Tjaart Jurgens Maré Doctor Legum Universiteit van die Vrystaat

egstaatbeginsels betref, verklaar Dooyeweerd dat dit die waarborge vir die
verwesenliking van die materiële regstaatbeginsels bevat. Hierdie formele
regstaatbeginsel is op sigself slegs van organisatoriese aard.
Dooyeweerd verklaar :
“Zij bevatten slechts de variabele vorm, waarin de materiële
rechstaatsbeginselen in het staatsleven behoren verwezentlijkt te
worden. Zij konden dan ook - los van de laaste - nimmer een
wezenlijke rechtsstaat waarborgen.” 127
In die Engelse Reg het die behoefte reeds in die verlede ontstaan om die audi
alteram partem-reël by die formele beginsels in te sluit. Regter Byles verklaar
in Cooper v Wandsworth Board of Works128 :
“Although there are no positive words in a statute requiring that the
party shall be heard, yet the justice of the common law will supply the
omission of the legislature…”
In verskeie regsisteme in Europa het die behoefte ontstaan om die reg om
aangehoor te word, in wetgewing te vervat. Daar kan veral verwys word na
lande soos Oostenryk129 en Duitsland130 .
In Suid-Afrika is reeds in 1908 in die saak Chief Constable Pietermaritzburg v
Ishim131 verklaar dat die audi alteram partem-reël deel van die gemenereg is.
In dié saak word daar soos volg beslis:
“It is a principle of the common law that no man shall be condemned
unheard and it would to our mind, require very clear words in the statute
to deprive a man of that right.”
Of die audi alteram partem-reël slegs vervat was in die gemenereg en of dit
deel gevorm het van wetgewing, een ding bly seker, naamlik dat daar
verwarring geheers het oor die toepassing van die begrip. Baxter voer aan
dat sedert die middel van die twintigste eeu, ʼn hele aantal verwarrende en
teenstrydige beslissings die lig gesien het, wat die regsposisie met betrekking
tot die toepassing van die audi alteram partem-reël in grootskaalse
onsekerheid gedompel het.
127 Dooyeweerd, 1969:53-54. Tot hierdie beginsels reken Dooyeweerd die sogenaamde beginsels van skeiding van magte, invoering van administratiewe
regspraak, waardeur die burgery die waarborge teen willekeurige inbreuk op hul regsbelange en regte - ook langs geregtelike weë - teen die owerheid in die
uitoefening van sy bestuurstaak kan laat geld, die onderwerping van die staatsbestuur aan die heerskappy van die reg, wat insluit die verbod op die
delegasie van wetgewende magte aan die uitvoerende bestuursorgane, sodat dit die administrasie nie vry staan om laste aan die burgery op te lê wat nie in
die betrokke wetgewing self omskryf is nie.
128 1863(14) CB (NS) 180, ER 414-420.
129 Sien Allgemeines Verwaltungsverfahrensgesetz gewysig in 1950.
130 Sien paragraaf 21 van die Munsterentwurf eines Verwaltungsfahrensgesetzes van 1964.
131 1908 NLR 338.
62