie toets hoofsaaklik op ʼn enkele element fokus. Gevolglik kan perspektief op die volle werking van die beginsel kwalik deur toepassing van die toets, soos deur hom vasgestel, behou word. Een van die ander voordele van die Traub-beslissing, waarna reeds vroeër verwys is, was die finale wegdoening met die kategorisering van handelinge as synde administratief, regsprekend of kwasie-judisieel. Dit word deur Grogan beklemtoon dat ʼn mate van onderskeid steeds behoue sal moet bly. Daar kan kwalik van ʼn orgaan verwag word om ʼn persoon wat deur ʼn besluit geraak gaan word aan te hoor, indien die betrokke orgaan oor geen diskresie beskik aangaande die besluit wat geneem gaan word nie. Dit is dan juis vanweë hierdie feit dat daar by die algemene omskrywing van die aard, inhoud en werking van die reëls van natuurlike geregtigheid, voorsiening gemaak word vir die nakoming van die reëls in gevalle waar ʼn diskresionêre bevoegdheid inderdaad uitgeoefen word. Sodoende word die problematiek soos vermeld deur Grogan, sonder veel moeite oorbrug. 70
- Page 29 and 30: woordeboekdefinisies dat “billikh
- Page 31 and 32: daarnaas ʼn reeks reëls (“maxims
- Page 33 and 34: Die beïnvloeding van die aequitas-
- Page 35 and 36: Afdeling C Hoofstuk 1 GEMEENREGTELI
- Page 37 and 38: Een van die voordele van die tweele
- Page 39 and 40: Baxter maak in sy werk "Administrat
- Page 41 and 42: ʼn Reeks probleme kom na vore met h
- Page 43 and 44: teweeggebring en veral die aandag o
- Page 45 and 46: So ʼn toedrag van sake kan nie byge
- Page 47 and 48: (4) ʼn Klerk behoort tot tribunale
- Page 49 and 50: Die belangrikste aanbevelings van d
- Page 51 and 52: die kantoor (pos) vrye besit was of
- Page 53 and 54: gegee het dat die regter in Chester
- Page 55 and 56: 90 1898(2) QB 91. 91 Rubenfield, 19
- Page 57 and 58: 2. DIE ONTWIKKELING VAN DIE BEGRIP
- Page 59 and 60: 97 1964(3) SA 402 (A) 410-411. “B
- Page 61 and 62: Die algemene probleem van geregtigh
- Page 63 and 64: 103 Robson, 1951:391. oogmerke en u
- Page 65 and 66: 107 Matzukis, 1986:53. 108 1953(3)
- Page 67 and 68: 117 Baxter, 1984:312. sal toegelig
- Page 69 and 70: 119 Wiechers, 1967:313. 120 Mitchel
- Page 71 and 72: 60 vertakkinge van die regering, en
- Page 73 and 74: egstaatbeginsels betref, verklaar D
- Page 75 and 76: “Lord Reid cleared away the ticke
- Page 77 and 78: verband met die prosedureel regverd
- Page 79: Binne Suid-Afrikaanse konteks stel
- Page 83 and 84: 158 Raath, 1993:99. 159 Grogan, 199
- Page 85 and 86: English Dictionary lists seven majo
- Page 87 and 88: onredelik genoeg was om op gronde v
- Page 89 and 90: esondere verdeeldheid tot gevolg ge
- Page 91 and 92: gestel kan word. 180 Alhoewel ons r
- Page 93 and 94: 190 Soos aangehaal deur Barrie, 198
- Page 95 and 96: 194 Wiechers, 1967:325. 195 Chaskal
- Page 97 and 98: 197 Sien Wiechers, 1984:330. onder
- Page 99 and 100: en The issue is whether we can reta
- Page 101 and 102: 206 Wiechers, 1993: 262. Daar kan m
- Page 103 and 104: Afdeling D Hoofstuk 1 ADMINISTRATIE
- Page 105 and 106: sedert die Tweede Wêreldoorlog wel
- Page 107 and 108: 212 Boulle et al, 1989:174. 213 196
- Page 109 and 110: largely the creation of administrat
- Page 111 and 112: 100 omdat die hersieningsbevoegdhei
- Page 113 and 114: 102 wees. Indien dit nie die geval
- Page 115 and 116: 238 Govender, 1993:179. and maintai
- Page 117 and 118: 106 Bophuthatswana-howe krag en bet
- Page 119 and 120: 251 Nichol en Bell, 1997:6. assembl
- Page 121 and 122: not to avoid the influence of one
- Page 123 and 124: 112 Die huidige Finale-Grondwet bes
- Page 125 and 126: “Volgens my mening kan die admini
- Page 127 and 128: 116 administratiewe geregtigheid te
- Page 129 and 130: 118 openbare aksie binne ʼn bepaald
154 Carpenter, 1990:59.<br />
155 Grogan, 1990:40.<br />
Carpenter wys daarop dat Hoofregter Corbett in <strong>die</strong> Traub-saak <strong>die</strong><br />
onderstaande waarskuwing gerig het, wat aansluit by <strong>die</strong> kommer soos hierbo<br />
deur Raath uitgespreek :<br />
“He … sounded a warning that the concept of legitimate expectation is<br />
not one which is reasonably well defined in our law, and that the courts<br />
would have to read carefully, in working out the precise scope of the<br />
doctrine in order to maintain a balance between the need to protect the<br />
individual against decisions unfairly arrived at and the need to avoid<br />
undue judicial interference with the administration.” 154<br />
Twee onderskeidende elemente waarna vroeër met betrekking tot <strong>die</strong> werking<br />
<strong>van</strong> <strong>die</strong> beginsel in <strong>die</strong> Engelse Reg verwys is, is ook hier teenwoordig. In <strong>die</strong><br />
Traub-beslissing is slegs meer gekonsentreer op <strong>die</strong> verwagting om<br />
aangehoor te word. Hier<strong>die</strong> verskynsel is dan ook <strong>die</strong> enkele groot gevaar<br />
ten aansien waar<strong>van</strong> ʼn gebrek aan bepaalde normatiewe inhoud teenstrydige<br />
uitsprake tot gevolg kan hê. In casu het <strong>die</strong> hoofregter egter ook vermeld dat<br />
<strong>die</strong> betrokke persoon ʼn legitieme verwagting mag hê dat <strong>die</strong> uitslag gunstig<br />
gaan wees, of dat hy minstens <strong>die</strong> geleentheid gebied sal word om<br />
aangehoor te word, alvorens ʼn negatiewe beslissing geneem word.<br />
Grogan stel voor dat ten einde <strong>die</strong> beginsel minder misterieus te maak, <strong>die</strong><br />
toets daarvoor eerder behoort te wees of <strong>die</strong> weiering <strong>van</strong> ʼn geleentheid om<br />
aangehoor te word redelik was. 155 Kritiek kan hierteen geopper word,<br />
aangesien hier<strong>die</strong> toets hoofsaaklik op ʼn enkele element fokus. Gevolglik kan<br />
perspektief op <strong>die</strong> volle werking <strong>van</strong> <strong>die</strong> beginsel kwalik deur toepassing <strong>van</strong><br />
<strong>die</strong> toets, soos deur hom vasgestel, behou word.<br />
Een <strong>van</strong> <strong>die</strong> ander voordele <strong>van</strong> <strong>die</strong> Traub-beslissing, waarna reeds vroeër<br />
verwys is, was <strong>die</strong> finale wegdoening met <strong>die</strong> kategorisering <strong>van</strong> handelinge<br />
as synde administratief, regsprekend of kwasie-judisieel. Dit word deur<br />
Grogan beklemtoon dat ʼn mate <strong>van</strong> onderskeid steeds behoue sal moet bly.<br />
Daar kan kwalik <strong>van</strong> ʼn orgaan verwag word om ʼn persoon wat deur ʼn besluit<br />
geraak gaan word aan te hoor, in<strong>die</strong>n <strong>die</strong> betrokke orgaan oor geen diskresie<br />
beskik aangaande <strong>die</strong> besluit wat geneem gaan word nie. Dit is dan juis<br />
<strong>van</strong>weë hier<strong>die</strong> feit dat daar by <strong>die</strong> algemene omskrywing <strong>van</strong> <strong>die</strong> aard,<br />
inhoud en werking <strong>van</strong> <strong>die</strong> reëls <strong>van</strong> natuurlike geregtigheid, voorsiening<br />
gemaak word vir <strong>die</strong> nakoming <strong>van</strong> <strong>die</strong> reëls in gevalle waar ʼn diskresionêre<br />
bevoegdheid inderdaad uitgeoefen word. Sodoende word <strong>die</strong> problematiek<br />
soos vermeld deur Grogan, sonder veel moeite oorbrug.<br />
70